Հոդված 1. Հոդված 1. «Քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման մասին» 2021 թվականի հունվարի 19-ի ՀՕ-66-Ն օրենքի (այսուհետ՝ Օրենք) 28-րդ հոդվածի 4-րդ մասն ուժը կորցրած ճանաչել:
Հոդված 2. Օրենքը լրացնել հետեւյալ բովանդակությամբ 28.1-ին հոդվածով.
«Հոդված 28.1. Երեխայի ազգության որոշումը
1. Երեխայի ազգությունը որոշվում է ծնողի (ծնողների) ազգությանը համապատասխան, եթե երեխայի ծնողները ունեն միեւնույն ազգությունը:
2. Երբ ծնողները տարբեր ազգություն ունեն, երեխան իր ազգությունը ընտրում է անձը հաստատող փաստաթուղթ կամ անձնագիր ստանալիս՝ հոր կամ մոր ազգություններին համապատասխան:»:
Հոդված 3. Օրենքի 29-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ի կետից հանել «, ինչպես նաեւ սույն օրենքով սահմանված կարգով՝ ազգությունը» բառերը:
Հոդված 4. Օրենքի 30-րդ հոդվածի 1-ի մասի 1-ի կետից հանել «, ազգությունը՝ ծննդյան ակտային գրանցմանը համապատասխան» բառերը:
Հոդված 5. Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:
1. Ընթացիկ իրավիճակը եւ իրավական ակտի ընդունման անհրաժեշտությունը
Մինչեւ 2004 թվականը երեխայի ծննդյան գրանցման ակտի մեջ երեխայի ազգության գրառման համար սյունյակ նախատեսված չի եղել:
Սակայն 2004-2021 թվականներին «Քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման մասին» օրենքում կատարված փոփոխությունների արդյունքում, նաեւ 2021-ին ընդունված «Քաղաքացիական կացության ակտերի գրանցման մասին» օրենքի 28-րդ հոդվածի 4-րդ կետի համաձայն՝ ծննդյան ակտային գրանցման մեջ նշվում է նաեւ երեխայի ազգությունը:
Համաձայն նշված նորմի. «Երեխայի ազգությունը գրառվում է՝
1) ծնողի (ծնողների) ազգությանը համապատասխան, եթե երեխայի ծնողները ունեն միեւնույն ազգությունը.
2) դիմումում նշված ծնողներից մեկի ազգությամբ, եթե երեխայի ծնողները ունեն տարբեր ազգություն:»:
Իսկ օրենքի 30-րդ հոդվածի 1-ի կետի 1-ի ենթակետի համաձայն՝ երեխայի ծննդյան վկայականում լրացվում է նաեւ ազգության վերաբերյալ տեղեկությունը՝ ծննդյան ակտային գրանցմանը համապատասխան:
Եթե մինչեւ 16 տարեկան երեխայի մոտ ազգության վերաբերյալ գիտակցումը կարող է դեռեւս ձեւավորված չլինել, ապա նորածնի մոտ այն իսպառ բացակայում է:
Հատկանշական է նաեւ այն հանգամանքը, որ 16 տարին լրացած երեխան անձնագիրը ստանալիս կարող է իր ազգությունը նշել ըստ ցանկության, սակայն նորածին երեխային այն պարտադրում են:
Հետեւաբար, երեխայի ծննդի բոլոր ակտերում երեխայի ազգությունը նշելը դառնում է անիմաստ, խախտում է երեխայի իրավունքը, հակասում միջազգային իրավունքի դրույթներին, ըստ որի. «Երեխայի ազգությունը որոշվում է ծնողների ազգությանը համապատասխան: Եթե երեխայի ծնողների ազգությունը տարբեր է, ապա այն որոշվում է երեխայի ցանկությամբ իր հոր կամ մոր ազգությանը համապատասխան՝ նրան անձնագիր կամ անձը հաստատող փաստաթուղթ տրամադրելիս:»:
Առկա իրավական կարգավորումները առօրա կյանքում խնդիրներ են առաջացնում նաեւ առաջին դասարանը համալրելիս այն երեխաների համար, որոնց ծնողներից մեկը ազգությամբ հայ չէ: Բանն այն է, որ ՀՀ՟ում դպրոց ընդունելիս, եթե ծննդյան վկայականում նշված է երեխայի ազգությամբ հայ լինելու հանգամանքը, արդեն իսկ նա պետք է հաճախի հայկական ուսուցմամբ դասարան: Մինչդեռ, Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի 26-րդ հոդվածի 3-րդ կետի համաձայն՝
«Ծնողներն իրենց մանկահասակ երեխաների համար կրթատեսակ ընտրելու գործում ունեն առաջնության իրավունք:», այսինքն երեխայի ծնողները իրավունք ունեն ընտրելու երեխայի ուսուցման լեզուն:
Նշված դեպքերում ծնողները դիմում են երեխայի ազգությունը փոխելուն՝ որպեսզի օգտվեն իրենց վերոնշյալ իրավունքից, ինչն էլ անիմաստ է դարձնում երեխայի ծննդի բոլոր ակտերում երեխայի ազգությունը նշելը :
2.Առաջարկվող կարգավորման բնույթը
Նախագծերով.
1) Երեխայի ծննդյան ակտային գրանցումից եւ ծննդյան վկայականից հանվում է ազգությունը նշելու պահանջը: Փոխարենը անձի անձնագրում եւ նույնականացման քարտում ազգության մասին նշումը դառնում է պարտադիր:
2) ուժը կորցրած է ճանաչվում օրենքի 28՟րդ հոդվածի 4՟-րդ մասը՝ դրա փոխարեն նախատեսելով հետեւյալ իրավական կարգավորումը. «Երեխայի ազգությունը որոշվում է ծնողի (ծնողների) ազգությանը համապատասխան, եթե երեխայի ծնողները ունեն միեւնույն ազգությունը:
Երբ ծնողները տարբեր ազգություն ունեն, երեխան իր ազգությունը ընտրում է անձը հաստատող փաստաթուղթ կամ անձնագիր ստանալիս՝ հոր կամ մոր ազգություններին համապատասխան,
3) մինչեւ 16 տարեկան երեխայի անձնագրում լրացվում են ծնողների մաuին տվյալները (անունը, ազգանունը, ազգությունը),
4) ազգային փոքրամասնությանը պատկանող սովորողի ծնողը (նրա օրինական ներկայացուցիչը) առաջնային իրավունք կստանա ընտրելու իր մանկահասակ երեխաների կրթատեսակը եւ ուսուցման լեզուն,
5) սահմանվում են ազգականների եւ մերձավոր ազգականների հասկացությունները:
3. Նախագծի մշակման գործընթացում ներգրավված ինստիտուտները, անձինք եւ նրանց դիրքորոշումը
Նախագիծը մշակվել է ՀՀ ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Իրինա Գասպարյանի կողմից
4. Ակնկալվող արդյունքը
Նախագծերի ընդունման արդյունքում երեխայի ծննդյան ակտային գրանցումից եւ ծննդյան վկայականից կհանվի ազգությունը նշելու պահանջը: Դրա փոխարեն անձի անձնագրում եւ նույնականացման քարտում ազգության մասին նշումը կդառնա պարտադիր: Դրանով իսկ տարբեր ազգության ծնողներից կազմված ընտանիքները հնարավորություն կունենան իրացնելու երեխաների ուսուցման լեզվի ընտրության իրենց իրավունքը եւ նրանց ուսուցումը կազմակերպելու նախընտրած լեզվով:
Տեղեկանք գործող օրենքի փոփոխվող հոդվածների վերաբերյալ
