ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՀԱԿՈԲ ԱՐՇԱԿՅԱՆԸ

 

Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, բարի լույս, խնդրում եմ զբաղեցնել տեղերը, տեղադրել քարտերը և նախապատրաստվել գրանցման։ Գրանցում։ Գրանցվել է 54 պատգամավոր, քվորում ունենք։ Հարգելի գործընկերներ, շարունակում ենք քննարկել Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամի թեկնածու Արմեն Մարուխյանի ընտրության հարցը։ Հարցն ընդհատվել էր մտքերի փոխանակության հատվածում:

Այժմ ելույթի համար ձայնը տրվում է Աննա Գրիգորյանին։ Համեցեք տիկին Գրիգորյան։

 Ա.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, քննարկվում է Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամի ընտրության հարցը։ Հիշո՞ւմ եք, տարիներ առաջ, երբ Նիկոլ Փաշինյանը գալիս էր իշխանության, իր հիմնական խոսույթն այն մասին էր, որ եկել է արմատախիլ անելու կոռուպցիան, եկել է սպանելու պոզով-պոչով այդ վախենալու մոնստրին, այդ կենդանուն։ Ի՞նչ արեց ժամանակի ընթացքում. ընկերացավ պոզով-պոչով այդ կենդանու հետ, բարեկամացավ, իր մշտական ընկերը դարձրեց, և որևէ քննարկում, իրական փոփոխություններ, կոռուպցիայի դեմ պայքարի մասով, ընդհանրապես, չկա։

Հիմա եկեք փաստերով հասկանանք, թե ինչպես է այս իշխանությունը ոտքից գլուխ թաթախված կոռուպցիայի մեջ։ Օրինակ` Վեդիի համայնքապետ Գարիկ Սարգսյանն իր հարազատ քեռուց միայն 2023 թվականին 280 միլիոն դրամանոց տենդեր է վերցրել, այսպես ասենք, հա՞։ Իսկ 2018-24 թվականների ընթացքում, այսինքն` այս իշխանությունների կառավարման ժամանակահատվածում, 206 միլիոն դրամի տենդեր շահել է Գարիկ Սարգսյանի քեռին, բա ո՞վ շահեր եթե Գարիկ Սարգսյանի քեռին չշահեր։ Մեզանում տարածված էսպիսի խոսույթ կա, չէ՞, քանի քեռին կա, իր քրոջ որդին միշտ շոկոլադ պիտի ուտի։ Հիմա քանի Գարիկ Սարգսյանը կա, նրա քեռին միշտ տենդեր պիտի շահի, հո ուրի՞շը չէր շահելու։

Հաջորդը. Դիլիջանի համայնքապետի հարցը։ Դիլիջանի համայնքապետը սեփական եղբորը շուկայականից զգալի էժան և արագացված, հրատապ կերպով տարածք է տալիս ու դրանից հետո Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովն ասում է, որ պետք է վճարի, ընդամենը, ինչքա՞ն է վճարում, 300,000 դրամի տուգանք է վճարում, և դրանով ամբողջ խնդիրն ավարտվում է։ Այսինքն` յուրաքանչյուրը կարող է հարազատ եղբորը, հարազատ քեռուն, հարազատ բարեկամին էժան գնով տարածքներ տալ և հետո 300 հազար դրամ վճարել, ու հարցը փակվի, ընդհանրապես։

Հաջորդը. Արմեն Փամբուխչյան, Երևանի փոխքաղաքապետ։ Նրա թոշակառու հայրը ձեռք է բերում 40 հեկտար հող ինտենսիվ այգի կառուցելու համար, նաև 1,5 միլիարդ դրամի վարկ է ձեռք բերում։ Ես ուզում եմ, որ էստեղ շատ հանգիստ, մեր հայրենակիցները լսելով հասկանան, թոշակառու մարդը դիմում է, նրան 1,5 միլիարդ դրամի վարկ են տրամադրում։ Սիրելի հայրենակից, որ դու գնաս բանկ, ասես՝ 1,5 միլիարդ չէ, 1,5 միլիոնի վարկ եմ ուզում, քեզ էսպես հեշտ վարկ կտա՞ն, իհարկե, չեն տա, որովհետև դու Արմեն Փամբուկչյանի հայրը չես: Ավելին, դրանից հետո Կառավարությունն էլ 102,5 միլիոն դրամի գումար է տալիս էդ վարկի տոկոսները սուբսիդավորելու համար։ Այսինքն` հերիք չէ՝ բանկն էդպես հեշտ ու հանգիստ վարկը տալիս է, մի հատ էլ Կառավարությունը 102,5 միլիոն դրամ է տալիս էդ տոկոսները սուբսիդավորելու համար, գրեթե, այսինքն` գրեթեն ո՞րն է, անտոկոս վարկ է ձևակերպվել։

Հաջորդ նման հաջողակը Վահե Հովհաննիսյանն է, էլի 1 միլիոն դոլարի վարկ է ստացել, էլի՝ անտոկոս։ Ես ուզում եմ հասկանալ, էլի, տենց քանի՞ բախտավոր եք, քանի՞ հաջողակ եք, «ՔՊ» խմբակցությունում լինի, խմբակցությունից դուրս, որ կարող է գնալ ու անտոկոս վարկ ստանալ, ձևերն ասեք, մենք էլ իմանանք կամ հայրենակիցներին ասեք, թող իմանան, թե անտոկոս վարկ ստանալու ձևը որն է, գնան ու ստանան։

Հաջորդը. Տիգրան Ավինյան։ Գիտեք, որ Տիգրան Ավինյանը «Իրիգեյթ» կոչվող կազմակերպություն ուներ՝ դեռևս 2010-ականներից ձևավորված, սովորական կազմակերպություն, ինչպես բազմաթիվ կազմակերպություններից մեկը, մեկ էլ վերջինիս հաջողությունը բացվում է, իհարկե, 2018 թվականին և տասնյակ անգամներով ավելի մեծ շրջանառություններ են լինում, ավելի մեծ եկամուտներ են ստանում։ Հիմա պետք է հասկանալ, էստեղ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովն ինչ-որ անելիք ունի՞, թե՞ չունի, մինչև հիմա տեսել ենք, որ հանգիստ աչք են փակում, որևէ բանի տեղ էլ չեն դնում։

Նույնը ես անհոգնել կրկնելու եմ «ԱՆԻՖ» հիմնադրամի մասին։ Բազմաթիվ անգամ հնչեցրել եմ էստեղից, որևէ մեկը չի արձագանքել, այդ թվում նաև` Նիկոլ Փաշինյանը, քանի անգամ եմ հարցրել՝ 10 միլիարդ դրամը ձեր ո՞ր գրպանից է դուրս եկել, որ էդպես հանգիստ ասում եք՝ դե, լավ, 10 միլիարդը չկա, դե, ոչինչ, որ չկա։ Չէ, ոչինչ չէ, դա մեր հարկատուների ձևավորած գումարներն են, եկեք ու պատասխան տվեք։ Տասնյակ մարդիկ ամեն ամիս ստացել են 10,000 դոլար, 15,000 դոլար աշխատավարձ, պարգևավճար, գործուղումներ, ովքե՞ր են էդ մարդիկ, ինչո՞ւ իրենք պետք է վատնեին Հայաստանի Հանրապետության հերոս քաղաքացու վճարած գումարները, ինչո՞ւ։ Իմիջիայլոց, այդ նույն «ԱՆԻՖ» հիմնադրամը մի շենքում էր, որն անվտանգային համակարգ ուներ, բայց դա հերիք չէր «ԱՆԻՖ» հիմնադրամին, ինքը սեփական անվտանգային համակարգ է ձևավորել և ումո՞վ. ոստիկանական համակարգի բարձրաստիճան պաշտոնյաներին ուղիղ առնչություն ունեցող մարդկանցով, բայց այդ մարդիկ էլ անվտանգության հետ որևէ առնչություն չունեին, ու այդ մարդիկ անվտանգության համակարգում, այսպես կոչված, աշխատել են շատ բարձր աշխատավարձ են ստացել, ու նորից որևէ բացահայտում չկա, որևէ մեկնաբանություն չկա։

Սիրելի հայրենակիցներ, բազմաթիվ նախարարներ, տարբեր բարձրաստիճան պաշտոնյաներ Կառավարությունից դուրս գալուց հետո միայն պարզվել է, որ սարսափելի կոռումպացված դեմքեր են, ձեզանից յուրաքանչյուրի դուրս գալուց հետո պարզվելու է, որ դուք սարսափելի կոռուպցիոներներ եք։ Հիմա դեռ չի բացահայտվում, դուրս գալուց հետո կբացահայտվի, ինչպես, օրինակ` Վահան Քերոբյանը. մարդն աշխատում էր, ծառայում էր էս իշխանություններին, բայց իքս փուլում դա այլևս պետք չէր, այդ ծառայությունները, մարդը դարձավ հայտնի կոռուպցիոներ, դուրս եկավ, բայց թե գործն ինչ հետևանք ունեցավ՝ որևէ մեկս չգիտենք։

Ռոբերտ Խաչատրյան նախարար ունեինք, 2022 թվականին 10 միլիոն դրամ պետական աջակցություն է տրամադրել կազմակերպություններին, որոնք կա՛մ սնանկացած էին, կա՛մ սնանկացման ճանապարհին էին, կա՛մ, ուղղակի, փակվել էին արդեն։ Մարդը հիմա հանգիստ գնացել է նախագահի աշխատակազմ, եթե չեմ սխալվում, օգնականի պաշտոնն է զբաղեցնում, վայելում է հանգիստը, մեկը հարց տալի՞ս է այդ մարդուն, թե՝ լսեք, էսքան գումար եք տվել, ինչի՞ համար է այդ գումարը տրվել, ողջամիտ պատասխան կա՞. չկա, իհարկե, այդ պատասխանը։

Հաջորդը` նույն ինքը՝ Վահագն Խաչատուրյանը, իհարկե, մեզանում ինքն ավելի հայտնի է որպես դաշնակահար կամ մեր երկրի ամենաթանկարժեք տուրիստ, բայց էս մարդու՝ որպես նախարար կառավարման օրոք մի պրոյեկտ է սկսվել, արբանյակի հայտնի պրոյեկտը 8 միլիոն դոլար է նստել մեզ վրա։ Հիմա քրեական գործ կա, Վահագն Խաչատուրյան, էսօր էլ եք հանգիստ նվագելո՞ւ։

Հաջորդը` Անդրանիկ Փիլոյան, ազգային հերոս, խայտառակ մի գործով, հայտնի, էսպես, BAXI-ի գործով մարդը՝ կոռուպցիոներ, դուրս եկավ աշխատանքից։

Գնել Սանոսյան, վերջին sms-ների զոհերից մեկը, մեկնաբանություն չեղավ, թե, ի վերջո, էս մարդն ինչո՞ւ է ազատվում աշխատանքից։ Եթե մի մասին ասում էին՝ իրավապահ համակարգից դժգոհություն ունենք, նրանք պետք է դուրս գան, Գնել Սանոսյանին ինչո՞ւ եք հանել, իսկ կարո՞ղ է՝ դա փոխկապակցված է նրա հետ, որ Ճանապարհային դեպարտամենտի ղեկավարի հայրն այս պահին ձերբակալված է, կալանավորված է, կարո՞ղ է, ես չգիտեմ, հարց եմ բարձրաձայնում, դուք այդ հարցը տվել ե՞ք, պատասխան ունե՞ք։

Կամ էս պահին պաշտպանության նախարարության պաշտոնյաներ են կալանքի տակ գտնվում, հրապարակային դրա մասին չի խոսվում, այդ նույն sms-ների օրը տարբեր պաշտոնյաներ, հատկապես նրանք, ովքեր առնչություն ունեն կապիտալ շինարարության հետ, էս պահին գտնվում են կալանքի տակ, իսկ ինչո՞ւ ինֆորմացիա չկա դրա մասին, կարո՞ղ է՝ խնդիրը միայն այդ մարդիկ չեն, այլ նաև իրենցից վերև կա շղթա, այդ հարցերը տվել ե՞ք, պատասխաններ ունե՞ք։

Սիրելի հայրենակիցներ, ասում էին՝ պետական բյուջեն ձեր բյուջեն է, հայրենակիցներ ջան, ձեր բյուջեն չէ, իրենց սեփական բյուջեն է, իրենց կյանքը լավարկելու բյուջեն է, պադավատներով ման գալու, աննպատակ վոյաժներով իրենց կյանքը վայելելու բյուջեն է, և այդ բարեկեցության մասին որ խոսում են, ամենևին էլ ձեր բարեկեցության մասին չեն խոսում, միայն ու միայն սեփական բարեկեցության մասին են խոսում։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Վահագն Ալեքսանյան, համեցեք։ Հանել են պատգամավորները ելույթները, բայց հետո երկու խմբակցությունների անունից ելույթներ ունենք, և արդեն եզրափակիչ ելույթ կա։

 Վ.ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի քաղաքացիներ, քիչ առաջ դուք հերթական ֆանտաստիկ դրվագին ականատես եղաք, «Հայաստան» խմբակցությունը խոսում է կոռուպցիայից, ու մի պատգամավոր էստեղից տարատեսակ բաներ է մեջբերում, ասում է՝ այ ձեր էսինչ պաշտոնյայի հետ փոխկապակցված անձն էսքան տարվա ընթացքում մի քանի հարյուր միլիոն դրամի տենդեր է շահել, տենդեր, հասկանո՞ւմ եք, մեկ անձից գնում չէ, ինչ-որ բան չէ, տենդեր է շահել։

Տիկին Գրիգորյան, ձեր հետևի շարքում նստած մարդուն հարցրեք, օրինակ` ասեք, ձեր ընտանիքի անդամը, խնամին, մասնավորապես, ընտանիքի խնամին, նրա ընկերությունը՝ «ԱԱԲ ՊՐՈՅԵԿՏ» ՍՊԸ-ը, թիվ մեկ տենդեր շահող ընկերությո՞ւնն է, թե՞ թիվ մեկ տենդեր շահող ընկերությունը չէ, Տիկին Գրիգորյան։ Էդ մի քանի հարյուր միլիոն դրամը «ԱԱԲ ՊՐՈՅԵԿՏ» ՍՊԸ-ի շահած տենդերների քանի՞ տոկոսն է կազմում, օրինակ` 0,1, թե՞ 0,2։ Տիկին Գրիգորյան, դուք Կապանից եք, էստեղ գալիս եք, ասում եք՝ տենդեր է շահել, այդ ձեր նշած թիվը, ի դեպ` Վեդի համայնքի տենդերներում, էլի ես կարծում եմ, որ 10 տոկոսի թիվը չի անցնում այդ վեց տարվա ընթացքում։ Կապանից եք, Տիկին Գրիգորյան, բա մի օր եկեք, ասեք, որ ձեր պաշտպանած պարոն Փարսյանի ղեկավարման ընթացքում տենդերների 70 և ավելի տոկոսը շահում են պարոն Փարսյանի ընտանիքի հետ փոխկապակցված կազմակերպությունները, բա ինչո՞ւ չեք ասում, Տիկին Գրիգորյան։ Տոկոսային բան կա, չէ՞, համամասնություն կա, հասկանո՞ւմ եք, հարգելի քաղաքացիներ, էդ տենդեր կոչվածը մրցույթ է, ու Հայաստանի Հանրապետությունում 2018-ից ի վեր էնքան էդպիսի մրցույթներ են դրվում, որ այդ մրցույթներին շատ դեպքերում մասնակցող, ուղղակի, չի լինում, որովհետև բոլոր կազմակերպությունները զբաղված են շատ դեպքերում։ Հիմա էնքան մրցույթ կա, որ… Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարը որ մի օր էստեղ լինի, հարցրեք, թե քանի՞ մրցույթ կա, որին մասնակցող չկա։ Ու որ էդ ընկերություններին հարցնում ես` ինչո՞ւ չես մասնակցում, ասում է՝ դե, հիմա էնքան շատ է, ընտրում ենք, որի մեջ ավելի շատ շահույթ ունենք, նրան էլ մասնակցում ենք։ Եթե կա կոռուպցիա, կա կոնկրետ ինչ-որ մի բան, օրինակ` նախկինի պես գնացել են, մեկին սպառնացել են, ասել են՝ կսպանենք, չգնաս, էդ տենդերին չմասնակցես, չգիտեմ, ինչ-որ մեկի որդուն են առևանգել, ասել են՝ էդ տենդերին չմասնակցես, էս չանես, էն չանես, կամ, իրոք, ինչ-որ մեկին տարել ու սպանել են, որ տենդերին չմասնակցի, ասեք դրա մասին, ես ձեզ խոստանում եմ, որ ինքս էդ ձեր ասածի հետևից մինչև վերջ կգնամ, տիկին Գրիգորյան։

Հետո ասում է՝ իրենց հարմարավետ կյանքի համար։ Տիկին Գրիգորյան, կներեք, հազար ներողություն, բայց էդ իմ ընտանիքը չի ստացել ՀԷԿ-ի թույլտվություն՝ ՀԷԿ կառուցել, ձեր ընտանիքն է ՀԷԿ կառուցելու թույլտվություն ստացել։ Էստեղ կոռուպցիայի մեջ, էդ փափուկ ու հարմարավետ կյանքի մեջ որ մարդկանց մեղադրում եք, տիկին Գրիգորյան, կներեք, ես ՀԷԿ կառուցելու ո՛չ թույլտվություն ունեմ, ո՛չ դիմել եմ, ո՛չ, առհասարակ, պատկերացնում եմ, թե էդ ինչ ծախսերի ու ինչ գումարների մասին է։ Ձեր ընտանիքն է ՀԷԿ կառուցելու թույլտվություն ստացել։ Ասում եք` ոչ, մամուլում էլ հրապարակումները կան, ինֆորմացիային էլ ենք տիրապետում։ Ասում եք՝ պետբյուջե, աշխատավարձ, պարգևավճար, տիկին Գրիգորյան, ձեր հայրը պետական համակարգում չի՞ աշխատում, աշխատավարձ չի՞ ստանում, չէ, հիմա նկատի ունեմ, որ պետական աշխատավարձ, հավելավճար կամ ինչ-որ բան էս տոնով ներկայացնում եք, ի՞նչն է դրա մեջ հարցը։ Եվ, այնուամենայնիվ, դուք էստեղից ասում եք՝ պադավատապետություն, մի քանի օր առաջ սրա մասին հայտարարվեց, թե քանի տոկոսով է կրճատվել ծառայողական մեքենաների թիվը։ Ենթադրում եմ, որ ավելի հստակ թիվն օրերի ընթացքում կհայտարարվի որպես այդպիսին, բայց հետաքրքիր բան տեղի ունեցավ, երեկ Գեղամ Մանուկյանն արդեն բողոքում էր էդ մեքենաների թվի կրճատումից։ Պարոն Մանուկյան, երեկ դուք արդեն բողոքում էիք էդ մեքենաների կրճատումից։ Հասկանո՞ւմ եք, սիրելի գործընկերներ, դրա մասին է խոսքը։ Ես ձեզ շատ եմ խնդրում, երբ որ էստեղ գալիս եք ու մեզ մեղադրում եք էս կամ էն կոռուպցիոն թեմաների մեջ թաթախված լինելու կամ էս կամ էն բանի մեջ լինելու մեջ, ուղղակի, մի հատ ինքներդ ձեր շուրջը նայեք, ու շուրջն ասելով` նկատի չունեմ տենց հեռավոր, քաղաքական թիմի ասվածի շուրջ, մի հատ ձեր ամենամերձավոր շուրջը նայեք, ուղղակի, տիկին Գրիգորյան, դուք ու մյուս պատգամավորները։ Ես ձեզ վստահեցնում եմ, որ եթե լինում են ինչ-որ դեպքեր, որոնք, որ այս կամ այն կերպ առնչվում են կոռուպցիային, որոնք որ այս կամ այն կերպ, առհասարակ, կարող են կասկածի տեղիք տալ կոռուպցիայի լինելու կամ չլինելու մեջ, տիկին Գրիգորյան, ես ձեզ վստահեցնում եմ, որ երբ դուք այդ թեմաների մասին խոսում եք էստեղից, ամբիոնից կամ մի տեղից, իմացած եղեք, որ դրանից մոտավորապես, բավականին ժամանակ առաջ արդեն «Քաղաքացիական պայմանագիր»-ն այդ թեմաների մասին շատ ավելի խիստ ու շատ ավելի, էսպես ասեմ, ուսումնասիրած ու պատրաստված խոսել է, որովհետև ես ձեզ վստահեցնում եմ ու մեր քաղաքացիներին եմ առաջին հերթին վստահեցնում, սիրելի քաղաքացիներ, մեր քաղաքական թիմի հավատամքը եղել է և շարունակում է մնալ հետևյալը. կոռուպցիան չարիք է և կոռուպցիան Հայաստանի Հանրապետությունում տեղ չունի, ու ցանկացած համակարգ, ես չեմ հոգնի այս խոսքը կրկնել, ցանկացած համակարգ բնութագրվում է ոչ թե այն էքսցեսներով կամ սխալներով, որոնք թույլ են տալիս դրա առանձին անդամները, այլ էն արձագանքով, որը համակարգը տալիս է այդ սխալներին։ Մեր քաղաքական թիմը` որպես համակարգ, ցանկացած պարագայում մշտապես, կլինի տեղ-տեղ մի քիչ ուշացած, չի լինի մի քիչ ուշացած, մշտապես իրենից վանել է և վանելու է ցանկացած կոռուպցիոն դրսևորում, և ցանկացած մեկն էդ համակարգի մեջ, որն էդ սխալները թույլ կտա, ստանալու է համապատասխան քրեաիրավական գնահատական, իսկ տարատեսակ ՀԷԿ-եր, բազմամիլիարդանոց կազմակերպություններ, ապօրինի գույքով այս պահի դրությամբ անցնող, միլիարդավոր դրամների ու միլիոնավոր դոլարների գործերով անցնող քաղաքական կամ կիսաքաղաքական գործիչները, որոնք պարբերաբար փորձում են խոսել կոռուպցիայից, մեծ հաշվով, բացի ծիծաղից, ուրիշ ոչինչ չեն առաջացնում: Թույլ տվեք հենց այս խոսքի վրա ամբիոնը տրամադրել, եթե չեմ սխալվում, Լևոն Քոչարյանին։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Սխալվում եք, պարոն Ալեքսանյան, նիստը վարողի իրավունքով արտահերթ ելույթով հանդես կգամ ես։

Ազգային ժողովի հարգելի նախագահ, սիրելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, այսօր Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամի թեկնածության հարցն ենք քննարկում, և իհարկե, բոցաշունչ ելույթներ ենք լսել «Հայաստան» դաշինքի ներկայացուցիչներից տարբեր թեմաներով, ես ուզում եմ մի քանիսին անդրադառնամ։

Ի՞նչ են մեզ ասում մարդիկ. ասում են` ով առաջ հաղթում էր տենդերները, հիմա էլ է հաղթում տենդերները, ով մեզ չէր թողնում, որ տենդերներին մասնակցեինք, գալիս էին, այդ հանձնաժողովներում իրենց հարցերը լուծում էին, ով հետները պիտի մասնակցեր, դրանց վախեցնում էին, որոշներին կաշառում էին, դրանք նորից հաղթում են տենդերները: Ովքե՞ր են դրանք. մեծ ընկերությունները, ինչպե՞ս են առաջացել. մենաշնորհների, ասենք, օրինակ` Քոչարյանի խնամին լինելու, նախարարների տարբեր բարեկամների, ընտանիքների անդամների և այլոց թեթև ձեռքով, Խաչատրյան Գագիկի՝ Պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահ լինելու և այլն։ Այսինքն` ո՞նց են առաջացել էդ ընկերությունները, ո՞նց են տեխնիկա ձեռք բերել, «Լինսի» հիմնադրամի փողերով ո՞նց են, ասենք՝ բետոնից ճանապարհի տեղն ասֆալտից երեք մետրանոց ճանապարհ սարքել։ Ո՞նց եղավ, որ Քըրքորյանը նեղացավ, չգիտե՞ք, ժողովուրդ ջան, ո՞նց է եղել, որ Քըրքորյանն այլևս չի այցելել Հայաստան, բացեք, հայտնի ֆրազաներ ունի, կարդացեք, իմացեք, զարմանում եք, ոնց-որ։

Հիմա, այդ մարդիկ հարստացել են, տեխնիկաներ են ձեռք բերել և այլն, և խնդիրն ամենևին այն չէ, որ մենք արհեստական խոչընդոտներ սարքենք կամ էլ արհեստական կանաչ լույսեր վառենք, բացարձակ մենք տենց խնդիր չունենք, մենք խնդիր ունենք ապօրինի գույքի բռնագանձման օրենքը ճշգրիտ և ամբողջ ծավալով կիրառելու հետ, այդ խնդիրն ունենք։ Մենք ի՞նչ ենք արել կոռուպցիայի կանխարգելման ուղղությամբ. ստեղծել ենք Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը, որի անդամի թեկնածության հարցն ենք այսօր քննարկում։

Սիրելի հայրենակիցներ, ի՞նչ է Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը: Թվային հարթակ կա, որտեղ բոլորս ամեն տարի, այդ թվում` պաշտոնյաները պաշտոնի անցնելիս հայտարարագրում են ամեն ինչ, ինչ ունեն, չունեն՝ տուն, մեքենա, նախկինում ստացած աշխատավարձեր, տարվա վերջում ունեցած տուն, ավտոմեքենա, ինչ-որ վարկ, ամեն ինչ։ Այսինքն` անհնար է, որ ինչ-որ մեկն ինչ-որ մի բան ունենա և թաքցնի դա։ Եվ եթե թաքցնի, ինչ-որ պահի ինչ-որ մեկի այստեղից ունեցած ելույթով կամ ինչ-որ մեկի գրած հաղորդագրությամբ կամ օպերատիվ աշխատանքների արդյունքում ինքնաբերաբար այդ ունեցած ապօրինի միջոցը կհայտնաբերվի։ Եվ ի՞նչ ենք արել էլի մենք. «Ապօրինի գույքի բռնագանձման մասին» օրենք ենք ընդունել։ «Ապօրինի գույքի բռնագանձման մասին» օրենքի շրջանակներում այդ մարդուն կկանչենք, կասենք՝ սա որտեղի՞ց քեզ, եղբայր, էդ որ Հունաստանի կղզում ամառանոց ես առել միլիոնավոր դոլարների, որտեղի՞ց, այդ հարցը կտան, և այդ մարդը պիտի հիմնավորի, կամ դա իրենից պետք է բռնագանձվի, հասկանո՞ւմ եք, հակառակ է աշխատում այդ օրենքը։ Ի՞նչ են արել ընդդիմադիրները. գնացել են, Սահմանադրական դատարան են դիմել, ասել են` «Ապօրինի գույքի բռնագանձման մասին» օրենքը հակասահմանադրական ճանաչեք։ Փոխանակ ծափահարեն, ասեն` այո, իհարկե, դուք կոռուպցիայի դեմ եք պայքարում, գնում են, ասում են` ով ապօրինի գույք է ունեցել, այդ օրենքը թող չգործի, որ հանկարծ չկարողանաք բռնագանձել։ Այսօր եկել են, այստեղ չքմեղանում են, կոռուպցիայի մեջ են մեզ մեղադրում։ Ասում են` ինչո՞ւ է այսինչ մարդու բարեկամը մասնակցել տենդերին։ Եթե առերևույթ նայենք, միգուցե, շահերի բախման էլեմենտներ գտնենք, բայց հարց է առաջանում. իսկ այդ մարդը կարո՞ղ է իր բարեկամին ասել` մի մասնակցիր էս տենդերին, կարող է՝ չի կարող ասել, կարող է՝ չի կարող արգելել։ Դրա համար էլ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողով կա, որը բարեվարքություն նայի, պատճառահետևանքային կապ նայի կամ, ընդհանրապես, պաշտոնյան չի որոշում, թե տենդերն ով հաղթի, սիրելիներս, եթե խնդիր կա, բացեք, օրենքները կարդացեք, հանձնաժողովն է որոշում, որտեղ էդ պաշտոնյան, ընդհանրապես, ներգրավված չէ, այդ մարդը որոշում չի ընդունում` ումից ինչ առնել։ Եթե տենդեր է հայտարարվել, դա բաց տենդեր է, ինքը չի էլ կարող արգելել որևէ մեկին՝ մասնակցել, առավել ևս, իր հեռու ազգականին կամ էլ մոտիկ ազգականին ինքը չի կարող արգելել։

Թվային առևտրի մասով, փողի թվային շրջանառության մասով ի՞նչ ենք արել մենք. ասել ենք՝ ինչ-որ չափից ավելի, ընդ որում՝ դա մի քանի հարյուր հազար դրամ է, ինչ-որ առնես, ծախես, 200,000 թե 300,000 դրամից ավելի ինչ առնես, պիտի առնես բանկային փոխանցմամբ կամ քարտի միջոցով։ Դա ի՞նչ է նշանակում. դա նշանակում է կանխիկի ապօրինի շրջանառության դեմն առնել։ Ինչի՞ համար ենք արել. կոռուպցիայի կանխարգելման, ի՞նչ եք դուք անում. ելնում եք, ասում եք` էդ խեղճ մարդկանց ինչո՞ւ եք ասում, կարող է՝ cash փող ունեն, դրանով են ուզում առևտուր անել, ինչո՞ւ եք սահմանափակում նրանց իրավունքը։ Ի՞նչ ենք արել մենք. ներմուծման, արտահանման արգելքների, ապօրինի մոնոպոլիաների դեմն առել ենք, մարդիկ ինչ ուզում՝ ներմուծում, արտահանում են։ Դրա արդյունքում որոշ ապրանքների գինը մի քանի անգամ իջավ, օրինակ` բանանինը, շաքարավազինը, տարբեր այլ բաների գինը։ Դրա մասին խոսեք։

Հարկային օրենսգրքի մասին եք խոսում։ Գալիս, ասում եք` ինչո՞ւ եք համահարթեցնում, հազարավոր մարդկանց հարկային բեռը բարձրացնում եք։ Հարգելի գործընկերներ, հարկային քաղաքականությունը, ընդհանրապես, բիզնեսի համար ավելի լավ պայմաններ ստեղծելու համար է։ Պարզ է, չէ՞, ասենք, որ որոշ ժամանակ դա կարող է վատթարացնող նորմ լինել, որոշ ժամանակ բարելավող նորմ լինել, բայց երկարաժամկետ առումով նշանակում է հավասար պայմանների ստեղծում, և որտեղ անհրաժեշտ է աջակցություն, այդ աջակցությունը տրամադրվում է արդեն ըստ բյուջե եկած եկամուտների։ Եվ երբ դուք շատ ժամանակ նման քաղաքականությունների դեմ բողոքում եք, որովհետև այնտեղ մեխանիզմներ կան, ես տենց եմ հասկանում, որոնք ուզում եք, որ շարունակեն աշխատել, որովհետև, եթե երկու խանութ կա իրար կողքի, մի հարկատուն ՀԴՄ տպում է, մյուսը չի տպում, դա նշանակում է, որ այդտեղ կա անարդարություն։ Պարզ է, չէ՞, որ ով տպում է, մի 20 տոկոս պակաս եկամուտ է ունենալու, պարզ է, չէ՞, որ մի երկու տարի հետո փակվելու է։ Ի՞նչ է անելու. սկսելու է ինքն էլ չտպել։ Դրա համար մենք պետք է հավասար պայմաններ ստեղծենք, որպեսզի շրջանառության քչացման համար տնտեսավարողները չգնան նման խախտումների։

Եվ վերջում՝ ամենակարևոր բանը. ի՞նչ է ասում Արթուր Խաչատրյանը, որն այստեղ չէ, ցավոք սրտի, կուզենայի, որ այստեղ լիներ։ Ասում է` մենք դեմ ենք քվեարկել թունելի շինարարության համար ձեր վերցրած վարկին, և ասում ենք՝ համահայկական ծրագիր իրականացրեք, ասեք, որ ուզում եք թունել սարքել և հավաքեք 200 միլիոն դոլար թունելի համար։ Հարգելի գործընկերներ, համոզված եմ, որ մենք բոլորս այս դահլիճում և մեր ժողովրդի մեծամասնությունը 1990-ականներով անցել է, և մենք գիտենք, որ հումանիտար ճգնաժամի ժամանակ մեր բարեկամները մեզ, ասենք՝ փողով օգնել են, իմ Ամերիկայի բարեկամներն իմ ընտանիքին մի երեք ամիսը մեկ կարող է 50 դոլար ուղարկեին, և դա մեզ այդ երեք ամսվա համար բավականին մեծ օգնություն էր, մենք շնորհակալ ենք դրա համար, բայց ժողովուրդ ջան, հումանիտար ճգնաժամը մի բան է, տնտեսական զարգացումն ուրիշ բան է։ Եվ երբ ես արդեն աշխատում էի և այցելում էի Ամերիկայի իմ այդ բարեկամին, ես նրա տուն գնացի նվերներով, գինիով, խմորեղենով, և երբ ինձ առաջարկեցին օգնություն, ասացի` ժողովուրդ ջան, ես դրա կարիքը չունեմ, ինչ որ հումանիտար ճգնաժամի ժամանակ մեզ օգնել եք, մենք երախտապարտ ենք, խոնարհվում ենք, բայց գնալ, մարդկանց ասել՝ փող տվեք, որ թունել սարքենք, ներդրում անենք, դա նշանակում է, որ պետություն գոյություն չունի այդտեղ, հասկանո՞ւմ եք, որովհետև դա հումանիտար ճգնաժամի հաղթահարում չէ, սիրելիներս, դա ներդրումային ծրագիր է։ Այսօր իմ ընտանիքը լիքը պարտք ունի, ինչո՞ւ եմ ես այդ պարտքերը վերցնում. վերցնում եմ, զարգացման մեջ եմ դնում, երեխաներիս կրթության մեջ եմ դնում, ենթակառուցվածքների զարգացման, որ կարողանան լավ դասագրքեր կարդալ, տուն ունենալ գլուխների վերևը, բայց ես դա անում եմ գիտակցաբար, այսինքն` ներդրում եմ անում։ Ես ինչո՞ւ եմ իմ ընտանիքի օրինակը բերում. զուգահեռ եմ տանում պետության հետ։ Մենք ինչի՞ համար ենք էդ պարտքը վերցնում. վերցնում ենք, որպեսզի դառնանք խաղաղության խաչմերուկ, ուզում ենք Հյուսիս-հարավը կառուցել, ուզում ենք, որ ճանապարհները բացվեն, ուզում ենք, որ ապրանք շրջանառվի, ուզում ենք, որ կողքի պետություններն էլ դրանից օգուտ քաղեն, մենք առավել ևս օգուտ քաղենք, մեր տնտեսավարողները, աշխարհում չլինենք ինչ-որ մի հատ փակ տեղ, դրա համար ենք վերցնում: Բայց չի կարելի դրա համար գնալ, հումանիտար օգնություն խնդրել, հասկանո՞ւմ եք, էն դեպքում, երբ որ գործընկերներս արդեն ասացին, ասենք՝ «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամն այս տարի 15 միլիոն դոլար է հավաքագրել, բա ինչո՞ւ չի հավաքագրել 15 միլիարդ դոլար. որովհետև մարդիկ հումանիտար օգնության բանով են նայում դրան։ Չի կարող պետությունը լինել հումանիտար օգնության կենտրոն, չի կարող նման բան լինել, բայց դուք, երևի, ուզում եք, որ տենց լինի, եթե վարկին դեմ եք քվեարկում կամ չեք քվեարկում, ոնց որ, ձեռնպահ եք քվեարկել, կողմ չեք քվեարկում ու ասում եք` համահայկական ծրագրեր վարեք։ Մենք դեմ ենք էդ մոտեցմանը։ Շնորհակալություն։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Արշակյան։ Խմբակցությունների անունից ելույթ ունենք։ «Հայաստան» խմբակցության անունից ելույթ կունենա Լևոն Քոչարյանը, համեցեք։

 Լ.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, երկու օր առաջ այս ամբիոնից հնչեց Նիկոլ Փաշինյանի հերթական կեղծիքն ու սուտը։ Այս ամբիոնը միգուցե դիմանում է այդ ամենին, բայց մեր երկիրն այդ ստերին, կեղծիքներին և դավաճանությանը երկար դիմանալ այլևս չի կարող։ Այս իշխանությունը ոչ միայն կեղծում է անցյալը, փորձելով արդարացնել սեփական տոտալ ձախողումները, այլ նաև առաջարկում է ապագայի հետ կապված մի կոնցեպտ, որը նորից մեծ արհավիրք է բերելու։

Այս մարդն անընդհատ խոսում է անկեղծ լինելու մասին, անկեղծ լինելու անհրաժեշտության մասին, բայց շարունակ ստում է, բռնվում է ստի վրա, նորից ստում է, մանիպուլացնում է, ֆռռացնում է և այսպես շարունակ։ Սա, թերևս, այն գործիքն է, միգուցե միակ գործիքը, որին նա փայլուն տիրապետում է։

Հիմա փորձեմ անդրադառնալ նրա հնչեցրած հիմնական կետերին։ Ուրեմն, ի՞նչ էր ասում նա. ասում է՝ աշխարհը մեզ ընկալում է որպես ազգ-նահատակ։ Առաջին արցախյան պատերազմի ավարտից հետո 26 տարի շարունակ աշխարհը մեզ ընկալել է որպես հաղթանակած ազգ, սա նաև մեր ինքնագիտակցությունն էր, և. կարծում եմ` սրա հետ կհամաձայնեն մեր հայրենակիցները, որոնք ապրում են թե՛ Հայաստանում, թե՛ արտերկրում, հատկապես հետխորհրդային երկրներում ապրող մեր հայրենակիցները։ Մյուս կողմից` Ադրբեջանն ուներ ազգ-նահատակի այդ ընկալումը, որովհետև անընդհատ խոսում էր իր կորցրած 20 տոկոս տարածքի, հարյուր հազարավոր փախստականների մասին։ Եվ հենց Փաշինյանն էր, որը վերադարձրեց Հայաստանին այդ ազգ-նահատակ ընկալումը, պարտվելով մի պատերազմում, որը կարող էր և չպետք է լիներ, իսկ լինելու դեպքում չպիտի ունենար այն արդյունքը, որն ունեցանք։

Ի՞նչ էր ասում հաջորդիվ։ Ասում էր` պետք է հասկանանք, թե ինչքան և ումից ուժեղ բանակ պետք է ունենանք։ Խայտառակություն է, որ վարչապետի պաշտոնը զբաղեցնողը չի հասկանում այս ամենը, միգուցե սա է մեր հիմնական խնդիրների արմատը։ Պետք է, պարզապես, նայել քարտեզին, թե ինչ ունենք մենք։ Ունենք չորս հարևան, Իրանը և Վրաստանը ո՛չ անցյալում, ո՛չ հիմա չեն ներկայացրել անվտանգային սպառնալիք Հայաստանի համար, ավելին, Իրանը նաև անվտանգության հարցով մեր բնական դաշնակիցն է, եթե, իհարկե, հերթական հիմարությունների արդյունքում չփչացնեն հարաբերությունները նաև նրանց հետ։

Այսպիսով, սպառնալիք կա մյուս երկու երկրներից՝ Թուրքիայից և Ադրբեջանից։ Իմիջիայլոց, հատկանշական է նաև, որ Նիկոլ Փաշինյանն այդ երկրների մասին խոսելիս օգտագործելով թշնամի բառը, չակերտների մեջ է այն օգտագործում։ Հայաստանի անվտանգության ճարտարապետությունը պարզ էր և հուսալի, թուրքական սպառնալիքը զսպվում էր փաստացի ձևավորված դաշինքով, Ռուսաստանի Դաշնության հետ, և դա իրականանում էր ռուսական ռազմաբազայի և Թուրքիայի հետ սահմանին ռուս սահմանապահների ներկայությամբ։ Ադրբեջանի սպառնալիքը մյուս կողմից զսպվում էր մարտունակ հայկական բանակով, որի մասին մեծ էնտուզիազմով խոսում էր նույն Նիկոլ Փաշինյանը 2020 թվականին։ Այս ամենը գործում էր անթերի, մինչև իրենք եկան իշխանության և քանդեցին գործող անվտանգության ճարտարապետությունը։

Հիշեցնեմ նաև ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարի դեմ իրականացված ճնշումները, բանակի և մարտական հրամանատարների ամբողջական վարկաբեկումը, տխրահռչակ ելակային բարեփոխումները, վետերանների հետապնդումները։

Ի՞նչ էր ասում հետո։ Իմիջիայլոց, սիրելի հայրենակիցներ, երբ մենք խոսում ենք այս ամենից, իսկապես, նպատակը վախեցնելը չէ, նպատակն այն չէ, որ, պարզապես, քննադատենք այս իշխանություններին, իրապես, ուժեղ բանակը, զարգացող տնտեսությունը, ճիշտ անվտանգային համակարգը, դաշնակիցներ ունենալը հենց այն հիմքն է, որը կարող է ստեղծել իրական խաղաղություն, հակառակ դեպքում դրանք, պարզապես, զուտ խոսքեր են լինելու և շատ դժվար իրականացող պրոցես։ Պետք է հաշվի նստել և սթափ նայել, թե ինչ իրավիճակում ենք մենք գտնվում, ինչ է կատարվում մեր շուրջը։ Ադրբեջանն անընդհատ խոսում է պահանջների մասին։ 2023 թվականին վերջնականապես ցեղասպանության և էթնիկ զտման ենթարկեց Արցախը, ամեն բան ստանալուց հետո նոր պահանջներ է ներկայացնում մեր երկրի առջև, և նրան այս ամեն ինչում անվերապահորեն աջակցում է Թուրքիան։ Գիտեք, Երկրորդ համաշխարհայինից սկսած մինչև ռուս-ուկրաինական հակամարտություն բազմաթիվ երկրներ մինչ այդ հակամարտություններն ունեցել են շատ սերտ տնտեսական կապեր և շատ այլ կապեր, փոխադարձ, շահավետ կապեր, բայց երբ հերթը հասել է աշխարհաքաղաքական շահերի բախմանը, այդ ամենը մղվել է երկրորդ պլան, և այստեղ հույս ունենալ, որ զուտ տնտեսական որևէ կապ ստեղծելով հարևանների հետ՝ հնարավոր է զսպել այդ վտանգները, պարզապես, միամտություն է։

Ի՞նչ էր ասում հետո. ասում է համաշխարհային կարգը խախտում է. ով կարողանում է, բայց մենք պետք է պահենք այն։ Անհասկանալի է նաև այս անհեթեթությունը, ստացվում է, որ մենք պետք է պահպանենք համաշխարհային կարգը, որն այլևս գոյություն չունի, և որը ոչ ոք այլևս չի պահպանում։ Այսինքն` հայ ժողովրդին առաջարկվում է զբաղեցնել սննդային շղթայի ամենացածր օղակը, և հույս ունենալ, որ մեզ չեն ուտելու։

Ի՞նչ էր ասում. ասում է, թե բնակչության արտահոսքը տեղի էր ունենում մեր տարածաշրջանային քաղաքականության և կոնֆլիկտի պատճառով։ Փորձեք դիտարկել 2004-2007 թվականների միգրացիայի դինամիկան և, պարզապես, մի մոլորեցրեք մեր ժողովրդին, հենց անկախ տարածաշրջանային քաղաքականությունը, տնտեսությունը և անվտանգության զգացողությունն էր ապահովում միգրացիայի դրական դինամիկան։ Հայաստանն անվտանգ էր, Արցախը հայկական էր և, այդ ամենով հանդերձ, մենք ունենք ոչ թե արտագաղթ, այլ ունեցանք նաև ներգաղթ, սա փաստ է։

Ինչ վերաբերում է Հայաստանի և Արցախի 30 տարվա կարգավիճակի, այդ անհեթեթ համեմատությունը հղի կնոջ հետ համեմատություններին, պետք է ասեմ, որ այդ համեմատության կոնտեքստում Արցախը ծնվել էր վաղուց, բոլոր դժվարություններով հանդերձ. մեծանում էր, որին պետք էր խնամել և պաշտպանել այնքան ժամանակ, քանի դեռ չէր ստացել իր սեփական անձնագիրը։ Սրանք լոկ խոսքեր չեն, զուտ ինչ-որ բարի, անիրականալի ցանկություններ չեն։ Սա մի բան է, որի հետ նաև հաշվի է նստել միջազգային հանրությունը, որի շատ կետեր ֆիքսված են եղել այս 30 տարիների ընթացքում բանակցային տարբեր փաստաթղթերում, շատ երկրներ անցել են այս ճանապարհով, և, ի վերջո, ստացել են դե յուրե անկախություն։ Իմիջիայլոց, սրա մասին հաստատել, փաստել է և նորից մեծ ոգևորությամբ խոսել է նույն Նիկոլ Փաշինյանը 2020 թվականի սեպտեմբերի 25-ին ՄԱԿ-ին ուղղված տեսաուղերձում։ Բայց, այնուամենայնիվ, եթե նա տանում է այդ համեմատությունը հղի կնոջ հետ, ապա պետք է ասել, որ այդ հղի կնոջ հետ նա վարվեց նույն կերպ, ինչպես վարվեց իր շարասյունն իրական հղի կնոջ հետ, սպանեց։

Սիրելի հայրենակիցներ, մինչև այս իշխանությունը երբեք խոսք չի գնացել Հայաստանի գոյության սպառնալիքի մասին, ով նման բան ասեր, երևի, կընկալվեր որպես խելագար։ Այս իշխանությունն է, որի պատճառով մեր հայրենիքի մի մեծ մասն այլևս չկա, հենց այս իշխանությունն է Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ, որ վտանգի տակ է դրել մեր երկրի գոյությունը, և հենց իրենք են դրա հիմնական սպառնալիքը։ Շնորհակալություն։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն ելույթի համար, պարոն Քոչարյան։

«Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության անունից ելույթ կունենա խմբակցության ղեկավար Հայկ Կոնջորյանը: Համեցեք, պարոն Կոնջորյան։

 Հ.ԿՈՆՋՈՐՅԱՆ

-Մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, իրականում երբ ես լսեցի, որ պարոն Քոչարյանը պիտի խոսի խմբակցության անունից կոռուպցիային վերաբերող հարցից, ես հիշեցի Մաֆիա հայտնի խաղը, որտեղ սևը շերիֆ է, կեղծ շերիֆ է բացվում և սկսում է կարմիր խաղ խաղալ։ Բարեբախտաբար, իհարկե, կյանքը մաֆիայի նման չէ հատկապես Հայաստանում 2018 թվականից հետո, բայց, երբ պարոն Քոչարյանը խոսում էր կոռուպցիայից, այսինքն` մոտեցավ ամբիոնին, ես ենթադրում էի, որ ինքը պիտի խոսի կոռուպցիայի մասին, չնայած, որ նաև իրենց խմբակցության իր գործընկերներն այսօր էդ մասին էին խոսում, ես որոշեցի ժամանակս մի քիչ ավելի հետաքրքիր անցկացնել և բացեցի chargeability-ը և ասացի, ուզում եմ պատմել, կարդալ, թե ինչ ենք իրար հետ խոսել, և ասացի՝ արի խաղանք մի դերային խաղ, դու կոռուպցիայի մարմնացումն ես, դու ցանկանում ես մտածել կարգախոս, որը լավագույնս կարտահայտի քո կոռուպցիոն կերպարը, գեներացրու կրեատիվ կարգախոսներ քո կոռուպցիոն կերպարի մասին, և chargeability-ը, իհարկե ասաց, որ շատ լավ միտք է, սա կօգնի՝ ավելի լավ հասկանալ կոռուպցիան, նաև հետագայում կոռուպցիայի դեմ պայքարն ավելի արդյունավետ դարձնել, և սկսեց գաղափարներ տալ։ Ցանկ է տվել, առաջին 10-ը հետևյալներն են. ես, կամ, ուրեմն, բոլոր հարցերը լուծելի են, իշխանությունն անցնում է իմ ձեռքով։ Ժամանակին ասում էին, որ իշխանությունը դեռ մի 20 տարի անցնելու է կոնկրետ փողոցով, բայց հլը որ ավելի տենց բան է, ոչ այնքան ինտրիգային ձևակերպումներ են, ոչինչ անձնական չէ, սա պարզապես բիզնես է։ Այ, եթե, օրինակ` հաշվի առնենք Լևոն Քոչարյանի և իրենց հետ փոխկապակցվող մարդկանց բիզնեսները, այդտեղ, իհարկե, շատ ավելի հետաքրքիր է. առանց ինձ ամեն ինչ կանգ կառնի, պատկերացրու կյանքն առանց հերթերի, ես դա կարող եմ ապահովել։ Օրինակ` տարատեսակ հերթերը ոնց էիք, չէ՞, դուք կրճատում ձեր ժամանակ։ Ի դեպ, այդ հերթերը միայն ֆիզիկական հերթերի մասին չէին, էլի։ Արդարությունը կոկտեյլ է, մի փոքր՝ ինձնից, մի փոքր՝ քեզնից։ Սա մի քիչ ավելի հետաքրքիր ստեղծագործական մոտեցում է ցույց տվել, և հետո էլի ինչ-որ բաներ է առաջարկում, և ես ասում եմ՝ մի քիչ ավելի համարձակ, այսինքն` էլի գաղափարներ գեներացրու, և էլի շարունակում է. ես եմ օրենքը, մնացածը ձևականություններ են, ով վճարում է, նա էլ որոշում է, արդարությունը տանում է տարիներ, ես լուծում եմ րոպեների մեջ, ձեր արժեքը ձեր գինը չէ, բայց իմ գինը ձեր արժեքն է։ Խոստումներն արժեք չունեն, բայց ես դրանց գին եմ տալիս։ Որոշումներն իմ գրպանում են, իսկ դուք դեռ ընտրություններով եք զբաղված։ Այ սա, իսկապես, ձեր մասին է, որոշումներն իմ գրպանում են, իսկ դուք դեռ ընտրություններով եք զբաղված։ Սա ձեր, էդ, որ փառապանծ ձևակերպումներ եք տալիս ձեր իշխանություններին, որտեղ բոլոր ընտրությունների արդյունքներն արդեն որոշված էր, էս ձեր մասին է։

Հաջորդը, սա էլ է հետաքրքիր։ Իշխանությունը սիրո պես է, իմ միջոցով անցնողը միշտ մաքուր է զգում։ Սա էլ է ձեր, արդար և կոռուպցիայից զերծ իշխանության մասին։

Հաջորդը. դեմ եմ անարդարությանը, երբ ես դրանից օգուտ չեմ ստանում։ Սա էլ, էլի լրիվ ձեզ է նկարագրում, դեմ եմ անարդարությանը, երբ ես դրանից օգուտ չեմ ստանում։ Այ ամեն անգամ, երբ օրինակ` տիկին Խամոյանն էստեղ համարձակ ելույթներ է ունենում արդարադատության մասին, դատավորների թեկնածուներին հարցեր է տալիս արդարադատության մասին, և ես տեսնում եմ, որ տիկին Խամոյանի շուրթերով խոսում է Ռոբերտ Քոչարյանը, այ, հենց սա դրա մասին է. դեմ եմ անարդարությանը, երբ ես դրանից օգուտ չեմ ստանանում։ Չկա խնդիր, որ փողով չդառնա հնարավորություն։ Ամբողջ աշխարհն աշխատում է ինձ ավելի հարուստ դարձնելու մասին։ Սա հենց ձեր իշխանության մասին է, և քանի որ այս վերջին կետն ասում է՝ ամբողջ աշխարհն աշխատում է, որ ինձ դարձնի ավելի հարուստ, էս նոտայի վրա ուզում եմ բացել, քանի որ դուք այսօր խոսում էիք մեր իշխանության կոռումպացվածության մասին, բացել և նորից հիշեցնել ձեզ «Ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման մասին» օրենքով, օրինակ` Ռոբերտ Քոչարյանից, պահանջվող դիմումները։ Դատախազության պահանջն է` երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանից, նրա կնոջից, զավակներից, հարսներից ու դստեր ամուսնուց բռնագանձել 20 անշարժ գույք, որոնց մեծ մասը Երևանի Կենտրոն համայնքում են, էլիտար շենքերում, Տերյան 66, Աբովյան, Պարոնյան փողոցներում, Հյուսային պողոտայում գտնվող շենքերի բնակարաններ, ավտոկայանատեղիներ և հասարակական նշանակության տարածքներ։

Տիկին Գրիգորյան, տեղյակ ե՞ք էս ամեն ինչի մասին, որ էստեղ այսօր տենց բան էիք անում, երբ որ տենց էստեղ գալիս եք, էստեղից կուսական զարմանքով կոռուպցիայի մասին եք խոսում, բա էդ ժամանակ էդ ձեր կուսական զարմանքով որ խոսում եք կոռուպցիայի մասին, չե՞ք նայել էս տողերը։ Շարունակում եմ. բռնագանձման են ենթակա նաև Ծաղկաձորում գտնվող հանգստյան տունն ու Իսակովի պողոտայում երկու անշարժ գույք, երկու տրանսպորտային միջոց, Հայաստանյան և արտասահմանյան 18 իրավաբանական անձերում մասնակցություն, շուրջ 1,5 միլիոն դոլարի չափով ավանդների և այլ արժեթղթերի նկատմամբ ֆիզիկական, իրավաբանական անձանց տրամադրված փոխառություններ ապօրինի մասերի չափով, որը, ընդհանուր, մոտ 10 միլիարդ դրամ է կազմում, ընդհանուր առմամբ, շուրջ 22 միլիարդ դրամի չափ գումարային դրամական պահանջ է ներկայացվել։ Պարոն Քոչարյան, դուք ասացիք, չէ՞, 4 միլիարդի մասին: Հիշեցնեմ ձեզ, հիմա պարոն Քոչարյանն ասում է՝ բա 4 միլիարդ դոլա՞րը։ Հիշեցնեմ, որ 4 միլիարդ դոլարի մասին տեղեկատվությունը հայաստանյան մամուլում հայտնվել է Սերժ Սարգսյանի իշխանության օրոք, հիմա թե Սերժ Սարգսյանն ինչ էր ուզում ձեզ ակնարկել, էդ էլ ձեր... Ես չեմ ուզում մտնել մատի և մատանու արանքը, Սերժ Սարգսյան, Ռոբերտ Քոչարյան, Հանրապետական, Դաշնակցություն՝ էս մատի և մատանու արանքը թույլ տվեք էս պահին չմտնել։ Էդ հարաբերությունները՝ ձեր երկու ղեկավարների դրամատիկ հարաբերությունները բոլորիս են հայտնի, բայց թույլ տվեք շարունակել։ «Տոյոտա-Երևան»-ի 30 տոկոսը, «Օրանժ ֆիթնես»-ի 50 տոկոսը, «Նաիրի ինշուրանս» ապահովագրական ընկերության 60 տոկոսը, որը, ըստ դատախազի՝ գրանցված է Լևոն Քոչարյանի անվամբ։ Պարոն Քոչարյան, դուք տենց շատ հաջողակ բիզնեսմեն եք, ձեր տեղը, ուղղակի, չգիտեն, Սիլիկոնային հովտում, թե չէ՝ կգան, դուք էլ եկել եք էստեղ, հարկատուների հաշվին զբաղված եք օրենսդիր գործունեությամբ։ Ձեր ինչի՞ն է պետք, դուք կարող եք գնալ, էսօր Ֆորբսի ամենահայտնի միլիարդատերերի ցուցակում հայտնվելու հնարավորություն ունեք։ Այսինքն` շատ երիտասարդ, պատանի տարիքում դուք արդեն համարյա դոլարային միլիոնատեր դառնալու ճանապարհին եք եղել։ Հիմա եկել եք, էստեղ խոսում եք կոռուպցիայի դեմ պայքարից և այլն։ Ու էստեղ էլի կան Հովիկ Աբրահամյանի, Գագիկ Խաչատրյանի, նախկին մյուս պաշտոնյաների ապօրինի գույքի բռնագանձման բաները, հայցադիմումներն այնքան շատ են, ժողովուրդ ջան, որ եթե մենք դրանց մասին սկսենք խոսել, մի ամբողջ քառօրյա պիտի խոսենք։

Պարոն Քոչարյան, ասում եք՝ ներգաղթ է եղել ձեր իշխանության տարիներին։ Երեք նախագահների, Հայաստանի առաջին երեք նախագահների իշխանության տարիներին Հայաստանում ավելի քան մեկ միլիոն մարդ անվերադարձ հեռացել է, մեկ միլիոն մարդ։ Եթե շատ կոպիտ հաշվարկ անենք, Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված մեր հայրենակիցները 110,000 էին, այսինքն` 10 հատ Լեռնային Ղարաբաղի չափ մարդ ձեր իշխանության տարիներին անվերադարձ հեռացել է Հայաստանից, այսինքն` 10 հատ Լեռնային Ղարաբաղ ենք մենք կորցրել ձեր իշխանության տարիներին։ Դուք որ ասում եք, հիմա քննադատում եք վարչապետի թեզը նահատակ-ազգի շուրջ, երբ ինքը խոսել է, և ասում եք՝ հաղթանակած ազգ ենք եղել։ Այսինքն` հաղթանակած ազգի և հաղթանակած պետության մեջ ո՞նց է մեկ միլիոն մարդ... Այսինքն՝ մարդիկ չե՞ն հասկանում հաղթանակի գինը, այսինքն` մարդիկ սիրո՞ւմ են իրենց պանդխտության մատնել։ Դուք մարդկանց մասին էդ կարծիքն ունե՞ք։ Այստեղից է երևում ձեր պատկերացումն ու ձեր կարծիքը, ձեր քամահրական վերաբերմունքը մարդու նկատմամբ, այսինքն` դուք մարդուն ասում եք՝ գիտե՞ս ինչ, դու լավ ես ապրել, դու հաղթանակած ես եղել, դու բարեկեցիկ ես եղել, դու հարուստ ես եղել, բայց դու արտագաղթել ես։ Մեկ միլիոնով արտագաղթել ես, դու չես հասկացել, թե ինչքան լավ ես ապրել, դու չես հասկացել, թե ինչքան լավ ես ապրել ու արտագաղթել ես, մեղավորը դու ես, ոչ թե մենք, դա՞ է ձեր ուղերձը մարդկանց։ Կամ հաղթանակած երկրում, որ էդպես ասում եք՝ հաղթանակած երկիր, հաղթանակած երկրում ենթադրվում է, որ էդ հաղթանակը, պատերազմում գրանցված հաղթանակը պիտի ամրագրել նաև խաղաղության մեջ, չէ՞, բա ո՞նց է եղել, որ էդ պատերազմում ամրագրված հաղթանակը խաղաղության մեջ պարտություն եք դարձրել։ Պարտության ապացույցը ո՞րն է. պարտության ապացույցը կեղծված ընտրություններն են, ժողովրդի քվեի գողացումն է եղել, էդ պարտության արձանագրումը եղել է հոկտեմբերի 27-ը, էդ պարտության արձանագրումը եղել է մարտի 1-ը, էդ պարտության արձանագրումը եղել է արդարադատության ասպատակումը, էդ պարտության արձանագրումը եղել է մարդկանց ունեզրկումը, որը դուք արել եք տասնամյակներ շարունակ, բա դա հաղթանակա՞ծ է, դուք դա համարում եք հաղթանակա՞ծ։ Պարոն Քոչարյան, ինչո՞ւ եք համարում հաղթանակած. որովհետև ձեր մանկության տարիներից սկսած թանկարժեք մեքենաների պատուհանից այն կողմ, թանկարժեք պալատների պարիսպներից այն կողմ դուք չեք տեսել, թե էդ հաղթանակած երկիրն ինչ է դարձրել ձեր իշխանությունը, որովհետև դուք եղել եք էդ իմ նկարագրած երկրում թանկարժեք մեքենաների պատուհաններից այս կողմ և էդ պալատների պարիսպներից այս կողմ։ Դրա համար դուք ձեր բարեկեցությունը, ձեր հաղթանակած կյանքը պրոյեկտել եք հանրության վրա, մտածելով, որ բոլորն էդպես են ապրում։ Սա այն ամենն է, ինչ պետք է իմանալ, երբ դուք խոսում եք, հարգելի գործընկերներ, կոռուպցիայի դեմ պայքարի և, ընդհանրապես, արդարադատության մասին։ Իրականում, իհարկե, բոլոր այն փաստերը, որոնք այս կամ այն կերպ առնչվում են Կառավարության, մեր իշխանության ներսում եղած հնարավոր կոռուպցիոն ռիսկերի հետ, դրանք բոլորը պետք է պատշաճ կերպով ուսումնասիրվեն և ստանան իրավական գնահատական, բայց, ամեն դեպքում, ես կարծում եմ, որ երբեք ավելորդ չէ ձեզ ձեր իրական քաղաքական ինքնությունը հիշեցնելը։ Շնորհակալություն։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Արտահերթ ելույթով հանդես կգամ ես։

Ես ձեր համարձակությունից եմ ուզում, ընդհանրապես, որ կոռուպցիայի մասին խոսում եք և դուք դահլիճում եք, մեծ համարձակություն է, և նոր մարտավարությունը, որ դուք որդեգրել եք, բավականին հետաքրքիր է, բայց ես կարծում եմ, որ երբ կոռուպցիայից և մարդ սպանելուց են խոսում, էս կտորը սենց պետք է դուրս գա և ձև անի, որ ինքը որևիցե կապ չունի քննարկվող թեմայի հետ և չլսի, ձև անի, որ չի լսում։

ժողովուրդ, ախր մարդիկ հիշում են էդ ամեն ինչը, մարդիկ երեկ չեն եկել Հայաստանի Հանրապետություն, ժողովուրդ, դուք ամենակոռումպացված թեմաների շուրջ մեղադրանքներ ունեցող խմբակցությունն եք, բա, ձեզ էդ որտեղի՞ց էն փողերը, որ կայքերն առնում եք, շենքերն առնում եք, մեքենաներն առնում եք, միտինգները կազմակերպում եք։ Հիմա ես ուզում եմ հասկանալ, տիկին Խամոյանը և պարոն Քոչարյանը որ ասում են՝ չորս միլիարդն ո՞ւր է, թվի՞ մեջ է խնդիրը, 4 է, 3,8 է, չգիտեմ, 5 է, մեկ է։ Քի՞չ է ավելի, ինչքա՞ն է, Լևոն ջան, կասե՞ս, չէ, ինչքան փող ունեք, կասե՞ք։ Պարոն Քոչարյան, կասե՞ք՝ ինչքա՞ն գումարի է տիրապետում Քոչարյանների ընտանիքը, մոտավորապես, Արցախից էիք բերե՞լ էդ գումարները։ Դու-ով հետս մի խոսեք, ես նորից եմ ասում՝ Հյուսիսային պողոտայի տները, տարածքները, բան, Արցախի՞ց էիք բերել, մնացած ամեն ինչն Արցախի՞ց էիք բերել, որտեղի՞ց էիք բերել, իսկ իրականությունը գիտե՞ք ինչում է կայանում. իրականությունը կայանում է նրանում, որ Հայաստանի Հանրապետություն խոպան էիք եկել, խոպան էիք եկել Հայաստանի Հանրապետություն, եկել էիք խոպան և էստեղ մարդկանց էլ վերաբերվում էիք որպես… Էդ ինչո՞ւ հետ եկար դու։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Պարոն Քոչարյան։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Ես խնդում եմ մի ընդհատեք իմ խոսքը, ես խնդրում եմ մի ընդհատեք ինձ։

  Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Պարոն Մանուկյան, հանգիստ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Եկել էիք Հայաստանի Հանրապետություն, անվտանգությունից էիք խոսում, երբ որ բանակը թալանում էիք, ում ինչ ասես, որտեղ ասես նշանակում էիք, մարդկանցից բիզնեսները խլում, փայ էիք մտնում, հիմա եկել եք, կոռուպցիայի՞ց եք խոսում։ Լավ, ամեն ինչ ես կոնկրետ անուններով չեմ ասում՝ Լևոն Քոչարյանն այսինչ օրը գնաց... Կարո՞ղ է՝ նորություն եմ ասում կամ առաջին մարդն եմ ես, որ դա ասում եմ։ Նենց էլ զարմանում եք։ Ինձ հետ բանավեճի մեջ մի մտեք, առաջինը՝ չի ստացվի էդ բանավեճը, մեր խոսակցականը շատ տարբեր է, երկրորդը՝ բովանդակային առումով չի ստացվելու, նենց որ ես խորհուրդ եմ տալիս, եղբայրաբար խորհուրդ եմ տալիս լռել, նաև օրենսդրությունն է խորհուրդ տալիս լռել։ Նենց որ, ասում եմ՝ երբ խոսում եք, այ, սպասում էի պարոն Մինասյանի և պարոն Մանուկյանի ձայնը լսել, երբ խոսում եք սպանությունների մասին, ասում եք՝ հղի կնոջն ավտոյի տակ գցեցին, էս ո՞վ է, գիտե՞ք, էս ո՞վ է, ճանաչում ե՞ք: Ճանաչում ե՞ք էս մարդուն։

 Ա.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Պարոն Մանուկյան։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Էս մարդու անունը գիտե՞ք, պարոն Քոչարյան, գիտե՞ք անունը, գիտե՞ք, թե՞ ոչ։ Հարգելի հայրենակիցներ, սա Պողոս Պողոսյանն է, որը մեր հարգարժան պատգամավոր Լևոն Քոչարյանի հորն անունով դիմելու համար զուգարանում ծեծվել և սպանվել է, և, ի դեպ` դաշնակցական է։ Ես ուզում եմ հասկանալ, թե դաշնակցականներն ինչ-որ պրետենզիա ունեցե՞լ են՝ էս մարդու հետ կապված։

Հարգելի գործընկերներ, մեր գործընկերներից մեկի՝ տիկին Քլոյանի եղբորը մարտի 1-ին գնդակահարել են Երևան քաղաքի կենտրոնում։ Երևան քաղաքի կենտրոնը սարքել էիք ճակատամարտի դաշտ։ Պարոն Մանուկյան, կարող ե՞ք լռել: Մարտի 1 չի՞ եղել, հա, պարոն Աղվան Վարդանյանն էր կոալիցիա ստորագրում, եթե չեմ սխալվում, դրանից հետո, մարտի 1-ից հետո։ Պարոն Անդրանիկ Քոչարյանին հարցրեք, քանի մարդ և ոնց է սպանվել: Նենց որ, մալչիշկի ի դիվչոնկի, երբ խոսք է գնում… Մի րոպե լռություն... Երբ խոսք է գնում մարդ սպանելուց, կոռուպցիայից, սենց, այ սենց, այ սենց, ու անձամբ ես կարծում եմ` ճիշտը դահլիճից դուրս գալն է, բոյկոտելն է, այ, երբ խոսք է գնում կոռուպցիայից և մարդ սպանելուց, բոյկոտեք, ամենաճիշտ տրամաբանությունն է։ Նենց որ, ես ձեզ խորհուրդ եմ տալիս էդ բանավեճերի մեջ չմտնել, էս, ինչ ես ասացի, ընդամենը 0,5, հինգ տոկոսն է, երևի, էնքան ասելու բան կա, դրա համար էլ ժողովուրդը, էն անգամ էլ ասացի, ժողովուրդը նույնիսկ այն պարագայում, որ ինչ-որ հարցում մեզանից երկմտում է, մեզանից դժգոհում է, երբ որ համեմատական է անցկացնում, ասում է՝ վայ, Աստված մի արասցե, որ էս մարդիկ որևիցե ձևով իշխանության գան, որովհետև այն 10 տարվա ընթացքում, երբ որ դուք իշխանության եք եղել, մարդկանց մեջ նենց հետք է թողել, մոռացեք։ Յուրաքանչյուր մարդ կարող է դառնալ, Հովիկ Աղազարյանն ավելի շուտ կդառնա իշխանություն, քան դուք։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, մտքերի փոխանակությունն ավարտվեց, խնդրում եմ լռություն դահլիճում, լռություն, հարգելի գործընկերներ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, շատ հետաքրքիր, լավ քննարկում եղավ։ Եզրափակիչ ելույթով հանդես կգա Արմեն Մարուխյանը։ Համեցեք, պարոն Մարուխյան։

Դե, պատասխանեք, այո, այսքանից հետո։

 Ա.ՄԱՐՈՒԽՅԱՆ

-Ազգային ժողովի հարգարժան նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, սիրելի հայրենակիցներ, նախ` ցանկանում եմ շնորհակալություն հայտնել քննարկումը կազմակերպելու համար։ Ես կարճ անդրադառնամ պարոն Ավետիսյանի երեկվա ելույթին։ Ցավոք, նա այստեղ չէ, որովհետև նա ասաց, որ մենք վախենում ենք կարծիք հայտնել կոնկրետ պաշտոնատար անձանց կողմից թույլ տրված կոնկրետ ենթադրյալ իրավախախտումների մասին։ Այս առումով ցանկանում եմ ասել, որ մենք չենք վախենում կարծիք կամ դիրքորոշում հայտնել, այլ, պարզապես, զերծ ենք մնում դրանից, քանի որ հավակնում ենք դառնալ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամ, և կոնկրետ դեպքերի վերաբերյալ կանխակալ կարծիք չենք ուզում հայտնել, որովհետև շատ հնարավոր է, որ այդ դեպքերի հետ կապված՝ հետագայում որոշում կայացնելու կարիք լինի, մանավանդ որ ներկայացված այդ կոնկրետ ենթադրյալ իրավախախտումների բոլոր դեպքերը վերցված էին մամուլից, և շատ հնարավոր է, որ դրանք արդեն իսկ վերլուծության ենթարկվեն հանձնաժողովի կողմից:

Ընդհանրապես, ես կողմնակից եմ, որ մամուլը պարբերաբար մոնիտորինգի ենթարկվի, և նման իրավախախտումները քննարկման առարկա դառնան՝ կախված նրանց բնույթից կամ վերլուծության ենթարկվեն Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի կողմից կամ քննության ենթարկվեն քննչական մարմինների կողմից։

Ամփոփելով, ևս մեկ անգամ հայտնում եմ, որ Ազգային ժողովի վստահությունն ստանալու դեպքում և հանձնաժողովի անդամ նշանակվելու դեպքում իմ ողջ ներուժը կներդնեմ մեր երկրում կոռուպցիայի դեմ պայքարի արդյունավետությունը բարձրացնելու գործում։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Մարուխյան։ Հարգելի գործընկերներ այժմ ձայնը տրվում է հաշվիչ հանձնախմբի նախագահ Նարեկ Բաբայանին քվեարկության կարգը, տեղը և ժամը ներկայացնելու համար։ Խնդրեմ, պարոն Բաբայան։

 Ն.ԲԱԲԱՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգարժան պարոն փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամների ընտրության քվեարկությունը կանցկացվի ժամը 12։00-12։30 ընկած ժամանակահատվածում, մշտական վայրում՝ դահլիճին կից նախասրահում։ Քվեաթերթիկներն ունեն մշտական տեսքը, թեկնածուի անուն-ազգանունը` «Կողմ եմ», «Դեմ եմ», համապատասխան նշումների վանդակներով։ Կրկնում եմ` քվեարկությունը կանցկացվի ժամը 12:00-12։30՝ կես ժամ ժամանակահատված։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Բաբայան։ Հարգելի գործընկերներ, մենք ունենք ևս երկու հարց՝ քննարկելու, այնուհետև կանցնենք քվեարկություններին։

Այժմ քննարկում ենք ««Պետական պաշտոններ և պետական ծառայության պաշտոններ զբաղեցնող անձանց վարձատրության մասին» օրենքում լրացում և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող` արտաքին գործերի նախարարի տեղակալ Մնացական Սաֆարյան։ Խնդրում եմ լռություն պահպանել, հարգելի գործընկերներ։

  Մ.ՍԱՖԱՐՅԱՆ

-Ազգային ժողովի հարգելի փոխնախագահ, հարգելի պատգամավորներ, Ազգային ժողովի կողմից առաջին ընթերցմամբ ընդունվել է ««Պետական պաշտոններ և պետական ծառայության պաշտոններ զբաղեցնող անձանց վարձատրության մասին» օրենքում լրացում և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը, որի ընդունումը պայմանավորված է դիվանագիտական աստիճանի համար դիվանագետներին տրվող հավելավճարի չափի վերանայման անհրաժեշտությամբ։

Դիվանագիտական ծառայության կատարելագործման, ծառայության գրավչությունը բարձրացնելու ուղղությամբ կարևոր քայլ համարելով դիվանագետների դիվանագիտական աստիճանի համար հավելավճարի վերանայումը, առաջարկում եմ հավանություն տալ նախագծին։

Քննարկման ժամանակ հանձնաժողովում կատարվել են որոշակի տեխնիկական շտկումների առաջարկներ, որոնք իրականացվել են։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն Սաֆարյան, քանի որ գրավոր առաջարկներ չեն եղել, հարցեր նույնպես չեն լինի, խնդրում եմ զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հարակից զեկուցող` պետական-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Վլադիմիր Վարդանյան։

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Ազգային ժողովի հարգելի փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, շարունակելով, ըստ էության, այն քննարկումը, որը նախաձեռնել էինք այսօր առավոտվանից, նաև Կոռուպցիայի կանխարգելման հարցին անդրադառնալով, չեմ կարող չխոսել հաղթանակած պետությունում դիվանագետի ստացած աշխատավարձի մասին, ընդհանրապես, պետական ծառայողի ստացած աշխատավարձի մասին։ Ինձ թվում է, որ իմ գործընկերները, պարոն Մարուխյանը և տիկին Նազարյանը, որոնք բավականին երկար տարիներ աշխատում են պետական ծառայության համակարգում, կհիշեն, թե ինչքան էր կազմում առնվազն 20 տարի առաջ, հաղթանակած պետության պետական ծառայողի աշխատավարձը։ Ես հիշում եմ, որ առաջին աշխատավարձի պարագայում ինձ ասացին՝ եսիմ ինչ չէ, բայց դե գոնե ջեբի փող կունենաս» արտահայտությունը։ Եվ սա մեկ դրվագ չէր, երկու դրվագ չէր, սա վերաբերում էր ամբողջ պետական ծառայությանը։

Հարգելի գործընկերներ, երկուստեք պարտավորություն կա պետական ծառայողի և պետության միջև։ Պետական ծառայողը պետք է ամբողջությամբ լծվի պետական ծառայության գործառույթների իրականացմանն ամբողջ նվիրմամբ և ամբողջ պրոֆեսիոնալիզմով, պետությունը պետք է վերջինիս ապահովի արժանապատիվ վարձատրություն։ Այս ճանապարհով ենք մենք շարժվելու առաջ։ Եվ այս նախագիծը, որը ներկայացվել է այստեղ, կոչված է բարելավել դիվանագետների սոցիալական երաշխիքների համակարգը, բայց երեկ ասել եմ, հիմա էլ պետք է ասեմ, պատկերացրեք, որ նույնիսկ այս հավելավճարի նախատեսման պարագայում միջին դիվանագետի և Երևան համայնքի ավտոբուսային պարկի վարորդների աշխատավարձերը համադրելի են նույնիսկ ավելացնելուց հետո։ Քավ լիցի, որևիցե եղանակով չեմ ուզում որևիցե կերպ անտեսել, առավելություն տալ կամ նվաստացնել որևիցե աշխատանք, ցանկացած գործառույթ չափազանց կարևոր է և վերաբերում է պետական կառավարման այս կամ այն ոլորտի, կամ համայնքային կառավարման այս կամ այն ոլորտի գործառույթների իրականացմանը, բայց նաև, երևի թե, պետք է ընդգծենք, որ, առնվազն, համարժեք պետք է լինեն դիվանագետի և մեր վարորդների աշխատավարձները, գոնե, առնվազն, համադրելի պետք է լինեն, գոնե ոչ ցածր։

Այս փոփոխության արդյունքում մեր դիվանագետները հնարավորություն կունենան՝ առնվազն ունենալ արժանապատիվ վարձատրություն` կապված այն արժանիքահենք ձեռքբերումների հետ, որոնք պայմանավորված են վերջիններիս կողմից դիվանագիտական ծառայության տարբեր պաշտոններում իրականացրած աշխատանքի հետ։

Նախագիծը քննարկվել է պետական-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովում, քննարկվել է բավականին մանրամասն, առաջարկներ, ըստ էության, չեն հնչել, չկար որևիցե գրավոր առաջարկ։ Ես կոչ եմ անում իմ հարգելի գործընկերներին` դրական եզրակացության արժանացնել այս նախագիծը, որովհետև, երբ մենք խոսում ենք պետական գործառույթների իրականացման մասին, արտաքին ճակատը կամ դիվանագիտական ծառայողների կողմից իրականացված ամենօրյա աշխատանքը նույնպես և նույնչափ կարևոր է, քան ցանկացած այլ ուժային կամ անվտանգային համակարգում անձի աշխատանքը։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Մտքերի փոխանակություն, գրանցված պատգամավորներ չկան։ Եզրափակիչ ելո՞ւյթ, պարոն Վարդանյան, պարոն Սաֆարյան։ Շնորհակալություն։

Հարգելի գործընկերներ, ուզում եմ ևս մեկ անգամ հիշեցնել, որ այս հարցի քննարկումից հետո անմիջապես քվեարկելու ենք, խնդրում եմ վերադառնալ դահլիճ այն պատգամավորներին, որոնք աշխատանքին հետևում են աշխատասենյակներից։

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված՝ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող` վարչապետի աշխատակազմի տեսչական մարմինների աշխատանքների համակարգման գրասենյակի ղեկավար Պետրոս Մարտիրոսյան։ Համեցեք, պարոն Մարտիրոսյան։

 Պ.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո փոխնախագահ, ինչպես գիտեք, սույն թվականի սեպտեմբերի 27-ին ուժի մեջ մտած «Հանրային առողջապահության մասին» օրենքի համաձայն՝ նախկին «Հայաստանի Հանրապետության բնակչության սանիտարահամաճարակային անվտանգության ապահովման մասին» օրենքի հիման վրա ընդունված սանիտարական կանոնների և հիգիենիկ նորմատիվների փոխարեն ընդունվելու են հանրային առողջապահության նորմատիվները։ Ըստ այդմ՝ քանի որ Հայաստանի Հանրապետության վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքով սանիտարական կանոնների և հիգիենիկ նորմատիվների նկատմամբ վերահսկողության իրականացումը վերապահված է Առողջապահական ու աշխատանքի տեսչական մարմնին, անհրաժեշտություն է առաջացել օրենքում կատարել լրացում՝ տեսչական մարմնին սանիտարական, սանիտարահիգիենիկ և սանիտարահամաճարակային կանոնները և նորմաները հիգիենիկ նորմատիվները խախտելու հետ կապված գործերից զատ վերապահելով նաև հանրային առողջապահության նորմատիվների հետ կապված գործերի քննությունը։

Նախագիծը քննարկվել է Ազգային ժողովի առողջապահության հարցերի մշտական հանձնաժողովում, ստացել է դրական եզրակացություն։ Խնդրում եմ նախագծին կողմ քվեարկել երկրորդ ընթերցմամբ և ընդունել ամբողջությամբ։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Մարտիրոսյան, հարցեր չեն կարող լինել։

Հարակից զեկուցող` առողջապահության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Էմմա Պալյան։

 Է.ՊԱԼՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Հարցը քննարկվել է գլխադասային հանձնաժողովում, ստացել է դրական եզրակացություն, կոչ եմ անում պատեհ պահին կողմ քվեարկել։ Շնորհակալ եմ։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն ձեզ նույնպես, տիկին Պալյան։ Մտքերի փոխանակության համար գրանցում։ Ռուստամ Բաքոյան, համեցեք։

 Ռ.ԲԱՔՈՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, ես այս ընթացքում փորձեցի մի փոքր ուսումնասիրություն կատարել և տեսնել, թե արդյո՞ք մեր գործընկերները կամ մեր կուսակից ընկերները, ես կխնդրեմ դահլիճի ձախ կողմում մի փոքր լռություն, էլի, արդյո՞ք մեր կուսակից ընկերներն այդքան կոռումպացված են, ինչպես դահլիճի աջ կողմում գտնվող մեր ընդդիմադիր գործընկերները ներկայացնում են, բանից պարզվեց, որ երբ Վեդու համայնքապետի մասին խոսում էինք, քեռու հետ փոխկապակցված տենդերների մասով, որտեղ ոչ մի օրենքի խախտում չի արձանագրվել, այլ ավելին ասեմ, նույնիսկ Սերժ Սարգսյանի ժամանակ Բաղրամյան 26-ում տենդեր են շահել՝ գազի կաթսայի, չգիտեմ, վերականգնում կամ տեղադրում։ Նույն մարդու հետ կապված՝ փորձեցի այդ ուսումնասիրությունները շարունակել և հասկացա, որ էդ ընթացքում, այսինքն` Սերժ Սարգսյանի պաշտոնավարման ընթացքում պաշտպանության նախարարության բազմաթիվ տենդերներ է շահել, օդանավակայանում տենդերներ է իրականացրել։ Հիմա նույն Վեդի համայնքի տենդերներից «Հայաստան» խմբակցության նախկին պատգամավորներից Դավիթ Սեդրակյանը, ուշադրություն, մեկ միլիարդ դրամի տենդեր է շահել։ Հարգելի «Հայաստան» խմբակցության պատգամավորներ, ձեր կուսակցական կամ ձեր խմբակցության նախկին պատգամավոր Դավիթ Սեդրակյանը հենց հիմա մեկ միլիարդ դրամի տենդեր է շահել։ Հովիկ Աբրահամյանի եղբոր որդին 380 միլիոն դրամի տենդեր է շահել։ Մի քանի տասնյակ միլիոն դրամ շահած տենդերի մասով էստեղ այնպիսի հայտարարություններ եք անում, կարծեք թե, երկիրը լրիվ կոռումպացված է։ Շնորհակալություն։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, մինչև քվեարկություններին անցնելը տեղեկացնեմ, որ պատգամավորների ստորագրության հիման վրա արտահերթ նիստ է հրավիրվելու ժամը 12։10, խնդրում եմ լինել դահլիճում, չուշանալ։

Այժմ անցնում ենք քվեարկություններին, խնդրում եմ ուշադիր լինել։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության կողմից ներկայացված ««Պետական պաշտոններ և պետական ծառայության պաշտոններ զբաղեցնող անձանց վարձատրության մասին» օրենքում լրացում և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Պարոն Աղաջանյանի ձայնը նույնպես հաշվառեք, խնդրում եմ։

Կողմ` 64

Դեմ` 0

Ձեռնպահ` 23

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության կողմից ներկայացված՝ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ` 64

Դեմ` 0

Ձեռնպահ` 25

Որոշումն ընդունվել է։

Վարման կարգով` Հայկ Կոնջորյան: Համեցեք, պարոն Կոնջորյան։

 Հ.ԿՈՆՋՈՐՅԱՆ

-Պարոն Սիմոնյան, մի այսպիսի տեխնիկական խնդիր կա, քանի որ ժամը 12:00- 12։30 փակ գաղտնի քվեարկություն է, դրանց հետո հաշվիչ հանձնախումբը պետք է հաշվի և հետո այս քառօրյա նիստի շրջանակներում հայտարարի արդյունքները, մենք պիտի դա ավարտենք, ըստ էության, հետո նոր սկսվի արտահերթ նիստը։ Դրա համար ես առաջարկում եմ, ամեն դեպքում, երևի, 13:10 անենք, 13:00 կամ 13:00։ Այո, պետք է հրապարակվի, և դրանից հետո, կես ժամ...

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Ժամը 13:00 հարմա՞ր է, կհասցնե՞ն։

 Հ.ԿՈՆՋՈՐՅԱՆ

-Ես կարծում եմ` 13:00-ին չենք հասցնի:

  Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Այդ ժամանակ 13:10, մեկ ժամով հետաձգենք, թող լինի 13:10։

 Հ.ԿՈՆՋՈՐՅԱՆ

-Շատ լավ, 13:10, ինձ թվում է՝ լավագույն տարբերակն է։ Շատ լավ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, նիստն ավարտվեց։

ԸՆԴՄԻՋՈՒՄ ԿՈՌՈՒՊՑԻԱՅԻ ԿԱՆԽԱՐԳԵԼՄԱՆ ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎԻ ԱՆԴԱՄԻ ԸՆՏՐՈՒԹՅԱՆ ՔՎԵԱՐԿՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՐ

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, շարունակում ենք մեր աշխատանքը։ Հիշեցնեմ, որ քննարկեցինք Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամի ընտրության հարցը։

Այժմ ձայնը տրվում է հաշվիչ հանձնախմբի նախագահ Նարեկ Բաբայանին` քվեարկության արդյունքները հայտարարելու համար։

 Ն.ԲԱԲԱՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի պարոն փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, մրցութային խորհրդի որոշման հիման վրա Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամի թափուր պաշտոնում առաջադրվել էր Նարինե Ազարյանի թեկնածությունը։ Ազգային ժողովի 107 պատգամավորներից քվեարկությանը մասնակցել են 63-ը, քվեատուփում առկա էր 63 քվեաթերթիկ, որից անվավեր ճանաչվել է 54-ը։ Ձայները բաշխվել են հետևյալ կերպ. Նարինե Ազարյան` կողմ 2, դեմ` 7։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Որոշումը չի ընդունվել: Խնդրեմ, շարունակեք։

 Ն.ԲԱԲԱՅԱՆ

-Մրցութային խորհրդի որոշման հիման վրա Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամի թափուր պաշտոնում առաջադրվել էր նաև Արմեն Մարուխյանի թեկնածությունը։ Ազգային ժողովի 107 պատգամավորներից քվեարկությանը մասնակցել են 63-ը, քվեատուփում առկա էր 63 քվեաթերթիկ, անվավեր քվեաթերթիկներ չեն եղել։ Ձայները բաշխվել են հետևյալ կերպ. Արմեն Մարուխյան` կողմ 63, դեմ` 0։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Որոշումն ընդունվել է, պարոն Մարուխյան, ձեզ հաջողություն ենք մաղթում։ Շնորհակալություն։

 ԾԱՓԱՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Հարգելի գործընկերներ, մեր աշխատանքը կշարունակենք ուղիղ 30 րոպեից՝ արտահերթ նիստի ընթացքում։ Շնորհակալություն։

 

ԱՐՏԱՀԵՐԹ ՆԻՍՏ

 

ՍՂԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ N 17 

 

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՀԱԿՈԲ ԱՐՇԱԿՅԱՆԸ

 

Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարգելի պատգամավորներ, խնդրում եմ զբաղեցնել տեղերը։

Հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, Կառավարության նախաձեռնությամբ այսօր հրավիրվել է Ազգային ժողովի արտահերթ նիստ, որի օրակարգը բաժանված է պատգամավորներին։ Խնդրում եմ տեղադրել քարտերը և նախապատրաստվել գրանցման։ Գրանցում։ Պարոն Հակոբյանին և ինձ նույնպես գրանցեք։ Գրանցվել է 75 պատգամավոր, քվորում ունենք, սկսում ենք աշխատանքը։

Կառավարությունը ներկայացրել է «Ազգային ժողովի արտահերթ նիստի օրակարգային հարցերի քննարկման հատուկ ընթացակարգի մասին» Ազգային ժողովի որոշման նախագիծ, որով առաջարկվում է Ազգային ժողովի արտահերթ նիստի օրակարգային 8-րդ և 9-րդ հարցերի երկրորդ ընթերցմամբ քննարկումները կազմակերպել առաջին ընթերցմամբ քննարկումից հետո 24 ժամվա ընթացքում, նախագծերի վերաբերյալ գրավոր առաջարկներ և գլխադասային հանձնաժողովի եզրակացությունը ներկայացնելու համար սահմանել առնվազն 3-ական ժամ։ Այս որոշման նախագիծը նախ՝ պետք է քննարկենք, այնուհետև՝ քվեարկենք։

Որոշման նախագիծը ներկայացնելու համար ձայնը տրվում է ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյանին։ Պարոն Հովհաննիսյան, համեցեք։

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Հարգելի փոխնախագահ, հարգելի պատգամավորներ, Կառավարության 2024 թվականի նոյեմբերի 29-ին ընդունված N 1885-Ա որոշմամբ Ազգային ժողովին առաջարկել է սույն թվականի դեկտեմբերի 3-ից գումարվող հերթական նիստերի ավարտից կես ժամ հետո գումարել արտահերթ նիստ, որի օրակարգում ներառված է 9 հարց։

Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի արտահերթ նիստի օրակարգում ներառված 9 հարցերից առաջին 2 հարցերը վերաբերում են վարկային համաձայնագրերի վավերացմանը, օրակարգում ներառված 8-րդ և 9-րդ հարցերը նախատեսվում է քննարկել առաջին և երկրորդ ընթերցմամբ, իսկ 3-րդ և 4-րդ հարցերը նախատեսվում է քննարկել միայն երկրորդ ընթերցմամբ։ Ընդ որում՝ այդ հարցերի նկատմամբ չի տարածվում հարցերի քննարկման հատուկ ընթացակարգը, և գրեթե բոլոր նախագծերի երկրորդ ընթերցման առաջարկների ներկայացման ժամկետը լրացել է։

Համաձայն «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» ՀՀ սահմանադրական օրենքի 43-րդ հոդվածի 1-ին մասի՝ ձեզ եմ ներկայացնում «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի արտահերթ նիստի անցկացման ընթացակարգը սահմանելու մասին» և «Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի արտահերթ նիստի օրակարգային 8-րդ և 9-րդ հարցերի քննարկման հատուկ ընթացակարգի մասին» Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի որոշումների նախագծերը։

«Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի արտահերթ նիստի անցկացման ընթացակարգը սահմանելու մասին» նախագծով առաջարկվում է Ազգային ժողովի արտահերթ նիստի առաջին օրը նիստերն անցկացնել մինչև 20։00։

«Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի արտահերթ նիստի օրակարգային 8-րդ և 9-րդ հարցերի քննարկման հատուկ ընթացակարգի մասին» նախագծով առաջարկվում է արտահերթ նիստի օրակարգային 8-րդ և 9-րդ հարցերի քննարկումը կազմակերպել առաջին ընթերցմամբ դրանց ընդունումից հետո 24 ժամվա ընթացքում։

Արտահերթ նիստի օրակարգային հարցերի հրատապությունը պայմանավորված է հետևյալով. ««Հայաստանի Հանրապետության և ՕՊԵԿ-ի միջազգային զարգացման հիմնադրամի միջև «Կանաչ, դիմակայուն և ներառական զարգացման երկրորդ ծրագիր» վարկային համաձայնագիրը վավերացնելու մասին» ՀՀ օրենքի, ««Հայաստանի Հանրապետության և Ասիական զարգացման բանկի միջև «Հարկաբյուջետային կայունության և ֆինանսական շուկաների զարգացման ծրագիր - Ենթածրագիր 2» վարկային համաձայնագիրը վավերացնելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծերի հրատապությունը պայմանավորված է Հայաստանի Հանրապետության 2024 թվականի «Պետական բյուջեի մասին» օրենքի և «Հայաստանի Հանրապետության 2024 թվականի պետական բյուջեի կատարումն ապահովող միջոցառումների մասին» Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2023 թվականի դեկտեմբերի 28-ի թիվ 2323-Ն որոշման կատարումն ապահովելու անհրաժեշտությամբ։

Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ 2024 թվականի բյուջետային տարին մոտենում է ավարտին, անհրաժեշտ է խնդրո առարկա վարկային համաձայնագրերը վավերացնելու մասին ՀՀ օրենքների նախագծերն ընդունել այս տարի։

«Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծով առաջարկվում է սահմանել, որ գյուղատնտեսական արտադրանքի արտադրությամբ զբաղվող տնտեսավարողները մինչև 2026 թվականի դեկտեմբերի 31-ը կազատվեն շահութահարկի վճարումից՝ գործող 2024 թվականի դեկտեմբերի 31-ի փոխարեն։

Նշված ժամկետը չերկարացնելու դեպքում գյուղատնտեսական արտադրանքի արտադրությամբ զբաղվող տնտեսավարողները շահութահարկի վճարումից խուսափելու նպատակով, կարող են դադարեցնել իրենց իրավաբանական անձի կամ անհատ ձեռնարկատիրոջ կարգավիճակը և գործունեությունը շարունակել ֆիզիկական անձի կարգավիճակով։

Սույն նախագծի հրատապությունը պայմանավորված է նրանով, որ հարկային արտոնության ժամկետը լրանում է 2024 թվականի դեկտեմբերի 31-ին, իսկ հարկային տարին սկսվում է հունվարի 1-ից։ Հետևաբար՝ անհրաժեշտ է մինչև այդ ընդունել նախագիծը։

Օրակարգում ներառված ««Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի ընդունումը պայմանավորված է «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքի բացը լրացնելու անհրաժեշտությամբ, որի արդյունքում կկանխվեն համայնքի ղեկավարի և համայնքի ղեկավարի տեղակալի բացակայության դեպքում համայնքի կառավարման ճգնաժամերը։ Հարցը հատկապես հրատապ է Գյումրիում առաջացած կառավարման ճգնաժամի հաղթահարման կոնտեքստում։

Նկատի ունենալով, որ օրակարգային մյուս հարցերի մասով հարցերի քննարկման հատուկ ընթացակարգեր չեն առաջարկվել, ձեր թույլտվությամբ դրանց չեմ անդրադառնա: Շնորհակալ եմ ուշադրության համար։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Հովհաննիսյան։

Հարգելի գործընկերներ, խնդրում եմ լռություն պահպանել, պարոն Խաչատրյան, պարոն Եղոյան, ստիպված եմ լինում անուններ հնչեցնել։ Խնդրում եմ մի ստիպեք, որովհետև այնպիսի աղմուկ եք առաջացնում, որ զեկուցողին չենք լսում։

Հարգելի գործընկերներ, այժմ հարցերի համար առաջարկում եմ հերթագրվել։ Հերթագրում։ Հերթագրվել է երկու պատգամավոր. Արծվիկ Մինասյան։

  Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-8-րդ և 9-րդ հարցերը, որ ներկայացրիք որպես երկու ընթերցումներով քննարկման հարցեր, օրակարգի վերջին հարցերն են։ Քանի որ ենթադրվում է, որ պետք է առաջին ընթերցումից հետո 3-ժամյա ռեժիմ մտնի, հնարավոր համարո՞ւմ եք, որ հերթականության տեսակետից սրանք գան առաջին տեղեր, այլ ոչ թե մնան վերջին տեղերում։

 Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Այո։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Պատասխանո՞ւմ եք, պարոն Հովհաննիսյան։

 Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Պատասխանեցի՝ այո։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հա՞։ Չունե՞ք արձագանք։ Արման Ղազարյան, համեցեք։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Պարոն Հովհաննիսյան, այստեղ այս արտահերթ նիստի օրակարգի մի քանի հարցի վրայով սենց հպանցիկ անցաք, բայց այնտեղ շատ հարցեր կան, այդ թվում՝ Սևանա լճի հետ կապված, չանդրադարձաք, թե դրա հրատապությունն ինչով է պայմանավորված, «ԲՆակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքի հրատապությունը… Ես կուզենամ, որ դուք ավելի պարզ խոսեք, որովհետև ժամանակն արդեն իսկ քիչ է, որ մենք կարողանանք կարծիք հայտնել և դիրքորոշում հայտնել, թե չէ՝ սենց օրակարգային արտահերթ 9 հարցերից երկուսի վրայով տենց թեթև անցաք, կիսատ-պռատ, ոչինչ չհասկացվեց։ Ամբողջական ասեք, որ կարողանանք հարց ու պատասխանի կամ կարծիք հայտնելու կամ մեր այլ միջոցներով, գործիքակազմով ամբողջական հասկանալ. թե ինչի մասին է խոսքը։

 Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Ղազարյան։ Ես իրականում իմ խոսքի մեջ ասացի, որ, քանի որ մյուսների հետ կապված հատուկ ընթացակարգեր չեն սահմանվել, դրա համար չանդրադարձա դրան, բայց եթե կարիք տեսնում եք, օրինակ…

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Տիկին Ջուլհակյան, խնդրում եմ ձեր տեղը գրավել։

 Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-«Սևանա լճի մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի հրատապությունը պայմանավորված է նրանով, որ 2025 թվականի արդյունագործական որսի թույլատրելի առավելագույն չափաքանակներն ու ժամկետները կսահմանվեն Կառավարության առանձին որոշմամբ՝ պայմանավորված սույն նախագծով նախատեսվող լիազորող նորմի առկայությամբ, և անհրաժեշտություն չի առաջանա՝ արդյունագործական որսի չափաքանակները հաստատել 2025 թվականի Սևանա լճի էկոհամակարգի վերականգնման, պահպանման, վերարտադրման և օգտագործման միջոցառումների տարեկան ծրագրում լրացում կատարելու ընթացակարգով։

Ինչ վերաբերում է ձեր մյուս հարցին, որը վերաբերում է «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» և «Լիցենզավորման մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» նախագծերին, այս նախագծերի ընդունման հրատապությունը պայմանավորված է «Եվրասիական տնտեսական միության շրջանակներում բժշկական արտադրատեսակների շրջանառության միասնական սկզբունքների և կանոնների մասին» համաձայնագրում և ոլորտը կարգավորող ԵԱՏՄ իրավական ակտերում կատարված մի շարք առանցքային փոփոխություններով, որոնց բովանդակային առումով իմ գործընկերները, բնականաբար, կանդրադառնան։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Ունե՞ք արձագանք։ Համեցեք։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Պարոն Հովհաննիսյան, օրինակ, ասում եք՝ առաջարկներ չեն եղել։ Դրանից լավ առաջարկը ո՞րն է. ծրագրից հանել են Սևանա լճի հետ կապված տարեկան հաշվետվողականությունը։ Այստեղ նստած Ազգային ժողովի պատգամավորները չեն կարողանալու արդեն այդ զեկույցը լսել։ Դրանից կարևոր հարց ո՞րն է։ Այսինքն՝ Սևանա լճի հետ կապված տարեկան հաշվետվողականությունը, որը պետք է բերել Ազգային ժողով և մեր բոլորի դատին արժանացնել, հանվում է, թողնվում է Կառավարության վրա, այսինքն՝ Ազգային ժողովի պատգամավորների լիազորությունները ևս մեկով կրճատվում է, և դուք ուզում եք սենց հպանցիկ, սղացնելով անցնել։ Էդպես չի կարող լինել։

 Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Պարոն Ղազարյան, էն, ինչ դուք բարձրացնում եք, բովանդակային հարց է։ Գուցե բովանդակային հարցը քննարկելիս այդ հարցը, վստահ եմ, կբարձրացնեք, և այդ քննարկումն այդ ժամանակ տեղի կունենա։ Եթե պատգամավորները դեմ կլինեն հենց կոնկրետ այս հարցին կողմ քվեարկելուն, իհարկե, դա ձեր որոշելու հարցն է։ Ես ներկայացնում եմ հարցերի հրատապությունը։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարցերն ավարտվեցին, պարոն Հովհաննիսյան, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։ Մտքերի փոխանակության համար գրանցում։ Գրանցված պատգամավորներ չկան։ Եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնո՞ւմ եք, պարոն Հովհաննիսյան։

Հարգելի գործընկերներ, այժմ քվեարկում ենք այս որոշման նախագիծը։

Քվեարկության է դրվում «Հայաստանի Հանրապետության ազգային ժողովի արտահերթ նիստի օրակարգային 8-րդ և 9-րդ հարցերի քննարկման հատուկ ընթացակարգի մասին» Ազգային ժողովի որոշման նախագիծն ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 60

Դեմ՝ 27

Ձեռնպահ՝ 0

Որոշումն ընդունվել է։

Եվ ևս մեկ քվեարկություն ունենք։

Հարգելի գործընկերներ, հաջորդ որոշմամբ նախատեսվում է առաջին օրվա նիստերն անցկացնել մինչև ժամը 20։00։

Քվեարկության է դրվում «Հայաստանի Հանրապետության ազգային ժողովի արտահերթ նիստի անցկացման ընթացակարգը սահմանելու մասին» Ազգային ժողովի որոշման նախագիծն ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 61

Դեմ՝ 11

Ձեռնպահ՝ 14

Որոշումն ընդունվել է։

Հարգելի գործընկերներ, այժմ քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված՝ «Հայաստանի Հանրապետության և ՕՊԵԿ-ի միջազգային զարգացման հիմնադրամի միջև «Կանաչ, դիմակայուն և ներառական զարգացման երկրորդ ծրագիր» վարկային համաձայնագիրը վավերացնելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագիծը։

Հիմնական զեկուցող՝ ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյան։ Համեցեք, պարոն Հովհաննիսյան։

Ովքեր լքում են դահլիճը, խնդրում եմ հնարավորինս արագ լքել, որպեսզի շարունակենք նիստը։

 Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Հարգելի փոխնախագահ, հարգելի պատգամավորներ, ձեր ուշադրությանն եմ ներկայացնում «Հայաստանի Հանրապետության և ՕՊԵԿ-ի միջազգային զարգացման հիմնադրամի միջև «Կանաչ, դիմակայուն և ներառական զարգացման երկրորդ ծրագիր» վարկային համաձայնագիրը վավերացնելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի նախագիծը։

Նշեմ, որ սա համաֆինանսավորումն է մի ծրագրի, որն արդեն իսկ հաստատվել է Ազգային ժողովի կողմից, և այս ծրագիրն իրականացվում է Համաշխարհային բանկի հետ համաֆինանսավորմամբ։

Համաձայնագրով նախատեսվում է ներգրավել բյուջետային աջակցության վարկ 50 միլիոն եվրո գումարի չափով։

Հաշվի առնելով վարկի բնույթը, բյուջետային աջակցության միջոցներն ուղղվելու են 2024 թվականի «Պետական բյուջեի մասին» օրենքով սահմանված պակասուրդի ֆինանսավորմանը, որը 2024 թվականի «Պետական բյուջեի մասին» օրենքով կազմում է 482,9 միլիարդ դրամ։ Այդ նպատակով բյուջեով նախատեսվել է շուրջ 450 միլիոն դոլար բյուջետային աջակցության վարկերի ներգրավում։

Վարկի պայմաններն են հանդիսանում, ինչպես արդեն ասացի, վարկը ներգրավվելու է եվրոյով, տարեկան տոկոսադրույքը կազմում է լողացող վեցամսյա EURIBOR պլյուս 1,56 տոկոս, և դեկտեմբերի 2-ի դրությամբ այս տոկոսադրույքը կազմում է 4,235 տոկոս:

Վարկի մարման ժամկետը 18 տարի է, որից արտոնյալը՝ 5 տարի: Վարկի սպասարկման գծով վճարումները կատարվելու են կիսամյակային կտրվածքով, իսկ մայր գումարի մարումն իրականացվելու է կիսամյակային կտրվածքով՝ սկսած 2029 թվականի դեկտեմբերի 15-ից մինչև 2041 թ. դեկտեմբերի 15-ը՝ վարկի գումարի 3,84 տոկոսի չափով, իսկ 2042 թ. հունիսի 15-ից՝ վարկի գումարի 4 տոկոսի չափով:

Հաշվի առնելով ներկայացվածը, առաջարկում եմ նախագծին կողմ քվեարկել։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում. Արման Եղոյան։

 Ա.ԵՂՈՅԱՆ

-Պարոն Հովհաննիսյան, կխնդրեի մի քիչ ավելի մանրամասն ասել, թե ինչ նպատակների համար է։ Ասացիք՝ բյուջետային աջակցության վարկ է սա, այսինքն՝ գումարն ուղղակիորեն գնալու է գանձապետարան և, եթե հնարավոր է, մի քիչ ավելի մանրամասն ասեք, թե որ ծախսերի գծով է սա օգտագործվելու։

 Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Պարոն Եղոյան, ինչպես ասացի, այս ծրագիրը բյուջետային աջակցության վարկ է և նպատակ ունի ֆինանսավորել բյուջեի դեֆիցիտը, և այս գումարն առանձին նշանակություն չունի։ Սա մեր ընդհանուր ծախսերի համար է ֆինանսավորվում։ Սակայն պետք է այստեղ նշեմ, որ ցանկացած բյուջետային աջակցության վարկ ներառում է քաղաքականությունների փոփոխություններ։ Այսինքն՝ մենք այս վարկերն ստանում ենք, երբ այն բարեփոխումների շրջանակը, որոնք ունենք, դրանց ուղղված միջոցառումներ են ձեռնարկվում։

Այս ծրագիրն ուղղված է եղել երեք հիմնական ուղղությունների։

Առաջինը՝ կլիմայի փոփոխության մեղմում և հարմարվողականության խթանում, շրջակա միջավայրի կառավարման համար կարգավորող շրջանակի բարելավում։

Երկրորդը՝ հավասարության ամրապնդում և մարդկային կապիտալի զարգացման խթանում:

Երրորդը՝ հակակոռուպցիոն շրջանակի և արդարադատության ոլորտի արդյունավետության հզորացում։

Սրանք այն հիմնական մեծ ուղղություններն են, դրանց տակ արդեն առկա են առանձին գործողություններ, որոշումներ, օրենքներ և այլն, որոնք ընդունվել են։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Չունե՞ք արձագանք։ Շնորհակալություն, պարոն Հովհաննիսյան, հարցերն սպառվեցին, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հարգելի գործընկերներ, առաջարկում եմ ողջունել Ազգային ժողով այցելած «Ուսում» հանրակրթական դպրոցի աշակերտներին և ուսուցիչներին, որոնք այսօր այցելել են Ազգային ժողով «Բաց դռներ» ծրագրի շրջանակներում։

 ԾԱՓԱՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Այժմ հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Էդգար Հակոբյանին։ Համեցեք, պարոն Հակոբյան։

 Է.ՀԱԿՈԲՅԱՆ

-Հարգելի փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, հարցը քննարկվել է գլխադասային հանձնաժողովում, ստացել է դրական եզրակացություն, կոչ եմ անում հարմար պահին կողմ քվեարկել։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարցերի համար գրանցում։ Շնորհակալություն, պարոն Հակոբյան։ Մտքերի փոխանակության համար գրանցում. Արթուր Խաչատրյան։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Պարոն Եղոյան, չէ, էս վարկը որևէ թիրախային նպատակ չի հետապնդում, և դուք չեք կարող գնահատել, թե էս վարկն ինչքանով է արդյունավետ ծախսվել։ Սա բյուջետային աջակցության վարկ է, սա, այո, գարին լցվում է մի հատ ընդհանուր կաթսա, թե կոնկրետ ինչ նպատակ է հետապնդում և կոնկրետ ինչ կատարողական ցուցանիշներ կան, շատ վիճելի սահմանում է։ Ի տարբերություն, օրինակ՝ ժամանակին՝ 20-30 տարի առաջ, երբ Հայաստանը կես տոկոսով, քառորդ տոկոսով IMF-ի Stand-By Arrangement վարկեր էր ստանում, որտեղ կար «conditionality»` պայմանականություն՝ սա պիտի անես, սա չունի խնդիր։

Էստեղ ինչո՞ւ եմ սա ասում. որովհետև մեր հայրենակիցների մոտ, իրոք, կարող է հարց առաջանալ՝ բա, կանաչ, դիմակայուն, ո՞նց կարող է մարդը չուզենալ կանաչ և դիմակայուն։ Դա գեղեցիկ անուն է, ընդամենը, դատական համակարգի արդյունավետության բարձրացում։ Երբ գործադիր մարմնի ղեկավարը զանգահարում է դատական մարմնին, կներեք, չի էլ զանգահարում, sms է գրում, դատական համակարգի ղեկավարին, որը կոչված է ապահովել այս փոխադարձ զսպումների մեխանիզմը, կոչված է ապահովել երկրի կայունությունը, ժողովրդավարական զարգացումը, sms է գրում, ասում է՝ հեռացիր, նա էլ հեռանում է, և հայտնի չէ, թե արդյո՞ք գործադիր մարմնի էն նկարը, որն ինքը կախել էր պատին և ամեն առավոտյան նայում, խոնարհվում, ասում էր, այսօր ազնիվ եմ աշխատելու, էդ նկարը տարա՞վ, թե՞ չէ։

Այնպես որ, սիրելի հայրենակիցներ, մի խաբվեք էդ գեղեցիկ բառերին՝ կանաչ, դիմակայուն, հավասար, արդար, գեղեցիկ… Չկա տենց բան, ուղղակի հոգնել են էս ստերից, այ, էդ էլ էղավ։ Սա, ընդամենը, Կառավարությունը չունի փող, որովհետև անհասկանալի է, թե ինչի վրա է ծախսում, հիմա սա այդ ծակերը փակող վարկ է, որը հետո մենք փակելու ենք։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Մտքերի փոխանակությունն ավարտվեց։ Էդգար Հակոբյան, ավելացնելու բան չունե՞ք, Վահե Հովհաննիսյա՞ն… Համեցեք։

 Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Պարոն Խաչատրյան, դուք ասում եք՝ ստերից հոգնել եք և ուզում եք ճշմարտությունն այստեղ ասել։ Ճշմարտությունն այն է, որ այս ծրագիրն ունի conditionality էն ձևով, ոնց որ ունի IMF-ի Stand-By Arrangement-ը, և հիմա մենք ունենք IMF-ի ծրագիր, որով հնարավորություն ունենք այդ գումարն ստանալու, այդ գումարը չենք վերցնում։ Այսինքն՝ ո՞նց եք դուք ասում, որ սա, ուղղակի, սենց փող է, մենք էլ սուտ ենք խոսում, դուք էլ ճիշտ եք ասում։

Ես էլ ասում եմ՝ չէ, դուք թյուրիմացության մեջ եք գցում մարդկանց՝ այդ արտահայտությունն անելով, որովհետև հստակ նախապայմաններ կան, նախապայմաններն արվել, ավարտվել են, դրա համար ենք մենք այսօր եկել այս համաձայնագիրը վավերացնելու համար։ Այսքանը, շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Անցնում ենք հաջորդ հարցի քննարկմանը։

Հարգելի գործընկերներ, քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված՝ ««Հայաստանի Հանրապետության և Ասիական զարգացման բանկի միջև «Հարկաբյուջետային կայունության և ֆինանսական շուկաների զարգացման ծրագիր - Ենթածրագիր 2» վարկային համաձայնագիրը վավերացնելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը։

Հիմնական զեկուցող՝ ֆինանսների նախարար Վահե Հովհաննիսյան։

 Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Հարգելի պարոն փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, ներկայացնում եմ 2-րդ վարկային համաձայնագիրը, որը ««Հայաստանի Հանրապետության և Ասիական զարգացման բանկի միջև «Հարկաբյուջետային կայունության և ֆինանսական շուկաների զարգացման ծրագիր - Ենթածրագիր 2» վարկային համաձայնագիրը վավերացնելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծն է։

Ներկայացվող համաձայնագիրն ստորագրվել է 2024 թվականի նոյեմբերի 1-ին։

Համաձայնագրով նախատեսվում է ներգրավել բյուջետային աջակցության վարկ, 89 միլիոն 469,000 եվրո գումարի չափով:

«Պետական բյուջեի մասին» օրենքի համաձայն՝ այս համաձայնագիրը նույնպես ուղղվելու է 2024 թվականի պակասուրդի ֆինանսավորմանը:

Վարկավորման պայմանները հետևյալն են. վարկային միջոցների մասհանման վերջնաժամկետը 2025 թվականի հունիսի 30-ն է՝ լողացող տոկոսադրույքով, վարկի տարեկան տոկոսադրույքը՝ 6-ամսյա EURIBOR գումարած 0,5 տոկոս մարժա, որը կազմում է 3,175 տոկոս, պարտավորության վճար՝ տարեկան 0,15 տոկոս դրույքաչափով, հաշվարկվում է վարկի չմասհանված գումարի նկատմամբ, հաշվարկման սկիզբ է պայմանագրի ստորագրման ամսաթվից 60-րդ օրը, վճարվում է կիսամյակային կտրվածքով՝ տոկոսավճարների վճարման հետ միաժամանակ:

Վարկի սպասարկման ամսաթվերն են յուրաքանչյուր տարվա մարտի 15-ը և սեպտեմբերի 15-ը: Վարկի մարման ժամկետը 15 տարի է, որից արտոնյալը՝ 3 տարի: Հիմնական պայմանները սրանք են։

Քանի որ նախորդ քննարկման հետ կապված՝ խոսք գնաց նպատակայնության վերաբերյալ, ասեմ, որ հիմնական բաղադրիչներից է կազմված, եթե հարցեր լինեն, կարող եմ մանրամասն ասել, թե ինչ գործողություններ են իրականացվել ամեն մի բաղադրիչի ներքո։ Այսինքն՝ ըստ էության, մենք մեկ տարի աշխատում ենք այս բաղադրիչների հետ կապված քննարկումները, որոշումները և համակարգերը ներդնելու ուղղությամբ։

Առաջինը՝ հարկաբյուջետային, պետական պարտքի և ֆինանսական ռիսկի կառավարման քաղաքականության բարելավում և ամրապնդում, ինչպես նաև համապատասխան ենթակառուցվածքների ներդրում:

Երկրորդը՝ պետական արժեթղթերի թողարկման և կառավարման շրջանակի ու փողի շուկաների ենթակառուցվածքի ամրապնդում:

Եվ երրորդը՝ ֆինանսական գործիքների և ներդրողների բազայի ընդլայնում և կորպորատիվ կառավարման ու թափանցիկության բարձրացում։

Այն համալրվել է նաև տեխնիկական աջակցության, ֆինանսների, էկոնոմիկայի, շրջակա միջավայրի նախարարություններում, Կենտրոնական բանկում և Պետական եկամուտների կոմիտեում նպատակային բարեփոխումերի իրականացմանն աջակցելու համար։ Առաջարկում եմ հաստատել։

  Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում։ Հարգելի գործընկերներ, քանի դեռ հերթագրվում եք, նաև ուզում եմ ասել, որ այստեղ հարց ու պատասխան եղավ՝ նախագծերի քննարկման հերթականության հետ կապված, պարոն Մինասյանն առաջարկ հնչեցրեց։ Ընդունվում է առաջարկը։ Անմիջապես այս հարցի քննարկումից հետո մենք 8-րդ և 9-րդ հարցերը կքննարկենք, որպեսզի 24-ժամյա ռեժիմում տեղավորվենք և այսօր կարողանանք անդրադառնալ երկրորդ ընթերցումներին։ Արծվիկ Մինասյան, համեցեք։

 Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն Հովհաննիսյան, իհարկե, բոլոր բաղադրիչներն էլ խիստ կարևոր են, և ժամանակի սղությունը, երևի, թույլ չի տա այդքան մանրամասն ներկայացնել, բայց ինձ ավելի շատ հետաքրքրեց երրորդ բաղադրիչը՝ ֆինանսական գործիքները և կորպորատիվ կառավարման համակարգին ուղղված բարեփոխումները։ Կխնդրեի, որ մի քանի կոնկրետ թիրախային նպատակներով ներկայացնեք, թե, օրինակ՝ ի՞նչ թիրախներ են դրված, հետո՝ նաև կապիտալի շուկայի մասով, եթե կա այդտեղ զարգացման կոմպոնենտ, նաև այս ռեսուրսներից որքանն է, որ ուղիղ հենց այդ բարեփոխումների վրա է ծախսվում, ոչ թե անուղղակի ձևով։

 Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ֆինանսական գործիքների և ներդրողների ընդլայնում կորպորատիվ թափանցիկության ամրապնդման հենասյունի ներքո երկու գործողություն է իրականացվել։

Նոր ֆինանսական գործիքների և ներդրողների խթանման նպատակով ֆինանսների նախարարությունը և Հայաստանի ֆոնդային բորսան մշակել են «Ճանաչիր քո հաճախորդին» մեխանիզմը՝ պարտատոմսերի մանրածախ վաճառքի առցանց համակարգում ոչ ռեզիդենտներին Հայաստանի պետական արժեթղթերի շուկային ուղիղ հասանելիություն ապահովելու համար։

Եվ երկրորդը. ֆինանսական կայունության ռիսկերը կանխելու և կանաչ ֆինանսավորման գործիքների տարածման մեջ շուկայի ամբողջականությունն ու կայունությունն ապահովելու նպատակով Կենտրոնական բանկն ընդունել է կայուն ֆինանսների ճանապարհային քարտեզը, ֆինանսական ոլորտի հետ նախաձեռնել է քննարկումներ, բնապահպանական և սոցիալական կառավարման հաշվետվողականության ձևաչափերի ու շրջանակի, դրանց ռիսկերի կառավարման և գնահատման գործիքների ինտեգրման շուրջ, ինչպես նաև ֆինանսական կայունության իր տարեկան զեկույցում հրապարակել է բանկերի վարկային պորտֆելի նկատմամբ կլիմայի փոփոխության ռիսկերի վերլուծությունը։

Սրանք են այն հիմնական երկու գործողությունները։ Իհարկե, այստեղ շատ երկար ցանկ կա, թե ինչ գործողություններ են իրականացվել և ինչ նպատակով։ Հիմնավորումների մեջ, վստահ եմ՝ այդ ամբողջ տեղեկատվությունն առկա է, եթե չէ, ես կարող եմ ձեզ փոխանցել, որպեսզի տեսնեք, թե այս ծրագրի և Համաշխարհային բանկի, և ՕՊԵԿ-ի ծրագրի հետ կապված՝ ի՞նչ փոփոխություններ են եղել։

Այստեղ մի կարճ բան էլ նշեմ, երբ մենք հիմա խոսում ենք Ասիական բանկի այս ծրագրի մասին, դա համաֆինանսավորվել է Ֆրանսիական զարգացման գործակալության կողմից։ Ֆրանսիական զարգացման գործակալության կողմից տրամադրված վարկն արդեն իսկ վավերացվել է, այսինքն՝ այս ծրագիրը մենք արդեն իսկ քննարկել ենք Ազգային ժողովում։ Սա նույն ծրագիրն է՝ ուղղակի երկու համաֆինանսավորմամբ։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արձագանք ունե՞ք։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Տեսեք, չափազանց կարևոր է, անշուշտ, հիմա այդ տիպի բոլոր ծրագրերը կայուն զարգացման երեք կոմպոնենտով էլ գնում են՝ բնապահպանական, սոցիալական, տնտեսական։ Իմ հարցադրման մեխն ավելի շատ հետևյալն էր. կորպորատիվ կառավարման համակարգի բարեփոխումները, որը մեր տնտեսության, մեր ներդրումային միջավայրի սկզբունքային հարցադրումներից մեկն է։ Նոր կանոնակարգի մշակում, դրա ներդրման շրջանակներում աջակցություն տնտեսավարող սուբյեկտներին, խթանիչ քաղաքականություն հատկապես պետական կորպորացիաների կամ պետական էական մասնակցություն ունեցող կորպորացիաների մասով, մենաշնորհային դիրք ունեցող կազմակերպությունների կամ գերակշռող դիրք ունեցող կազմակերպությունների մասով դրանց պահանջների ներդրում, ինչն էականորեն փոխելու է նաև մեր ներդրումային միջավայրը դրական առումով: Արդյո՞ք այդ ուղղությամբ կա կոնկրետություն, հստակություն, թե՞ ոչ։

 Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Մինասյան։ Շատ կարևոր հարցեր եք բարձրացնում, սա մեր ուշադրության կենտրոնում է։ Ձեզ ուզում եմ տեղեկացնել, որ մենք արդեն սկսել ենք Համաշխարհային բանկի հետ քննարկումները՝ հաջորդ տարվա վարկի ներգրավման հետ կապված, և դրա քաղաքականության շրջանակը երկու հիմնական հենասյուն է ունենալու։ Հիմա քննարկում ենք դետալները, դեռ ամբողջական չէ, և. եթե դուք առաջարկներ ունեք դրա վերաբերյալ, շատ ուրախ կլինենք՝ ձեզանից այդ առաջարկներն ստանալ և դրանք ներառել նաև մեր քաղաքականության մատրիցայի մեջ։

Առաջինը ներդրումների ներգրավման ուղղությունն է։

Եվ երկրորդը մրցակցության զարգացումը և ամրապնդումն է։ Այսինքն՝ ծրագիրը հիմնականում դրան է ուղղված լինելու։

Ինչ վերաբերում է պետական մասնակցությամբ ձեռնարկություններին, ապա այդ մասով աշխատում ենք Արժույթի միջազգային հիմնադրամի հետ։ Այստեղ էլ ունենք գործողություններ, որոնք իրականացնում ենք, մասնավորապես, հայեցակարգ ենք շրջանառել և պատրաստվում ենք ռազմավարություն ընդունել դրա մասով, որպեսզի հստակեցնենք, թե Կառավարությունն ինչպիսի ձեռնարկություններում է նպատակ դնում մասնակցություն ունենալ և ինչպիսի ձեռնարկություններում չի պլանավորում ունենալ։ Եթե սրա մասով էլ ունեք առաջարկներ, ուրախ կլինենք հա՛մ հանդիպել, քննարկել, հա՛մ ներառել ձեր առաջարկները մեր հետագա աշխատանքներում։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հաջորդ հարցի համար՝ Խաչատուր Սուքիասյան։ Խնդրեմ։

   Խ.ՍՈՒՔԻԱՍՅԱՆ

-Պարոն Հովհաննիսյան, իմ հարցն էսպիսին է։ Մենք ունենք 604 միլիարդ ճեղքվածք, որը տարվա կտրվածքով պետք է ունենանք, որպեսզի կարողանանք այն ծրագրերը, որոնք նախատեսել է Կառավարությունը, և դուք վճարեք, սա մեր բոլորիս մտքի մեջ է, որ 604 միլիարդը պակասում է։ Հիմա ինձ կասե՞ք այն գործիքները, որոնցով մենք պետք է, օրինակ՝ արդյունավետություն, վարչարարություն, նոր գեներացիա, որտեղի՞ց է, էդ որտե՞ղ դուք պետք է ներդրումներ կատարեք, մեզ նոր գեներացիա ապահովվի, որ դուք օգոստոսին ասեք՝ մեզ այդ 604-ը չէ, այլ 500 է պետք։ Ի՞նչ կարգի գործողություններ եք անելու, որ ավելի արդյունավետ մենք հասնենք նրան, որ այդ գումարների մեծ մասն էլ միայն ու միայն ծառայի գեներացիայի համար, և այն քաղաքականությունը, որը դուք՝ որպես իշխանություն, Կառավարություն, պետք է փոխեք, մենք բոլորս, դա ներդրումային քաղաքականություն է, որը մեզ շատ է խանգարում։ Այս թեմաներով…

Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, իհարկե, դուք խոսում եք 2025 թվականի բյուջեի պակասուրդի մասին։ Այս հարցն իրականում բյուջեի քննարկման բոլոր փուլերում մեր ուշադրության կենտրոնում է։ Այստեղ պետք է ցավով ասեմ, որ կան նաև որոշակի սոցիալական պարտավորություններ, որոնք մենք պետք է իրականացնենք և, ինչպես գիտեք, մեր բյուջեի մի ահռելի հատված գնում է այդ ուղղությամբ։ Միևնույն ժամանակ, իհարկե, էկոնոմիկայի նախարարության հետ քննարկում ենք այն աջակցության գործիքները, որոնք պետք է թիրախային աջակցություն ցույց տան մեր առանձին ոլորտներին։ Ի դեպ, ասեմ, որ մեր վերջին ընդունած՝ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտին աջակցության ծրագիրը հենց ձեր նշած էդպիսի աջակցության ծրագիր է, որը հենց նպատակ ունի, այսինքն՝ մեր ակնկալիքն էնպիսին է, որ ինքը նոր գեներացիա պետք է ապահովի։ Իհարկե, ժամանակը կանցնի, կգնահատենք, կտեսնենք, թե ինչքանով էր մեր կարծիքը ճիշտ։ Բայց եթե ընդհանուր առմամբ խոսենք, այսինքն՝ ոչ թե տենց կոնկրետ ուղղություններով խոսենք, ընդհանուր առմամբ, կապիտալ ծախսերի մակարդակի բարձրացումը և դրանց իրականացման արդյունավետության բարձրացումը հիմնական գործոններից է: Երբ մենք խոսում ենք պոտենցիալի բարձրացման մասին, մեր պոտենցիալը բարձրացել է նաև այս կապիտալ ծախսերի ավելացման շնորհիվ, որն էականորեն ավելացել է 2025 թվականի բյուջեով։ Այստեղ, իհարկե, գիտենք, որ մի զգալի մաս են կազմում նաև պաշտպանության նախարարության կապիտալ ծախսերը։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Համեցեք, արձագանք։

  Խ.ՍՈՒՔԻԱՍՅԱՆ

-Ես հասկանում եմ, պարոն Հովհաննիսյան, օրինակ՝ կապիտալ ծախսերի մասով այդ ոսկե միջինը դուք կարողանո՞ւմ եք գտնել, որ կապիտալ ծախսերի այն հատվածը, որը գնալու է էկոնոմիայի նախարարության պնդմամբ, որ այս կամ այն ոլորտում պետք է ներդրումներ արվեն, և պետությունը պետք է աջակցի, որպեսզի նոր գեներացիա ապահովի, և կապիտալ ծախսերը, որոնք դուք ուղիղ կատարում եք թե՛ պաշտպանության, թե՛ այլ ճյուղերի և այլ ոլորտների վրա։ Մեզ պետք է… Նույնը, որ դուք ասացիք այդ հին… Մենք, գիտեք, երկար ժամանակ աշխատեցինք այդ օրենքն ունենալու, օրենքը փոփոխելու առումով, բայց մեզ մոտ մի այլ խնդիր է. մենք չգիտենք, թե ի՞նչ ենք ունենալու, որովհետև նախկինում ոչ մի վիճակագրություն, ոչ մի վերլուծություն չի եղել, մենք, ուղղակի, տարբեր մարդկանց հետ զրուցելով ենք այդ փոփոխություններն արել։ Ես հիմա շատ կուզենամ, որ մենք ունենանք, թե ամեն մի կազմակերպություն ինչ կարգի գեներացիա է ապահովել, նոր աշխատատեղեր, ինչով է զբաղվել, ոնց է դարձել մրցունակ, եթե չէ, ուրեմն, միգուցե այլ ոլորտի վրա այդ գումարը ծախսենք։ Շնորհակալություն։

 Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Պարոն Սուքիասյան, շատ տեղին դիտարկում եմ համարում ձեր դիտարկումը։ Իրականում դուք ասում եք մի բան, որը ֆինանսների նախարարությունը սովորաբար պնդում է՝ ցանկացած որոշման կամ ցանկացած ուղղությամբ ծախս անելու դեպքում այդ հիմնավորումները և գնահատականները ներառելը։ Եթե վերջին շրջանում նկատած լինեք, որ էսպիսի հիմնավորումներն ավելի շատ են և ավելի թվային, դա նաև էդպիսի աշխատանքի հետևանք է։ Կարծում եմ, որ սա նաև կարողությունների հարց է։ Այսինքն՝ եթե մենք ուզում ենք ասել, որ այս գործողություններն անելով՝ մենք ակնկալում ենք այսինչ արդյունքը, ուղղակի, չենք կարող այդպես հայտարարել, պետք է տակը վերլուծություն լինի՝ առանձին, թիրախային և այլն: Այդ կարողությունները զարգացնելու խնդիր ունենք։

Այստեղ լավ լուրը նա է, որ հանրային ներդրումային ընթացակարգեր ունենք, մեծ ներդրումային ծրագրերի դեպքում այս աշխատանքը, իհարկե, արվում է։ Հիմա ֆինանսների նախարարությունը նաև ներդրել է ծրագրերի գնահատման գործառույթը, արդեն այդ վարչությունը ձևավորված է, և մարդիկ արդեն երկար ժամանակ ուսուցանվել են, և հույս ունենք, որ այս մարդիկ մեծ, հավելյալ արժեք են ստեղծելու հենց ձեր ասած տեսանկյունից։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Սերգեյ Բագրատյան։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն Հովհաննիսյան, դուք Ասիական զարգացման բանկի ֆինանսավորման համատեքստում նշեցիք, որ նպատակային է նաև պետական պարտատոմսերի և արժեթղթերի շուկայի զարգացման խնդիրը։

Խիստ կարևորում եմ արժեթղթերի շուկայի զարգացումը, բայց էական է, թե մենք ինչ ուղղությամբ ենք քայլեր անում և ի՞նչ ենք նախատեսել ունենալ 2025 թվականին, որովհետև արժեթղթերի շուկայի զարգացման միջոցով մենք կարող ենք ակնկալել խոշոր ներդրումներ։ Այսինքն՝ գումարները, որոնք ծախսվում են այդ նպատակին, կարող են շատ արդյունավետ լինել և կարող են քիչ արդյունավետ լինել՝ կախված մեր քայլերի տրամաբանական ընթացքից։

Այս իմաստով կխնդրեի, որ նշեք, թե դուք ի՞նչ քայլեր եք նախատեսում, որպեսզի, իսկապես, արժեթղթերի շուկայի ավելի բարձր մակարդակ ունենանք։ Շնորհակալ եմ։

 Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Բագրատյան։ Իրականում այս ծրագրի շրջանակներում երկու հիմնական գործողություն է իրականացվել արդեն։

Առաջինը՝ կապիտալի շուկայի զարգացման ռազմավարության գործողությունների ծրագրի պատշաճ իրականացում, այդ թվում Կենտրոնական բանկի և ֆինանսների նախարարության կողմից մշակվել են կարգավորումներ, որոնցով համակարգի թեստավորումից հետո կապահովվի պետական պարտատոմսերի փոխանակման աճուրդների լիարժեք գործարկումը Հայաստանի ֆոնդային բորսայի հարթակում։ Մենք պլանավորում ենք, որ դեկտեմբերի կեսից արդեն փոխանակման աճուրդները կաշխատեն, ինչը շատ լավ նորություն է, երկար տարիներ սա տեղի չէր ունենում։

Եվ երկրորդը. Հայաստանի ֆինանսական համակարգի համար փողի շուկաների համակարգային կարևորությունը խթանելու համար Կենտրոնական բանկը AMX-ի հետ համատեղ ստեղծել և լիարժեք գործարկել է փողի շուկաների համար նախատեսված նոր ռեպո առևտրային հարթակը։ Իհարկե, մենք նաև աշխատում ենք` մեր պետական պարտատոմսերի հետ կապված ծրագրային պարտատոմսեր ստեղծելու, գնաճի հետ կապված պարտատոմսեր ստեղծելու, այսինքն՝ այս նոր պրոդուկտների վրա ենք աշխատում նաև միջազգային ներդրողների հետ, ինչն առաջիկայում կներկայացնենք, երբ արդյունքները լինեն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Թույլ տանք` արձագանքի։ Համեցեք, պարոն Բագրատյան։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Հովհաննիսյան։ Կարևորը, որ մենք կարողանանք, իսկապես, այդ տեղաբաշխման ընթացքին անընդհատ հետևենք, նաև վերլուծենք։

Նաև կուզենայի տեսնել, թե ինչն է խնդիրը, եթե մենք Ասիական զարգացման բանկի 89 միլիոն եվրոյից ավելի տրված գումարը ներգրավել ենք 3,175 տոկոսով, իսկ ՕՊԵԿ-ի կողմից՝ 4,2 տոկոսով։ Այսինքն՝ հնարավորություն կա՞ր, օրինակ թե՝ մենք կարողանայինք Ասիական զարգացման բանկից 130 միլիոն եվրո էլ վարկավորում ստանալ ավելի ցածր տոկոսադրույքով։ Կա՞ր նման հնարավորություն, թե՞ արվել են հնարավոր քայլերը, և սա ենք ունեցել։ Շնորհակալ եմ։

 Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Երեկ այդ հարցը քննարկել ենք, նաև պարոն Խաչատրյանն էր այդ նույն հարցը տալիս, իրականում այստեղ վարկավորման պայմանների տարբերություն կա, միայն տոկոսադրույքը չէ, արտոնյալ ժամկետ, տուգանքների վճարման ժամկետ և այլն՝ մասհանման դեպքերի հետ կապված։ Բայց ամեն մեկի հետ առանձին աշխատում ենք, ամեն մեկն իր բանն ունի, և երբ ինչ-որ մեկն առաջարկում է պայմաններ, որոնք մեզ համար ընդունելի չեն և շատ բարձր են կամ շատ տարբերվում են այն ձևաչափից, ոնց մենք աշխատում ենք, մենք, ուղղակի չենք ներգրավում։ Օրինակ՝ Արժույթի միջազգային հիմնադրամից չներգրավելու պատճառներից մեկը նաև դա է, որ այդ միջոցները մի քիչ ավելի թանկ են։ Միշտ նայում ենք, թե որն է ավելի էժան, այդտեղից ենք ներգրավում։ Սա է հիմնականում։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արման Եղոյան։

 Ա.ԵՂՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն Հովհաննիսյան, իմ հարցն էլի վերաբերում է այս վարկի տոկոսադրույքին, որն ավելի ցածր է, քան ձեր ներկայացրած նախորդ վարկը։ Ես ուզում էի, ընդհանրապես, այս տոկոսադրույքների մասին հարց տալ և դրանց քաղաքականության վերաբերյալ. արդյո՞ք 3,175-մ էն միջին տոկոսադրույքն է, որը սովորաբար տրվում է մեր պետության նման ռեյտինգ ունեցող պետություններին, թե՞ այդտեղ կա որոշակի քաղաքական, եթե կարելի է ասել, հայեցողություն, քաղաքական փոխվստահություն՝ տնտեսական հեռանկարի հաշվարկով աշխատող որոշակիորեն ավելի ցածր, եթե չասենք արտոնյալ տոկոսներ տրամադրելու, թե՞ սա, ուղղակի, այն սովորական տոկոսադրույքն է, որը, ուղղակի համապատասխանում է մեր վարկունակության ռեյտինգին, և հենց դա է նշվել։

 Վ.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Պարոն Եղոյան, այստեղ երկու հակադարձ իրավիճակ ունենք. երբ մենք ինքներս գնում ենք շուկա և ուզում ենք շուկայից պարտքով փող վերցնել, ասենք, օրինակ՝ եվրոբոնդ թողարկելով կամ ներպետական պարտատոմսեր թողարկելով, մենք ստանում ենք մոտավորապես այնքան տոկոս, ինչքան մեր ռեյտինգն է։

Միջազգային կառույցների հետ աշխատելիս հակառակն է։ Այսինքն՝ եթե մենք լինեինք աղքատ երկիր, մենք ավելի արտոնյալ պայմաններով կստանայինք այս վարկը, և երբ մենք համարվում ենք բարձր և միջին եկամուտ ունեցող երկիր, մենք արդեն օգտվում ենք այդ երկրների համար ստանդարտ պայմաններից։ Այսինքն՝ սովորաբար շուկայում աղքատ երկրները շատ ավելի բարձր տոկոսով են վերցնում և ավելի ցածր տոկոսով վերցնում են միջազգային հիմնարկներից։ Մեզ համար հակառակն է, դրա համար մեր զարգացման աճին զուգընթաց, բնականաբար, մեր շուկայական վերցվող վարկերի ծավալն ավելի մեծանալու է։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արձագանք, համեցեք։ Չունե՞ք։ Շնորհակալություն, սպառվեցին հարցերը, պարոն Հովհաննիսյան։

Հարակից զեկուցող՝ ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Դավիթ Կարապետյան։

 Դ.ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, այս հարցը նույնպես քննարկվել է գլխադասային հանձնաժողովում, խնդրում եմ կողմ քվեարկել։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարցեր չեն կարող լինել, որովհետև ժամանակն սպառվել է։ Մտքերի փոխանակություն. Խաչատուր Սուքիասյան, համեցեք։

 Խ.ՍՈՒՔԻԱՍՅԱՆ

-Հարգելի փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, շատ ճիշտ համարեցի այս թեմայով կարծիք փոխանակել։ Ես ուղղում եմ իմ միտքը, իմ ցանկությունները, իմ պատկերացումները ձեզ, պարոն Պապոյան և ձեզ, պարոն Հովհաննիսյան։

Մենք ունենք բյուջե, և միևնույն ժամանակ Հայաստանի Հանրապետությունն ունի ռեսուրսներ։ Դրանք մարդկային ռեսուրսներն են, և մնացածը, ինչ հնարավոր է, այն ինչ այս պահին ստեղծված է, դրանց ծավալները պետք է առավել մեծացնենք և նոր, ժամանակակից նորարարական տեխնոլոգիաներ ներկրենք Հայաստան, որպեսզի կարողանանք Հայաստանի Հանրապետությունում բարձր հավելյալ արժեք ունեցող ծառայություններ, արտադրություններ ունենալ, որպեսզի կարողանանք ապագայում ապահովել նախ՝ առաջինը՝ մեր ունեցած ներքին արդյունքի համեմատ մեր պարտքը, որը կազմում է 54 տոկոս, դեռ տեղ ունենք, որպեսզի կարողանանք դա նվազեցնել և կարողանանք նոր զարգացումներ ապահովել։

 Ես շատ կուզենամ, որ մենք այս պահից հասկանանք, որ եթե 604 միլիոնի պակաս կա, այս տարի ո՞նց կարող ենք մենք անել այնպես, որ արդյունավետություն ապահովենք, վարչարարություն ապահովենք, այն, ինչ պետք է այլ կազմակերպություններից, այլ դոնորներից, ֆինանսական կազմակերպություններից վարկային ծրագրեր վերցնենք, դա ավելի նվազեցնենք: Խոսքը սրա մասին է, և պատճառը դա է, որ ես ուզեցա ելույթ ունենալ։ Նախ՝ առաջինը՝ ինձ դուր եկավ, պարոն Հովհաննիսյան, որ դուք նման վարչություն եք ստեղծել, որը ձեզ արդեն կներկայացնի, թե որ ոլորտում, որ ճյուղում և որ ուղղություններում ինչ խնդիրներ ունենք և ոնց կարող ենք դա զարգացնել։

Ես, ուղղակի, ուզում եմ ասել, քանի որ 2025 թվականը չի սկսել, դեկտեմբերից, հունվարից սկսենք այնպես անել, որպեսզի ավելի քիչ դիմենք վարկային ռեսուրսներին։ Նորարարական, ինովացիոն գործիքների դիմենք, որպեսզի կարողանանք ապահովել այն, ինչ մեզ պետք է: Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Արթուր Խաչատրյան՝ հաջորդ ելույթի համար։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախորդ նիստում «Կուտակային կենսաթոշակների մասին» օրենքում փոփոխություն քննարկվեց, որը պետք է ներառվեր այս նստաշրջանում, ինչ-որ պատճառներով Կառավարությունը դա հետ քաշեց։ Շատ ափսոս, որովհետև այդ օրենքի քննարկումը ցույց կտար մեր տնտեսության իրական թշվառ վիճակը։

Այ, որ ասում եք՝ արտադրություն տվող, այ, հենց դրա մասին էր խոսքը։ Չունենք, նայում ենք՝ չունենք։ Կենսաթոշակային ֆոնդերը երկար փող ապահովող ֆոնդեր են, կապիտալի շուկայի զարգացումն ապահովվում է կենսաթոշակային ֆոնդերով։ Մեզ մոտ փողը դրված է պետական պարտատոմսերի և բանկային ավանդների մեջ։ Եթե չեմ սխալվում, մենակ «Team Telecom»-ում է ներդրում արվել։ Այդ թվից բացի, լիքը այլ բան է պետք, որը չունենք, չի արվում։ Հիմա Կառավարությունը որ խոսում է, ես հիշում եմ մի հատ հին անեկդոտ։ Ասում է` «Պարուչիկ Ռժևսկի, դուք երեխաներին սիրո՞ւմ եք:»: Ասում է՝ չէ, գործընթացն եմ սիրում»։

Հիմա այս խնդիրն է. ներդրել ենք, ընդունել ենք, պատրաստվում ենք։ Լավ, այդ ներդնելը, ընդունելը, պատրաստվելը, դրանք սաղ գործընթացներ են, արդյունքը… Չէ, երեկ չեն սկսել պատրաստվել։ Ես հիշում եմ՝ դեռ փոխնախարար Ավագ Ավանեսյանը ֆինանսական շուկաների զարգացման վարկեր էր ներկայացնում հանձնաժողովում, կարծեմ՝ 2021 թվականից։ Հիմա նենց զարգացել է։

Կապիտալի գործիքների մասին եք խոսում։ Ի՞նչ նոր գործիք եք ներդրել, ներդրված որևէ նոր գործիք չկա։ Գեղեցիկ բառեր են։ Նույնիսկ սովետի թվականին բանկային դեպոզիտային սերտիֆիկատներ կային։ Ամենապրիմիտիվ բանն է, էսօր էլ չունենք։

«Tel-Cell»-ը գնաց IPO-ին, շրջանցեց մեր բորսան, ինչո՞ւ շրջանցեց. որովհետև բորսա՞ է ա, բորսա, որտեղ մենակ պետական թղթեր են վաճառում։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Ավարտեք, պարոն Խաչատրյան։ Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնո՞ւմ եք, պարոն Կարապետյա՞ն, պարոն Հովհաննիսյան… Շնորհակալություն:

Անցնում ենք հաջորդ հարցի քննարկմանը։ Ուզում եմ հիշեցնել գործընկերներին, որ հիմա քննարկում ենք 24-ժամյա ռեժիմով քննարկվելիք և քվեարկվելիք հարցերը։ Այս հարցերը քննարկելուց հետո քվեարկություն տեղի կունենա, պատգամավորներին խնդրում եմ շենքը չլքել։

Հարգելի գործընկերներ, քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված՝ «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ էկոնոմիկայի նախարար Գևորգ Պապոյան։ Խնդրեմ, պարոն նախարար։

 Գ.ՊԱՊՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի պարոն Արշակյան, հարգելի պատգամավորներ, ձեր ուշադրությանն եմ ներկայացնում «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը, որն իր բնույթով, ինչպես նախորդը ես ներկայացրի այս ամբիոնից, դրական փոփոխություն է՝ ի շահ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների գործարար միջավայրի։

Մասնավորապես, «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի ընդունումը պայմանավորված է Կառավարության 2019 թվականի դեկտեմբերի 19-ի համապատասխան որոշմամբ, որով Հայաստանի Հանրապետության գյուղատնտեսության ոլորտի տնտեսական զարգացումն ապահովող հիմնական ուղղությունների 2020-30 թվականների ռազմավարությամբ գյուղատնտեսության ոլորտում որդեգրված պետական քաղաքականության հիմնական առաջնահերթություններն են նշված։

Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքի 126-րդ հոդվածի առաջին մասի համաձայն՝ մինչև 2024 թվականի դեկտեմբերի 31-ը, այսինքն՝ այս տարեվերջ ներառյալ, ընդգրկված հարկային տարիների համար շահութահարկի վճարումից ազատվում են գյուղատնտեսական արտադրանքի արտադրությամբ զբաղված շահութահարկ վճարողներն իրենց կողմից գյուղատնտեսական արտադրանքի իրացումից ստացվող եկամտի, ինչպես նաև այլ ակտիվների իրացումից ստացվող և այլ եկամուտների մասով, եթե այլ ակտիվների իրացումից ստացվող և այլ եկամուտների տեսակարար կշիռը համապատասխան հարկային տարվա համախառն եկամտի մեջ չի գերազանցում 10 տոկոսը։

Այլ ակտիվների իրացումից ստացվող և այլ եկամուտների տեսակարար կշիռը համապատասխան հարկային տարվա համախառն եկամտի մեջ 10 տոկոսը գերազանցելու դեպքում սույն մասով նախատեսված արտոնությունը գործում է միայն գյուղատնտեսական արտադրանքի իրացումից ստացվող եկամտի մասով։

Գյուղատնտեսական արտադրանքի արտադրությամբ զբաղվող շահութահարկ վճարողների համար մինչև 2024 թվականի դեկտեմբերի 31-ը շահութահարկի վճարումից ազատելու մասին պահանջը սահմանվել է՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ մինչև նշված ժամկետը գյուղատնտեսության ոլորտում պետք է ներդրված լինեին արտադրանքի համատարած հաշվառման և եկամուտների հայտարարագրման մեխանիզմները։

Ինչպես գիտեք, եկամուտների հայտարարագրման մեխանիզմը դեռևս համատարած ներդրված չէ, հետևաբար՝ նշված ժամկետը չերկարացնելու դեպքում գյուղատնտեսությամբ զբաղվող տնտեսավարողները շահութահարկի վճարումից խուսափելու նպատակով կարող են դադարեցնել իրենց իրավաբանական անձի կամ անհատ ձեռնարկատիրոջ կարգավիճակը և գործունեությունը շարունակել ֆիզիկական անձի կարգավիճակով։

Մյուս կողմից՝ վերջին տարիներին Կառավարության կողմից գյուղատնտեսության ոլորտում իրականացվող քաղաքականության և աջակցության ծրագրերի շնորհիվ նկատելի էր տնտեսությունների խոշորացման և արդյունավետ գյուղատնտեսություն վարող տնտեսությունների ձևավորման միտումը, և այդ գործընթացը կվտանգենք, միգուցե նաև կկասեցնենք, եթե այս նախագիծը չընդունենք։

Նախագծով առաջարկվում է օրենսգրքում կատարել հետևյալ փոփոխությունը, այսինքն՝ եթե կարճ ասենք, շահութահարկ չվճարելու հնարավորությունը գործում է մինչև 2024 թվականի դեկտեմբերի 31-ը, առաջարկում ենք այս արտոնությունը տանել մինչև 2026 թվականի դեկտեմբերի 31-ը։ Ընդ որում՝ սա չի նշանակում, որ հիմա հայտարարում ենք, որ 2026 թվականի դեկտեմբերի 31-ից հետո պարտադիր անցնելու ենք շահութահարկի համակարգի։ Պարզապես, ուզում եմ նշել, որ հիմա ֆինանսների նախարարությունը, էկոնոմիկայի նախարարությունը, ընդհանրապես, Կառավարության տնտեսական բլոկը՝ վարչապետի գլխավորությամբ՝ քննարկում է տնտեսական քաղաքականության նպատակները և առաջնահերթություններն առաջիկա տարիների համար։ Երբ կհստակեցնենք այդ փաստաթուղթը, ըստ այդմ՝ նաև մեր հիմնական դիրքորոշումը կարտահայտենք այս համակարգի նկատմամբ։ Թերևս, այսքանը, մնացածը՝ հարցերի տեսքով։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարցերի համար գրանցում։ Համեցեք, պարոն Սուքիասյան։ Խաչատուր Սուքիասյան։

 Խ.ՍՈՒՔԻԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն Պապոյան, ես երկու հարց ունեմ։

Առաջինը. շատ լավ է, որ դուք աջակցում եք գյուղատնտեսությանը, բայց իրացման հետ կապված՝ մենք պետք է երկարաժամկետ ինստիտուտներ ստեղծենք, դա մարկետինգային ինստիտուտն է, որը, ես կարծում եմ՝ պետք է հենց էկոնոմիկայի նախարարության տիրույթում լինի, և մեր դաշնակցական ու ընդդիմադիր ընկերներն են, որոնք պետք է սփյուռքում իրենց ազդեցությունն օգտագործեն, որպեսզի ցանկացած հայ ձեռք բերի հայկական ապրանք։ Նկատի ունեմ այն ապրանքը, որը, թեկուզ մեկ ցենտով, այլ ապրանքից, նույնատիպ ապրանքից թանկ չէ, որպեսզի Հայաստանի Հանրապետությանն օգնեն դրանով, որ Հայաստանի Հանրապետությունը մեծ բյուջե ունենա և հզորանա: Սա ես շատ եմ ուզում, դուք նույնպես ունեք մտքեր, կուզենամ, որ այս թեմայով ասեք, թե դուք ոնց եք կարծում։ Շնորհակալություն։

 Գ.ՊԱՊՈՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, պարոն Սուքիասյան, հարցի համար։ Նախ՝ ձեր խոսքի առաջին մասը նշեմ։ Այդտեղ համակարգային խնդիր ունենք, և կարծում եմ, որ առաջիկա տարիներին մեր կարևոր նպատակներից մեկը պետք է լինի ոչ միայն ինտենսիվ, արդյունավետ գյուղատնտեսության զարգացումը, տոհմային անասնապահության զարգացումը, այլ նաև համապատասխան լոգիստիկ կենտրոնների կամ կենտրոնների ստեղծումը։ Այն, ինչ այսօր ունենք, այո, ցավոք սրտի, հեռու է այդ մասով աշխարհում առաջատար փորձից: Փաստացի, մենք ունենք այսօր շուկա, որտեղ որևէ հաշվառում տեղի չի ունենում, որտեղ բացարձակապես ստվերում է գործում ամեն ինչ, խոսքն Արարատի մարզում գտնվող այդ հայտնի համակարգի մասին է, և կան առանձին ընկերություններ, որոնք, ստիպված՝ իրենց համար որոշակի, այսպես ասած, մինի լոգիստիկ կենտրոններ են ստեղծել, ինչը նույնպես, մեծ հաշվով, արդյունավետ չէ։ Այստեղ պետությունը պատրաստ է համապատասխան գործիքակազմ և աջակցություն տրամադրել լայն բիզնեսմեններին, գործարարներին, որոնք պատրաստ կլինեն այս ոլորտում համապատասխան ներդրումներ իրականացնել։ Կշարունակեմ արձագանքից հետո։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Համեցեք, արձագանք։

  Խ.ՍՈՒՔԻԱՍՅԱՆ

-Ես նկատի ունեմ մարկետինգը և սփյուռքը, որը նույնպես պետք է նպաստի, սփյուռքից մեզ գումարային օգնություն պետք չէ, մեզ պետք է, որ սփյուռքի ամեն մի հայ մարդ օրական 5 րոպե կամ 1 րոպե մտածի Հայաստանի մասին և հայկական ապրանք ձեռք բերի: Եվ, որ ասում եմ մարկետինգ, որպեսզի այնտեղ նույնպես կարողանանք մարկետինգային այդ կենտրոններն ստեղծել, որոնք պետք է իրացնենք Հայաստանի Հանրապետության ապրանքները, ծառայությունները։ Շնորհակալություն։

 Գ.ՊԱՊՈՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Ցավոք, ժամանակը քիչ է երկրորդ մասին անդրադառնալու համար։ Միանշանակ համաձայն եմ ձեզ հետ, որ Հայաստանից դուրս պետք է էլ ավելի ակտիվ լինենք՝ հայկական ապրանքների և ծառայությունների մրցունակությունը և ճանաչելիությունը բարձրացնելու: Ցավոք սրտի, այդ առումով շատ աշխատանք չի արվել, և հայկական ապրանքները շատ ճանաչելի չեն։ Դա ցույց են տալիս նաև մեր էքսպոները, տարեցտարի մենք միջազգային էքսպոների մասնակցության ավելի մեծ մասշտաբներ ենք ձեռք բերում և բացահայտում ենք, որ, ցավոք սրտի, մեզ թվում է, թե մեր ապրանքների ու ծառայությունների մասին շատ մարդ է տեղյակ, բայց իրականում այդպես չէ։

Եվ երկրորդ մասով ես ձեզ հետ ամբողջովին համաձայն եմ, որ Հայաստանի Հանրապետությունը վաղուց անցել է այն շեմը, որտեղ մեզ պետք է օգնություն տրամադրեն, Հայաստանի Հանրապետությունը կարող է ինքն իրեն և իր բոլոր ծախսերն սպասարկել և իրացնել։ Բնականաբար, ձեր առաջարկը՝ կապված սփյուռքում հայկական ապրանքները պրոպագանդելու, զարգացնելու հետ, միայն և միայն ողջունելի է և, բնականաբար, մեր ապրանքների սպառման ուղղություններից մեկը, իհարկե, առանձին դա է։ Թեման մեծ է, չէի հասցնի կարճ ժամանակում պատասխանել։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Սերգեյ Բագրատյան։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն Պապոյան, իհարկե, էական, կարևոր նշանակություն ունի, որ մինչև 2026 թիվը հետաձգում ենք այդ շահութահարկի հետ կապված մեր հարկման քաղաքականությունը, բայց այստեղ ինձ համար խիստ կարևոր է, որ մենք գնահատենք իրավիճակը։ Այսինքն՝ մի բան է, երբ մենք դա չենք հարկելու կամ ասում ենք՝ անցեք ֆիզիկական անձի, որպեսզի մենք կարողանանք օգնել, շահութահարկից ազատել, մյուս կողմից՝ մեզ շատ կարևոր է հասկանալ դրա արժեքը։ Այսինքն՝ եթե հարկվեր, ի՞նչ կունենայինք, դա նաև հասկանալի փոխանցել հանրությանը, որ, այ, էսքան մենք զրկվում ենք պետբյուջեի մուտքային մասից՝ հաշվի առնելով գյուղատնտեսությանն օգնելու պետության, Կառավարության հոգածությունը։ Այս իմաստով կուզենայի, որ ձեր մոտեցումը փոխանցեք նաև հանրությանը, թե ինչ թվերի մասին ենք մենք խոսում, մեր պատկերացումները, առնվազն։ Եվ կա ամենակարևորը. որպեսզի մենք արդյունավետ գյուղատնտեսություն ունենանք ի՞նչ ենք նախատեսում, այն ինչ ունենք, իհարկե, ունենք և լրացուցիչ ի՞նչ ծրագրեր ենք նախատեսում գյուղատնտեսության զարգացման համար։ Շնորհակալ եմ։

 Գ.ՊԱՊՈՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, պարոն Բագրատյան։ Պետք է նաև անկեղծորեն նշել, որ շատ դժվար է գնահատել իրականում, թե ինչքան է կորուստը, որովհետև գյուղատնտեսությունը, ըստ էության, չի հաշվառում, ընդ որում, ստվերում չլինելով։ Մենք ինքներս տվել ենք այդ օրենսդրական հնարավորությունը, որ պարտադիր չէ, որ մարդիկ ունենան անհատ ձեռնարկատիրոջ կարգավիճակ կամ այլ իրավաբանական անձի կարգավիճակ, և եթե անգամ ունեն այդ կարգավիճակը, պարտադիր չէ, որ իրենք հայտարարագրեն և հրապարակեն։ Եվ սա է խնդիրներից մեկը, քանի որ մենք նաև այդ պարտադիր հայտարարագրման կամ կամավոր հայտարարագրման ինստիտուտը դեռևս ամբողջապես չենք ներդրել, ապա դա շատ դժվար է լինելու գնահատել և, առավել ևս, եթե չենք կարողանում գնահատել, ապա մենք ձեռնպահ մնացինք օրենքի ուժի մեջ մտնելու հնարավորությունից։

Իսկ թե ինչպիսի գյուղատնտեսություն ենք մենք ուզում ունենալ, շատ կարևոր հարց է, ձեր թույլտվությամբ արձագանքից հետո կանդրադառնամ։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արձագանք, համեցեք։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շարունակեք, խնդրեմ։

 Գ.ՊԱՊՈՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Պարոն Բագրատյան, մենք շատ հստակ քաղաքականություն ենք որդեգրել մեզ համար, որ մենք ուզում ենք ունենալ ինտենսիվ այգեգործություն, տոհմային անասնապահություն, այսինքն՝ բարձր արդյունավետություն ունեցող գյուղատնտեսություն, և մեր քայլերն այդ ուղղությամբ են լինելու։ Մնացած քայլերը, ըստ էության, գնահատվում են անարդյունավետ և տնտեսապես ոչ նպատակահարմար, և մեր բոլոր ծրագրերը հենց դրանց են միտված։ Այսինքն՝ եթե մենք ուզում ենք խոսել մսատվության կամ կաթնատվության բարձրացման մասին, որովհետև դա մեր հիմնական խնդիրն է, ըստ էության, դա ճեղքելու ամենաուղիղ ճանապարհն ավանդական ճանապարհից դեպի տոհմային տնտեսությունների անցնելու ճանապարհն է։

Եթե մենք անընդհատ խոսում ենք կարկուտից, շատ ջուր օգտագործելուց, ծախսելուց, այգեգործության մեջ բազմաթիվ պրոբլեմներից, որոնք շարունակաբար չեն լուծվում նույնիսկ պետական աջակցությամբ, դրա լուծումն ինտենսիվ այգեգործության զարգացումն է։ Եվ դա է պատճառը, որ Կառավարությունը շարունակաբար և ավելի մեծ տեմպերով խթանելու է հենց նման գյուղատնտեսությունը։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Եվ վերջին հարցը՝ Զարուհի Բաթոյան։ Զարուհի Բաթոյանի միկրոֆոնը միացրեք։

 Զ.ԲԱԹՈՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Պարոն Պապոյան, հարցս նախագծին չի վերաբերում, բայց կարևոր է։ Վարչապետը քիչ առաջ գրառում է արել ֆեյսբուքյան էջում, մեջբերում եմ. «Սեպտեմբերից-նոյեմբեր տաքսի վարող մեր քաղաքացիները գեներացրել են 22 միլիոն 900,000 հատ ՀԴՄ կտրոն, այսպիսով հայտարարագրելով 26,9 միլիարդ դրամի հասույթ։ Տաքսիներում ՀԴՄ գեներացնելու կարգավորումն ուժի մեջ մտավ սեպտեմբերից։ Շնորհակալ եմ, տաքսի վարող սիրելի քաղաքացիներ». մեջբերման ավարտ։ Ես ուզում եմ ևս մեկ անգամ մեր քաղաքացիների համար նաև հստակեցնել, պարզաբանել, թե ինչ ասել է ՀԴՄ կտրոն, արդյո՞ք սա միայն տպագրված կտրոնների մասին է, այսինքն՝ թղթով, թե՞ սրանք ներառում են նաև օնլայն հարթակներում գործող տաքսիները, օրինակ՝ երբ մենք վճարում ենք, sms է գալիս քաղաքացուն դրա վերաբերյալ և այլն։ Ի՞նչ է պետք անել, որպեսզի այս հասույթն ավելի շատ գեներացվի և, բնականաբար, մենք ավելի մեծ արդյունքներ ունենանք։

 Գ.ՊԱՊՈՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ տիկին Բաթոյան։ Օնլայն ՀԴՄ կտրոնի հնարավորության օրենսդրական նախագծի հեղինակը ես եմ կամ 2019 կամ 2020 թվականին, մինչ այդ մեր օրենսդրությունն այդպիսի հնարավորություն չէր տալիս, և ժամանակի ընթացքում դա իր կենսունակությունն ապահովեց, որովհետև, ըստ էության, ակնհայտորեն ապագայում օֆլայն առևտուրը գնալով իր տեղը զիջելու է օնլայնին, և պետք է պետությունն իր գործիքակազմով և հարկային մեխանիզմներով ևս դրան նպաստի։ Ես վստահաբար ասում եմ, որ եթե մենք չտայինք տաքսիում օնլայն ՀԴՄ կտրոն տալու այդ հնարավորությունը, իսկ դրանց մեծ մասը վստահաբար հենց էդպես էլ եղել է, տարբեր օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ պատճառներով, մենք դրա մի փոքր մասն անգամ չէինք կարողանա ավանդական եղանակով գեներացնել։ Եվ սա նշանակում է, որ երբեմն մեր քաղաքականությունները պետք է գնան այն ուղղությամբ, որ նույն ՀԴՄ կտրոն չտրամադրելը լինի շատ ավելի դժվար, շատ ավելի անհնար, շատ ավելի բարդ գործընթաց։ Կարծում եմ՝ սա էդ արդյունավետ մեխանիզմներից է և, իհարկե, ես նույնպես միանում եմ ու շնորհակալություն եմ հայտնում մեր բոլոր վարորդներին։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Ունե՞ք արձագանք։ Համեցեք։

 Զ.ԲԱԹՈՅԱՆ

-Որպեսզի հստակեցնենք, օնլայն համակարգով որևէ խնդիր չունենք, այսինքն՝ սա ինքնաշխատ եղանակով գալիս է և սա ևս համարվում է ՀԴՄ, որպեսզի քաղաքացիները հստակ պատկերացում ունենան, բայց, բացի այդ, այն տաքսի սերվիսները, որոնք օնլայն համակարգում չեն գործում, դրանք ևս ունեն պարտավորություն՝ առնվազն կամ գոնե թղթային տարբերակով, դա տրամադրելու։ Ես ճի՞շտ եմ հասկանում, թե՞ սա միայն էլեկտրոնային հարթակներին է վերաբերելու։

 Գ.ՊԱՊՈՅԱՆ

-Երկու տարբերակով էլ հնարավոր է տրամադրել և ընտրությունն արդեն կախված է նրանից, թե ինչպես է կազմակերպությունը նախընտրում իրականացնել։ Տեսեք, թե տեխնոլոգիաների զարգացումը մեզ որտեղ է բերել՝ մեքենայի պատվիրում, վճարում, ՀԴՄ կտրոն և հետսպասարկում կամ դրա գնահատում։ Էդ ամբողջ գործընթացն իրականացվում է տեխնոլոգիաների միջոցով և, բնականաբար, էդտեղ պետությունը չէր կարող ավանդական եղանակներով շարունակել։ Եվ էստեղ է, այդ բարեփոխումների ընթացքը դա է, որ մենք պետք է շարունակաբար թվայնացենք և մնացած ոլորտներում էլ, որտեղ ես նկատում եմ, որ, այնուամենայնիվ, ստվերայնությունը դեռևս բավարար բարձր մակարդակի վրա է, թվայնացման խնդիրը կարող է նաև այդտեղ էականորեն հարցը լուծել։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարցերն ավարտվեցին։ Շնորհակալություն պարոն Պապոյան։

Հարակից զեկուցող՝ տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Նարեկ Ղահրամանյան։ Համեցեք, պարոն Ղահրամանյան։

 Ն.ՂԱՀՐԱՄԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, նախագիծը քննարկվել է տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովում, տրվել է դրական եզրակացություն։ Կոչ եմ անում բոլորիդ՝ կողմ քվեարկել։ Շնորհակալություն։

Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ պարոն Ղահրամանյան։ Հարցերի համար՝ գրանցում։ Գրանցված պատգամավորներ չկան։ Մտքերի փոխանակության համար՝ գրանցում։ Գրանցված պատգամավորներ չկան։ Պարոն Ղահրամանյան, պարոն Պապոյան, ավելացնելու բան ունե՞ք։ Շնորհակալություն։

Հարգելի գործընկերներ, այժմ քննարկում ենք Ազգային ժողովի պատգամավորներ Վլադիմիր Վարդանյանի, Անուշ Քլոյանի և Էմմա Պալյանի կողմից ներկայացված՝ ««Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ Ազգային ժողովի պատգամավոր, հանձնաժողովի նախագահ Վլադիմիր Վարդանյան։

Հարգելի գործընկերներ, մենք այս հարցի քննարկումից հետո ունենալու ենք քվեարկություն։ Խնդրում եմ վերադառնալ դահլիճ։

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Նորից բարև ձեզ, հարգելի գործընկերներ։ Նախագիծը, որը ներկայացվում է ձեր դատին, վերաբերում է «Տեղական կառավարման մասին» օրենքում լրացում կատարելուն և կոչված է վերացնել այն իշխանական վակուումը, որ կարող է առաջանալ այն դեպքերում, երբ մենք բախվում ենք իրավիճակների, որի պարագայում համայնքի ավագանին կա՛մ իր անգործության արդյունքում, կա՛մ իր գործառույթները չիրականացման արդյունքում դադարել է գոյություն ունենալ, այսինքն՝ ոչ թե դադարել է գոյություն ունենալ, որի լիազորությունները վաղաժամ դադարեցվել են օրենքով սահմանված կարգով։ Եվ տվյալ պարագայում ստեղծվում է մի իրավիճակ, երբ համայնքի ղեկավարը կամ համայնքի ղեկավարի տեղակալը, որը կարող է իրականացնել համայնքի ղեկավարի ժամանակավոր պաշտոնակատարի գործառույթները, չկան, այսինքն՝ էդ պաշտոնները թափուր են կամ այդ պաշտոնները զբաղեցնող անձինք ունեն այլ խոչընդոտներ և չեն կարող իրականացնել այդ գործառույթները։

Ասեմ, որ համայնքի ղեկավարի պաշտոնակատարի ինստիտուտը տեղական ինքնակառավարման մարմինների մեր օրենսդրությանը ծանոթ է վաղուց և այն կիրառվել է տարբեր հանգամանքներում, այսինքն՝ սա նոր ինստիտուտ չէ, բայց, հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ մենք, ըստ էության, համայնքների կառավարման տեսանկյունից անցել ենք այն նույն մոդելին, որն առկա է Հայաստանի Հանրապետության խորհրդարանում, այլ կերպ ասած, մենք ունենք առաջնային մանդատով օժտված մեկ մարմին համայնքում, դա համայնքի ավագանին է, որը պետք է ձևավորի համայնքի ղեկավարի և համայնքի ղեկավարի տեղակալների պաշտոնները։ Տվյալ պարագայում, կարծես թե, չպետք է վակուում առաջանար պաշտոնակատար անձի նշանակման առումով, որովհետև համայնքի ավագանին կա և համայնքի ավագանու ղեկավարի պաշտոնը թափուր մնալու պարագայում, պարզապես, վերջինս կարող է ընտրել համայնքի նոր ղեկավար, կամ, առնվազն, համայնքի ղեկավարի տեղակալ, որը կստանձնի համայնքի ղեկավարի պաշտոնակատարի պարտականությունները մինչև համայնքի ղեկավարի ընտրությունը։ Այլ կերպ ասած՝ մենք միշտ առաջնորդվել ենք այն պրեզումպցիայով, որ մշտապես համամասնական եղանակով ձևավորված համայնքի ավագանին ունակ է լինելու՝ լուծել այդ կարգի խնդիրները։ Բայց կյանքը շատ ավելի հարուստ է, քան այն օրենսդրական կանխատեսումները, որոնք մենք կարող ենք ունենալ։ Եվ օրենսդրությունը պետք է պատասխանի ևս մեկ հարցի և այդ հարցին պատասխանի փորձ է կատարվում այս նախագծով. ի՞նչ անել այն իրավիճակներում, երբ համայնքի ավագանին, ըստ էության, գործունակ չէ, այսինքն՝ վերջինս չի կարողացել երեք ամսվա ընթացքում հրավիրել նիստ, և դա օրենքով նախատեսված հիմք է՝ վերջինիս լիազորությունները դադարեցնելու համար, կամ կենսունակ է, այսպես ասեմ, բայց չի կարողանում ընտրել համայնքի ղեկավար մեկամսյա ժամկետում։ Տվյալ երկու դեպքերում էլ համայնքի ավագանու լիազորությունները վաղաժամ դադարեցվում են, և նշանակվում է նոր ընտրություն։ Եվ այստեղ բախվում ենք հետևյալ խնդրին, որը հրատապ լուծում է պահանջում. Ի՞նչ անել այն պարագայում, երբ համայնքի ավագանու լիազորությունները դադարեցնելու պարագայում համայնքի ղեկավար, չկա, տեղը թափուր է, կամ այլ հանգամանքներ կան, որոնք խոչընդոտում են վերջինիս կողմից նման լիազորությունների կատարումը։ Մի հնարավորություն կա, որ համապատասխանաբար քաղաքային համայնքները ներառող համայնքներում այդ պաշտոնում նշանակում կատարի Հայաստանի Հանրապետության վարչապետը, իսկ գյուղական բնակավայրեր ընդգրկող համայնքներում նշանակում կատարի մարզպետը։

Ինչո՞ւ է ընտրված այս մոդելը և ո՞ր դեպքերում է այն կիրառվում։ Այն կիրառվում է բացառապես այն դեպքում, երբ մենք արձանագրում ենք, որ համայնքի ավագանին այլևս ունակ չէ ձևավորել համայնքի, սենց ասեմ, գործադիր, որոշակի վերապահումներով, պաշտոնները։ Չէ, ինքը կարողանում է համայնքի շահերը պաշտպանել, բայց ունակ չէ ձևավորել համայնքի գործադիր իշխանությունը, չի կարող ընտրել համայնքի ղեկավար, չի կարող ընտրել համայնքի ղեկավարի տեղակալ, հետևաբար՝ շատ գործառույթներ չի կարող իրականացնել։

Իհարկե, լուծումն այդտեղ կլիներ և մշտապես լինելու են ընտրությունները, բայց որպեսզի էդ ընտրությունները կազմակերպվեն, անհրաժեշտ է պաշտոնատար անձ, որը գործառույթներ պետք է իրականացնի ընտրական օրենսդրության համաձայն։ Այսինքն՝ փակ շղթա ենք ձևավորում. եթե չունենք պաշտոնակատար, որովհետև էդ ընտրությունների նշանակման և անցկացման գործընթացը կազմակերպելու համար անհրաժեշտ է, որ ունենալ կա՛մ համայնքի ղեկավար, կա՛մ համայնքի ղեկավարի պաշտոնակատար և դրա բացակայությունը թույլ չի տալիս մեզ ընտրական գործընթացը կազմակերպել։

Այս իրավական խնդիրը լուծելու համար ձեր դատին է ներկայացվում նշված նախագիծը։ Եթե լինեն հարցեր, սիրով կպատասխանեմ։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարցեր։ Հարգելի գործընկերներ, գրանցում։ Մինչ պատգամավորները գրանցվում են, առաջարկում եմ ողջունել Ազգային ժողով այցելած Երևանի Ալեքսանդր Շիրվանզադեի անվան համար 21 հիմնական դպրոցի աշակերտներին և ուսուցիչներին։

 ԾԱՓԱՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 Գրանցվել է 5 պատգամավոր։ Արմենուհի Կյուրեղյան։

 Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-Պարոն Վարդանյան, դուք ձեր խոսքում նշեցիք, որ ժամանակավոր պաշտոնակատարի ինստիտուտը վաղուց գործող ինստիտուտ է և, այո, վաղուց գործող ինստիտուտ է, և այդ գործունեության ընթացքում ժամանակավոր պաշտոնակատարի ինստիտուտի իրավակարգավորումների մեջ վաղուց կար մի հստակ ձևակերպում, հետևյալը. համայնքի ղեկավարի պաշտոնակատարը չի կարող որպես թեկնածու առաջադրվել համայնքի ղեկավարի նոր ընտրությունում։ Այս իրավակարգավորումը հենց այնպես չէր և սա նպատակ ուներ կանխելու, կանխարգելելու այն հնարավորությունները, որոնք կարող էր ստեղծել ժամանակավոր պաշտոնակատարը՝ իր համար վարչական ռեսուրս, հենք ապահովելու առաջիկա ընտրությունում հավասար մրցակցային պայմաններով հանդես չգալու առումով։ Այսինքն՝ ժամանակավոր պաշտոնակատարի և մնացած թեկնածուների միջև ոչ հավասար, անհավասար մրցակցային պայմանների հնարավորություն եք ստեղծում։ Ի՞նչ եք մտածում, արդյո՞ք չարժե նորից կյանքի կոչել այս իրավակարգավորումը, որը հանվել է։

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Տեսեք, այն ժամանակ, երբ կիրառվել է ձեր կողմից մատնանշված իրավակարգավորումը, խոսքը վերաբերել է մեծամասնական համայնքներին, համամասնական եղանակով ընտրվող ավագանիների պարագայում, համայնքների մարմինների ձևավորման պարագայում, կարծես թե, նման խնդիր չպետք է առաջանա, որովհետև, ի վերջո, պաշտոնակատարը չի առաջադրվում և իր անձնական քարոզարշավը չի իրականացնում։ Բայց, ճիշտն ասած, էս հարցը հանձնաժողովի նիստում էլ բարձրացվեց, խնդիրը ոչ այնքան այս օրենսդրության մեջ է, որքան վարչական ռեսուրսների կիրառման հետ կապված հարցերի կարգավորման մեջ, որովհետև այդ նույն ձևով չարաշահումներ կարող է իրականացնել և՛ պաշտոնակատարը, և՛ համայնքի կողմից նշանակված պաշտոնակատարը, և՛ որևիցե այլ սուբյեկտ, որը զբաղեցնում է այդ պաշտոնը։ Այսինքն՝ եթե մենք խոսում ենք չարաշահումների մասին, սա այս օրենքի կարգավորման առարկայից դուրս է։ Որ արձագանքեք, ես կփորձեմ նաև շարունակությունը ներկայացնել։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արձագանք։

 Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-Պարոն Վարդանյան, ձեր կողմից առաջարկվող փոփոխության մեջ, ըստ էության, պաշտոնակատարի նշանակման լիազորությունը տրվում է վարչապետին։ Ասել է թե՝ իշխող իշխանության ներկայացուցիչը որպես պաշտոնակատար ներկայացնում է թեկնածու իր կուսակցականին, որն արդեն արվում է Գյումրիում, հստակ հայտարարվել է՝ ես պետք է նշանակեմ և առաջադրվող թեկնածուն պետք է լինի «ՔՊ»-ական կամ «ՔՊ» համակիր։ Այսինքն՝ արդեն սրանով մենք ի սկզբանե դնում ենք անհավասար մրցակցության պայմանները՝ առաջադրելով, ավելի շուտ, նշանակելով կոնկրետ կուսակցության ներկայացուցիչ կամ նրան համակիր ներկայացուցիչ։ Սա արդյո՞ք մտահոգության արժանի խնդիր չէ։

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Եթե որևիցե բան բխում է այս նախագծից, ապա փորձենք հասկանալ։ Բայց, տեսեք, միայն հետևյալ իրավիճակում կարող է կիրառվել էս նախագիծը. չկա համայնքի ավագանի, չկա համայնքի ղեկավար, չկա պաշտոնակատար որևիցե եղանակով, որևիցե ավելի բարձր լեգիտիմ ունեցող սուբյեկտ, նոր այս իրավասությունն անցնում է Հանրապետության վարչապետին կամ մարզպետին՝ նշանակումն իրականացնելու հետ կապված։ Մնացած ձեր կողմից բարձրացված հարցերը կապված են մեծամասամբ վարչական ռեսուրսի օգտագործման վտանգի հետ, որը, հավատացնում եմ ձեզ, գուցե և կա, բայց էդ վտանգն այս նախագծի կարգավորման առարկան չէ։ Եվ սահմանադրական տեսանկյունից մենք չենք կարող սահմանափակել որևիցե սուբյեկտի, որը զբաղեցնում է պաշտոնակատարի կարգավիճակ, չմասնակցել ընտրություններին։ Տեսեք, որովհետև եթե էդ պաշտոնակատարը նշանակված լիներ, օրինակ՝ տեղակալը լիներ պաշտոնակատար, ձեր տրամաբանությամբ նա կարող էր մասնակցել ընտրություններին, իսկ, եթե, օրինակ՝ պաշտոնակատարը նշանակվեր ոչ թե համայնքի ավագանու կողմից, այլ վարչապետի կողմից, վերջինս համամասնական ընտրություններում չի կարող լինել սուբյեկտ։

  Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արման Ղազարյան։ (Խոսում են դահլիճում:)... Տեղից մի արձագանքեք։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Պարոն Վարդանյան, «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքի հոդված 75-ում ամրագրվել է այն դրույթը, որ պաշտոնակատարը չի կարող առաջադրվել, չի վերաբերում մեծամասնական կամ համամասնական ընտրակարգին, ընտրությունն ընտրություն է։ Այսինքն՝ սա հիմնավորում չէ, որ կարող է ընդունվել կամ չընդունվել էս դրույթը։ Մենք առաջարկում ենք, որ հստակ էդ դրույթը մտցվի, որ ժամանակավոր պաշտոնակատարը չի կարող առաջադրվել ցանկացած կամ մեծամասնական, որովհետև Հայաստանի Հանրապետության մի չորս համայնք կա, որոնք մեծամասնական ուղիղ մանդատ են ստանում և համամասնական ցուցակով։ Չնայած էն բանին, որ նաև էս նշանակումով տեղական ինքնակառավարման դերն ու նշանակությունը և կարևորությունն իջնում է, այսինքն՝ ուղիղ պետական կառավարում է իրականացվում էդտեղ, ես հանձնաժողովի նիստի ժամանակ առաջարկեցի, դուք էստեղ իրավական մեկ վակուումը լրացնում եք, մյուս ընտրվողի իրավունքը խախտում եք կամ այդ նույն կուսակցությունը, որը կարողանում է առաջադրել և հավասար պայմաններում պետք է մրցակցի և քվե ապահովի իր համար, դուք էս հաշվի չեք առնում, ասում եք՝ էս նախագծով էն չի կարգավորվում։ Այսինքն՝ ինչը պետք է, լավարկում եք կամ էդ ճգնաժամը վերացնում եք, բայց էնտեղ, որ դրանից հետո կա ընտրություն և խախտվում է, էս հաշվի չեք առնում։ Առաջարկում ենք, որ էս դրույթը մտցվի էս նախագծում, և ամեն ինչ տեղը կընկնի, կարծում եմ։

   Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Պարոն Ղազարյան, ձեր իրավունքն է այդ առաջարկը ներկայացնել հանձնաժողովի նիստում, եթե ուզում եք ներկայացնել, բայց, կներեք, համամասնական ընտրակարգով ձևավորվող ավագանու պարագայում պաշտոնակատարը չի էլ կարող առաջադրվել կամ չառաջադրվել համայնքի ղեկավար, որովհետև համայնքի ղեկավար դառնալու համար նախ՝ պետք է դառնա ավագանու անդամ, իսկ մենք չենք կարող համայնքի ղեկավարի պաշտոնակատարին արգելել՝ նաև լինել որևիցե ընտրական ցուցակում, որովհետև վերջինս ընտրվում է ոչ թե որպես համայնքի ղեկավար, այլ ընտրվում է համայնքի ավագանու անդամ, նոր դրանից հետո համայնքի ավագանին է որոշելու, թե ով է զբաղեցնելու այս կամ այն համայնքի ղեկավարի պաշտոնը։ Եվ այս տեսանկյունից, տեսեք, ձեր կարգավորումը վերաբերում էր մեծամասնականին, որտեղ կարող է և կար տրամաբանություն, որովհետև կոնկրետ համայնքի ղեկավարի առանձին մանդատի համար էր ընթանում պայքար։ Տվյալ պարագայում մեկ մանդատ է և էդ մանդատը, ժողովուրդը կամ ընտրողը տալիս է ոչ թե համայնքի ղեկավարին, այլ համայնքի ավագանուն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, հաշվի առեք, որ ժամանակը սահմանափակ է և կարող է մնացածին ժամանակ չհասնել, դրա համար տեղավորվեք ձեզ հատկացվածի մեջ։ Պարոն Ղազարյան, արձագանք։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Պարոն Վարդանյան, իհարկե, էդ օրենքում որ էդ դրույթն ամրագրվի, թող էդ քաղաքացին ընտրի, թե որն է ուզում. ուզում է ժամանակավոր պաշտոնակատա՞ր նշանակվել, թե՞ ուզում է ցանկում լինել։ Սա, կարծում եմ՝ որոշակի զսպող բան է, որ ինքը չկարողանա այդ լծակներն օգտագործել։ Եվ մենք ասում ենք՝ բերեք օրենքով բացը թողնենք, լուսանցքը, հետո հետևից գնանք, տեսնենք, թե ինքն իր աշխատած ժամանակահատվածում աշխատանքային ժամանակահատվածում, զբաղվո՞ւմ է քարոզչությամբ, ծառայողական մեքենան օգտագործո՞ւմ է էդ նպատակներով, թե՞ չի չօգտագործում։ Ես առաջարկում եմ նորից, և եթե մենք շատ ամպագոռգոռ ասում ենք, որ ինքը պետք է կազմակերպի էդ ընտրական գործընթացը, ես ասացի հանձնաժողովի նիստում, ընդամենը երկու փոքր գործառույթ է տրված, ընդամենը մեկ որոշմամբ երկու խնդիր է կարգավորում՝ տեղամասային հանձնաժողովների հասցեներն է սահմանում և գովազդի տեղերը՝ սահմանված կարգով, ուրիշ գործառույթ էդ ժամանակավոր պաշտոնակատարը չի իրականացնում ընտրական պրոցեսում։ Մենք ինչո՞ւ ենք էդքան մեծ աղմուկ դրել, որ մթոմ ինքը սաղ էդ լուծը վերցնում է իր վրա և տանում է էդ ծանր բանն էլի: Էդպես չէ։

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Նախ՝ եթե նույնիսկ մեկ գործառույթ է, հավատացնում եմ ձեզ, որ էդ մեկ գործառույթը կարող է իրականացնել միայն համայնքի ղեկավարը կամ վերջինիս պաշտոնակատարը, ուրիշ սուբյեկտ իրավունք չունի՝ դա իրականացնելու։

Երկրորդ. ձեր կողմից առաջարկը, որոշակի առումով, խոչընդոտում է վերջիններիս ընտրելու կամ ընտրվելու սահմանադրական իրավունքը, որովհետև ընտրվելու սահմանադրական իրավունքը կարող է սահմանափակվել և սահմանափակվելու,օրենքով նախատեսված դեպքեր կան, երբ, օրինակ՝ անձը, չի կարող առաջադրվել այս կամ այն պաշտոններին կամ չի կարող ընտրվել, կամ չի կարող ընտրել, բայց, կներեք, այդ սահմանափակումների մեջ որևիցե պարագայում համայնքի ղեկավարի պաշտոնակատար լինելու հանգամանքը չի կարող դիտարկվել որպես լեգիտիմ հիմք վերջինիս ընտրական իրավունքը սահմանափակելու համար։ Դուք էստեղ սահմանադրական հարց եք բարձրացնում, որի պատասխանը, ինձ թվում է, որ որևիցե մեկս չի կարող ունենալ, որովհետև դա ուղղակիորեն չի բխում այն սկզբունքներից, որոնք դրված են Սահմանադրության հիմքում։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արծվիկ Մինասյան՝ հաջորդ հարցի համար։

 Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Պարոն Վարդանյան, մի քանի հարցեր ունեմ։ Առաջինը. քանի որ պայմանավորված է Գյումրիով։ Կարո՞ղ եք կամ տիրապետո՞ւմ եք տեղեկատվությանը, primaries-ին, որը կազմակերպված է Գյումրիում։ Ըստ էության, պետք է նշանակվի պաշտոնակատար, բայց իրականացվում է primaries, որը կուսակցական ընտրության մեխանիզմ է։ Ի՞նչ միջոցներով է դա կազմակերպվում՝ պետակա՞ն միջոցներով, թե՞ կուսակցության։ Դուք ունե՞ք ինֆորմացիա, թե՞ ոչ։

Երկրորդ հարցը վերաբերում է հետևյալին. երբ համայնքի ավագանին ունակ չէ ընտրել համայնքի ղեկավար կամ տեղակալ, արդյո՞ք էս դեպքում մենք կարող ենք խոսել տեղական ինքնակառավարման մասին։ Իմ ընկերների հարցադրման տրամաբանական շարունակությունը հետևյալն է. էստեղ դադարում է այլևս տեղական ինքնակառավարման մասին խոսքը, իմաստը, մտնում է պետական կառավարում, դրա համար է էդ լիազորությունը տրված։

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Տեսեք, եթե դուք այդ ավելի ռադիկալ մոտեցման կողմնակիցն եք, պարոն Մինասյան, այսինքն՝ ուղղակի կառավարում մտցնել իշխանության վակուումից խուսափելու համար, խնդրում եմ ներկայացրեք նախագիծ, այնպես չէ, որ դա վատ տարբերակ է, որովհետև եթե համայնքի այն իշխանություններն ունակ չեն լուծել սեփական խնդիրները, ապա պետական կառավարումը պետք է մտնի։ Սա մոտեցում է, որը կարող է կիսվել կամ չկիսվել մեր գործընկերների կողմից։ Ինչ վերաբերում է այս լուծմանը, այս լուծումը նպատակ ունի վթարային ելք ապահովել այն իրավիճակներում, երբ մենք կարող ենք բախվել տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից վերջինիս գործառույթների իրականացման անհնարինության հետ, և մեզ անհրաժեշտ է, առնվազն, մինչև նոր ընտրությունները, ապահովել համայնքի բնականոն գործունեությունը։

Ինչ վերաբերում է primaries-ին. ես չէի ուզենա փոխկապակցել այս նախագիծը primaries-ի հետ, որովհետև էս նախագիծը, ընդհանրապես, վերաբերում է համամասնական եղանակով ձևավորված ցանկացած համայնքի և վերջինիս ընտրություններին։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Համեցեք, արձագանք։

 Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Ճիշտն ասած, ես չեմ փոխկապակցում, Նիկոլ Փաշինյանն է փոխկապակցում իր ելույթով, երբ ասաց, որ օրենսդրական փոփոխություն է լինելու և էնտեղ primaries ենք անելու, էնպես որ, էդ ես չեմ ասել։

Երկրորդը. Սահմանադրության համաձայն՝ տեղական ինքնակառավարումը հստակ սահմանում ունի, և եթե առաջնային մանդատով օժտված ավագանին ունակ չէ ստեղծել ղեկավար մարմին, առնվազն, պետք է, իմ ընկերների հարցի շարունակության երկրորդ մասն է, պետք է դիտարկել հենց ավագանու կազմի մեջ՝ արդեն նույնիսկ առանց դիտարկելու, թե ինչ տոկոս ձայներով։ Բայց վերցնել և, ուղղակի, տալ… Դուք նկարագրել եք ընդամենը մեկ դեպք, վաղը կարող է էլի նոր դեպքեր լինել, ի՞նչ է, էլի նոր օրենսդրական փոփոխություննե՞ր պետք է անենք։ Սրա հիմնարար, սկզբունքային լուծումը պետք է տրվի։

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Պարոն Մինասյան, սկզբունքային լուծումը տրվում է, ասում ենք հետևյալը. համայնքի ավագանի, դու ունակ ես և պարտավոր ես ձևավորել համայնքի ղեկավարի և համայնքի ղեկավարի տեղակալի պաշտոններ, ձևավորիր։ Այնքան ժամանակ, քանի դեռ դու ունակ ես այդ գործառույթն իրականացնել, ոչ ոք սահմանադրորեն չի կարող միջամտել։ Որ պահին արձանագրվեց, որ դու կենսունակ չես, համայնքի ավագանի, չես ցանկանում կամ չես կարողանում ձևավորել այդ մարմինները, այդ պահից սկսած ժամանակավոր, մինչև նոր ավագանու ձևավորումը նշանակվում է պաշտոնակատար։ Եթե համայնքի համայնքային իշխանությունները հասկանում են հարցի կարևորությունը և չեն ցանկանում, որ կենտրոնական իշխանությանն անցնի այդ նշանակման հնարավորությունը, ապա վերջիններս հնարավորություն ունեն, եթե չեն կարող ընտրել համայնքի ղեկավար, թող չընտրեն, թող տեղակալ ընտրեն, որը կիրականացնի պաշտոնակատարի գործառույթները։ Եթե դա էլ ունակ չեն իրականացնել, ապա համայնքի բնականոն գործունեությունն ապահովելու համար, ձեր իսկ կողմից մատնանշված տրամաբանությամբ, անհրաժեշտ է նշանակում, և էդ նշանակումը պետք է իրականացվի կենտրոնական իշխանության կողմից, և սա նոր մեխանիզմ չէ, այլ մշտապես գործող մեխանիզմ է եղել։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, այժմ նախատեսված է ընդմիջում 30 րոպե, կվերադառնանք դահլիճ։.

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՀԱԿՈԲ ԱՐՇԱԿՅԱՆԸ

 

Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, շարունակում ենք մեր աշխատանքը։ Պարոն Վարդանյան, համեցեք կենտրոնական ամբիոնի մոտ։ Խնդրում եմ լռություն դահլիճում։ Գեղամ Նազարյան` հաջորդ հարցի համար։

 Գ.ՆԱԶԱՐՅԱՆ

-Պարոն Վարդանյան, տեսեք, դուք ստիպված՝ ներկայացնում եք օրենսդրական փոփոխություն, բայց ես կուզեի իմանալ դուք ուսումնասիրե՞լ եք, թե խնդիրը ո՞րն է, ինչո՞ւ է առաջացել մի վիճակ, որի մասին օրենքը գրողները չէին էլ մտածում, որ կարող է հայտնվենք մի վիճակում, երբ ամբողջ ավագանու կազմից մի հոգի չի լինի, որը կարող է պաշտոնավարել մինչև մյուս ընտրությունները։ Այդ խնդիրը ո՞րն է, ինչ է եղել, որ նման խնդիր առաջանա, շատ ուժեղ ճնշո՞ւմ է եղել Կառավարության կողմից՝ անցանկալի ավագանին մի կողմ դնելու, ի՞նչն է պատճառը։ Եվ հետո, ամենակարևոր հարցը. Սահմանադրությունում ինչ-որ ձևով գրվա՞ծ է, նշվա՞ծ է, որ կարելի է նման օրենսդրական նախաձեռնություն։ Սա հակասահմանադրակա՞ն է, թե՞ սահմանադրական։

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Ես վերջից սկսեմ։ Պարոն Նազարյան, ձեր հարցի պատասխանը, ուրեմն, համայնքի ղեկավարի պաշտոնակատարի ինստիտուտն ի սկզբանե ներդրված է եղել օրենքում, օրենքի 27-րդ հոդվածն է։ Սա՝ մեկ։

Երկրորդը. կարելի՞ էր արդյոք նման իրավիճակ կանխատեսել, թե՞ ոչ։ Սենց ասեմ, տեսականորեն հնարավոր էր, բայց շատ քիչ հավանականություն կար, որ միաժամանակ և՛ համայնքի ղեկավարը, և՛ տեղակալը, և՛ համայնքի ավագանու անդամները հրաժարական տային և ստեղծեին, ըստ էության, իշխանության վակուում։ Բայց կյանքը շատ ավելի հարուստ է, հավատացնում եմ ձեզ, քան մեր օրենսդրական նախաձեռնությունները կամ օրենսդրական կարգավորումները։ Դու պետք է հնարավորինս կանխատեսես և նախատեսես ամեն ինչ օրենքում, բայց լինում են այսպիսի գործնական իրավիճակներ, երբ, պարզապես, դու պետք է որոշում կայացնես, և ես չեմ ուզում ինչ-որ միայն Գյումրիի օրինակով այս հարցը քննարկենք, որովհետև նման իրավիճակ տարբեր պատճառաբանությամբ կարող է ի հայտ գալ նույն ընթացակարգով նաև ձևավորված այլ համայնքներում։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Համեցեք` արձագանք։

 Գ.ՆԱԶԱՐՅԱՆ

-Դե, էս դեպքում արդեն պետք է նոր օրենսդրական նախաձեռնությամբ հանդես գաք։ Իսկ ի՞նչ կլինի, եթե ինչ-որ մեկին նշանակեն պաշտոնակատար, իսկ ինքն աշխատանքի չներկայանա։ Էդ դեպքում ի՞նչ ենք անելու։

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Այդ հարցը, կարծես թե, կարգավորված է։ Եթե վերջինս հրաժարվում է կատարել իր ծառայական պարտականությունները, ապա նույն ընթացակարգով վարչապետը նշանակում է նոր պաշտոնակատար։ Պաշտոնակատարի հետ կապված ուրիշ բաներ էլ կարող ենք, հեռու իրենից, քննարկել, էլի, թե էլ ինչ կարող է տեղի ունենալ։ Պարզապես, այդ ժամանակահատվածում պաշտոնակատար նշանակելու իրավասությունն անցնում է վարչապետին, քանի որ որևիցե այլ լեգիտիմ մարմին, որը կարող է նշանակում կատարել, չկա։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Վահագն Ալեքսանյանը բացակայում է դահլիճից։ Այսպիսով հարցերն ավարտվեցին, պարոն Վարդանյան։

Հարակից զեկուցող` արդարադատության նախարար Սրբուհի Գալյան։ Տիկին Գալյան, համեցեք։

 Ս.ԳԱԼՅԱՆ

-Մեծարգո փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, հիմնական զեկուցողի կողմից, ըստ էության, նախագծի բովանդակությունը ներկայացվեց, և ավելացնելու ոչինչ չունեմ այս առումով։ Միայն ուզում եմ շեշտադրել, որ հեղինակների կողմից ընտրված տարբերակը նորամուծություն չէ մեր օրենսդրության համար, և կան մի շարք իրավիճակներ, երբ համայնքի ղեկավարի կամ նրա տեղակալի պաշտոնը թափուր լինելու պարագայում ժամանակավոր պաշտոնակատար նշանակելու իրավունք ունի Հայաստանի Հանրապետության վարչապետը՝ քաղաքային համայնքներում և մարզպետը` գյուղական համայնքներում։ Այսինքն` այս առումով առաջարկվող լուծումը, կրկնում եմ՝ նորամուծություն չէ։ Այսքանը։ Կառավարությունը դրական դիրքորոշում է ներկայացրել նախագծի վերաբերել, և խնդրում եմ նախագծին կողմ քվեարկել։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարցեր, խնդրեմ։ Գրանցվել է չորս պատգամավոր։ Գեղամ Մանուկյան։

 Գ.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Տիկին Գալյան, քննարկում ենք օրենքի նախագիծ, այսինքն` եթե վերանում ենք հայաստանյան իրականությունից, հա, տեղական ինքնակառավարման մարմինների շահերի պաշտպանության համար է, բայց որևէ մեկին գաղտնիք չէ, բացի արևմտյան դեսպանատներից, որոնց համար ամեն ինչ նորմալ է Հայաստանում, որևէ մեկին գաղտնիք չէ, որ էստեղ կան խութեր, ճնշում, քրեական գործ, կալանք, գրավ։ Բայց հարցս ուրիշ է։ Դուք նոր եք նշանակվել նախարար, մինչ ձեզ նախարարի գործունեությունը Նիկոլ Փաշինյանը մինչև վերջ շատ բարձր էր գնահատում։ Էսօր եղան իրար հաջորդող տեղեկություններ, որ ձեր ենթակայության տակ գործող որոշ գերատեսչությունների ղեկավարներ կամ պաշտոնակատարներ ազատվել են աշխատանքից։ Հայեցողական պաշտոններ չեն, լայնածավալ կադրային փոփոխություններ են։ Պատճառը ո՞րն է։ Ամեն նախարար, որ գալիս է, այդ «թիմ» հասկացությունը, որը դարձել է արդեն հիվանդություն Հայաստանում, «թիմ» հասկացության տրամաբանության մե՞ջ է, թե՞ նախարարության էդ գերատեսչությունների ղեկավարների աշխատանքից դժգոհ եք, դրա համար որոշել եք համատարած փոփոխության ենթարկել ու հաջորդը, որ ձեզանից հետո գա, ձեր նշանակածներին մի օրվա մեջ հանի, ո՞նց եք գնահատում իրավաբանորեն։

 Ս.ԳԱԼՅԱՆ

-Ես հարցին կանդրադառնամ օրենքի կարգավորումների համատեքստում։ Դուք նշեցիք հայեցողական պաշտոնների մասին, մյուս պաշտոնները վարչական պաշտոններ են «Հանրային ծառայության մասին» օրենքի իմաստով, որոնք նոր նախարարի գալուն պես դառնում են ժամանակավոր պաշտոններ։ Այսինքն` նրանց աշխատանքից ազատելու կամ աշխատանքում վերանշանակելու հնարավորությունը և իրավունքը և ընտրելու իրավունքը, ըստ էության, պատկանում է նորանշանակ պաշտոնատար անձին։ Ինչո՞վ են պայմանավորված է իմ կողմից նման ցանկությունները. մի շարք հանգամանքներով՝ և՛ աշխատանքի գնահատականով, և՛ մոտեցումների վերաբերյալ պատկերացումներով։ Այսինքն` կարծում եմ, եթե ոլորտը վստահվում է նոր մարդու, նա պետք է հնարավորություն ունենա՝ ընտրելու նաև ձեր կողմից նշված իր թիմը, որպեսզի քաղաքականություն մշակելիս ունենա այն արդյունքը, որն ակնկալվում է իրենից։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Համեցեք, արձագանք։

 Գ.ՆԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն անկեղծ պատասխանի համար։ «Իմ որոշմամբ» արտահայտությունը շատ խոսուն է։ Փաստորեն, դուք դժգոհ եք Հարկադիր կատարումն ապահովող ծառայությունից, քրեակատարողական հիմնարկներից, այսինքն` արդարադատության նախարարության մի կարևոր մասից։ էդ դեպքում էն բոլոր պսպղան խոսքերը, որ Կառավարությունը փայլուն է աշխատում, Անդրեասյան Կարենն էր Մինասյան Գրիգորին գովում, Գրիգոր Մինասյանը` Անդրեասյան Կարենին, Նիկոլ Փաշինյանը՝ Գրիգոր Մինասյանին, էդ ամեն ինչը փուչիկ է, որովհետև դժգոհ եք աշխատանքից։ Գևորգ Պապոյանն էլ վերջերս ամբիոնից հայտարարեց` մեզ համար անհարիր է և անծանոթ է կոռուպցիան, երբ իր նախորդը հիմա քրեական գործով անցնում է, անմեղության կանխավարկածը հարգելով։ Բայց, ցավոք սրտի, սա ևս մի դրվագ է, որը ցույց է տալիս, թե Հայաստանում պետական կառավարման ամբողջական համակարգը ոնց է փլուզված, sms-ով հանում-նշանակում են, ստորագրահավաքով հանում-նշանակում, և էդպես ամեն մի մինիստր գալիս է, նախարարության կեսին ուղարկում է տուն, նոր կես է բերում, որոնք պաշտոնավարում են մի քանի ամիս։

 Ս.ԳԱԼՅԱՆ

-Ենթակա մարմինների ղեկավարները ենթակա մարմինները չեն, ենթակա մարմինների ղեկավարներն այն մարդիկ են, որոնք վարչական գործառույթներով են օժտված և ենթակա մարմինների աշխատակիցները, նրանց մեծ մասը կամ շատերը շարունակում են և շարունակելու են պաշտոնավարել։ Խնդիր, առավելապես մոտեցումների դաշտում է, և կարծում եմ, որ ես ձեր հարցին պատասխանեցի արդեն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, տիկին Գալյան։ Հաջորդ հարցերի համար, ցավոք, ժամանակն ավարտված է, և հարցեր չեն կարող հնչել։ Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հարակից զեկուցող` տարածքային կառավարման, տեղական ինքնակառավարման, գյուղատնտեսության և շրջակա միջավայրի պահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Վահե Ղալումյան։ Համեցեք, պարոն Ղալումյան։

 Ա.ՂԱԼՈՒՄՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, Գյումրիում տեղական ինքնակառավարման համակարգում ստեղծված իրավիճակից հետո իմ գործընկերների հետ փորձել ենք հնարավորինս սեղմ ժամկետներում ստեղծել օրենսդրական այս փոփոխությունը, որը պետք է նշենք, որ ամբողջական չէ և հնարավոր է, որ առաջիկայում նույնպես անդրադառնանք «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքին։ Հարցը մանրամասն քննարկվել է մեր հանձնաժողովում, ստացել է դրական եզրակացություն։ Ձեզ նույնպես կոչ եմ անում՝ կողմ քվեարկել։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Ցավոք, հարցերի համար ժամանակը սպառվել է, պարոն Ղալումյան։ Մտքերի փոխանակության համար գրանցում։ Ի դեպ՝ մտքերի փոխանակության շրջանակներում կարելի է նաև հարց ուղղել։ Այնպես որ, եթե կա հարց, խնդրեմ։ Չորս պատգամավոր գրանցվել է։ Արմենուհի Կյուրեղյան։

Հարգելի գործընկերներ, նաև ուզում եմ տեղեկացնել, որ, 24-ժամյա ռեժիմը հաշվի առնելով, ելույթների համար էլ է սահմանափակ ժամանակ։ Ես ընթացքում կարող եմ տեղերով փոխել և տարբեր խմբակցությունների պատգամավորների հերթականությամբ դնել, որպեսզի բոլոր խմբակցություններից հնարավոր լինի ելույթներ լսել։ Համեցեք, Տիկին Կյուրեղյան։

 Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, փաստացիորեն, ինչ-որ տեղ, ոնց որ թե, մենք հետադարձ նույն օրերն ենք ապրում, երբ 3 տարի առաջ Վահագն Ալեքսանյանն էստեղ կանգնեց և ամբիոնից ասաց՝ Վանաձորում ստեղծվել է իրավիճակ, և այդ իրավիճակը ստիպում է «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքը փոխել և վարչապետին տալ լիազորություն՝ համայնքի ժամանակավոր պաշտոնակատար նշանակելու, մինչև ամեն ինչ կկարգավորվի, և արտահերթ ընտրություններով համայնքի բնակչությունն իրավունք կունենա՝ սեփական ընտրությամբ ունենալու համայնքի ղեկավար։ Պարոն Վարդանյան, դուք ճիշտ եք, կյանքն ավելի հարուստ է, քան օրենսդրորեն որևէ բան կարգավորելու հնարավորությունները և, փաստացիորեն, էդ կյանքի հարստությունն այնպիսի փաստ ապացուցեց, որ Վանաձորում իշխող կուսակցությունը և ղեկավարությունը կարողացավ ստեղծել այնպիսի իրավիճակ, որ 3,5 տարի է արդեն, ինչ Վանաձորում որպես համայնքի ղեկավար աշխատում է ժամանակավոր պաշտոնակատարը, ասել է, թե վանաձորցու ընտրության արդյունքները զրոյացվել են, և 3,5 տարի է, ինչ տեղական ինքնակառավարում անվան տակ համայնքը ղեկավարում է ոչ թե համայնքի բնակչության կողմից ընտրված անձը, այլ վարչապետի կողմից նշանակված անձը։ Հիմա նույն իրավիճակն է նաև Գյումրիում ստեղծվելու։ Ի՞նչ հավանականություն, որ այս պարագայում ժամանակավոր պաշտոնակատար նշանակվածը որոշակի փաստերի առկայության պարագայում չի ստանալու երկարաժամկետ գործունեության հնարավորություն այնքան, քանի դեռ, ինչպես Վանաձորում ասֆալտ փռելով փորձեցին գործող Փելեշյանի վարկանիշը բարձրացնել, իրենց առաջարկած սրտի թեկնածուն չի ստանա էդ համապատասխան վարկանիշը կամ չի ունենա իր համար հնարավոր վարչական ռեսուրս, որպեսզի առաջիկա ընտրություններում հաղթի։ Սա իշխանության զավթման նոր փորձ է։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Վահագն Ալեքսանյան` հաջորդ ելույթի համար համեցեք։

  Վ.ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Տիկին Կյուրեղյան, շատ լավ է, որ հիշեցիք, որ 3 տարի առաջ այս ամբիոնից ես Վանաձորի մասին էի խոսում։ Ես հիմա էլ եմ Վանաձորի մասին խոսում, բայց էս երեք տարվա ընթացքում դուք էնքան եք խոսել Վանաձորի մասին՝ մեզ մեղադրելով մի բանի մեջ: Իսկ ինչի՞ մեջ են մեզ մեղադրում։ Ասում է՝ եղավ ընտրություն Վանաձորում, ոչ մի ուժ 50 տոկոսից ավելի չհավաքեց, առաջին տեղը զբաղեցրած խմբակցության ղեկավարն ինչ-որ հանգամանքների բերումով հայտնվեց ազատազրկման մեջ, երկրորդ տեղը դուք էիք զբաղեցրել, այ սրիկա դավաճան իշխանություն, այ իշխանազավթ իշխանություն, բռնեցիք ոչ թե ձեր ցուցակից մարդ նշանակեցիք ժամանակավոր պաշտոնակատար, այլ երրորդ տեղը զբաղեցրած քաղաքական ուժի առաջին համարին նշանակեցիք ժամանակավոր պաշտոնակատար։ Լրիվ տրամաբանական գործողություն։ Այսինքն` էն կոնտեքստում, որ, դե, առաջին տեղը զբաղեցրածի առաջին համարն ազատազրկված է չի կարող լինել, մեզ չենք նշանակում, որ չմեղադրեն, ասեն՝ այ, զավթում եք, բան եք անում, մեղադրում են, որ նշանակեց վանաձորցու քվեն ստացած երրորդ տեղը զբաղեցրած ուժի առաջին համարին։ Էսօր պարոն Մանուկյանը կամ, չեմ հիշում, կարծեմ, ձեր խմբակցությունից ինչ-որ մեկն էր ասում՝ բա, էդ որ ժամանակավոր պաշտոնակատար պետք է նշանակեք, էդ ինչո՞ւ եք հայտարարել, որ միայն «ՔՊ»-ական կամ «ՔՊ» համակիր։ Ժողովուրդ ջան, ինչ-որ բան, մի գործընթաց հասկացեք, էլի, մի ուղղություն վերցրեք, չի կարող նույն մարդը, նույն խմբակցությունը համ ասել՝ ինչո՞ւ երրորդ տեղը զբաղեցրած ուժին՝ ձեր խմբակցությունից դուրս մեկին նշանակել ժամանակավոր պաշտոնակատար, հաջորդ օրն ասել՝ ինչո՞ւ եք ուզում, որ ձեր կուսակցությունից նշանակեն կամ ձեր համակիր նշանակեն։ Իրականում շատ պարզ պատճառով, ժողովուրդ ջան, որովհետև, իմ կարծիքով, իմ տպավորությունն առնվազն էն է, որ պետք է նշանակել միայն էն մարդկանց, որոնց քաղաքական գործունեության համար կարելի է կրել նաև քաղաքական պատասխանատվություն։ Հիմա, օրինակ՝ ձեր խմբակցությունից ոչ մեկին անձամբ ես, եթե իմ կամքը լիներ, ոչ մի տեղ ոչ մի բան չէի նշանակի։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Արուսյակ Մանավազյան: Պատրաստվի Արման Ղազարյանը։

 Ա.ՄԱՆԱՎԱԶՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, ես, թերևս, ուզում եմ խոսել այն կտորի, այն հատվածի մասին, որը վերաբերում է նրան, թե բյուջեի ինչ ֆինանսական միջոցներով է primaries կատարվելու, և ուզում եմ ասել, որ, իրապես, Հայաստանում և մեր ընտրական պրոցեսներում սա առաջին անգամ գործարկվող և կիրառվող պրոցես է, պետք է մի փոքր նաև ըմբռնումով մոտենալ, թեև իր թափանցիկությամբ, կարծում եմ` շատ ավելի հասանելի է նաև ոչ կուսակցական մեր կուսակցական անդամներին, այլև համակիրներին, որոնք հավակնում են դառնալ համայնքի ղեկավար կամ ժամանակավոր պաշտոնակատար։ Տեսեք, պետական բյուջեի հաշվին գեթ մեկ դրամ չի ծախսվելու primaries-ի կազմակերպման համար, միջոցները ծախսվելու են միմիայն կուսակցության հաշվից, ֆինանսական միջոցներից և այն շահարկումը, որ ժամանակավոր պաշտոնակատարի համար գումար է ծախսվելու և նշանակվելու է, կարծում եմ՝ համայնքի ղեկավարի ընտրությունների ժամանակ ցանկացած թեկնածու ունի մասնակցելու լայն հնարավորություն և միջոցներ։ Այսինքն` դա դեռ հիմք չէ, որ ժամանակավոր պաշտոնակատարը, որը լինելու է համայնքի ժամանակավոր պաշտոնակատար, ընդամենը լինելու է «ՔՊ» կուսակցության թեկնածուն։ Այսքանը։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արման Ղազարյան` հաջորդ ելույթի համար։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Տիկին Գալյան, այսինքն` եթե «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքում որոշակի դրույթներ են ամրագրված, մենք էդ խնդիրները տեսնում և վերհանում ենք, դրանք դոգմա՞ են, այսինքն` փոփոխման ենթակա չե՞ն։ Բա, մեր՝ իբրև Ազգային ժողով, պոզիտիվ պարտականությունն է զբաղվել էդ գործառույթներով։ Առավել ևս, մենք այդ հանձնաժողովի անդամներ եք։ Այսինքն` եթե գրված է, որ էսպես պետք է լինի, դա դոգմա է, էլի: Մեր առաջարկն ի՞նչ է. ասում ենք՝ ընդհանուր փոխելու դեպքում բերեք ամբողջական փոխենք, և պարոն Ալեքսանյանի ասածին կարող եմ ասել հետևյալը։ Մենք ասում ենք, որ, այո, բերեք օրենքով ամրագրեք, ոչ թե պետական կառավարում իրականացնենք։ «ՔՊ» կուսակցությունն է հաղթել այնտեղ, թող առավելագույն ձայներ տարած ավագանու ավագ անդամին նշանակի համայնքի ղեկավարի ժամանակավոր պաշտոնակատար։ Ի՞նչ է, դուք մի բան եք բերել, մի հատ էլ մեծ առոգանությամբ փորձում եք բրթել առաջ, այսինքն` առանց հաշվի առնելու մեր կարծիքը, մեր առաջարկությունները։ Հետո այս ամբիոնից շատ է խոսվում, որ առաջարկություններ չեն ներկայացվում։ Բազմաթիվ առաջարկություններ են ներկայացվել այսօր կարճ ժամանակահատվածում գլխադասային հանձնաժողովի նիստի ժամանակ։ Ի՞նչ պատասխան է։ Միշտ պատճառաբանություններ, պատճառաբանություններ։ Ասում եմ՝ հստակ կա քաղաքական խնդիր, եթե ժամանակավոր պաշտոնակատարը լինում է այն մարդը, որը լինելու է ցուցակի առաջին համարը, այդտեղ կա ընտրական խտրականություն, բերեք էդ ինստիտուտը կարգավորենք, ուրիշ բան չեմ առաջարկել ես։ Իսկ դուք բազմաթիվ պատճառաբանություններ եք բերել։ Իհարկե, պետք է լուծվի ճգնաժամը, ես բան չունեմ ասելու, անկախ այն բանից, թե ճգնաժամն ում մեղքով է եղել, պետք է լուծվի, որովհետև այդտեղ տեղական ինքնակառավարում պետք է լինի և բազմաթիվ այլ խնդիրներ, բայց դե ոչ լուծել մեկ խնդիր՝ երկրորդին արդեն վնասելով։ Սա է տրամաբանությունը և մեր առաջարկությունը։

  Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Արսեն Թորոսյան, պատրաստվի Գառնիկ Դանիելյանը։

 Ա.ԹՈՐՈՍՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, հատկապես սիրելի գյումրեցիներ։ Ախր, ի՞նչն է էստեղ բարդ՝ հասկանալու, թե ով է ստեղծել այս ճգնաժամը։ Եթե մենք ստեղծած լինեինք այս ճգնաժամը, սա ճգնաժամ չէր լինի առաջին հերթին, լավ պլանավորված սահուն օպերացիա կլիներ, չէինք մտածի, թե ում ենք ուզում նշանակել ժամանակավոր պաշտոնակատար, չէինք անի ներքին primaries, որ նշանակեինք այն մարդուն, որն ինչ-որ հանրային վստահություն է վայելում, տենց գծած կգնայինք մեր ուզած ճանապարհով։ Իսկ ճգնաժամը ստեղծել են անպատասխանատու արհեստական քաղաքական ուժերը, որոնք ինչ-որ պահի համախմբվել են տարբեր մարդկանց ազգանունների շուրջ, հետո ինչ-որ փուլում, ինչ-որ հաշվարկներ ունենալով, լքել են իրենց խրամատը։ Ժողովուրդ ջան, իհարկե, սա հնարավոր չէր կանխատեսել, ոնց որ մի օր վեր կենանք, բոլորս հրաժարական տանք։ Կարող ենք, իհարկե, եղել են տենց բաներ, բայց հնարավոր չէր կանխատեսել, որ որևէ համայնքում նման մեծամասնություն վերցրած ուժը, որը, ի դեպ, կառավարում էր ինչ-որ փուլում առանց մեզ, մենք հետ էինք քաշվել և էդ էլ է խոսում նրա մասին, որ մենք Գյումրին կամ որևէ այլ քաղաք զավթելու որևէ պլան, օպերացիա չունեինք, հետ չէինք քաշվի, իրենք հետ կքաշվեին, կստիպեինք, կասեինք՝ մեր մարդուն ընտրեք քաղաքապետ, բոլորին տեղում կձերբակալեինք, չգիտեմ, կծեծեինք, ինչպես մեր աջ կողմում նստած գործընկերները գիտեն ձևերն ու կանեինք Էդ ամենը, բայց չենք արել, չէ՞, ու մենք չենք ուզեցել, որ սենց ճգնաժամ լինի։ Հիմա ստիպված՝ էս օրենքն ընդունում ենք։ Դուք ասում եք՝ ընդունենք ինչ-որ մի նոր ավելի համակարգային լուծումով, օքեյ, կարելի է մտածել ավելի համակարգային լուծումների մասին, բայց կոնկրետ այս ճգնաժամի ո՛չ աղբյուրն ենք մենք, ո՛չ մեղավորն ենք մենք, մենք, ընդամենը, ուզում ենք ունենալ ժամանակավոր պաշտոնակատար, որ իր գործառույթներն իրականացնի կարճ ժամանակում ու գնանք ընտրությունների, որ ժողովուրդը որոշի, թե ով է, ի վերջո, ղեկավարելու Գյումրին։ Ու մի բան էլ մի մոռացեք, որ էս համամասնական ընտրակարգը համայնքներում, այնուամենայնիվ, նոր է և, այո, որոշ բաներ հնարավոր չէ ի սկզբանե կանխատեսել, լինում է խնդիր, փորձում ենք լուծել։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Գառնիկ Դանիելյան։

 Գ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Մենք հանձնաժողովի նիստի ժամանակ էլ մատնանշեցինք այն խնդիրները, որոնք, առհասարակ, թե՛ Գյումրիում, թե՛ այլ քաղաքներում առաջանում են՝ կապված ժամանակավոր պաշտոնակատարի նշանակման հետ։ Բոլորիս համար գաղտնիք չէ, որ էդ նշանակումները թե՛ ձեր իշխանության տարիներին, թե՛ մնացած այլ ժամանակահատվածներում եղել են, դրանք ոչ հավասար ստարտային պայմաններ են ստեղծում էն մնացածի համար։ Այսինքն` էս մեր երկիրը փոքր երկիր է, բերեք մեկս մյուսին չխաբենք և էն մարդը, որը ժամանակավոր պաշտոնակատար է նշանակվում, վարչական լծակներն էլ են նրանը, ռեսուրսներն էլ են նրանը, էդ ամբողջը դրվում է նրա տակ, և ամիսներ շարունակ գնում է էդ մարդու նախապատրաստական փուլը։ Այսինքն` ոնց անենք, որ գա հասնի մի հատ պիկի, էդ մարդը լրիվ ամուր էդ ամբողջը տիրապետի, բան անի, որ կարողանա, որ ժամանակ էլ հարմար է, ընտրություններով նշանակվել, դա կլինի մի տարի, երկու տարի, երեք տարի՝ ոչ մեկին հետաքրքիր չէ ու էստեղ խնդիրը գիտե՞ք ինչում է, նորից եմ կրկնում, որ վաղը մյուս օրը, լավ, մենք չենք լինելու իշխանության, ուրիշն է լինելու իշխանության, ենթադրենք՝ դուք եք լինելու ընդդիմություն, այդ ամեն ինչը, որ արվում է, դա ձեզ դո՞ւր գալու է, թե՞ չէ։ Այսինքն` մեր խնդիրը նաև այն է, որ այն առաջարկությունները, որ նաև ասվում են հանձնաժողովների նիստերի ժամանակ, դա մի հատ վերլուծենք, քննարկենք, հասկանանք մի բան: Սենց հապշտապ բերել եք, ասում եք՝ 24-ժամյա ռեժիմով է, շուտ անենք։ Մի հատ էլ որ մեկը խոսում է, թարս նայում են, ասում են՝ էս ինչ է խոսում, շուտ քվեարկենք, գնաք տուն։ Տենց չէ, չէ՞, մի բան, որ ընդունում ենք, մեր երկիրը, պետությունը դրանից կա՛մ հզորանալու է, կա՛մ հակառակը, եթե մի պահ շըփ-թըփ անենք գնանք, ոչ մի բան էլ չենք ունենալու։ Հենց էդ տեղական ինքնակառավարման մարմինն էլ շատ կարևոր տեղ է ու շատ լուրջ ու շատ հետևողական պիտի լինենք էս ամեն ինչին։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արծվիկ Մինասյան` հաջորդ ելույթի համար։ Պարոն Մինասյանը նաև խմբակցության անունից է ելույթ ուզել։ Ժամանակը համապատասխան կերպով հաշվեք։

 Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Հարգելի հայրենակիցներ, ես երեք հարցի կանդրադառնամ։ Քանի որ քննարկվում է «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքում փոփոխություն, որով նկարագրված է մի դեպք և այդ դեպքի շրջանակներում նաև համայնքի ղեկավարի ժամանակավոր պաշտոնակատարի նշանակման մեխանիզմ։

Երեք հարցերի կանդրադառնամ, որոնք էստեղ հնչեցին։

Առաջինը` համակարգային բնույթի, հետևյալն է. թե՛ նկարագրված դեպքը, թե՛ նաև բազմաթիվ դեպքեր, որոնք կարող են լինել կամ եղել են, բացարձակապես կապ չունեն տեղական ինքնակառավարման հետ։ Այնտեղ, որտեղ Սահմանադրության համաձայն՝ տեղի բնակչությունը չի ընտրում համայնքի ղեկավար ավագանի, դադարում է լինել տեղական ինքնակառավարումը։ Սա նաև միջազգային հիմնարար փաստաթղթերի կարևոր պահանջներից է։ Հետևաբար՝ այդ տեղերում պետական կառավարումն է սկսում աշխատել, պետական կառավարումը Հայաստանի Սահմանադրության համաձայն՝ վերապահված է տարածքներում մարզպետերին և, հետևաբար՝ եթե պատասխանատու անձի` պաշտոնատար անձի մասին ենք խոսում, որը պետք է կրի էդ պատասխանատվությունը՝ ընտրությունների շրջափուլում կազմակերպելու և իրականացնելու այն հիմնական գործառույթները, որոնք կապված են ընտրական գործընթացի հետ, արհեստական պաշտոնակատար ստեղծելու անհրաժեշտություն չի կարող լինել։ Դրանից են առաջանում նաև էն մտահոգությունները, որ մեր թե՛ նախկին շրջափուլում, թե՛ նաև հիմա մեր գործընկերները որ ասում են՝ գալիս է, իսկ դա հետևյալն է՝ վարչական լծակի չարաշահման իրական հնարավորություն։ Սա համակարգային բնույթի հարց է։ Այն, ինչի մասին հիմա պարոն Վարդանյանն էստեղից խոսում է որպես համայնքի ղեկավարի ժամանակավոր պաշտոնակատար, նա չի կարող համարվել տեղական ինքնակառավարման թեկուզ ժամանակավոր մարմին։ Նորից եմ կրկնում՝ դա սահմանադրական կարգավորումների տեսակետից չի համապատասխանում տեղական ինքնակառավարման սկզբունքին։

Երկրորդ հարցը. primaries-ը կամ նախնական քվեարկությունը, հայերեն արտահայտություն օգտագործենք, որ ավելի ճիշտ լինի, չափազանց լավ ինստիտուտ է։ Ի դեպ՝ ասեմ, որ տարիներ առաջ Դաշնակցությունն այս մեխանիզմը գործադրել է նախագահական ընտրությունների ժամանակ դաշնակցության նախագահի թեկնածուների առաջադրման շրջափուլում, բայց էն, ինչ դուք անում եք Գյումրիում և ինչ Նիկոլ Փաշինյանն է հայտարարել, հարցադրում է առաջացնում. նախ՝ էն ռեսուրսը, որի մասին ասվեց, որ կուսակցական ռեսուրսով է դա կազմակերպվում, էդ դեպքում ակնհայտ է, չէ՞, որ էն անձը, որը նշանակվեց այնտեղ, էդ ռեսուրսը ծախսած կուսակցությունը, էդ անձը պարտավոր է պաշտպանել, պահպանել էդ կուսակցության շահերը։ Այսինքն` էն հիմնական գործը, որ պիտի անի ինքը որպես պատասխանատու ընտրական գործընթացներում, ինքը. ուզի թե չուզի, շարժվելու է փող ծախսած, ռեսուրս ծախսած քաղաքական ուժով, շահով։ Հետևաբար՝ պետական կամ հանրային իշխանության լծակն էս դեպքում գործադրելով կուսակցական ռեսուրսի հետ, դուք բերում եք և չարաշահման եք հանգեցնում։ Եթե պետական բյուջեինը լիներ, դա հստակ նաև քաղաքական կոռուպցիա էր դառնում։

Վերջապես, երրորդ թեման, կարճ է մնացել ժամանակը, հետևյալն է. ո՞վ է մեղավոր։ Ակնհայտ է, որ մեղավորն իշխանությունն է։ Էն, որ էստեղից պարոն Թորոսյանն ասում է՝ արհեստական, թե ոնց ձևակերպում տվեց, էդ ուժի դուք էիք դաշինք կազմել, բա, որ կազմել էիք, հետո տապալել եք կառավարումը, ո՞վ է մեղավոր. դուք։ Մենք դեմ ենք քվեարկելու ես նախաձեռնությանը։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-«Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության անունից ելույթ կունենա խմբակցության ղեկավար Հայկ Կոնջորյանը։

 Հ.ԿՈՆՋՈՐՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, թույլ տվեք ևս մեկ անգամ հիշեցնել, որ այս օրենսդրական փոփոխությունը, ըստ էության, ճգնաժամային կառավարմանը միտված փոփոխություն է։ Այստեղ մենք հրշեջի գործառույթ ենք իրականացնում և այդ հրդեհը մեր մեղքով չէ, որ առաջացել է, և էդ ճգնաժամը, որն առաջացել է, մեր մեղքով չէ, բայց հայեցակարգային տեսանկյունից, երբ հնչում են հարցեր, թե տարբեր համայնքներում ինչու են էս իրավիճակներն առաջանում և ինչու օրենսդրությունն այդ բազմաշերտ կյանքի ոչ բոլոր հարցերն է հասցնում կարգավորել, ես կարծում եմ, որ պատճառն այն է, որ Հայաստանի բոլոր համայնքներում մենք թևակոխել ենք համամասնական ընտրակարգը և քաղաքականությունը, քաղաքական պայքարը տեղափոխել ենք համայնքներ, և քաղաքական ուժերն էդ համայնքներում զբաղվում են քաղաքականությամբ։ Այսինքն` համայնքներում գործում է պառլամենտական մոդել և էդ պառլամենտական մոդելում այս կամ այն խմբակցության, մանավանդ մեծամասնություն ունեցող խմբակցության կողմից մանդատների ամբողջական վայր դնելու արդյունքում ստեղծվում է քաղաքական ճգնաժամ, և այդ ճգնաժամը պետք է հանգուցալուծվի, և ես կարծում եմ, որ օբյեկտիվորեն մեր օրենսդրությունը դեռ պիտի հարմարվի էդ քաղաքական իրականությանը, որը մենք Հայաստանի համայնքներում ներդրել ենք։

Հաջորդ քննադատությունը, որ ասում են՝ այ, տեսեք, դուք Ժամանակավոր պաշտոնակատար եք նշանակում և հետո այդ վարչական ռեսուրսը չարաշահվում է և այլն, և դուք գնում ընտրվում եք։ Կա նաև դրա հակառակն ապացուցող փաստ։ Մենք ունեցել ենք թեկնածուներ, որոնք Ժամանակավոր պաշտոնակատար են եղել, մենք գնացել ենք, ընտրություններում պարտվել ենք։ Ինչո՞ւ դրա մասին չեք ասում։ «Քաղաքացիական պայմանագրի» օրինակների մեջ դա էլ է եղել, բայց, որ ամենակարևորն է, քանի որ դուք խորհրդարանական ընդդիմություն եք և մեր խորհրդարանական քննադատն եք. լավ, բայց քաղաքական պայքարում, ժողովուրդ ջան, դուք ո՞ւր եք, բա դուք որ ասում եք՝ պատրաստ եք Հայաստանը գնալ փրկել, վերցնել ձեզ վրա կառավարումը, դուք էդ քաղաքական պայքարի մեջ որտե՞ղ եք ու ինչո՞ւ Գյումրիում չկաք, ինչո՞ւ Վանաձորում չկաք, ինչո՞ւ մյուս համայնքներում դուք չկաք ու մենակ խոսում եք։ Մարդիկ կան, տատիկներ հատկապես, որոնք տելեվիզորի հետ անընդհատ բանավիճում են, խոսում են, ասենք՝ բան են նայում ու սկսում են անիծել, սկսում են կռիվ անել հեռուստացույցի հետ։ Ինձ մոտ տպավորություն է, որ մեր ընդդիմությունն էդ տելեվիզորի հետ անընդհատ կռվող մարդն է, իրականում դուք էդ հեռուստացույցի մեջ եք, ժողովուրդ, դուք գործող անձ եք, դուք քաղաքական ուժ եք, որը պիտի գնա ոչ թե, ուղղակի, կողքից քննադատի, պիտի գնա մասնակցի էդ կառավարմանը համայնքներում, մանավանդ, հաշվի առնելով Հայաստանում կառավարում իրականացնելու ձեր մեծ ամբիցիաները։ Շնորհակալություն, իհարկե, մենք կողմ ենք քվեարկելու։ Պարոն Դանիելյան, չեմ լսում ձեզ։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, մտքերի փոխանակությունն ավարտվեց։ Այժմ եզրափակիչ ելույթների ժամանակն է։ Տիկին Գալյան, ավելացնելու բան ունե՞ք, համեցեք։

 Ս.ԳԱԼՅԱՆ

-«Հայաստան» խմբակցության հարգելի գործընկերների ելույթներից և հարցերից ինձ մոտ տպավորություն է ստեղծվում, որ «ժամանակավոր պաշտոնակատար» եզրույթն առաջին անգամ ենք մենք լսում որպես համայնքապետին փոխարինող անձնավորություն։ Ես իմ ելույթում նշեցի, որ դա իրականում այդպես չէ։ Այսինքն` կարգավորումներն այնպիսին են, որ այսօր էլ կան հնարավորություններ, մասնավորապես, երբ համայնքապետը հրաժարական է ներկայացնում, երբ համայնքապետի կամ նրա տեղակալի տեղը թափուր է մնում և նմանատիպ այլ իրավիճակներում ժամանակավոր պաշտոնակատար նշանակում է կամ վարչապետը կամ մարզպետը։ Կարծում եմ, որ տեղին չէ խոսել էս կարգավորումների հակասահմանադրականության մասին։ Եթե ժամանակին նկատել էիք, ես հանձնաժողովի նիստի ընթացքում էլ ասացի՝ խնդրեմ, հանդես եկեք օրենսդրական նախաձեռնությամբ, և Կառավարությունը կօժանդակի ձեզ, նաև տեխնիկական աջակցություն կիրականացնի, որպեսզի մենք ունենանք ավելի լավ օրենսդրություն այս առումով։ Բայց ուզում եմ կրկնել ևս մեկ անգամ. որ սա լուծում է այն իրավիճակի, որը կա և այնպիսի իրավիճակների, որոնք կարող են նաև ապագայում լինել, որովհետև որևէ մեկը ձեր կողմից, ամեն դեպքում, չանդրադարձավ էն իրավիճակին, թե ինչ պետք է անել այն դեպքում, երբ ավագանին չկա, ավագանին սաբոտաժ է անում և հրաժարվում է լիազորություններ իրականացնել։ Այսինքն` մենք ի՞նչ անենք, չունենա՞նք որևէ դեպքում ժամանակավոր պաշտոնակատար կամ կոչենք իրեն այլ կերպ կամ գրենք օրենքում այլ կերպ, էությունը չի փոխվելու։ Մենք պետք է ունենանք որևէ մարդ, որը կկազմակերպի ընտրությունները։ Իսկ էդ լիազորությունները սահմանվում են «Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքով, և եթե դուք գտնում եք, որ «Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքում կան հակասահմանադրական կարգավորումներ, խնդրեմ, հանդես եկեք այդ օրենքը փոփոխելու նմանատիպ նախաձեռնությամբ։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Պարոն Ղալումյան, համեցեք։

  Վ.ՂԱԼՈՒՄՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, ես շատ կարճ ուզում եմ նշել, որ հանձնաժողովի նիստի քննարկման ժամանակ, իհարկե, մեր գործընկերները հնչեցրել են առաջարկություններ, այդ առաջարկություններից որոշ առաջարկություններ հնչել են նաև էս ամբիոնից, բայց ես ուզում եմ նշել, որ ընթացակարգը պահանջում է գրավոր գործընթաց, որ դուք ձեր առաջարկությունները գրավոր հիմնավորումներով երեք ժամվա ընթացքում ներկայացնեք։ Համոզված եղեք, որ ներկայացված առաջարկությունները կքննարկվեն, և կդրանց կտրվեն պատշաճ պատասխաններ։ Ինքս ձեր նշած առաջարկություններից որևիցե մեկում հիմնավորում չեմ տեսել և խնդրում եմ դուք հիմնավորեք։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Վլադիմիր Վարդանյան, համեցեք։

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Քանի որ շատ ենք իրավական դարձրել հարցը մի քիչ փորձեմ բան անել, որ լիցքաթափվենք։ Կարգին հաղորդման մի սյուժե կար. մարդը գալիս է անասնաբույժի մոտ, ասում է՝ գիտե՞ք. կենդանիներս սատկում են, ասում է՝ մի լավ մեթոդ կա, գնա սա կիրառիր։ Կիրառում է, մյուս օրը գալիս ասում է՝ չէ, էլի սատկում են։ Էս մեթոդը կիրառիր, մի հատ էլ էս մեթոդը կիրառիր, մի հատ էլ էն մեթոդը կիրառիր։ Վերջում գալիս ասում է` գիտե՞ք, բոլոր կենդանիները սատկեցին, ասում է` ափսոս, հլը էնքան շատ մեթոդներ կային։ Հիմա, ոնց որ, ձերն է, ժողովուրդ ջան։ Հիմա ելել եք, ամեն մեկդ ասում եք՝ մի հատ ավելի լավ մեթոդ կա, էս մեթոդն անեիք, էս մեթոդով ավելի լավ կլիներ։ Ժողովուրդ ջան, հա, հազար մեթոդ կա, բայց, կներեք, էլի, մենք խնդիր ունենք, խնդիր ենք լուծում։ Չնայած պարոն Խաչատրյանը, ինձ թվում է, անդրադառնալով պառուչիկ Ռժևսկիին, ասաց՝ ոնց որ, գործընթացն ավելի շատ եք սիրում, քան թե արդյունքը։ Չէ, վատ չէ, որ գործընթացը սիրում եք, բայց էդ գործընթացը գոնե մեկ-մեկ պետք է արդյունքի էլ հանգեցնի, որովհետև, եթե միայն պրոցեսի վրա ենք կենտրոնանում, այնքան էլ լավ չէ, էլի։ Հիմա, հարգելի գործընկերներ, ախր իրավական շատ պարզ գործընթաց է։ Ունենք ճգնաժամ, ունենք, ըստ էության, իրավական բաց, իրավական բացը պետք է փակվի այնպես, որ վաղը, մյուս օր նույն խնդիրներ չառաջանան և սա պետք է լուծենք։ Հիմա, ի՞նչ պատճառով է առաջացել ճգնաժամը։ Գիտե՞ք, քաղաքական նորմալ բնականոն իրավիճակ է, կարող է՝ քաղաքական ուժերը որոշում են, որ, ընդհանրապես, բոյկոտում են այս կամ այն տեղական ինքնակառավարման մարմնի աշխատանքները, նախընտրական դիրքորոշում է, դա վերջիններիս իրավունքն է, լավ է, թե լավ չէ՝ թող գնահատի քաղաքացին, թող գնահատի ընտրողը, բայց այս գործընթացները քաղաքական են, բայց քաղաքական գործընթացները պետք է ունենան իրավական հենք, մենք էդ իրավական հիմքն եք ստեղծում։ Ավարտվե՞ց արդեն ժամանակս, երկու րոպե, շատ բարի։ Հիմա մի բան ասեմ, և ավարտենք սրանով, էլի։ Մաթեմատիկայում կան, այսպես կոչված, պարադոքսներ, ցանկացած լուծում սխալ է, հիմա ինչ լուծում առաջարկենք, դուք սխալ եք համարելու, սրա հակառակ լուծումը բերեինք, ասելու էիք՝ էդ լավ լուծում չէ, էս լուծումն ենք բերում, ասում եք՝ լավ լուծում չէ։ Հարգելի գործընկերներ, առաջարկում եմ դրական քվեի արժանացնել այս նախագիծը։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Այժմ անցնում ենք քննարկված հարցերի քվեարկություններին։ Համեցեք, պարոն Սիմոնյան։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Խնդրում եմ ուշադիր լինել, սկսում ենք քվեարկել։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության կողմից ներկայացված՝ ««Հայաստանի Հանրապետության և ՕՊԵԿ-ի միջազգային զարգացման հիմնադրամի միջև «Կանաչ, դիմակայում և ներառական զարգացման երկրորդ ծրագիր» վարկային համաձայնագիրը վավերացնելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը։

Քվեարկություն։

Կողմ 61

Դեմ` 13

Ձեռնպահ` 4

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում կառավարության կողմից ներկայացված՝ ««Հայաստանի Հանրապետության և Ասիական զարգացման բանկի միջև «Հարկաբյուջետային կայունության և ֆինանսական շուկաների զարգացման ծրագիր - Ենթածրագրի 2» վարկային համաձայնագիրը վավերացնելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը։

Քվեարկություն։

Կողմ` 61

Դեմ` 18

Ձեռնպահ` 0։

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության դրվում Կառավարության կողմից ներկայացված՝ «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ` 61

Դեմ` 2

Ձեռնպահ` 16

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի պատգամավորներ Վլադիմիր Վարդանյանի, Անուշ Քլոյանի և Էմմա Պալյանի կողմից ներկայացված՝ «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ` 59

Դեմ` 18

Ձեռնպահ` 0

Որոշումն ընդունվել է։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, այժմ քննարկում ենք կառավարության կողմից ներկայացված ՀՀ Ընտրական օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ արդարադատության նախարար Սրբուհի Գալյան։ Տիկին Գալյան, ներողություն եմ խնդրում, դեռ մի սկսեք։

Հարգելի գործընկերներ, ուզում եմ հիշեցնել, որ 3-ժամյա ռեժիմ ունենք քվեարկված 24-ժամյա նախագծերի վերաբերյալ առաջարկներ անելու համար, որից հետո կվերադառնանք արդեն երկրորդ ընթերցմամբ քվեարկություն անելու համար։ Այժմ խնդրում եմ, որ ովքեր լքում են դահլիճը, անաղմուկ լքեն և չխանգարեն զեկուցողին։ Համեցեք, տիկին Գալյան։

 Ս.ԳԱԼՅԱՆ

-Հարգելի փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, ձեր քննարկմանն եմ ներկայացնում 2024 թ. հոկտեմբերի 24-ին առաջին ընթերցմամբ ընդունված Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և հարակից օրենքներում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին նախագծերի փաթեթը։ Առաջարկվող փոփոխությունները նպատակ են հետապնդում՝ լուծել դեռևս նախորդ ընտրությունների ժամանակ ի հայտ եկած մի շարք խնդիրներ` նպաստելով ընտրական համակարգի շարունակական կատարելագործմանը և Հայաստանում ձևավորված ժողովրդավարության ամրապնդմանն ու բարելավմանը։ Ես կանդրադառնամ միայն առաջինից երկրորդ ընթերցում ընկած ժամանակահատվածում ներկայացված առաջարկներին և կներկայացնեմ նրանք, որոնք ընդունվել են, և նախագծերի փաթեթում իրականացվել են համապատասխան փոփոխություններ։

Այսպես, փաթեթից հանվել են ռազմական և արտակարգ դրության ժամանակ ընտրությունների կազմակերպման փոփոխությունները` դրանք հետագայում առանձին փաթեթի շրջանակում քննարկելու նպատակով։ Ուզում եմ շեշտադրել այն հանգամանքը, որ այս կարգավորումներից մենք չենք հրաժարվել և, քանի որ կարգավորումների շուրջ համաձայնություն ձեռք չի բերվել կուսակցությունների և Կառավարության միջև, մենք, ուղղակի, հետաձգել ենք այս հարցի քննարկումը՝ մոտ ապագայում դրան վերադառնալու ցանկությամբ։ Ուզում եմ նշել, որ այս կարծիքը մեզ հետ կիսել է նաև «Հայաստան» խմբակցությունը։ Թեկնածուներին գրանցելու ժամանակ կուսակցության կանոնադրությունը ստուգելու կարգավորումները նույնպես հանվել են։ Այս առաջարկն արվել էր կրկին «Հայաստան» խմբակցության մեր հարգարժան գործընկերների կողմից, քանի որ առկա էր ծանրաբեռնելու գործընթացի ռիսկ, ինչի արդյունքում կարող էին տուժել նաև թեկնածուները՝ կանոնադրության ստուգման հետևանքով բաց թողնելով իրենց համար սահմանված ժամկետները։ Կանանց ներգրավվածությունը խթանելու և որոշումների կայացման գործընթացում նրանց հավասար մասնակցությունն ապահովելու նպատակով առաջարկվում է սահմանել, որ եթե պակաս ներկայացված սեռի թեկնածուները հրաժարվում են մանդատներից, և ցուցակում այլևս չկա այդ սեռի ներկայացուցիչ, ապա համապատասխան մանդատները մնում են թափուր, այլ ոչ թե համալրվում են մյուս սեռի ներկայացուցիչներով։ Առաջարկվում է հստակեցնել, որ թեկնածուի, կուսակցության կամ դաշինքի լիազոր ներկայացուցիչ և տեղամասային հանձնաժողովի անդամ կարող է լինել միայն Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացին։ Առաջարկվում է նաև նախատեսել, որ կուսակցությունը նվիրատվություններն ու անդամավճարները կարող է ստանալ իր ընտրությամբ, բայց միայն մեկ բանկում բացված հաշիվներով, որի վերաբերյալ տեղեկությունը պետք է ներկայացնի Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողով։ Կուսակցությունները պետք է նաև որոշակի պարբերականությամբ բանկից ստանան այն տեղեկությունները, որոնք վճարումներ կատարելիս ֆիզիկական անձինք տրամադրել են բանկին, ներառյալ փոխանցված գումարի չափի մասին տեղեկությունները։ Այս ամենի նպատակն է հնարավորություն տալ կուսակցություններին և Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովին՝ արդյունավետ վերահսկելու նվիրատվությունների վերին սահմանաչափերը գերազանցելու դեպքերը։ Իշխող խմբակցության և ընդդիմության կոնսենսուսային առաջարկների հիման վրա նաև վերանայվել են կուսակցության ֆինանսավորման տարբեր եղանակների սահմանաչափերը, մասնավորապես. մեկ ֆիզիկական անձի կողմից մեկ տարվա ընթացքում կուսակցություններին կատարվելիք նվիրատվության շեմն առաջարկում է 2,5 միլիոն ՀՀ դրամից դարձնել 10 միլիոն դրամ, ընդ որում՝ ընդհանուր շեմի շրջանակներում ֆիզիկական անձը կարող է նվիրատվություն կատարել բոլոր կուսակցություններին։ Կուսակցության տարեկան մուտքերի սահմանափակումը 500 միլիոն դրամի փոխարեն առաջարկվում է սահմանել 1 միլիարդ դրամի չափով։ Այս շեմը չի գործի ընտրությունների ընթացքում, քանի որ փոփոխություններով արդեն իսկ նախընտրական հիմնադրամներին մուծումներ արվելու են կուսակցությունների միջոցով։ Կուսակցություններին տրվող պետական ֆինանսավորման մասով առաջարկում է ընդհանուր ֆինանսավորման շեմը 60 տոկոսից դարձնել 80 տոկոս, իսկ նպատակային ֆինանսավորման դեպքում 10 տոկոսը սահմանել կանանց ներգրավվածության համար, իսկ մյուս 10 տոկոսը՝ տարածքային կառույցների համար։ Առաջարկվում է նաև նախագծերի փաթեթից հանել այն կարգավորումը, ըստ որի՝ մեկ անձը կարող է լինել միայն մեկ կուսակցության հիմնադիր։ Այս փոփոխությունը ևս կատարվել է «Հայաստան» խմբակցության գործընկերների առաջարկությամբ։ Առաջարկվում է փաթեթն ուժի մեջ մտցնել 2025 թ. ապրիլի 1-ից, որպեսզի Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը բավարար ժամանակ ունենա պահանջվող ենթաօրենսդրական ակտերն ընդունելու համար։ Միևնույն ժամանակ այն կարգավորումները, որոնք վերաբերում են կուսակցությունների ֆինանսական վերահսկողության գործառույթը Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի և Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի միջև բաշխելուն, ապա առաջարկվում է դրանք ուժի մեջ մտցնել 2025 թ. հունվարի 1-ից, որպեսզի նախկինում ընդունված օրենսդրական փոփոխությունը, որով այդ գործառույթը լրիվությամբ տրվում էր Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովին, ուժի մեջ չմտնի` ստեղծելով երկու իրավական նորմերի միջև հակասություն։ Հավելեմ, որ կատարվել են մի քանի այլ փոփոխություններ, որոնք այլևս չեմ հասցնի ներկայացնել, բայց դրանք ամփոփված են ամփոփաթերթում։ Խնդրում եմ կողմ քվեարկել։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ «Հայաստան» խմբակցությունից հարց կա՞։ Համեցեք, պարոն Մինասյան։

 Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Տիկին Գալյան, իհարկե ելույթի ժամանակ մանրամասն կանդրադառնամ, բայց մենք նաև հանձնաժողովում քննարկեցինք, 85 էջանոց ամփոփաթերթում ներկայացված են թե՛ մեր առաջարկությունները, թե՛ մեր գործընկերների` Արուսյակ Մանավազյանի առաջարկությունը կար, Կառավարության առաջարկությունները կան։ Բայց ես ուզում եմ հարցադրումը հետևյալ ձևով կառուցել, հաշվի առնելով, նորից եմ կրկնում, որ հանձնաժողովում նաև քննարկում տեղի ունեցավ։ Այնուամենայնիվ, մեր առաջարկների հսկայական հատված վերաբերում է կուսակցությունների գործունեության ազատության սահմանադրական սկզբունքի իրացմանը։ Եվ Կառավարության տեսակետն էստեղ ներկայացվածով հետևյալն է, որ մենք այս փաթեթում չենք ուզում քննարկել այդ հարցերը։ Ստացվում է, որ այս կարևորագույն փաթեթը, որը քննարկվում է հիմա և նպատակն է մինչև ընտրություններն ունենալ լիարժեք փաթեթ, Կառավարությունը չի կարևորում կուսակցությունների ազատությանը միտված այս առաջարկները։

Ս.ԳԱԼՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ճիշտն ասած, ինձ համար անհասկանալի է, թե «կուսակցությունների ազատությանը միտված առաջարկություններ» եզրույթն ի՞նչ է նշանակում ձեր առաջարկությունների համատեքստում։ Ամփոփաթերթն իմ ձեռքի տակ է և ես տեսնում եմ, որ ձեր առաջարկների մեծ մասը հիմնականում կամ ընդունվել է կամ մասնակի է ընդունվել, չեն ընդունվել միայն կուսակցությունների ֆինանսավորմանը վերաբերող որոշակի առաջարկներ, չեն ընդունվել Հայաստանի Հանրապետության Քրեական օրենսգրքում փոփոխություններ անելու առաջարկները։ Մասնավորապես, դուք, օրինակ՝ առաջարկում էիք ապաքրեականացնել հավաքներին մասնակցությունը նյութապես շահագրգռելով կամ ապաքրեականացնել սահմանված չափի գերազանցմամբ կուսակցությանը նվիրատվություններ կատարելը։ Այդ առաջարկները չեն ընդունվել, չեն ընդունվել նաև այն առաջարկները, որոնք վերաբերում են փոխառությունը, նվիրատվությունը հստակ կերպով Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգրքի իմաստով կամ «Կուսակցությունների մասին» օրենքի իմաստով տարբերակելուն, որովհետև էստեղ մեզ համար էականը բոլոր ֆինանսական հոսքերի համար մեկ շեմ նախատեսելն է, ընդամենը, և չի ընդունվել այն առաջարկը, ըստ որի՝ դուք և իշխող խմբակցության պատգամավորներն առաջարկել են, որ նպատակային ֆինանսավորումն այս տարի ևս չգործի։ Մնացած բոլոր առաջարկներն ընդունվել են։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արձագանք։

 Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Ափսոսում եմ, որ էդ ձևով եք մոտենում հարցին և ասում եք՝ ազատ գործելու մասով անհասկանալի է կամ անծանոթ է այդ տերմինաբանությունը։ Դա Սահմանադրությամբ ամրագրված հասկացություն է, նաև միջազգային իրավունքի տեսակետից կուսակցությունների ազատության իրավունքի իրացման մեխանիզմներն են։ Կուսակցությունների գործունեության ազատության կարևոր սկզբունքներից մեկը ֆինանսական ռեսուրսներին հասանելիությունն է, որը թույլ կտա կուսակցությանը ոչ թե աղքատների միավորմամբ գալ իշխանության և սկսել թալանով զբաղվել, այլ հանդես գալ էնպիսի ծրագրերով, էնպիսի առաջարկներով, որոնք նաև համաչափ են և համարժեք են իր մոտեցումներին, իր կարողություններին, իր հնարավորություններին։ Խոսքն ամենևին հարուստների կուսակցություն ստեղծելը չէ, խոսքը հավասարաչափ և նորմալ կարողություններ ունեցող քաղաքական ուժերի ստեղծման հնարավորությունն է։ Եվ երկրորդը վերաբերում է հիմնադրամներին, դուք դրա մասին չնշեցիք։

 Ս.ԳԱԼՅԱՆ

-Կարծում եմ՝ հիմնադրամների մասով դրանց ստեղծման, գործառութային առաքելության իրականացման տեսանկյունից, ուղղակի, բավարար հիմնավորումներ չեն ներկայացվել, կամ այս փուլում այս նախագծի փաթեթում դրանց քննարկումը, ուղղակի, երկրորդ փուլում չի ստացվել ինչը չի նշանակում, որ հետագայում չենք կարող դա քննարկել։ Ինչ վերաբերում է կուսակցությունների ազատությանը, պարոն Մինասյան, ես շատ լավ գիտակցում եմ այդ սկզբունքի էությունը, բայց իմ մտահոգությունը հետևյալն էր, որ ես չեմ հասկանում, թե ձեր առաջարկներն ինչով և ինչքանով են միտված այդ ազատության ապահովմանը, որովհետև ես էդտեղ ուղղակի կապ չեմ տեսնում, և եթե դա կապում ենք ֆինանսական ազատության հետ, քանի որ ձեր առաջարկները հիմնականում միտված էին դրան, Կառավարությունը, ընդառաջ գնալով ձեր այդ առաջարկներին, բարձրացրել է նվիրատվությունների շեմը, և Կառավարության կողմից ընդառաջ քայլը պայմանավորված է եղել միայն նրանով, որ հիմնական քննարկումներին մասնակցած կուսակցությունները կողմ են եղել դրան, այսինքն` դա եղել է կուսակցությունների առաջարկը։

  Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Տիկին Մանավազյան, դուք հարց ունե՞ք։ Շնորհակալություն, տիկին Գալյան, հարցերն ավարտվեցին։ Որպես նիստը վարող, պարոն Մինասյան, չեմ կարող չարձագանքել։ Ուղղակի, ենթադրում եմ, որ դա նկատի չունեիք, բայց դուք ձեր խոսքում ասացիք՝ որպեսզի չստեղծվի աղքատների կուսակցություն, որը թալանով է զբաղվելու։ Աղքատությունը թալանի հետ միգուցե անուղղակի, ոնց որ, կապ է ստեղծում, ես կխնդրեմ, որ, եթե ելույթ եք ունենալու, էդ մասով պարզաբանեք։ Զուտ որպես վարող եմ ասում, էլի, որովհետև, կարծում եմ՝ էդպես չպիտի հնչեն տեքստերը։

Հարգելի գործընկերներ, հարակից զեկուցող՝ պետական-իրավական հարցերի հանձնաժողովի անդամ Արփինե Դավոյան։ Խնդրեմ։

 Ա.ԴԱՎՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, նախագիծը մինչև Ազգային ժողովում քննարկվելն առաջին ընթերցմամբ բազմաթիվ քննարկումներ է ունեցել, բազմաթիվ տարաձայնություններ ենք ունեցել, բազմաթիվ, շատ ու շատ քննարկումներ ենք ունեցել, հիմա էլ կան մի շարք տարաձայնություններ մեր ընդդիմադիր գործընկերների հետ։ Երեկ նորից քննարկել ենք, պարոն Մինասյան։ Նախ՝ կոչ եմ անում գործընկերներիս ընդունել նախագիծն այս տեսքով, ինչ տեսքով քննարկում ենք և առաջարկությունս շարունակում է մնալ ուժի մեջ, պարոն Մինասյան, նորից աշխատել նախագծի օրենքների փաթեթի վրա՝ հասկանալու համար, թե որոնք են այն խնդիրները, որոնք մենք փորձեցինք միասին քննարկել, և որոնք չհանգուցալուծվեցին, ինչպես կարող ենք ավելի լավարկել։ Իմ առաջարկությունը շարունակում է մնալ ուժի մեջ։ Կոչ եմ անում կողմ քվեարկել։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Եթե «Հայաստան» խմբակցությունը հարց ունի, կարող է հարց ուղղել տիկին Դավոյանին։ Համեցեք։

Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Ոչ թե հարց, այլ մի պարզաբանում տամ։ Պարոն Արշակյան, խոսքը հետևյալի մասին էր, որ չպիտի էնպիսի սահմանափակումներ դրվեն կուսակցությունների առաջ, որ կուսակցությունը չկարողանա նվազագույն իր քաղաքականությունը ներկայացնելու, համակիրների շրջանակ ձևավորելու, քաղաքացիներին իր ծրագրերն առաջարկելու ուղղությամբ ունենալ ռեսուրս՝ ծախսելու։ Հետևաբար՝ էդ երևույթը՝ իմ «աղքատ» արտահայտությունը, սրան է վերաբերում և որի միակ նպատակն է ինչպես հասնել իշխանության, որ զբաղվի թալանով։ Էս կապն եմ ես ասում։ Այսինքն` կուսակցությունը պետք է ունենա ֆինանսական ռեսուրսների բավարար հասանելիության հնարավորություն. և մեր առաջարկների նպատակը սա է եղել։ Ելույթի ժամանակ ավելի կկոնկրետացնեմ, թե հատկապես որոնք էին էդ առաջարկները։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Տիկին Մանավազյան, հարց ունե՞ք զեկուցողին։ Շնորհակալ եմ, տիկին Դավոյան։ Մտքերի փոխանակության համար գրանցում։ Գրանցվել է վեց պատգամավոր։ Վլադիմիր Վարդանյան։

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, ես ուզում եմ, պարզապես, շնորհակալություն հայտնել աշխատանքային խմբի բոլոր անդամներին, որովհետև մենք տարբեր բաներ կարող ենք ասել՝ այս նախագծի հետ կապված, բայց մի բան չենք կարող ասել, որ նախագիծը մանրամասն քննարկվել է։ Մենք քննարկել ենք այն տարբեր ձևաչափերով, քննարկել ենք մեր ընդդիմադիր գործընկերների հետ, քննարկել ենք ձևավորված աշխատանքային խմբի շրջանակներում, անցկացրել ենք լսումներ։ Շնորհակալություն պետք է հայտնեմ նաև լսումների մասնակիցներին, որովհետև շատ դիտարկումներ մենք փորձել ենք ամփոփել այս նախագծում, որպեսզի ունենանք նախագիծ, որը հնարավորինս լայն քննարկման է արժանացել։ Իհարկե, դեռ կան հարցեր, որոնք առանձին քննարկման կարիք ունեն և՛ «Կուսակցությունների մասին» օրենքի հետ կապված, և՛ Ընտրական օրենսգրքի տարբեր կանոնակարգումների հետ։ Իմ առաջարկը շարունակում է մնալ ուժի մեջ։ Իմ կարծիքով. աշխատանքային խումբը պետք է նույն կազմով կամ ընդլայնված կազմով շարունակի քննարկումները և շարունակաբար լավարկի Ընտրական օրենսգիրքը և «Կուսակցությունների մասին» օրենքը։

Ինչ վերաբերում է այս կարգավորումներին, թեև պարոն Մինասյանն ասում է, որ մի շարք առաջարկներ հաշվի չեն առնվել, բայց, այդուհանդերձ, շատ կխնդրեի, որպեսզի որևիցե ընդունված առաջարկի վերաբերյալ, պարոն Մինասյան կամ ընդդիմադիր գործընկերներ, այն առաջարկների վերաբերյալ, որոնք ընդունվել են և այն ձևակերպումների վերաբերյալ, որոնք տեղ են գտել այս նախագծում, դուք ձեր դիրքորոշումն արտահայտեիք, որովհետև, ըստ էության, մենք արձանագրում ենք, որ դուք դեմ եք արտահայտվել նախագծին ոչ թե նրա համար, որ նախագիծն այս կանոնակարգումներով վատն է, այլ նրա համար, որ մի շարք առաջարկներ, որոնք, ձեր կարծիքով, կարող էին ավելի լավարկել նախագիծը, դեռ տեղ չեն գտել նախագծում։

Հարգելի գործընկերներ, ևս մեկ անգամ շնորհակալություն հայտնելով բոլոր նրանց, ովքեր մասնակցել եբ այս նախագծի լավարկմանը, ես կոչ եմ անում դրական քվեի արժանացնել այն։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Արծվիկ Մինասյան` ելույթի համար։

 Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Մի մասը հիմա կխոսեմ, իմ մասը՝ երևի, արդեն ֆրակցիայի անունից ելույթի ժամանակ։ Ու՞ր գնաց, պարոն Վարդանյան, էստե՞ղ եք։ Նախ՝ այո, մի շարք առաջարկներ իրացվել են և ոչ միայն մեր առաջարկություններով, նաև լսումների ընթացքում հանրային արձագանքները նկատի առնելով այդ թվում` նաև արտակարգ և ռազմական դրության վերաբերյալ կարգավորումները, մեր գնահատմամբ շատ վատ կարգավորումներ էին ներկայացված, մենք ներկայացրել էինք այլընտրանքային առաջարկություն և ասում էիք՝ եթե այս այլընտրանքը չի ընդունվում, ապա առաջարկում ենք հանել օրակարգից և նոր քննարկումներ կազմակերպել։ Դա ընդունվել է և կարևոր է, բայց դա նաև նշանակում է, որ առաջիկայում շատ ավելի լայն կազմով պետք է էդ քննարկումը տեղի ունենա, այդ թվում` թե՛ արտախորհրդարանական բազմաթիվ ուժերի ներգրավմամբ, թե՛ քաղհասարակության ներգրավմամբ։ Այո, իրացվել են մի շարք առաջարկներ, բայց. իմ գնահատմամբ՝ սկզբունքային կարևորության հարցերից մեկը վերաբերում է հենց կուսակցությունների գործունեության ազատությանը, հատկապես ֆինանսական ազատության հնարավորությունների ընձեռմանը, և էն առաջարկները, որոնք մենք ներկայացրել ենք կուսակցությունների գույքի ձևավորման աղբյուրից սկսած, պարզ տրամաբանական իրավական գործիքակազմով տրամաբանական ֆինանսավորման մեխանիզմների մասով ավարտված, երբ մերժվում է, անհասկանալի իրավիճակ է առաջանում։ Օրինակ. ի՞նչ է նշանակում, որ այս օրենքի կարգավորման առումով աղավաղվում է իրավական քաղաքացիական իրավունքի հիմնարար երկու հասկացություն` նվիրատվություն և փոխառություն։ Ո՞նց կարող է փոխառությունը դիտվել որպես նվիրատվություն։ Էս օրենքով է, «Կուսակցությունների մասին» օրենքի մասին է խոսքը, պարոն Վարդանյան, թեև դուք լավ գիտեք, և էսօր մենք ունենք քրեական վարույթի շրջանակներում մի քանի նման դեպքեր, երբ նվիրատվության համար մարդու նկատմամբ քրեական վարույթ է նախաձեռնված և երբ կարճվել է... Շարունակությունը՝ արդեն ֆրակցիայի ելույթում։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արուսյակ Մանավազյան, համեցեք։

 Ա.ՄԱՆԱՎԱԶՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, ես այս նախագծի շրջանակում, այո, ուզում եմ ասել, որ առաջարկությունների փաթեթ եմ ներկայացրել, և մենք շատ բովանդակային լայնամասշտաբ, չգիտեմ, բազմաբովանդակ քննարկում ենք ունեցել այս նախագծի շուրջ, առաջարկների շուրջ։ Առաջարկությունների մեծ մասն ընդունվել է, ընդունվել է որոշակի խմբագրումներով կամ փոփոխություններով, որոնք ընդունվել են նաև մասնակի, բայց ես չեմ ուզում մեր տարած աշխատանքի և բովանդակային աշխատանքի վրա որևէ բան ստվերել, պարոն Մինասյան, և, իսկապես, եկեք ընդունենք միասին, որ բավականին կարևոր փոփոխություններ ընդունվել են նաև «Կուսակցությունների մասին» օրենքում՝ հենց մուտքերի ապահովման հետ կապված մեկ բանկային հաշիվ ունենալու մասով։ Նաև լսել ենք, հանրային լսումների ժամանակ ընդունել ենք մեր շատ ընկերների որոշ փոփոխություններ, որոնք չեն ցանկացել ընդունել, օրինակ՝ բրայլյան կաղապարների հետ կապված թողել ենք նույնը, և նմանատիպ շատ առաջարկներ ընդունվել են, ինչը, կարծում եմ՝ պետք չէ հանձնաժողովի նիստում ասել, որ էդ մի ֆինանսական մասով փոփոխությունը կառավարության կողմից չընդունելու համար մենք դեմ ենք քվեարկելու այս նախագծին։

«Տեղական ինքնակառավարման մարմինների մասին» օրենքի փոփոխություններին ձեր դեմ լինելու, ձեր դեմ քվեարկության պահը մի փոքր հասկանալի է, բայց էս նախագծով դեմ քվեարկությունն ինձ համար, թերևս, շատ անհասկանալի է, որովհետև ընդունում եմ նաև պարոն Վարդանյանի այն առաջարկը, որ կարող ենք շարունակել աշխատանքային խմբով ինտենսիվ աշխատանքը և ավելի լավարկել օրենքը։ Շնորհակալ եմ։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Լիլիթ Մինասյան` հաջորդ ելույթի համար, խնդրեմ։

 Լ.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, ես մի փոքր ուզում եմ նախագծի ողջ պատմությունը պատմել, թե ոնց է եղել։ Մի քանի տարվա ընթացքում քննարկումներ են ծավալվել Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի հետ, հետագայում Կառավարության անդամներն են նախագիծը պատրաստել, հետագայում աշխատանքային քննարկումներ ենք արել, արտագնա աշխատանքային քննարկում ենք արել՝ նաև խորհրդարանական ուժերին հրավիրելով, որին անկեղծության համար պետք է ասեմ, որ ներկա են եղել միայն «Հայաստան» խմբակցության անդամները։ Հետագայում հանրային լսումներ ենք իրականացրել։ Բոլոր քննարկումների ժամանակ չէր կարող լինել մի նախագիծ, որը բոլոր կողմերի կոնսենսուսի արդյունքն է։ Բայց եկեք ընդունենք, պարոն Մինասյան, հատկապես ձեզ եմ դիմում, որ աշխատանքային քննարկման ընթացքում շատ կառուցողական մթնոլորտ է եղել, առաջարկները քննարկվել են ձեր, մեր կողմից, ընդդիմության, դիմության, եկել ենք կոնսենսուսի, բայց ձեր տեխնիկական աշխատաոճը հետևյալն է. անում եք 10 առաջարկ, 10-ից 9 առաջարկն ընդունվում է, ասում եք` դե, էն մի առաջարկը որ չընդունեցիք մեր խմբակցությունը չի կարող կողմ քվեարկել։ Հետագայում էդ առաջարկին ավելացնում եք սենց մանիպուլյատիվ, թե՝ կուսակցությունների ազատության սահմանադրական իրավունքն է և այլն։ Ես հիմա ուզում են շեշտել մի քանի առաջարկներ, որոնք և՛ լսումների ընթացքում, և՛ մեր աշխատանքային քննարկումների ընթացքում բավականին կոնսենսուսային լուծում են եղել։ Առաջին ամենաընդունելի առաջարկն ինձ համար կանանց քվոտաներին վերաբերող առաջարկն է, որն ինքնին իրենից ներկայացնում է նրան, որ եթե տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրությունների ժամանակ, ընտրությունից հետո ավագանու կազմի որևէ խմբակցության կին անդամներն սկսում են մանդատները դնել, և այդ ցուցակն ավարտվում է իրենց տեղը եկող կանանցով, այսինքն` կանանց ամբողջ ցուցակն ավարտվում է, այդ տեղը թափուր է մնում: Դա ինքնին շահագրգռելու է կուսակցություններին, որպեսզի կուսակցություններն այնպիսի կանանց ներգրավեն, որոնք մանդատները հետագայում չեն դնի, և կանանց առաջխաղացումն է շահ ապահովելու։ Բրայլյան կաղապարները. ինչպես շեշտեց գործընկերս, ամենակարևոր դրություններից մեկը ռազմական և արտակարգ դրության հետ կապված արտախորհրդարանական ուժերի մեծ բողոքն էր, որը լսվեց և հետագայում աշխատանքային քննարկումների և աշխատանքային խմբի համատեքստում այդ լուծումները տալու ենք։ Պարոն Մինասյան, շատ էի ուզում անդրադառնալ այս կտորին, ուղղակի, ժամանակս չի հերիքում։ Մեկ կարևոր դիտարկում։ Ձեր հիմնական բողոքը և խնդիրները կապված են կա՛մ կուսակցության ֆինանսի հետ, ֆինանսավորման դրույթների հետ. կա՛մ այն դրույթների հետ, որոնք առաջացրել են քրեական հետևանքներ։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Ալխաս Ղազարյան` հաջորդ ելույթի համար։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Հարգելի գործընկերներ, բավականին կարևոր նախագծերի փաթեթ ենք քննարկում։ Ի դեպ՝ մեկ անգամ ևս չեմ հոգնի նշել, որ այս նախագծերի փաթեթն այն փաթեթներից է, որոնք տարբեր եղանակներով հնարավորինս քննարկվել են նաև արտախորհրդարանական ընդդիմության, նաև մեր խորհրդարանական ընդդիմության և հասարակական կազմակերպությունների և բոլորի կողմից։ Ինձ մի բան ստիպեց ելույթ ունենալ, պարոն Մինասյան, որ ասացիք՝ աղքատների կուսակցությունը ռեսուրս չունենալու պատճառով չի կարող ռեսուրս ծախսել և ընտրությունների արդյունքում ընտրվել։ Ես ուզում եմ նշել, որ դեռ պատմության մեջ չի եղել տենց բան, որ շատ աղքատ կուսակցությունն ընտրություններում հաղթի և ընտրություններով գա իշխանության։ Պատմության մեջ միշտ մենք հանդիպել ենք նրան, որ հարուստներն ու օլիգարխներն են հիմնականում եկել իշխանության, և հատկապես, եթե չլիներ հեղափոխությունը դրանից հետո մեր կուսակցությունը գրեթե շանս չէր ունենա՝ իշխանության գալու։ էնպես որ, էդ առումով մենք պատմության մեջ նման դեպքերի ականատես դեռ չենք եղել։ Քանի որ արդեն էսօրվա թեմայով մոտեցել եմ ամբիոնին, կուզենայի մի բան էլ նշել։ Մի երկու օր առաջ էր, որ պարոն Խաչատրյանը Հայաստանի պետական պարտքի երեք օրվա սպասարկումը համեմատեց Գյումրիի քաղաքի տարեկան բյուջեի հետ։ Ես սրան հատուկ ուզում եմ անդրադառնալ, քանի որ, երբ խոսում ենք թալանից, կոռուպցիայից և այլնից, ուզում եմ հիշեցել, որ հենց «Հայաստան» խմբակցության ղեկավարի մենակ ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման գործի շրջանակներում անցնող գույքի ընդհանուր արժեքը գերազանցում է ոչ միայն Գյումրիի, այլ Գորիսի, Վարդենիսի և մնացած հայաստանյան քաղաքների պետական բյուջեն, ընդհանուր առմամբ, նաև մինչև հեղափոխությունը՝ 2018 թ. առաջ, ընդհանուր առմամբ, Հայաստանի ամբողջ բյուջեի կարողությունն է գերազանցում։ Այս առումով գոնե կոռուպցիայի և թալանի մասին եկեք, ամեն դեպքում, չխոսենք։ Ինչ վերաբերում է մեր քաղաքական ուժին, նախ՝ կոչ եմ անում գործընկերներիս՝ անպայման, նախագծին կողմ քվեարկել։ Ինչ վերաբերում է, պարոն Մինասյան, փոփոխություններ իրականապես եղել են, ձեր առաջարկներն ընդունվել են։ Կարծում եմ՝ մենակ էդ մասով, եթե ուզում ենք փոփոխություն անել, եկեք, իսկապես, քննարկում անենք և նոր պատգամավորական նախագծերով հանդես գանք, իսկ մնացածի դեպքում, կարծում եմ՝ պետք է կողմ քվեարկել նախագծին, որովհետև կոնսենսուսային բավականին առաջարկներ են ընդունվել։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արուսյակ Ջուլհակյան։

 Ա.ՋՈՒԼՀԱԿՅԱՆ

-Հարգարժան գործընկերներ, հարգելի փոխխոսնակ, քննարկում ենք Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգրքի փոփոխությունների մեծ փաթեթը, և տարբեր, ըստ էության, փոփոխությունների վերաբերյալ էստեղ կարծիքներ հնչեցին։ Ես ուզում եմ խոսել կոնկրետ այն հատվածի վերաբերյալ, որն առնչվում է քաղաքական պրոցեսներում կանանց ներգրավվածության բարձրացմանը։ Գիտենք, որ մենք ունենք սահմանված քվոտա թե՛ Ազգային ժողովում ընտրական ցուցակներում, թե՛ տեղական ինքնակառավարման մարմիններում։ Յուրաքանչյուր եռյակում Ազգային ժողովի դեպքում պետք է լինի տարբեր սեռի ներկայացուցիչ։ Հատուկ նշված չէ, որ իգական սեռը պետք է լինի, բայց գիտենք, որ պատմականորեն ձևավորվել է այնպես՛ կամ իրողություններն այնպիսին են, որ տարբեր սեռերի ներկայացվածությունը մեզ մոտ նշանակում է հենց կանանց ներկայացվածություն, որովհետև սովորաբար կանայք են թերի ներկայացված լինում, քան տղամարդիկ։ Մեզ մոտ պրակտիկան, ցավոք սրտի, տեղական ինքնակառավարման մարմիններում եղել է այնպիսին, որ մենք ունենք մեկ տասնյակից ավելի տեղական ինքնակառավարման մարմիններ, որտեղ չնայած այն բանին, որ ի սկզբանե ընտրական ցուցակներում կանանց ներկայացվածությունն այդ պարտադիր քվոտան ապահովվել է, հետագայում մենք բախվել ենք մի շատ արատավոր գործելաոճի, որ ցուցակում ներգրավված բոլոր կանայք շատ պատահաբար հրաժարվել են իրենց մանդատներից, արդյունքում կամ ավելի ճիշտ հետևանքով, որովհետև էստեղ որևէ արդյունք չկա, տեղական ինքնակառավարման մարմինները կառավարվել են, տեղական ինքնակառավարման մարմիններում որոշումներ կայացվել են բացառապես ավագանու կին անդամների կողմից։ Ես շատ կարևորում եմ այն փոփոխությունը, որը կատարվում է առաջինից երկրորդ ընթերցում ընկած ժամանակահատվածում, որը նաև այս օրենսգրքի փաթեթի վերաբերյալ կազմակերպված լսումների ժամանակ է քննարկվել, և քաղհասարակությունը համապատասխան առաջարկներ է ներկայացրել, որ մենք այլևս որոշում ենք կայացրել, որ մեր կարգավորումները պետք է լինեն այնպիսին, որ երբ այս կամ այն պատճառով շատ կասկածելի պայմաններում կանայք հրաժարվեն իրենց մանդատներից, տեղական ինքնակառավարման մարմիններում այդ տեղերն այլևս չհամալրվեն տղամարդկանց կողմից, այլ մնան թափուր։ Կարծում եմ՝ սա արդեն հետ կպահի տղամարդկանց մեր կին ավագանու անդամներին մանդատներից հրաժարվել հորդորելու, եկեք դա կոչենք հորդորել, արատավոր գործելաոճից։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արծվիկ Մինասյան` «Հայաստան» խմբակցության անունից ելույթ։

 Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, աշխատանքային քննարկման դրսևորումն էլ ես հիմա նոր տեսա մեր հանձնաժողովի առանձին անդամների՝ այստեղից մեղադրանքներ, որոնք հնչեցին իմ հասցեին և հետո էլ ասում են՝ բա, ինչո՞ւ չեք մասնակցում քննարկումներին։ Լավ, ո՞նց կարելի է էս ամբիոնից կեղծել նաև իրականությունը։ Ասենք՝ ի՞նչ է նշանակում «Հայաստան» խմբակցության ղեկավարի ապօրինի բանով անցնող գույքը, լավ, էդ դեպում գոնե ներողություն խնդրեք Սեյրան Մուշեղիչից, իսկ առաջնորդի մասով էլ հետո ճշտում կտաք, թե ո՞ւմ մասին է խոսքը։ Լավ, բայց հիմա մի շեղեք ինձ, թողեք երկու կարևոր շեշտադրում անեմ։

Առաջինը` այդ աշխատանքային քննարկումներում, սիրելի հայրենակիցներ, 99 տոկոս համաձայնություններ ենք ունեցել, բայց երբ բերվում է նախագիծ, որտեղ էդ համաձայնությունները ծալում, դնում են մի կողմ և ասում են՝ չէ, Կառավարությունը դեմ է սրան, սա է աշխատանքի ոճը, որը ես մերժում եմ, չեմ ընդունում էդ ոճը, որովհետև, եթե նույն Կառավարության ներկայացուցիչները համաձայնության են գալիս էդտեղ ու գալիս են, հետո մերժում են, սա ուրիշ բանի մասին է արդեն խոսում։ Սա խոսում է քաղաքական աննպատակահարմարության մասին։

Երկրորդը. հստակ պայմանավորվել էինք, որ Քրեական օրենսգրքից պետք է ապաքրեականացվի, հանվի նվիրատվություններին վերաբերող հոդվածը։ Դե, թող մեր գործընկերներն ասեն՝ չէ, այդպիսի պայմանավորվածություն չի եղել։ Ինչո՞ւ փոխվեց, ինչո՞ւ, որպեսզի լծա՞կ պահեք ընդդիմության կամ նվիրատվությունը որոշակի ձևով բարձրացնողի նկատմամբ։ էս մոտեցումն է, որ մերժելի է, և եթե ապագայում պետք է շարունակվի աշխատանքը, այդ թվում` քաղաքացիական հասարակության և ոչ պառլամենտական ուժերի մասնակցությամբ, ես հույս ունեմ, որ գոնե դրանից դաս կքաղեք։ Իսկ, այո, մենք դեմ ենք քվեարկում, որպեսզի նաև ևս մեկ անգամ ցույց տանք, որ այդպիսի աշխատաոճ չի լինում։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Վլադիմիր Վարդանյան` «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության անունից ելույթ։

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Պարոն Մինասյան, տեսեք, տենց որ լիներ, օրինակ՝ Մանավազյան Արուսյակի առաջարկների ավելի մեծ խումբ է մերժվել, քան, օրինակ՝ ձեր ներկայացրածը։ Ուստի՝ մենք ևս պետք է ասեինք, որ մենք բացասական տրամադրվածություն ունենք այս նախագծի նկատմամբ, մեր թիմակից գործընկերոջ՝ Արուսյակ Մանավազյանի առաջարկների մի մասը, մեծ մասը մերժվել է։

Երկրորդը՝ նվիրատվությունների հետ կապված, նվիրատվությունների ապաքրեականացումը. տեսեք, մենք համակարգ ենք ներդրել, ես չեմ ուզում էդ համակարգին անուն տալ, այլ հանգամանքներում այս համակարգը կանվանեի անտիիդիոտ համակարգ, փաստորեն, անվանեցի, որը թույլ է տալու խուսափել բոլոր էն դեպքերից, երբ մարդն ակամայից փորձում է ապօրինի նվիրատվություն տալ։ Հիմա, եթե էդքանից հետո էդ համակարգը ներդրելու դիտավորությամբ ինչ-որ մեկը գալու է մեզ կամ ձեզ մեկ միլիոն դոլար նվիրատվություն տա cash-ով, դա պետք է շարունակի քրեորեն պատժելի մնալ, բայց էդ հոդվածը մենք չենք փոխել, բայց հոդվածի փոխարեն հոդվածի դիսպոզիցիան հոդվածի ներքո ընկնելու հավանականությունը հասցրել ենք նվազագույնի։ Պլյուս՝ նայենք միջազգային պրակտիկան, նման հոդվածներ քրեական օրենսդրության մեջ կան տարբեր երկրներում։ Բերեք միջազգային փորձի վերլուծությունը, տեսնենք, որ Եվրոպայի խորհրդի երկրներում նման պրակտիկա չկա սա էլ հանենք։ Հիմա, ես ևս մեկ անգամ ընդգծում եմ հետևյալը. մենք պնդում ենք, որ Հայաստանում կուսակցությունները պետք է լինեն ինքնաբավ, այդ թվում ֆինանսական ինքնաբավություն ունենան, չնայեն այս կամ այն մարդու կամ օլիգարխի կամ առաջնորդի ձեռքին, այլ պետք է ունենան բավարար ֆինանսական միջոցներ և ունենան բավական թափանցիկ հաշվետվողականություն, որպեսզի բոլորն իմանան, թե որտեղից են ձևավորում այս կամ այն կուսակցության միջոցները, հակառակ դեպքում մենք չենք կարողանալու գնալ առաջ։ Բայց մի կարևոր բան էլ կա, ամեն ինչ մեկ նախագծով կարգավորել հնարավոր չէ։ Իսկ ձեր, կներեք, պրետենզիաների մեծ մասը վերաբերում է ոչ թե այս նախագծին, այլ մինչ այս նախագիծը, անկախ այս նախագծի ընդունումից կամ չընդունումից, առկա օրենսդրական կարգավորումներին։ Այսքանը, շնորհակալ եմ։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, անցնում ենք եզրափակիչ ելույթների փուլին։ Տիկին Դավոյան, ասելիք մնացե՞լ է, ավելացնելու բան կա՞, չկա, և տիկին Գալյա՞ն, համեցեք։

 Ս.ԳԱԼՅԱՆ

-Ես ուզում եմ կրկին շեշտադրել այն հանգամանքը, որ առաջարկները, որոնք չեն ընդունվել. հիմնականում և, կարելի է ասել՝ ամբողջությամբ, վերաբերում են, իրոք, կուսակցությունների ֆինանսավորմանը և քրեական պատասխանատվության բացառմանը։ Խոսքը նյութապես շահագրգռելով հավաքներին մասնակցելու դրույթի ապաքրեականացման առաջարկի մերժման մասին է և խոսքը սահմանված շեմից բարձր ֆինանսական հոսք դեպի կուսակցություն ապահովելու արգելքը վերացնելուց հրաժարվելու մասին է։ Պարոն Մինասյանը, ափսոս, այստեղ չէ, ասում է՝ դուք որպես լծակ եք պահում Հայաստանի Հանրապետության Քրեական օրենսգրքի համապատասխան դրույթը։ Քրեական օրենսգրքի բոլոր դրույթներն էլ լծակ են հակազդելու հակաիրավական գործունեությանը։ Է, մի գերազանցեք օրենքով նախատեսված շեմը, էդ հակազդեցությունը չի լինի։ Ինչո՞ւ պետք է կառավարությունը հրաժարվի հակազդեցությունից կամ հակազդեցության հնարավորություն սահմանող նորմից։ Ես այդպես էլ չտեսա ուղղակի կապ կուսակցությունների ազատության սկզբունքի իրացման և «Հայաստան» խմբակցության կողմից կուսակցությունների ֆինանսավորման հետ կապված արված առաջարկությունների միջև, որովհետև իրականում այդ կապը չկա։ Մենք ֆինանսավորման հետ կապված դրույթներում փոփոխություններն արել ենք, կրկնում եմ՝ միայն այն պարզ պատճառաբանությամբ, որ կուսակցությունների միջև այդ հարցում եղել է համաձայնություն։ Խոսքը վերաբերում է ֆինանսավորման հետ կապված շեմերի բարձրացմանը։ Ընդ որում, շեմերը բարձրացվել են էապես։ Իսկ ինչո՞ւ է անհրաժեշտ սահմանել շեմ. որովհետև պետք է սահմանել հնարավոր հավասարություն կուսակցությունների համար, որպեսզի իրենք կարողանան գոյատևել և հնարավորություն տալ նաև փոքր կուսակցություններին՝ մասնակցել քաղաքական գործընթացներին։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, տիկին Գալյան։ Հարգելի գործընկերներ, անցնում ենք հաջորդ հարցի քննարկմանը։

Այժմ քննարկում ենք կառավարության կողմից ներկայացված՝ ««Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող` առողջապահության նախարարի տեղակալ Արտակ Ջումայան։

 Ա.ՋՈՒՄԱՅԱՆ

-Հարգարժան փոխնախագահ, հարգելի պատգամավորներ, ձեզ եմ ներկայացնում ««Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին», ««Լիցենզավորման մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» և ««Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի փաթեթը։

Սկսեմ ««Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծից։ Գործող օրենքի 46-րդ հոդվածով սահմանված են բժշկական արտադրատեսակների գրանցման և անվտանգության որակի և արդյունավետության փորձաքննության կարգավորումները։ Առաջարկվող փոփոխություններով հնարավորություն կստեղծվի՝ մշակելու բժշկական արտադրատեսակների գրանցման ներպետական ազգային կարգ, ինչը թույլ կտա բժշկական արտադրատեսակների գրանցման ԵԱՏՄ միասնական կարգին զուգահեռ՝ գործածել նաև ներպետական կարգավորումը։ 46-րդ հոդվածի 1-ին մասի նոր խմբագրությամբ նաև առաջարկվում է լիազոր մարմնի կողմից սահմանված դեպքերում պետության կարիքների համար չգրանցված բժշկական արտադրատեսակների ներմուծման մեխանիզմ։ Այս կետը լրամշակվել է, և հաշվի են առնվել Ազգային ժողովի առողջապահության հարցերով մշտական հանձնաժողովի առաջարկները։ Գործող օրենքի 47-րդ հոդվածով սահմանված են բժշկական արտադրատեսակների կլինիկական և կլինիկալաբորատոր փորձարկումներին վերաբերող կարգավորումները։ Հաշվի առնելով ԵՏՀ խորհրդի 2016 թ. փետրվարի 1-ի համար 29 որոշման մեջ կատարված փոփոխությունները, անհրաժեշտություն է առաջացել՝ լրամշակել 47-րդ հոդվածը: ԵՏՀ խորհրդի նշված որոշման լիակատար կիրառման ապահովման նպատակով 47-րդ հոդվածի նոր խմբագրությամբ առաջարկվում է տարանջատել կլինիկական և կլինիկալաբորատոր հետազոտությունների իրականացման համար թույլատվական գործընթացները, սահմանել կլինիկական փորձարկումների (հետազոտությունների) էթիկայի հանձնաժողովի աշխատակարգին վերաբերվող կարգավորումները, սահմանել բժշկական կազմակերպություններին կլինիկական փորձարկումներ իրականացնելու թույլտվություն տրամադրելուն վերաբերող կարգավորումները, սահմանել բժշկական արտադրատեսակների կլինիկական և կլինիկալաբորատոր փորձարկումների նկատմամբ մասնագիտական դիտարկումներին վերաբերող կարգավորումները: Ինչպես նաև գործող օրենքում բժշկական արտադրատեսակների ներմուծման, հավաստագրի տրամադրման մերժման հիմքերն այս պահին ընդհանրական են և ոչ ամբողջական: Նոր շարադրությամբ հստակեցրվել են նաև մերժման հիմքերը։ Միաժամանակ, հիմք ընդունելով 2024 թ. հոկտեմբերի 21-ին Ազգային ժողովի առողջապահության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Նարեկ Զեյնալյանի կողմից աշխատանքային կարգով ներկայացված «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքում փոփոխությունների նախագծի վերաբերյալ հետևյալ դիտարկումները, դրանք են օրենքի նույն 46-րդ հոդվածի 1-ին մասի հիմնական կարգավորումների մասով փոփոխությունները և դրա վերաբերյալ մեկ այլ օրենքի, որ ընդունվել է 2022 թ. հուլիսի 6-ին, և՛ եզրափակիչ դրույթներում, և՛ անցումային կարգավորումներում առաջարկվող փոփոխությունները կատարել նախագծերի մեկ փաթեթով նշված հոդվածի մասով միասնական կարգավորումներ ունենալու տեսանկյունից, այդ թվում` այդ դրույթներն ուժի մեջ մտնելու ժամկետների մասով։ Սույն նախագծով նախատեսում է «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» 46-րդ հոդվածի մասով սահմանված ուժի մեջ մտնելու և անցումային դրույթի կատարելու փոփոխություն և արդյունքում հիշյալ օրենքի 3-րդ հոդվածի 2-րդ մասը շարադրվում է նոր խմբագրությամբ, որի պահանջներն են ուժի մեջ մտնում 2027 թ. դեկտեմբերի 31-ից։ Մինչև 2027 թ. դեկտեմբերի 31-ը Հայաստանի Հանրապետությունում արտադրված և Հայաստանի Հանրապետության տարածք ներմուծված բժշկական արտադրատեսակները կարող են շրջանառվել Հայաստանի Հանրապետության տարածքում մինչև դրանց պիտանելիության ժամկետի ավարտը:

«Լիցենզավորման մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի ընդունման նպատակն է «բժշկական արտադրատեսակների սպասարկում» տեսակով գործունեության իրականացման համար տրված լիցենզիայով կթույլատրվի բժշկական արտադրատեսակների սպասարկմամբ զբաղվել և լիցենզիայում նշված գործունեության իրականացման վայրում այդ վայրից դուրս շահագործման վայրում։ Շնորհակալություն։

  Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարցեր չեն կարող լինել։ Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հարակից զեկուցող` առողջապահության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Լուսինե Բադալյան։

 Լ.ԲԱԴԱԼՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Մեծարգո փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, իսկապես, շատ կարևոր օրենսդրական նախաձեռնություն է, որը քննարկվել է, և, ինչպես առողջապահության նախարարի տեղակալը ներկայացրեց, բավականին բուռն քննարկվել է առողջապահության հարցերի մշտական հանձնաժողովում։ Հանձնաժողովի իսկ առաջարկություններով բավականին լավարկվել է օրենքը, և առաջարկում եմ, հատկապես այս օրենքի ընդունման հրատապությունը հաշվի առնելով քվեարկության պահին, անպայման, կողմ քվեարկել։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, տիկին Բադալյան, հարցեր չեն կարող լինել։ Մտքերի փոխանակություն։ Եզրափակիչ ելույթների կարիք կա՞։

Հարգելի գործընկերներ, քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված՝ «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող` առողջապահության նախարարի առաջին տեղակալ Լենա Նանուշյան։

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ազգային ժողովի հարգարժան փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, ձեզ ներկայացված օրենքի նախագիծն արդեն իսկ առաջին ընթերցմամբ հաստատել եք, ուղղակի, փորձեմ շատ հակիրճ հիշեցնել, թե ինչ նոր նախաձեռնություններ է այն պարունակում։ Սույն նախագծով առաջարկում էինք ստեղծել արագ արձագանքման բժշկական խումբ Հայաստանի Հանրապետությունում, որը մարդասիրական առաքելություն կունենար և տարբեր երկրներում անհրաժեշտության դեպքում, եթե կարիք լիներ և որոշում կայացվեր Կառավարության կողմից, վարչապետի կողմից, որ պետք է մարդասիրական բժշկական խումբ ուղարկել այդ երկիր մարդասիրական առաքելության համար, ապա այս խումբը կարող էր մեկնել և տրամադրել համապատասխան օգնություն տուժած բնակչությանը։ Մի քանի սկզբունքներ, ուղղակի, ձեզ հիշեցնեմ, որ այս խումբը պետք է լինի ինքնաբավ, այսինքն` պետք է ապահովված լինի կադրերով։ Կադրերի մեջ մտնում են բուժաշխատողները, այսինքն` բժիշկները, բուժքույրերը, ինչպես նաև լոգիստիկ մասնագետները։ Պետք է խումբն ապահովված լինի բոլոր անհրաժեշտ բժշկական սարքավորումներով, որոնց անհրաժեշտությունը կլինի բժշկական ծառայությունները տրամադրելու ընթացքում, պետք է ապահովված լինի սննդով, խմելու ջրով, այսինքն` խումբը պետք է ինքնաբավ լինի և ցանկացած արհավիրքի ժամանակ կարողանա ինքնուրույն ծավալվել և տրամադրել բժշկական ծառայություններ տուժած բնակչությանը։ Այս օրենքի ընդունումից հետո արդեն Կառավարության որոշմամբ ավելի մանրամասները կհաստատենք։ Ասեմ, որ խումբը պետք է աշխատի նաև միջազգային՝ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության կողմից հաստատված ստանդարտներով, դրա համար, իհարկե, խմբի աշխատանքների մշակման ստանդարտների հաստատման, ինչպես նաև նրանց վերապատրաստման դասընթացները պետք է անենք և արդեն իսկ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությանն ենք դիմելու, որպեսզի իրենց կողմից գնահատում արվի խմբի նկատմամբ, և այն դեպքում, երբ խումբը ստանա արդեն միջազգային հավաստագիր, մեր հայաստանյան բժշկական թիմն էլ կկարողանա արդեն մեկնել մարդասիրական առաքելությունների այնպես, ինչպես տարբեր բժշկական թիմեր կորոնավիրուսային հիվանդության և պատերազմի ժամանակ այցելեցին Հայաստան և օգնեցին մեր բուժաշխատողներին՝ բժշկական ծառայություններ տրամադրելով։ Նշեմ, որ հենց իրենց կողմից բարձր գնահատվեց մեր բուժաշխատողների պատրաստվածությունը տարբեր արտակարգ իրավիճակներում բժշկական ծառայություններ տրամադրելու ոլորտում և իրենք էլ հենց առաջարկեցին, որ մենք էլ կարող ենք ունենալ մեր խումբը, որը կմասնակցի այլ երկրներում առաքելություններին։ Շնորհակալություն։ Հանձնաժողովում քննարկումներից հետո որոշակի խմբագրական փոփոխությունների է ենթարկվել պատգամավորների կողմից բարձրացված հարցերի շուրջ։ Խնդրում եմ հաստատել։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, հարցեր չեն կարող լինել։ Շնորհակալ եմ, տիկին Նանուշյան։

Հարակից զեկուցող` առողջապահության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Հռիփսիմե Հունանյան։ Խնդրեմ։

 Հ.ՀՈՒՆԱՆՅԱՆ

-Հարգելի փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, նախագիծը քննարկվել է առողջապահության հարցերի մշտական հանձնաժողովում և ստացել է դրական եզրակացություն։ Խնդրում եմ կողմ քվեարկել պատեհ պահին։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, տիկին Հունանյան։ Մտքերի փոխանակություն։ Արմենուհի Կյուրեղյան, համեցեք։

 Ա.ԿՅՈՒՐԵՂՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, երեկ Կառավարության հետ հարց ու պատասխանի ժամանակ, երբ գործընկերս` Արման Ղազարյանը, հարց բարձրացրեց տարածքային կառավարման նախարարի առջև, նաև առաջարկ, թե ինչպես անել, որ առողջության առաջնային պահպանման կազմակերպությունների վերամիավորման մասին նախագիծը հետ կանչել և նոր լուրջ քննարկման ենթարկել, նույնիսկ Կառավարության ղեկավարի մոտ հարց առաջացավ, թե ինչու տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարին, և առողջապահության նախարարին չենք ուղղում այդ հարցը։ Իհարկե, հարցը, բնականաբար, տրամաբանություն ուներ, բայց ասեմ, որ, տիկին Նանուշյան, դուք ինքներդ եք իմ հարցին պատասխանել, որ Գեղարքունիքի մարզպետի աշխատակազմի կողմից մշակվել է առողջության առաջնային պահպանման ծառայություններ մատուցող կազմակերպությունների վերակազմակերպման մասին Կառավարության ծրագրի որոշման նախագիծ, որը դրվել է շրջանառության մեջ։ Այսինքն` առողջապահության ոլորտի քաղաքականության հիմնական ուղղություններից մեկի՝ առողջության առաջնային պահպանության կազմակերպությունների հետ աշխատանքի մասին որոշման նախագիծը գրվում է տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի կողմից, բայց էստեղ խնդիրը նա չէ, թե ինչու տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի կողմից, այլ խնդիրը նա է, թե ինչու առանց շահագրգիռ կազմակերպությունների, շահագրգիռ կողմերի էր մանրամասն քննարկման և հատկապես առողջապահական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների հետ քննարկման։ Երբ ես փորձեցի այս հարցը հանձնաժողովի նիստում ներկայացնել, պարոն Զեյնալյանը նույնիսկ չթողեց, որ ես այդ հարցը բարձրացնեմ։ Հարցն էստեղ է, և մենք արդեն նորից պատգամավորներով նամակ ենք ուղարկել, առաջարկում ենք պարզապես հետ կանչել այդ նախագիծը, կազմակերպել քննարկում շահագրգիռ կազմակերպությունների ներկայացուցիչների կողմից` ամբուլատորիաների տնօրեններ… Ի վերջո, դա, էլի եմ կրկնում՝ առողջապահության նախարարության քաղաքականության հիմնական ուղղություններից մեկին է վերաբերում՝ առողջության առաջնային պահպանում, հետ կանչել և կազմակերպել քննարկում, նոր դնել քննարկման։

        Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Եզրափակիչ ելույթների կարիք տեսնո՞ւմ եք, տիկին Հունանյան և տիկին Նանուշյան։ Համեցեք, տիկին Նանուշյան։

Հարգելի գործընկերներ, ես առաջարկում եմ, որ մենք առանց ընդմիջման շարունակենք։ Եվս երկու հարց կա երկրորդ ընթերցմամբ, ավարտենք, հետո նոր սպասենք հանձնաժողովի նիստից հետո։ Համաձա՞յն եք։ Դեմ արտահայտվող կա՞։ Շատ լավ, խնդրեմ։

 Լ.ՆԱՆՈՒՇՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի տիկին Կյուրեղյան, այս հարցը ձեր կողմից նույնպես բարձրաձայնվել է, և համակարգողը՝ առողջապահության նախարարի տեղակալ պարոն Ջումայանը, մանրամասն ներկայացրել է հիմնավորումները։ Ես հիմա, թերևս, գուցե կկրկնվեմ, բայց շատ չեմ մանրամասնի։ Միայն նշեմ որ անընդհատ բոլոր բարեփոխումների ընթացքում առողջապահության նախարարությունն աշխատում է թե՛ բուժաշխատողների, թե՛ մարզային առողջապահական կազմակերպությունների հետ, թե՛ ուսումնասիրում է միջազգային փորձը և ֆինանսավորման և տնտեսական արդյունավետության փորձը, և ասեմ, որ այն մոդելը, որն իրականացվում է ներկա պահին փուլ առ փուլ, հերթականությամբ յուրաքանչյուր մարզում, շատ ավելի արդյունավետ է և հենց բուժաշխատողների համար կարևոր նախաձեռնություն է, որ այսօրվա ընտանեկան բժիշկը, որը միաժամանակ և՛ իրականացնում է իր բժշկական գործունեությունը՝ ծառայություններ տրամադրելով, միաժամանակ տնօրենի աշխատանք է կատարում, միաժամանակ գնումներ է անում, միաժամանակ ֆինանսական փաստաթղթեր է ստորագրում, այս նոր մոդելի պարագայում իր վրայից այս տնօրենի վարչական բոլոր գործառույթները հանվում են, և ինքն ամբողջությամբ կարող է իրականացնել իր ժամանակի ընթացքում բժշկական ծառայությունների արդյունավետ տրամադրում։ Ասեմ, որ մարզ առ մարզ է իրականացվում այս փոփոխությունը, և արդեն իսկ մեկ մարզ` Վայոց ձորի մարզը, արդեն ավարտման փուլում է, որևէ մեկ բուժաշխատող չի ազատվել և չի էլ ազատվելու իր պարտականությունների ընթացքում, որովհետև գիտեք, երևի, տեղյակ եք, որ մարզերում բուժաշխատողների թափուր տեղերի խնդիր ունենք, և, իհարկե, որևէ քաղաքականության պարագայում մենք չէինք կարող գնալ բուժաշխատողների ազատման ուղղությամբ, այլ, ուղղակի, ավելի արդյունավետ ենք դարձնում իրենց աշխատանքը, և էդ պարագայում էլ, եթե ինքն ավելի շատ ժամանակ ունենա՝ իր ծառայությունները տրամադրելու, բնականաբար, առողջության առաջնային պահպանման՝ ձեր կողմից նշած կարևորագույն ոլորտում մենք որակի և ծառայությունների տրամադրման արդեն բազմաթիվ դրական արդյունքներ կգրանցենք։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, այժմ անցնում ենք հաջորդ հարցի քննարկմանը։ Հարցի քննարկումն ավարտվեց։

Քննարկում ենք կառավարության կողմից ներկայացված՝ «Սևանա լճի մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող` շրջակա միջավայրի նախարարի տեղակալ Արամ Մեյմարյան: Համեցեք։

 Ա.ՄԵՅՄԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի հարգարժան փոխնախագահ, հարգելի պատգամավորներ, հարգելի քաղաքացիներ, երկրորդ ընթերցմամբ ձեր քննարկմանն եմ ներկայացնում ««Սևանա լճի մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը, որի ընդունումը միտված է կարգավորելու օրենքի 13-րդ հոդվածի մի շարք դրույթներով սահմանված միջոցառումների իրականացման ընթացքում առաջացած խոչընդոտները։ Այսպես, Սևանա լճի տարեկան ծրագրի մշակումը հանդիսանում է բյուջետային գործընթացի մաս, և սահմանված կարգով յուրաքանչյուր տարի այն Կառավարությանն է ներկայացվում այդ գործընթացի շրջանակներում մինչև սեպտեմբերի առաջին տասնօրյակը, այնուհետև Կառավարության որոշմամբ հաստատվելուց հետո այն պետական բյուջեի նախագծի կազմում ներկայացվում է Ազգային ժողովի հաստատմանը։

Համաձայն գործող օրենքի 13-րդ հոդվածի 3-րդ մասի՝ տարեկան ծրագիրը ներառում է նաև Սևանա լճի և նրա ջրահավաք ավազանի կենսառեսուրսների, այդ թվում՝ ձկան և խեցգետնի արդյունագործական որսի տարեկան առավելագույն չափաքանակները: Այդ չափաքանակների հաստատման համար հիմք են հանդիսանում յուրաքանչյուր տարի Սևանա լճում իրականացված ձկան և խեցգետնի պաշարների հաշվառման աշխատանքները, որն ավարտվում է դեկտեմբեր ամսին: Մինչդեռ տարեկան ծրագիրը հաստատվում է սեպտեմբերի առաջին տասնօրյակում: Ստացվում է, որ չափաքանակներն օբյեկտիվորեն հնարավոր չէ սահմանել տարեկան ծրագրի ընդունման պահին, այլ միայն դրա հաստատումից հետո: Առաջացած խնդիրը կարգավորելու համար նախագծով առաջարկվում է հանել Սևանա լճում ձկան և խեցգետնի չափաքանակները տարեկան ծրագրով սահմանելու պահանջը և դրա փոխարեն այդ լիազորությունը վերապահել Կառավարությանը, որն էլ իր հերթին հաշվառման տվյալների վրա հիմնվելով՝ Կառավարության որոշմամբ կսահմանի արդյունագործական որսի չափաքանակները:

Նախագծի մյուս փոփոխությունները, ըստ էության, տեխնիկական բնույթի են, ուստի՝ խնդրում եմ հավանության արժանացնել երկրորդ ընթերցմամբ լրամշակված նախագիծը:

Եվ մի փոքր էլ մանրամասնեմ, քանի որ հարգարժան պատգամավորի կողմից հարց հնչեցվեց հաշվետվողականության մասին։ Նշեմ, որ հաշվետվողականությունն այստեղ չի կարող տուժել, քանի որ Կառավարությունը հաշվետու է Ազգային ժողովին, և դա ամրագրված է Սահմանադրությամբ: Տվյալ հաշվետվությունը կներկայացվի Կառավարության կատարողականի շրջանակներում շրջակա միջավայրի բաժնում, ինչպես նաև Ազգային ժողովն ունի այլ գործիքներ՝ հաշվետվողականությունը ստանալու, այդ թվում կարող ենք քննարկումներ նախաձեռնել շրջակա միջավայրի նախարարությունում կամ հարցման տեսքով շրջակա միջավայրի նախարարությունից պահանջել տվյալները: Եվ կուզենայի նշել, որ, հակառակը, էստեղ խնդիր է առաջանում այն պարագայում, որ բյուջետային գործընթացի սահմաններում հաստատվում է ծրագիր, որտեղ դեռևս տվյալներն առկա չեն: Այսինքն՝ Ազգային ժողովին հաստատման է ներկայացվում դեռևս ոչ հայտնի տվյալներով տարեկան ծրագիր, քանի որ այդ տվյալները հայտնի են դառնում տարվա վերջում: Ուստի՝ այս խոչընդոտները շտկելու համար և հետագա արդյունագործական որսը պատշաճ կազմակերպելու նպատակով այդ խոչընդոտները շտկում ենք, որպեսզի առավել հարթ և սահուն ընթանա գործընթացը։ Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, պարոն Մեյմարյան: Հարցեր չեն կարող լինել:

Հարակից զեկուցող՝ տարածքային կառավարման, տեղական ինքնակառավարման, գյուղատնտեսության և շրջակա միջավայրի պահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Արեն Մկրտչյան։ Համեցեք, պարոն Մկրտչյան:

 Ա.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի մեծարգո փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, գլխադասային հանձնաժողովը դրական եզրակացություն է տվել նախագծին, և ձեզ էլ առաջարկում եմ կողմ քվեարկել։ Շնորհակալ եմ:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, պարոն Մկրտչյան: Հարցեր չեն կարող լինել: Մտքերի փոխանակություն: Պարոն Մեյմարյան: Հերթագրվել է երկու պատգամավոր: Արծվիկ Մինասյան, համեցեք:

  Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Նախ՝ արձանագրեմ, որ իմ գործընկերը՝ Արման Ղազարյանը, հանձնաժողովի նիստում բարձրաձայնել է այդ հարցը, և կարծում եմ՝ շատ կարևոր հարց է, ու էս ընթացքում գոնե դուք պետք է ինչ-որ ձևով լուծում առաջարկեիք, եթե, պարզ է, ոչ հիմա, առաջիկայում գոնե էդ հարցը քննարկման առարկա դառնա և ներկայացվի լուծումը, իսկ էությունը հետևյալն է. այո, դուք ճիշտ եք, որ չափաքանակների գիտական-հետազոտական ուսումնասիրությունները վերջնական արդյունքներով դեկտեմբերին են, և չեն համընկնում այն բյուջետային գործընթացի հետ, սակայն չափազանց կարևոր է, որ, առնվազն, գոնե հաջորդ տարվա բյուջեի կատարման հաշվետվության շրջանակներում ներկայացվի: Եվ դա պահանջում է օրենսդրական փոփոխություն, որ տվյալ տարվա ընթացքում Կառավարության որոշմամբ հաստատված չափաքանակը, իրականացված վերահսկողությունը, ձեռնարկված գործողությունները, արդյունքները, անպայման, նաև օրենքի ուժով հրապարակային դառնան: Ոչ թե թողնենք պատգամավորների ցանկությանը, պահանջենք, ստանանք և այլն, այլ դա լինի օրենքի ուժով կամ, առնվազն, Կառավարության որոշման մակարդակով պարտադիր լրացվող տեղեկատվություն, որ ինքը հասանելի լինի նաև լայն հանրությանը, որովհետև, ի վերջո, խոսքը չի գնում զուտ միայն Սևանա լճի մասին, այո, կենտրոնական տեղում Սևանա լիճն է, բայց նաև Սևանի ավազանի մասին է, որը շատ ավելի լայն ու ընդգրկուն է, ու չափազանց կարևոր է, որ էս ուղղությամբ ինչքան հնարավոր է ավելի խիստ վերահսկողություն լինի: Եվ էդ առումով գովելի է, որ շրջակա միջավայրի նախարարությունն ու Կառավարությունը հատկապես շեշտադրում են էս հարցը: Էստեղ լուծման տարբերակը, որ նաև Արման Ղազարյանը բարձրացնում էր, ես հետևել եմ նաև հանձնաժողովում քննարկմանը, հետևյալն է. արդյունավետ լուծում տրվի, որպեսզի հետագայում էդ տեղեկատվությունը հասանելի լինի բոլորին՝ թե՛ պառլամենտին, թե՛ հանրությանը։

  Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Եզրափակիչ ելույթնե՞ր, պարոն Մկրտչյան, պարոն Մեյմարյան: (Խոսակցություն դահլիճում:) Պարոն Գրիգորյան, համեցեք: Ո՞նց էինք ձեզ մոռացել, Գեղարքունիքի հարգելի պատգամավորը: Համեցեք:

 Ն.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի ժողովուրդ, պարոն փոխնախարարը գիտի, որ էս տարի մենք ունեցանք էդ խնդիրը՝ պարեկային ոստիկանություն, ազգային պարկ և ձկնորսներ, որ մինչև դիմումները գալիս էին Կառավարություն, հաստատվում էին, հետ էին գնում, ժամանակահատված էր տևում, որտեղ մարդիկ իրենց աշխատանքը չէին կարողանում իրականացնել: Ես ուզում եմ ասել, որ ես կարգավորմամբ էդ խնդիրը լուծում ենք, այլևս էդ խնդիրը չենք ունենա: Եվ, հուսով եմ՝ մեր ընդդիմադիր գործընկերները, որոնք ապրում են Գեղարքունիքի մարզում կամ Գեղարքունիքից են, որոնք, ենթադրաբար՝ իրենց համակիրներին փորձում են ասել, որ, տեսեք, միտումնավոր սենց են անում, տեսեք, միտումնավոր նենց են անում, հուսով եմ՝ էս նախագծին կողմ կքվեարկեն, որպեսզի էդ ժողովուրդը խնդիրներ չունենա, որովհետև տեսեք, թե էս քանի մարդու է վերաբերում: Սևանա լիճ դուրս են գալիս 500-1,000 նավակներ, որոնցից ամեն մեկի վրա՝ 2 տարբեր ընտանիքների մարդիկ, որը կազմում է 2,000 հոգի, իրենց ընտանիքներով՝ 10,000 և մնացած այն մարդիկ, որոնք իրենց հետ աշխատում են։ Էս վերաբերում է 20,000-30,000 մոտավորապես Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների: Հուսով եմ՝ մեր ընդդիմությունն էս նախագծին կողմ կքվեարկի, որ հետո իրենց համակիրները չգան էնտեղ, չասեն՝ Կառավարությունը միտումնավոր ուզում է ձեզ չթողնել մտնել լիճ և այլն:

Եվ, հարգելի ընկերներ, որոնք էստեղ չեն, հուսով եմ՝ կլսեն, նենց է ստացվել, որ դուք էլ էլի, ոնց որ, Գեղարքունիքի մարզում ձայն եք տարել, մարդիկ ձեզ ձայն են տվել, ճիշտ է՝ քիչ, բայց տվել են, հիմա իրենք էլ սպասում են: Հազարավոր խնդիրներ են առաջանում Սևանա լճում ձկնորսության և այլնի հետ: Հուսով եմ՝ դուք էլ կարող եք գալ էնտեղ, միանալ մարդկանց, խոսել, չգիտեմ, նույնիսկ մեզ քննադատել, բայց գալ, ոչ թե Երևանում, չգիտեմ, 3 ավտոբուսի հետ կապված խնդիր կա, էստեղից ոտքով հեշտ է քայլել, իջնել ավտոբուսների մոտ։ Շնորհակալ եմ:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-«Հայաստան» պատգամական խմբակցության անունից ձայնը տրվում է պատգամավոր խմբակցության քարտուղար Արծվիկ Մինասյանին:

 Ա.ՄԻՆԱՍՅԱՆ

-Ես չգիտեմ, երևի, հատուկ միտումնավոր խեղաթյուրվեց ընդդիմության կողմից էս նախագծի վերաբերյալ դիրքորոշման ներկայացումը: Չեմ հասկանում՝ ի՞նչ տրամաբանություն կա, էլի, էստեղ մի քիչ առաջ ելույթում, որն ունեցավ և մեղադրեց ընդդիմությանը, թե իբր համակիրների շրջանակներում… Այսինքն՝ ի՞նչ, մեղադրում եք, որ ընդդիմությունը պաշտպանում է ձկնագողերի՞ն: Բացառվում է դա, հակառակը, ձեր շարքերում կարող եք փնտրել էդպիսի մարդկանց: Էս ի՞նչ մոտեցում էր: Մեր դիրքորոշումը եղել է կոնկրետ էս նախագծի մասով այն, որ Ազգային ժողովի և հանրության հաշվետվողականությունը չպետք է տուժի էս տրամաբանական փոփոխությունից, որ մինչև տարվա դեկտեմբեր ամիսը չի կարող, այո, օբյեկտիվորեն Կառավարությունն ունենալ տեղեկություն, բայց ունենալուց հետո հաջորդ տարի հաշվետվության ժամանակ այդ տվյալ տարվա ընթացքում իրականացված գործողությունները պետք է հաշվետվությամբ ներկայացվեն, թե չէ՝ խառնել հարցերն իրար հետ… Իհարկե, էկոպարեկային ծառայությունը, որը մտել է, և հույս ունենք, որ շատ ավելի մեծ արդյունք կտա, որովհետև ինքս բախվել եմ բազմաթիվ նմանատիպ երևույթների հետ, չափազանց կարևորում ենք, որ էդ հարցում խիստ վերահսկողություն  լինի, և եթե վիճակագրությամբ էլ նայեք, հիմա չեմ ուզում շատ բաներ էդ մասով խոսել, բայց փորձ արվել է ժամանակին, որ առավելագույնս սահմանափակվի ձկնորսությունը հատկապես վերարտադրության ժամանակահատվածում: Մենք ինչո՞ւ ենք հանձնաժողովում դեմ քվեարկել և էսօր էլ ենք դեմ քվեարկելու. որովհետև կիսալուծում է սա. կարևորելով, որ, այո, էդ տեղեկատվությունը պետք է դեկտեմբերին հասանելի լինի, բայց, այնուամենայնիվ, հաշվետվողականության մեխանիզմը չկա: Էս հաշվետվողականության մեխանիզմը, հուսով ենք, որ սա նաև սթափության կոչ է, որ կա՛մ օրենսդրական փոփոխություն կբերեք, կա՛մ Կառավարության որոշման մակարդակով կկարգավորեք, և մենք կտեսնենք։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Արեն Մկրտչյան։ Արամ Մեյմարյան, համեցեք:

 Ա.ՄԵՅՄԱՐՅԱՆ

-Ազգային ժողովի հարգելի պատգամավորներ, շնորհակալ եմ դիտարկումների համար, և կարևոր հարցեր են բարձրացվում։

Պարոն Գրիգորյան, ձեր հարցի մեջ մեր քաղաքացիներին հետաքրքրող մասով ասեմ, որ այսուհետ արդյունագործական ձկնորսության հայտերը, հավաքագրվելու են նախօրոք: Այսինքն՝ մենք այդ փոփոխություններն արդեն իրականացրել ենք: Հայտերը հավաքագրվելու են նախօրոք, և որսաշրջանի սկզբին արդեն հնարավորություն կլինի՝ անմիջապես զբաղվել ձկնորսությամբ և ոչ միայն նոր դիմել։

Պարոն Մինասյան, իրոք, կարևոր հարցեր եք բարձրացնում, և ինչպես արդեն նշեցի, հաշվետվությունը կներկայացվի Կառավարության կատարողականի շրջանում, ինչպես նաև, քանի որ հաշվառումը բյուջետային գործընթացի մաս է և ֆինանսավորվում է պետական բյուջեով, կներառենք նաև այդ հաշվետվության մեջ։ Շնորհակալություն։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցի քննարկումն ավարտվեց։

Հարգելի գործընկերներ, այժմ քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված՝ ««Տեխնիկական անվտանգության ապահովման պետական կարգավորման մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և կից ներկայացված ՀՀ օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ վարչապետի աշխատակազմի տեսչական մարմինների աշխատանքների համակարգման գրասենյակի ղեկավար Պետրոս Մարտիրոսյան: Համեցեք:

 Պ.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Հարգարժան փոխխոսնակ, հարգելի պատգամավորներ, ինչպես ներկայացվեց, երկրորդ ընթերցմամբ ներկայացրել ենք 2 օրենքում և 1 օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին ՀՀ օրենքների նախագծերը: Հակիրճ վերհիշենք, թե ինչի մասին էր խոսքը: Ինչպես գիտեք, Վարչական դատավարության օրենսգրքի համաձայն՝ վիճարկման հայցը վարույթ ընդունելու դեպքում վարչական ակտի կատարումը չի կասեցվում, եթե օրենքով նախատեսված է, որ այն ենթակա է անհապաղ կատարման: Նկատի ունենալով նշված դատավարական նորմը, ինչպես նաև հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ տեխնիկական և հրդեհային անվտանգության վերաբերյալ խախտումները, որպես կանոն, էական և անմիջական վտանգ են սպառնում մարդու կյանքի և առողջության համար, նախագծերով առաջարկել ենք նախատեսել, որ արտադրական վտանգավոր օբյեկտի, արտադրական վտանգավոր օբյեկտում տեղակայված առանձին տեխնիկական միջոցի կամ տեխնոլոգիական սարքավորման շահագործումն արգելելու վերաբերյալ կարգադրագիրը, ինչը վարչական ակտ է, ինչպես նաև հրդեհային օրենսդրության պահանջներին չհամապատասխանող օբյեկտների շահագործումն ամբողջովին կամ մասնակիորեն դադարեցնելու վերաբերյալ որոշումները ենթակա են լինելու անհապաղ կատարման: Այսինքն՝ այս վարչական ակտերը դատական կարգով բողոքարկելու դեպքում դրանց գործողությունը չի կասեցվելու և շահագործումն արգելված օբյեկտը մինչև խախտումների վերացումը չի շահագործվելու: Բացի այդ, առաջարկել ենք նաև սահմանել արտադրական վտանգավոր օբյեկտը չշահագործելու դեպքում դրա կոնսերվացման պարտադիր պահանջ՝ չշահագործվող օբյեկտից բխող հնարավոր ռիսկերը բացառելու նպատակով սահմանելով ժամկետներ և պատասխանատվություն պահանջը խախտելու համար։

Այսպիսով, խնդրում եմ կողմ քվեարկել նախագծին՝ երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելով դրանք: Կատարվել են առաջինից երկրորդ ընթերցման ընթացքում որոշակի փոփոխություններ, որոնք ներկայացվել են Ազգային ժողովի մեր գործընկերների կողմից: Հանձնաժողովում լրացուցիչ քննարկվել է, ստացել է դրական եզրակացություն: Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, պարոն Մարտիրոսյան: Պատգամավորները գրավոր առաջարկներ չեն արել, և հարցեր չեն լինի:

Հարակից զեկուցող՝ տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Դավիթ Առուշանյան։

 Դ.ԱՌՈՒՇԱՆՅԱՆ

-Հարգելի փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, շնորհակալություն պարոն Մարտիրոսյանին նախագիծը հանգամանալից ներկայացնելու համար: Քննարկվել է տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովում, ստացել է դրական եզրակացություն: Խնդրում եմ կողմ քվեարկել:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, պարոն Առուշանյան: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Մտքերի փոխանակություն։ Եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնո՞ւմ եք, պարոն Առուշանյան, պարոն Մարտիրոսյան: Կարող եք, համեցեք:

Պ.ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Շատ կարճ միայն մի բանի մասին ասեմ, որ հատկապես տնտեսավարողներին վերաբերի խոսքս: Թե՛ հանձնաժողովում, թե՛ նաև մինչև այդ քննարկումների ժամանակ փոխհատուցման մասին խոսք որ գնաց, թե ինչպիսի կարգավորումներ են լինելու փոխհատուցման ժամանակ, եթե, դիցուք, վարչական ակտը համարվի ոչ իրավաչափ, և տևական ժամանակ կասեցված եղած օբյեկտը դիմի փոխհատուցում ստանալու համար, պարտքս եմ համարում նշել, որ էդ փոխհատուցումն ընդամենը բանավոր խոսքով չի լինելու, և ընդամենը հորդորում և խորհուրդ է տրվում, որ տնտեսավարողները մաքուր ու ազատ դաշտում աշխատեն, հարգելի գործընկերներ, որպեսզի փոխհատուցման ժամանակ ընդամենը բանավոր խոսքով չասվի, որ այսքան վնաս ենք կրել. թղթաբանությամբ է ներկայացվելու, մասնավորապես, ՀԴՄ կտրոններով և հարկային հաշվետվություններով: Էս ձևաչափով կլինի փոխհատուցումը, որ հետո չնեղանանք իրարից։ Շնորհակալություն:

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, պարոն Մարտիրոսյան։ Հարգելի գործընկերներ, հարցի քննարկումն ավարտվեց: Այժմ հայտարարվում է ընդմիջում։ Խնդրում եմ հետևել կոչնակին: Երկրորդ ընթերցմամբ օրինագծերի քվեարկությունը տեղի կունենա մոտավորապես 2 ժամից։ Խնդրում եմ հետևել կոչնակին: Շնորհակալ եմ:

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ

 

  Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, քննարկում ենք Ազգային ժողովի պատգամավորներ Վլադիմիր Վարդանյանի, Անուշ Քլոյանի, Էմմա Պալյանի կողմից ներկայացված՝ «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող` Ազգային ժողովի պատգամավոր Վլադիմիր Վարդանյան, համեցեք։ Հարգելի պարոն Վարդանյան, իմ հարգարժան համակուրսեցի, խնդրեմ։

 Վ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, օրենքի նախագիծը բովանդակային որևիցե փոփոխության չի ենթարկվել, այն քննարկվել է գլխադասային հանձնաժողովում, խնդրում եմ նախագծին դրական եզրակացություն տալ։ Այսքանը, շնորհակալություն։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Քանի որ պատգամավորները գրավոր առաջարկ չեն ներկայացրել, հարցեր չեն լինի։

Հարակից զեկուցող` տարածքային կառավարման, տեղական ինքնակառավարման, գյուղատնտեսության և շրջակա միջավայրի պահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Վահե Ղալումյան: Համեցեք։

   Վ.ՂԱԼՈՒՄՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, հիմնական զեկուցողի խոսքին ավելացնելու ոչինչ չունեմ։ Հանձնաժողովը տվել է դրական եզրակացություն, ձեզ նույնպես կոչ եմ անում՝ նախագծին կողմ քվեարկել։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հարակից զեկուցող` արդարադատության նախարար Սրբուհի Գալյան: Տիկին Գալյան, խնդրեմ, համեցեք։

 Ս.ԳԱԼՅԱՆ

-Կառավարության դիրքորոշումը նախագծի վերաբերյալ ևս դրական է, ուստի` խնդրում եմ նախագծին կողմ քվեարկել։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, տիկին Գալյան, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։ Հարգելի գործընկերներ, մտքերի փոխանակության համար գրանցում։ Եզրափակիչ ելույթների կարիք տեսնո՞ւմ եք, հարցի քննարկումն ավարտվեց։

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք Կառավարության կողմից ներկայացված՝ «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող` էկոնոմիկայի նախարար Գևորգ Պապոյան։ Համեցեք, հարգելի պարոն Պապոյան։

  Գ.ՊԱՊՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, հիշեցնեմ, որ այս նախագիծը բարելավող նորմ է։ Ըստ գործող օրենսդրության՝ 2024 թվականի դեկտեմբերի 31-ից հետո, այսինքն` 2025 թվականից սկսած, գյուղատնտեսության մեջ ներգրավված իրավաբանական անձինք ստիպված կլինեն՝ շահութահարկով հարկվել, բայց այս նախագծով մենք առաջարկում ենք, որ այդ դրույթն ուժի մեջ մտնի նվազագույնը 2 տարի հետո։ Այդ ընթացքում մենք ևս մեկ անգամ մեր տնտեսական զարգացման առաջնահերթությունների վրայով լրացուցիչ կանցնենք նոր քաղաքականությունների մշակման միջոցով և միասնական կարծիք կունենանք, առհասարակ, տնտեսության զարգացման մեր ապագա տեսլականի շուրջ, որովհետև, ըստ էության, սա նախորդ հնգամյակին վերաբերող դրույթ էր, որից հետո արդեն կներկայանանք Ազգային ժողովին նոր առաջարկներով, նոր մոտեցումներով։ Նորից հիշեցնեմ, որ սա բարելավող դրույթ է, առաջարկում ենք, որ մեր գյուղատնտեսությունը, գյուղատնտեսության մեջ ներգրավված կազմակերպությունները շարունակեն չհարկվել շահութահարկով։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Պապոյան, քանի որ պատգամավորները գրավոր առաջարկներ չեն ներկայացրել, հարցեր չեն կարող լինել։

Հարակից զեկուցող` տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Նարեկ Ղահրամանյան։ Համեցեք, պարոն Ղահրամանյան։

 Ն.ՂԱՀՐԱՄԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, նախագիծն առաջինից երկրորդ ընթերցման ընթացքում չի ենթարկվել որևէ փոփոխության, երկրորդ ընթերցմամբ նույնպես ընդունվել է հանձնաժողովի կողմից։ Խնդրում եմ կողմ քվեարկել։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Մտքերի փոխանակության համար գրանցում։ Հարգելի գործընկերներ, եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնո՞ւմ եք: Շնորհակալություն, հարցի քննարկումն ավարտվեց։

Հիմա մենք կունենանք քվեարկություններ, որից հետո կավարտենք այսօրվա նիստը։ Խնդրում եմ ուշադիր լինել, սկսում ենք քվեարկել: Ունենք սահմանադրական օրենք, հենց առաջին օրենքը սահմանադրական է։ Տեղեկացնեմ, որ չորս պատգամավորներ թողել են իրենց քվեարկությունները։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության կողմից ներկայացված՝ «Հայաստանի Հանրապետության ընտրական օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և կից ներկայացված ՀՀ օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Եվս երկու և ևս չորս։

Կողմ` 66

Դեմ` 21

Ձեռնպահ` 0

Որոշումն ընդունվել է։

Հարգելի գործընկերներ, քվեարկության է դրվում Կառավարության կողմից ներկայացված «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» և կից ներկայացված ՀՀ օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Դահլիճում լռություն, խնդրում եմ, աղմուկ է։

Կողմ` 62

Դեմ` 0

Ձեռնպահ` 21

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության կողմից ներկայացված՝ «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ` 62

Դեմ` 0

Ձեռնպահ` 21

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության կողմից ներկայացված՝ ««Սևանա լճի մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ` 63

Դեմ` 17

Ձեռնպահ` 4

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության կողմից ներկայացված՝ ««Տեխնիկական անվտանգության ապահովման պետական կարգավորման մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և կից ներկայացված ՀՀ օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ` 63

Դեմ` 0

Ձեռնպահ` 21

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության դրվում Կառավարության կողմից ներկայացված ««Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ` 63

Դեմ` 0

Ձեռնպահ` 21

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի պատգամավորներ Վլադիմիր Վարդանյանի, Անուշ Քլոյանի և Էմմա Պալյանի կողմից ներկայացված՝ «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Պարոն Առուշանյան, պարոն Սարուխանյան, չե՞ք քվեարկում: Պարզ է, ես հատուկ ասացի, որ ընդգծեմ:

Կողմ` 61

Դեմ` 21

Ձեռնպահ` 0

Որոշումն ընդունվել է։ Քվեարկությունը վերջացավ, նիստն ավարտվեց։