ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀՀ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ ԵՎ ԱԺ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ ՌՈՒԲԵՆ ՌՈՒԲԻՆՅԱՆԸ 

 

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Բարև ձեզ, հարգելի պատգամավորներ, խնդրում եմ տեղադրել քարտերը և նախապատրաստվել գրանցման։ Գրանցում։ Պարոն Աղազարյան, անջատեք հեռախոսը, հետո կլսեք։ Գրանցվել է վաթսունչորս պատգամավոր, քվորում ունենք, կարող ենք սկսել։

Հարգելի պատգամավորներ, քննարկում ենք Կառավարության ներկայացրած «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Հիմնական զեկուցող` Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարար Սուրեն Պապիկյան, համեցեք, մեծարգո պարոն նախարար։

 Ս.ՊԱՊԻԿՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի պատգամավորներ, սիրելի հայրենակիցներ, Կառավարության նախաձեռնությամբ ներկայացված ««Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագծի համաձայն նախատեսվում է շարքային կազմի պարտադիր զինվորական ծառայության քսանչորսամսյա ժամկետը փոխարինել տասնյոթամսյա ծառայության ժամկետով` դրա գործողությունը տարածելով 2026թ. հունվարի մեկից հետո պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվող քաղաքացիների վրա։ 2025թ. ձմեռային զորակոչի շրջանակներում զինված ուժերի համալրումը սկսվելու է 2026թ. հունվարի յոթից, որի արդյունքում տասնութամսյա ժամկետով ծառայություն են իրականացնելու 2025թ. ձմեռային զորակոչից սկսած պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչված քաղաքացիները։ Ծառայության ժամկետի կրճատումը չի տարածվելու 2026թ. հունվարի մեկի դրությամբ պարտադիր զինվորական ծառայության մեջ գտնվող զինծառայողների վրա։ Շարքային կազմի պարտադիր զինվորական ծառայության ժամկետի կրճատումը հնարավոր է դարձել վերջին տարիների պայմանագրային զինվորական ծառայության գրավչության ավելացման և ընդլայնման ուղղությամբ կատարված շարունակական աշխատանքների շնորհիվ` «Պաշտպան հայրենյաց» ծրագիր ատեստավորման համակարգ, արհեստավարժ սերժանտական համակարգի ներդրում և այլն։ Շարքային կազմի պարտադիր զինվորական ծառայության ժամկետի կրճատման ուղղությամբ քայլերի ձեռնարկումը նախատեսված է Կառավարության 2021-2026 թթ. ծրագրով։

Հարգելի պատգամավորներ, օրենքի նախագիծը հավանության է արժանացել պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի կողմից։ Խնդրում եմ օրենքի նախագիծն ընդունել առաջին ընթերցմամբ։ Շնորհակալ եմ։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարցերի համար հերթագրում։ Սիսակ Գաբրիելյան։

 Ս.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Պարոն նախարար, դուք ասեցիք, որ, ըստ էության, հետադարձ ուժ չի ունենում այստեղ և նրանք, ովքեր զորակոչվել են մինչև այս օրենքի ընդունումը կշարունակեն երկու տարի ծառայությունը։ Ես ուզում էի հարցնել, իսկ հնարավո՞ր է իրանց մասով մի քիչ էդ արձակուրդները, որ տրվում են, այստեղ որևէ խրախուսական նորմ դնենք։ Սա առաջին հարցը։ Եվ երկրորդ` տասնութամսյա ծառայության դեպքում փաստացի քանի՞ օր, եթե, օրինակ, կանոնադրական բաներով ծառայել է, ոչ մի խնդիր չունի, որքա՞ն օր է ինքը կարողանում նաև արձակուրդ գալ։

 Ս.ՊԱՊԻԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Պարոն Գաբրիելյան, ես առիթ եմ ունեցել սրա մասին խոսելու նաև վերջերս քաղաքացիների հարցադրումների շրջանակներում Կառավարությունում հարց ու պատասխան եմ ունեցել։ Ուրեմն հետևյալն է։ Մենք համատեղ ընդունել ենք մի օրենքի նախագիծ, որը թույլ է տալիս ժամկետային զինծառայողների համար արձակուրդը դարձնել քսանմեկ օր թիկունքային զորամասերում ծառայող զինծառայողների համար և երեսուն օր սահմանային ծառայություն իրականացնող զինծառայողների համար։ Այսինքն` ըստ էության, մենք այդ փոփոխությունը, այդ բարելավումն արդեն իսկ իրականացրել ենք և սա տարածվում է նաև երկրորդ հարցի վրա։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք։

 Ս.ԳԱԲՐԻԵԼՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ շատ պարոն նախարար։ Այսինքն` տարիուկեսվա ծառայության դեպքում դեռ մեկ ամիս էլ, եթե սահմանային է ծառայում ինքը, ըստ էության, այդ ժամկետում ունի արձակուրդ։

 Ս.ՊԱՊԻԿՅԱՆ

-Այո, իհարկե տասնութամսյա ժամկետը ուժի մեջ մտնելուց հետո էստեղ փոփոխությունների կարիք կունենանք, որպեսզի հստակեցվի։ Նախորդ որոշումն ընդունված էր երկու տարվա ծառայության համար։ Այսինքն` յուրաքանչյուր վեց ամիս ծառայության ընթացքում զինծառայողը կարող էր յոթ և/կամ տաս օր ունենալ արձակուրդ։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Դավիթ Դանիելյան։

 Դ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն նախարար, շատ կարևոր օրենքի նախագիծ եք բերել, որի համար շնորհակալություն եմ հայտնում։ Իմ գործընկերը` պարոն Գաբրիելյանը հնչեցրեց հարցի առաջին մասը։ Ես ճի՞շտ եմ հասկանում, որ այս պահի դրությամբ ծառայության մեջ գտնվող զինծառայողների մասով որևէ փոփոխություն չի լինի։ Այսինքն` իրենք իրենց երկու տարին են ծառայելու, որևէ արտոնյալ, այդ թվում` արձակուրդների մասով չի լինելու, թե՞ նոր նախագիծ ունեք, որով նաև հավելյալ արձակուրդ են ստանալու։ Իմ մտահոգությունը էդ արդարության մասն է, որ էսօրվա զինծառայողները, ես էլ եմ ինքս բանակում ծառայել, չնեղվեն, որ նոր եկողները փաստացի իրենք վեց ամիս են ծառայում, բայց նոր եկողները իրենց հետ հավասար զորացրվելու են։ Եվ ինչքանով է այս նախագծին օժանդակել նաև «Պաշտպան հայրենյաց» նախագիծը, որը շատ կարևոր եմ համարում բանակի բարեփոխումների տրամաբանության մեջ։ Շնորհակալություն։

 Ս.ՊԱՊԻԿՅԱՆ

-Պարոն Դանիելյան, նախ համաձայն չեմ այն մտքի հետ, որ որևէ անարդար բան կա, անարդարություն էստեղ չկա, քանի որ օրենքը ուժի մեջ կմտնի և անմիջապես զորակոչի վրա այն կտարածվի։ Այն գուցե որոշակի անարդարություն իր մեջ պարունակեր, եթե մենք օրենքն ընդունեինք հունիսի մեկին, քանի որ օրենքի մասին խոսակցությունը ավելի վաղ էր և օրենքը տարածվեր հունիսի մեկից հետո կամ հուլիսի մեկից հետո ծառայության անցնող քաղաքացիների վրա։ Տվյալ պարագայում ձմեռային զորակոչը գուցե այստեղ անարդարություն տեսներ։ Բայց մենք խոսում ենք մի բանի մասին, որը նոր է տեղի ունենալու և նախկինում ծառայության մեջ գտնվողների վրա այն տարածելը արդեն անարդար կլինի, և էստեղ խոսել նրա մասին, որ նոր խրախուսական ինչ-որ բաներ են, երբ արդեն իսկ ես խոսեցի արձակուրդների մասին, կարծում եմ սա շատ արդար է, և մեր գործընկերները և սիրելի զինվորներն ու նրանց ծնողները, ովքեր հիմա գտնվում են ծառայության մեջ, ում զավակները գտնվում են ծառայության մեջ, պիտի ըմբռնումով մոտենան, որովհետև սա վերաբերում է ապագայում ծառայողներին, այդ թվում` նաև իրենց զավակներին, իրենց եղբայրներին, իրենց հարազատներին ու ընդհանրապես առհասարակ Հայաստանի քաղաքացիներին։ Եվ «Պաշտպան հայրենյաց»-ը, այո, էական ազդեցություն է գործել և մեր հաշվարկների հիմքում հենց պայմանագրային զինծառայության անցնող ժամկետային զինծառայողների թվաքանակն ու նրանց մեծ ցանկությունն է։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն Պապիկյան, խնդրում եմ ավարտեք, արձագանքից հետո կշարունակեք։ Արձագանք։

 Դ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Շնորհակալություն, կխնդրեմ շարունակեք «Պաշտպան հայրենյաց»-ի մասով, պարոն Պապիկյան, և կուզենայի նշեք նաև՝ զինվորական ծառայության անցնելու գրավչությունը որքանով է բարձրացել վերջին տարիների ընթացքում, որովհետև ինքս նկատում եմ, որ որոշակի գրավչությունը բարձրացել է բազմաթիվ ծրագրերի շնորհիվ։ Կուզենայի նաև ձեր գնահատականը լսել այդ մասով։ Շնորհակալություն։

   Ս.ՊԱՊԻԿՅԱՆ

-Ես կարծում եմ՝ բավականին ավելացել է ու էստեղ մեծամասամբ մենք շեշտը դնում ենք իհարկե «Պաշտպան հայրենյաց» ծրագրի վրա, որովհետև այն ավելի հեռանկարային է և նաև քանի որ նպատակ է ունեցել հենց այս օրենքի նախագիծը այսօր շրջանառվող կյանքի կոչելու համար նախադրյալներ ստեղծել, մենք դրա համար ենք ակցենտը դնում «Պաշտպան հայրենյաց»-ի վրա։ Բայց սովորական քաղաքացիներ նախկինում ծառայած և այժմ քաղաքացիական տարբեր դերերում գտնվող բազմաթիվ քաղաքացիներ այսօր որոշում են ընդունում անցնել զինվորական ծառայության։ Ես առիթ եմ ունեցել նաև խոսել որոշակի թվերի մասին։ Խոսքը 2025թ. շուրջ հազար քաղաքացու մասին է։ Շնորհակալ եմ։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Սերգեյ Բագրատյան։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Պապիկյան։ Երկար սպասված բարեփոխում էր, որի համար շնորհակալություն եմ հայտնում։ Իմ հարցը հետևյալն է։ Երկու տարին մեկ ու կես տարով փոխելու ընթացքի մեջ ուսուցման, որակյալ ծառայության խնդիրներ կարո՞ղ ենք ունենալ, թե՞ մենք նախապատրաստվել ենք, որ այսինքն` մեկ քառորդով կրճատելով ծառայության ընթացքը, բնականաբար, կրթական փոփոխություններ նույնպես, ուսուցման փոփոխություններ նույնպես պետք է իրականացվի ենթադրում եմ։ Նաև խնդրեի տարածաշրջանային երկրներից, եթե ունեք համեմատություն, հասկանանք այս մեկ ու կես տարի ավելի պակաս է, քիչ է, այսինքն` կոնցեպտուալ իմաստով, մեր ռազմավարության իմաստով մենք էս փոփոխությունը, բարեփոխումն անելով մեր տարածաշրջանային երկրների հետ համեմատության մեջ ճիշտ դիրքավորում ունե՞նք, թե՞ ոչ։ Ձեր կարծիքը խնդրում եմ։

 Ս.ՊԱՊԻԿՅԱՆ

-Դե գիտեք, ես կարծում եմ՝ մենք պիտի ելնենք մեր իրողություններից, տարածաշրջանային երկրներում տարբեր կերպ են հարցին վերաբերում։ Մասնավորապես նրանք ավելի վաղ են շեշտադրումը կատարել պրոֆեսիոնալ բանակի վրա։ Եթե խոսենք Թուրքիայի մասին, խոսենք Վրաստանի մասին նաև Ադրբեջանը մեկ ու կես տարվան անցում է կատարել դեռևս 2000–ականներին։ Բայց հիմա համեմատվել որևէ մեկի հետ, կարծում եմ, տեղին չէ, մենք պիտի ավելի շատ ելնենք նրանից՝ ինչ մարդկային ռեսուրսների, ինչ հնարավորությունների ենք տիրապետում, որպեսզի կարողանանք մեր առջև դրած խնդիրները լուծել։ Եվ, այո, պրոֆեսիոնալիզմի վրա շեշտադրում կատարելը ամենակարևոր գործոնն է, որ ընկած է այս նախագծի հիմքում։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք։

 Ս.ԲԱԳՐԱՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Իհարկե մենք, յուրաքանչյուր պետություն ինքն է իր խնդիրը դնում և դրան համապատասխան է նաև ձևավորում և՛ բանակը, և՛ տնտեսությունը։ Դրա հետ միասին նաև որոշակի տնային աշխատանք պիտի կատարած լինենք և նաև սպասվելիք ընթացքի մեջ անընդհատ կատարելագործելու խնդիր դնենք։ Էս իմաստով մեր մոտեցումը, ռազմավարությունը, զուտ հայկականությունը մի տեղ ունի, բայց որոշակի համեմատություններ, մենք ուզենք-չուզենք աշխարհի քարտեզի վրա ենք, և պետք է հասկանանք։ Ասենք մենք չէ, աշխարհում ընդունված մոդելներ կան, ասենք ՆԱՏՕ-ական բանակի մոդել, Խորհրդային Միության մոդել և այլն։ Մենք գտե՞լ ենք էն ուրույնը, ռազմավարական էն խնդիրները լուծելու, որը զուտ մեր պետականության հետ և մեր պետության շարունակականության հետ կապված մենք կոնցեպտուալ լուծումներ ենք այլևս գտել, կարո՞ղ ենք այդ մասին հայտարարել։

Ս.ՊԱՊԻԿՅԱՆ

-Այո, գտել ենք։ Խոսքը վերաբերում է նրան, որ ժամկետային զինծառայությունը, որը կարծում եմ մեզ մոտ պիտի մշտապես պահպանվի, բայց պիտի հանդիսանա աղբյուր պրոֆեսիոնալ բանակի սնուցման համար։ Դրա վառ օրինակը, նորից եմ կրկնում, «Պաշտպան հայրենյաց» ծրագիրն է։ Մենք պիտի ամեն ինչ անենք, որ պայմանագրային ծառայությունը դառնա առավել գրավիչ, և ժամկետային զինծառայողների զգալի հատվածը ես լիահույս եմ, որ ինչ-որ փուլում դա կդառնա, զինծառայողների կեսը որոշում կընդունեն դառնալ զինվորական՝ սկզբից գոնե հինգ տարով, հետագայում իհարկե կյանքը ցույց կտա։ Ինչ վերաբերում է պատրաստությանը, ոչ մի կերպ չի տուժում պատրաստությունը, ամեն ինչ իր բնականոն հունով կշարունակվի։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք, ներողություն։ Լիլիթ Ստեփանյան։

 Լ.ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն Պապիկյան, նախ շնորհակալ եմ այս նախագիծը Ազգային ժողովում ներկայացնելու համար։ Ենթադրում եմ, որ այս նախագիծը պետք է դիտարկել, այս փոփոխությունը, նախ մեր քաղաքական հանձնառությունների շրջանակներում և երկրորդ՝ արդեն պրոֆեսիոնալ բանակի կազմավորման տրամաբանության մեջ։ Հիմնականում այս նախագծի շուրջ քննադատությունները, երբ հնչում են ընդդիմության կողմից, հետևյալն է, որ մարդկային ռեսուրսի առումով թերևս կրճատելով ժամանակը՝ մենք կունենանք խնդիր սահմանին կանգնելու տեսանկյունից, բայց մենք գիտենք զուգահեռաբար, որ նաև երկու տարում և բանակում նախկինում չիրականացված ռեֆորմների առումով բավականին մեծ է նաև արտագաղթի տեմպերը։ Հասկանալի է, որ շատ կոնկրետ թվեր չեք կարող հնչեցնել, բայց ունե՞ք որոշակի վիճակագրություն կամ արձագանքներից կարո՞ղ եք որոշակի հետևություններ անել՝ այս նախագիծը որքանով դրական ազդեցություն կունենան ներգաղթի վրա։ «Պաշտպան հայրենյացից» խոսեցիք, բանակի գրավչությունը մեծացնելու տեսանկյունից էլ ի՞նչ ծրագրեր եք քննարկում։

 Ս.ՊԱՊԻԿՅԱՆ

-Իհարկե բարդ է կանխատեսումներ անել կամ գնահատել, թե արտագաղթի վրա իրական ինչ ազդեցություն կունենա, բայց փաստ է, որ այն մեծ հոգեբանական ազդեցություն կունենա և պատանիների վրա, և նրանց ծնողների վրա։ Կարծում եմ նաև մարդկանց ներկա իրողությունները ավելի շոշափելի և զգալի կդարձնի, զգացական կդարձնի, այսպես ասած։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք։

 Լ.ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, պարոն Պապիկյան, այնուամենայնիվ նախագծի շուրջ դրական ֆոնը շատ ավելի մեծ է, քան որոշ դեպքերում ուղղակի քննադատություններն առանց լուրջ հիմնավորման, և երկու առաջարկ ունեմ, պարոն Պապիկյան։ Նաև վարչապետը օրեր առաջ Ազգային ժողովում ասաց, որ պատրաստ է քաղաքացիների խմբեր ընդունել, ովքեր կարող են գնալ և տեսնել, թե մենք սահմանային գոտում ինչ մեծ աշխատանքներ ենք իրականացրել։ Մենք Ազգային ժողովում սովորողների խմբեր ենք ընդունում, չե՞ք կարծում արդյոք որ հատկապես կարևոր է տասներկուերորդ դասարանում սովորողներին կամ առաջին, երկրորդ կուրսում սովորողներին նույնպես ընդգրկել այս խմբերում, որպեսզի տեսնեն բարեփոխումները։ Մի հետաքրքիր միտում կա, պարոն Պապիկյան։ Ես արդեն երրորդ ծնողից նամակ եմ ստանում, որոնց երեխաները մասնագիտական բժշկական փորձաքննությունից հետո անցել են պարտադիր զինվորական ծառայության որոշակի սահմանափակումներով և հիմա ծնողները դիմում են, որպեսզի ևս մեկ անգամ իրենց երեխաները անցնեն բուժզննում, որպեսզի սահմանափակումը դուրս գա և իրենք ամբողջ թափով, էսպես ասած, ծառայեն։ Ի՞նչ եք կարծում, սա ինչի՞ց կլինի։

 Ս.ՊԱՊԻԿՅԱՆ

-Պատճառները տարբեր են։ Նախ, որ մեզանում, ցավոք սրտի, կա էսպիսի միտում, որ տարիներ շարունակ, երբ սկսվում է պատանիների առողջական փորձաքննությունների փուլը, տարբեր տարիների ծնողները քայլեր են ձեռնարկել անգամ փոքր խնդիրները ավելի մեծ փաստաթղթերում արտացոլելու համար, ինչը հնարավորություն կտար իրենց զավակներին հեշտացված կարգով ծառայություն անցնելու, ոմանց՝ գուցե հետագայում չծառայելու։ Բայց քանի որ «Պաշտպան հայրենյաց» ծրագիրը ենթադրում է, որ զինվորական ծառայության պայմանագրային կարող են անցնել քաղաքացիներ, ովքեր ֆիզիկապես առողջ են, նրանք բախվում են այս խնդրին, բնականաբար, և հիշում են, որ իրենց հիվանդությունը այնքան էլ բարդ չէր և գուցե բուժելի է կամ արդեն բուժվել է։ Սա ցավալի իրողություն է, բայց քանի որ դրական հետևանքներ է թողնում, կարծում՝ եմ սրան պետք է ժպիտով վերաբերվել, բայց նաև կոչով, որ ծնողները և նաև բժշկական հանրությունը նման հարցերում լինի ավելի հետևողական, իսկ ծնողները զերծ մնան նման քայլերից։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հայկ Սարգսյան։

 Հ.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Պարոն նախարար, ուղիղ մեկ ամիս առաջ ձեզ գրություն եմ ուղարկել առաջարկներով, կցանկանամ դրա մի մասը այժմ քննարկենք։ Ուրեմն, ի պատասխան իմ հարցումներից մեկին՝ դուք պատասխանել եք, որ բանակում ծխում է ժամկետային զինծառայողների վաթսունյոթ տոկոսը, որի զգալի մասը սկսել է ծխել բանակ զորակոչվելուց հետո, ենթասպայական անձնակազմի 69 տոկոսը և սպայական անձնակազմի 87 տոկոսը։ Թվերը շատ մտահոգիչ են, և ուսումնասիրելով միջազգային փորձը՝ տեսնում ենք, որ մի շարք երկրներում բանակում ծխելն արգելված է կամ սահմանափակված է և նաև բազմաթիվ երկրներում ծխելու տարիքը, այսինքն` ծխախոտի վաճառքի տարիքը քսան տարեկանից ավելի բարձր է։ Օրինակ՝ Ճապոնիայում, Թայլանդում, Լատվիայում, Սինգապուրում, ԱՄՆ-ում, Ինդոնեզիայում, Հնդկաստանում։ Եվ այս մասով մի շարք առաջարկներ եմ հնչեցրել, մասնավորապես՝ ծառայության ժամկետի կրճատման մասով։ Գործընկերներն արդեն նշեցին ունենք, օրինակ, նույն դասարանում սովորած տղաներ, ովքեր մեկը գնացել է ծառայության ամռանը, իսկ մյուսը պետք է գնա հունվարին։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ավարտեք, պրն Սարգսյան։

 Հ.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-Ավարտում եմ։ Ամռանը ծառայության գնացող զինծառայողը փաստացի ավելի ուշ է զորացրվելու, քան հունվարին զորակոչվողը։ Կարո՞ղ ենք այնպիսի խրախուսող նորմ դնենք, որ այն զինծառայողները, ովքեր չեն ծխի, որպեսզի սրանով խրախուսենք չծխելը և նվազեցնենք այս խայտառակ մեծ թիվը, նրանց հնարավորություն տանք ինչ-որ ժամանակով... կամ ազատ արձակումներ տանք լրացուցիչ։

 Ս.ՊԱՊԻԿՅԱՆ

-Ազատ արձակումների մասով գուցե քննարկելի է, խրախուսական նորմերը գուցե կիրառելի են, բայց ծառայության որևէ ժամկետ կրճատելը այս փուլում քննարկելի չէ, պարոն Սարգսյան։ Ինչ վերաբերում է ծխելուն և ծխելու հանրության շրջանում ծխախոտի տարածվածության շուրջ մտահոգություններին ես ինքս չեմ ծխում, ես էլ մտահոգ քաղաքացի եմ ու լավ չեմ գնահատում հասարակության շրջանում ծխելու միտումների մեծացմանը։ Բայց միևնույն ժամանակ կարծում եմ, որ պիտի յուրաքանչյուր արգելք լինի իրավաչափ և եթե սահմանում ենք էնպիսի արգելքներ, որոնք վերաբերում են արդեն չափահասությունից վեր տարիքին, սա ավելի լայն քննարկման կարիք ունի և եթե հասարակության մեջ նման ըմբռնում լինի, կարելի է ընդհանրապես ծխախոտի վաճառքը դարձնել քսանմեկ կամ քսանհինգ տարեկան։ Բայց խնդրում եմ չառանձնացնել զինվորականությանը, որովհետև զինվորականությունը հասարակության մաս է և էդ տարանջատումը դրական չի ընկալվի նրանց կողմից։ Շնորհակալ եմ։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, հարցերի համար հատկացված ժամանակը սպառվել է, բայց թույլ կտամ միայն պարոն Օհանյանը հարց տա։ Ներողություն, արձագանք։

 Հ.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-Պարոն Պապիկյան, տեսեք ինչու եմ առանձնացնում զինծառայողներին, որովհետև նրանք առավել խոցելի են ու բանակում գտնվելով, օրինակ, ունենք, մենք գիտենք, որ այսօր բանակ զորակոչվում են մեծամասամբ կամ հիմնականում անապահով ընտանիքի անդամներ, ովքեր ֆինանսական նաև խնդիրներ ունեն։ Օրինակ, ես ճանաչում եմ զինծառայողի միայնակ մոր, ով աշխատում է, ստանում է հարյուր հազար դրամ աշխատավարձ, ունի նաև այլ մանկահասակ երեխաներ և իր զինծառայող որդու համար պետք է նաև ամեն ամիս ուղարկի մոտ երեսուն հազար դրամ, որպեսզի նա բանակում ծխի։ Այսինքն` սա նաև սոցիալական խնդիր է առաջացնում, նաև բազմաթիվ վեճեր և միջանձնային հարաբերություններ և խոսակցություն է տեղի ունենում բանակում ծխելու հետևանքով։ Էլ չեմ ասում, որ աշխարհում մահացությունների ամեն հինգից մեկը ծխելու հետևանքով է, նաև բարձրացնում է հիվանդությունների ռիսկայնությունը։ Միջինում նրանք տասը տարի ավելի պակաս են ապրում և նաև ավելի քիչ են սնվում։ Ծխելու հետևանքով ավելի քիչ են սնվում, ավելի վատ են պատրաստվում և ֆիզիկական առումով է այս խնդիրները ստեղծվում և նաև միջանձնային հարաբերությունները։ Այսինքն` մենք այստեղ խնդիր ունենք, որպեսզի...

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն Սարգսյան, ավարտեք։

 Հ.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-...որովհետև այդ մարդիկ նաև կյանք են մտնում ու բանակում շատ են ծխողները, քան մեր քաղաքացիական կյանքում։

 Ս.ՊԱՊԻԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն Սարգսյան, ես շատ բարձր եմ գնահատում լավ բաները, այդ թվում` նաև հիմնականում բանակում անելու ձեր ցանկությանը շատ կարևոր է, բայց անել խրախուսական քայլեր, մենք դրա համար պիտի ունենանք չափ, համապատասխան ռեսուրս։ Այսինքն` մեր ռեսուրսները անսպառ չեն։ Մենք կարող ենք քայլեր անել, որը հասարակության համար դիտվի որպես խրախուսական պատանիների համար, խրախուսական, բայց չենք կարա անընդհատ մենք շեշտը դնենք բանակին ու անընդհատ խրախուսենք, բոլորին տուն ուղարկենք, բոլորին բանակից ազատենք, չենք կարող դա անել ուղղակի, ինքը ինչքան էլ, որ դա իր հետ բերի դրական էֆեկտներ։ Դրա համար եմ ասում՝ հարցին պետք է վերաբերենք համակարգային և նայենք ամբողջ հասարակության դիտանկյունից, ամբողջ հասարակության համատեքստում, շնորհակալ եմ։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Սեյրան Օհանյան։

 Ս.ՕՀԱՆՅԱՆ

-Պարոն Պապիկյան, հարցս վերաբերվում է ատեստացիոն համակարգին։ Ընդհանուր առմամբ զինված ուժերի վերաբերյալ որոշումներն ընդունվում են իրավիճակից ելնելով, բայց ազգային անվտանգության ռազմավարության բացակայության այս նոր իրավիճակի պայմաններում մի քիչ մտահոգիչ է, որովհետև հիմնավորման մեջ որոշակի նաև հաշվարկներ անհրաժեշտություն ունեն, բայց ատեստացիոն համակարգը անհավասար պայմաններ է ստեղծում բանակում. ի՞նչ առումով։ Օրինակի համար ասեմ, որ երկու համապատասխան պաշտոններ հավասարաչափ հրամանատարը մեկը հանձնում է, մեկը չի հանձնում և չհանձնածի գումարտակը, օրինակ, ավելի լավ վիճակում է գտնվում կամ հրամանատարը հանձնում է, բարձր աշխատավարձ է ստանում, չնսեմացնելով հրամանատարների իհարկե դերակատարությունը, բայց իր ենթակաները, մանավանդ առաջին գծում գտնվող, պայմաններ չունեն, ժամանակ չունեն նախապատրաստվել և պատրաստ չեն։ Հիմա հարցս` ներողություն, հիմա ավարտեմ։ Այ դուք ատեստացիոն էդ ընթացքի մեջ ընդգրկված եք և ատեստացիայի անցկացման արդյունքում ի՞նչ որոշում է ընդունվում, որովհետև դուք էլ կարծեմ հանձնաժողովի նախագահ եք բարձր սպայական կազմի։ Նկատի ունեմ որակավորման արդյունքում որոշումը ո՞րն է, կոնկրետ հարց։

 Ս.ՊԱՊԻԿՅԱՆ

-Որոշումը հետևյալն է։ Իքս զինծառայողը, բարձրաստիճան սպան, եթե ստացել է բավարար, լավ կամ գերազանց գնահատական, որակավորվում է լավ, բավարար և գերազանց, որի արդյունքում ստանում է համապատասխան բավարարում։ Այսինքն` ատեստավորման նպատակը տվյալ զինծառայողի որակավորումը հստակեցնելն է տվյալ ժամանակահատվածում։ Այսինքն` երեք տարի ժամկետը։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք։

Ս.ՕՀԱՆՅԱՆ

-Պարոն Պապիկյան, ատեստացիայի հիմնական նպատակը պաշտոնատար անձի համապատասխանությունն է իր պաշտոնին։ Զինված ուժերում ընդունված է եղել և կար, որ որակավորման արդյունքում որոշումները հետևյալն է` համապատասխանում է զբաղեցրած պաշտոնին, չի համապատասխանում կամ արժանի է առաջխաղացման։ Որքան ես գիտեմ, որակավորման արդյունքում նշվում է ձեր մոտ, որ արժանի է, որակավորվել է դրամական բավարարում ստանալու համար, ինչը ատեստացիայի սկզբունքներին չի համապատասխանում։ Ես կարծում եմ, որ դրա ելքը զինված ուժերի համալրման ընթացքը ավելի բարձր մակարդակի բարձրացնելու ելքը ոչ թե ատեստացիան է, ատեստացիայի ձեր, չակերտներով ասած, ատեստացիայի արդյունքը դասային աստիճանների շնորհումն է։ Օրինակ՝ դուք ասում եք գերազանց, լավ, բավարար, իսկ զինված ուժերի համալրման դրական ելքը դա բազային աշխատավարձի բարձրացնում է բոլոր կատեգորիաների համար։

 Ս.ՊԱՊԻԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Պարոն Օհանյան, էս հարցով մենք էլի ենք առիթ ունեցել խոսելու։ Ես հասկանում եմ, որ նախկինում քանի որ ատեստավորում եզրույթը ենթադրել է այն, ինչ դուք հիմա բարձրաձայնեցիք, ձեզ համար սա խորթ է, որ մենք ատեստավորման այս համակարգում դիտարկում ենք ֆինանսական բավարարումը և բնականաբար ձեր մտքում դրանք միմյանց հետ հակասության մեջ են մտնում։ Իրականում պետք չի դրանք միմյանց հակադրել։ Եվ եթե իմաստն այն է, որ ատեստավորումն այլ անվանում ունենա ու դրանով կյանքը կփոխվի, կարծում եմ՝ ուղղակի դա կարող է տեխնիկական գործողություններ լինի, ինչը ոչնչով մեր կյանքը չի փոխելու։ Շնորհակալ եմ։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Պապիկյան, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։ Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում պաշտպանության և անվտանգության հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանին։ Բայց մինչև պարոն Քոչարյանը կսկսի ելույթը, տեղեկացնեմ, որ նաև նույն հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Արմեն Խաչատրյանի ծննդյան օրն է այսօր, շնորհավորենք նրան։

 ԾԱՓԱՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Պարոն Քոչարյան, համեցեք։

 Ա.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Հարգելի փոխնախագահներ, հարգելի գործընկերներ, նախարարը նշեց, որ հանձնաժողովը տվել է դրական եզրակացություն։ Բայց էդ եզրակացությունը տալուց առաջ մենք ունեցել ենք բովանդակային բավականին լուրջ քննարկում և ընդհուպ այն աստիճանի, որ մեր գործընկերներին մտահոգել էր՝ արդյոք սա նախընտրական քայլ է, թե ոչ։ Պատասխանը միարժեք եղել է ոչ։ Էս քայլին մենք քայլ առ քայլ մոտեցել ենք բանակի բարեփոխումների ամբողջ տրամաբանությունը իրականություն դարձնելու միջոցով, որը դրված էր Կառավարության ծրագրի հիմքում։ Էսօրվա բանակի վիճակագրությունն էլ խոսում է այն մասին, որ սովորական չի էդ տրամադրությունը, որ բանակը այնուամենայնիվ իր գրավչությունը բարձրացրել է։ Վիճակագրությունը խոսում է, որ խաղաղության մեր ձգտումները և խաղաղության հասնելու մեր նպատակները հասարակության կողմից միայն ստանում են դրական լիցքեր և սա այդ քայլերից մեկը պետք է դիտել, որովհետև այս պահին իրականացնել այն քայլը, որը նաև Կառավարության ծրագրում է ժամկետի կրճատում, դա նշանակում է մենք արդեն պատրաստ ենք, դրա հիմքում դրված են վերլուծություններ, թվաբանություն, ծառայության բովանդակության փոփոխություն, իսկ դա նշանակում է՝ բանակը դիրքապահից անցնում է իրական բանակ՝ պաշտպանական բանակ ունենալու ընթացքի մեջ հայտնվելու ճանապարհին։

Հարգելի գործընկերներ, սա կարևորագույն քայլ է, որովհետև շատ է խոսվում նաև՝ ներկայիս ծառայողների վրա ինչու չի տարածվում, չի տարածվում, որպեսզի հետո եկող ծառայողները ունենան էս հնարավորությունը նոր ծրագրով բանակը առաջ տանելու մեջ իրենց մասնակցությունը ունենալու համար։ Իհարկե բոլոր այն փոփոխությունները, որոնք իրականացվել են այս տարիների ընթացքում սոցիալական բնույթի նաև ծառայության որակի բարձրացման, էսօր էլ վիճակագրությունը խոսում է, որ կանոնակարգային, ոչ կանոնակարգային հարաբերությունները բանակում ոնց որ թե վերացել են։ Իհարկե դա նաև ուժային միջամտության շնորհիվ է, նաև կառավարման բավականին ամուր հիմքեր դնելու շնորհիվ է, բայց դրա խորքային արդեն հիմքերը դրվում են, որպեսզի բանակում էն հարաբերությունները, որոնք պետք է ի սպառ վերացնեին նախկինում էդ արատավոր երևույթը, պետք է հենված չլինի միայն ուժային գործոնի վրա։ Ուստի, հարգելի գործընկերներ, ունենալով էս հնարավորությունը, տալով բանակին էս հնարավորությունը այդ ժամկետների մեջ իրականացնել իր առջև դրված խնդիրները, հանձնաժողովը տալով դրական գնահատական՝ տալիս է հնարավորություն նաև մեր բոլորիս, էդ գնահատականը առաջին ընթերցմամբ ամրապնդենք մեր քվեարկությամբ և իրականացնենք այն, ինչը մեր առջև դրված է ապագայում՝ ունենալ էն բանակը, պրոֆեսիոնալ բանակը և էդ բանակի ստեղծման համար շատ կարևոր է նաև զորակոչային բաղադրիչը, որտեղ շատ երկրներ, որոնք ունեն պրոֆեսիոնալ բանակ և հրաժարվել էին զորակոչային այդ հնարավորությունից, իրենք էդ ռեսուրսը կորցնելով, այնուամենայնիվ, հիմա եկել են այն մտքին... նույն Գերմանիայի Դաշնությունը, որ պետք է որոշակի մասնակի զորակոչ ունենալ, որպեսզի էդ ռեզերվը հետևից պատրաստման ունենա սահուն ընթացակարգ։ Կոչ եմ անում կողմ քվեարկել այս կարևոր նախաձեռնությանը։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, հարցեր չեն կարող լինել, քանի որ ժամանակը սպառվել է։ Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։ Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում։ Հայկ Սարգսյան։ Պարոն Ալեքսանյանին ավելացրեք։

 Հ.ՍԱՐԳՍՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Հարգելի գործընկերներ, հարգելի նախարար, պարոն նախարար, տեսեք երբ երկու տարի առաջ շուրջ, ես վերլուծելով բանակում առկա խնդիրները, զորակոչի հետ կապված մի շարք կետեր առաջարկեցի, որոնց մեջ ներառված էր նաև ծառայության ժամկետը կրճատելը, այսինքն` ինչ էր ենթադրում համալիր փոփոխությունների փաթեթը, որ մենք ունենք զորակոչի հետ կապված խնդիր, որ բանակ է զորակոչվում զորակոչի ենթակաների միայն կեսից ավելի պակասը, և մենք նպատակ ունենք անելու մի շարք քայլեր, որոնք կբերեն զորակոչի, այսինքն` ծառայության գրավչության բարձրացմանը և կատարել որոշ քայլեր, որոնք կսահմանափակեն և թույլ չեն տա, որպեսզի մեր զինծառայողները կարողանան հեշտությամբ խուսափել պարտադիր զինվորական ծառայությունից։ Քայլերի մի մասն արդեն կատարել ենք և հիվանդությունների ցանկում որոշ փոփոխություններ ենք իրականացրել։ Միայն մի հիվանդության մասով տասնչորսերորդ հոդվածով ունենք հազար երեք հարյուրից ավել զորակոչ տարեկան քսանչորս թվականին ի տարբերություն քսաներկուսի և քսաներեքի։ Այսինքն` ունեցել ենք ընդհանուր առմամբ տոկոսային առումով պլյուս չորս ու կես տոկոս զորակոչ։ Ծառայության ժամկետի կրճատումը նույնպես բերել է զորակոչի թվի բարձրացման։ Կունենանք իմ հաշվարկներով մոտավորապես պլյուս չորս տոկոսի էլի ավել զորակոչ, քանի որ գրավչությունը բարձրանում է։ Ինչի մասին է, իմ խոսքը նաև վերաբերվում է, երբ ասում եմ ժամկետի կրճատումը կապենք որևէ, քանի որ սա ամենագրավիչ քայլն է, որը մենք կարող ենք կատարել, ես առաջարկում եմ, որպեսզի սա անենք փոխկապակցված այն քայլերի հետ, որոնք կարող են թվալ որոշ անձանց համար խնդրահարույց։ Օրինակ՝ ծխելու մասով իմ առաջարկների մեջ եղել է նաև այն, որ ժամկետի կրճատումը ինչ-որ մասով տարածել այն զինծառայողների վրա, ովքեր որ չեն ծխում, նրանց խրախուսենք։ Այն զինծառայողը, ով կհասկանա, որ ինքը կարող է վեց ամիս շուտ կամ երեք ամիս շուտ կամ մեկ ամիս շուտ զորացրվել մի բանի համար, որ ինքը չի ծխում, դրանով կտա օգուտ իր աշխատող ծնողներին, ովքեր ստիպված չեն լինի աշխատել և փող կուտակել, ուղարկել իրեն ծառայության ժամանակ ծխելու։ Նաև սա կբերի մարտունակության բարձրացմանը և նաև հիվանդությունների նկատմամբ կունենա ավելի մեծ դիմադրողականություն և նաև ավելի ուշ կմահանա և նաև հետագայում կյանք մտնելով չի ծխի։ Սա է իմ առաջարկը, եթե նպատակահարմար գտնեք քննարկենք, եթե չէ, ի՞նչ ասեմ։ Շնորհակալ եմ։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Գեղամ Նազարյան։

 Գ.ՆԱԶԱՐՅԱՆ

-Քանի որ հարց չկարողացա տալ, պարոն Պապիկյան, ընդամենը մի քանի առաջարկ եմ ուզում անել։ Եթե հաշվի կառնեք, հարկ կհամարեք էս ժամկետի կրճատումից հետո կարծում եմ մենք ավելի խիստ պետք է լինենք նրանց նկատմամբ, ովքեր տարբեր եղանակներով փորձում են ազատվել զինվորական ծառայությունից։ Նկատի ունեմ քաղաքացիության փոփոխությունը։ Այսինքն` էս օրենքի ընդունումից հետո մենք պետք է նաև վերադառնանք էդ խնդրին, որ ով երբ ցանկանա իր որդուն քաղաքացիություն չփոխի։

Երկրորդը. էդ բժշկական պատճառներով ազատվելը, բայց առանձին դեպքերում, խիստ ծանր հիվանդությունները հանած, ես կարծում եմ բոլորը պետք է զորակոչվեն բանակ ու իրենց համար կգտնվի այն տեղը, որտեղ իրենք կարող են իրականացնել այդ ծառայությունը։ Ես կարծում եմ նաև, որ պետք է պաշտպանության նախարարությունը կրթության, գիտության նախարարության հետ վերանայի ռազմագիտության առարկայի անցկացումը դպրոցներում և տասնհինգ, տասնվեց ես չգիտեմ հիմա դա որ դասարաններին է համընկնում, բայց տասնհինգ, տասնվեց տարեկանները պետք է իմանան, պայմանական ասած, ավտոմատ քանդել–հավաքելը արդեն դպրոցում։ Բայց հիմա տեխնիկան փոխվել է, կարելի է ծանոթացնել նաև այլ զինատեսակների հետ և դա արվի դպրոցում, որպեսզի ուսումնական զորամաս գնալուց առաջ արդեն ահագին սովորած լինեն, ինչպես իմ սովորած տարիներին։ Կարծում եմ՝ նաև կարող է տարօրինակ հնչել, բայց պաշտպանության նախարարությունը նորից կրթության, գիտության նախարարության հետ պետք է շատ խիստ հսկողություն սահմանի, թե դպրոցներում ինչպես է անցկացվում ֆիզկուլտուրայի առարկաները, որովհետև հիվանդ երեխան...

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն Նազարյան ջան, խնդրում եմ ավարտեք էլի։ Հարգելի գործընկերներ, ոչ մեկդ ժամանակին չեք հետևում։ Հարգելի գործընկերներ, խնդրում եմ հետևել ժամատախտակին։ Շիրակ Թորոսյան։

 Շ.ԹՈՐՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգարժան փոխխոսնակ Ռուբինյան, հարգարժան պարոն նախարար, հարգարժան գործընկերներ, ես ևս կարծում եմ, որ այս բարեփոխումը սպասված է և լրացնում է բանակի, մեր զինված ուժերի բարեփոխումների այն ամբողջ փաթեթը շարունակական, որը մենք այսօր ունենք և, այո, մենք պետք է շեշտը դնենք ոչ թե բանակի քանակի, իհարկե քանակը շատ կարևոր է, այլ առաջին հերթին ռազմատեխնիկական ոգու և մասնագիտական պատրաստվածության բարձր որակի վրա։ Եվ պարոն նախարար, ես առաջարկում եմ, որ, այո, հիվանդությունների մասով ազատումներն ու արտոնությունները սահմանափակել, որովհետև տեսեք մենք ունենք, ենթադրենք, որևէ հիվանդություն, որով զինվորը չի կարող շարային ծառայության անցնել, բայց նա կարող է բարձր IT մասնագիտական հատկություններ ունենալ և շատ լավ, օրինակ, ԱԹՍ թռցնել կամ մի այլ ոլորտի մեջ նստած մի տեղ նա աշխատի, որը շատ ավելի մեծ էֆեկտ է տալու։ Մենք էսօրվա պատերազմները տեսնում ենք, զինվորը զինվորին չի տեսնում, հակառակորդը հակառակորդին չի տեսնում, էսօրվա պատերազմները տեխնոլոգիական պատերազմներ են, և մենք պետք է մեծ ու լայն քայլերով գնանք այդ ճանապարհով, ինչը և այսօր արվում է։ Շատ ակնհայտ է, որ մեր բանակը այսօր արդիական տեխնոլոգիաներով համալրվում է ինչպես դրսից, այնպես էլ մեր սեփական արտադրությամբ և պետք է այս տեմպը անընդհատ պահել, շարունակել և մեր քաղաքացիները պետք է վստահ լինեն, որ այսպես միայն մենք կարող ենք ձեռք բերված խաղաղությունը փայփայել, պահել ու ամրապնդել և այլևս վախեր չունենալ նոր պատերազմի, նոր սարսափների և նոր դժբախտությունների, որովհետև այս ճանապարհով մենք կարող ենք ավելի ապահով խաղաղություն ունենալ։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Քրիստինե Պողոսյան։

 Ք.ՊՈՂՈՍՅԱՆ

-Սիրելի գործընկերներ, երկու կետի եմ ուզում անդրադառնալ, որ այս օրենքի քննարկման ժամանակ երկու կետ անընդհատ բարձրաձայնվում էր որպես անարդարություն։ Իմ որդին հիմա ծառայում է և առաջին անգամ, երբ որ լսեց էս օրենքի մասին, ինքը ինձ զանգահարեց, ասաց` դա անարդար է, բա ինչի պիտի ես երկու տարի ծառայեմ, իսկ հունվարին եկողները ծառայեն մեկ ու կես տարի։ Ես հանգիստ իրեն ասեցի, որ ցանկացած պահին, երբ որ դա ընդունվեր դրանից առաջ կես տարի զինծառայության անցած զինվորներն ասելու էին` անարդար է։ Նույն ձև անարդար է այն տղան, որ տասը տարի առաջ է երկու տարի ծառայել։ Այնպես որ դադարիր անարդարություն փնտրել այնտեղ, որտեղ չկա։ Լրիվ նորմալ է, մի օր պետք է ընդունվեր և դրանից առաջ մարդիկ պիտի երկու տարի ծառայեին։

Պարոն Օհանյան, ձեր բարձրացրած երկրորդ հարցին ատեստավորման հետ կապված ես երբեք ինձ թույլ չեմ տա ձեր հետ բանավեճի մտնել բանակի հարցով, որովհետև ես չեմ անցել էն ճանապարհը, որ դուք եք անցել, չգիտեմ էդքան ինչքան դուք գիտեք, զուտ ուզում եմ կիսվել իմ տպավորությամբ, որը ես տեսնում եմ տղայիս ծառայության ընթացքում։ Այն, որ բազային աշխատավարձը զինծառայողների պիտի բարձրացվի, ես լրիվ համաձայն եմ, լրիվ նորմալ է և կարծում եմ՝ գնում ենք էդ ճանապարհով։ Բայց ատեստավորման հետ կապված, տեսեք, իրենց զորամասում հրամանատարը որոշում է կայացրել՝ ատեստավորման հիման վրա կիրակի օրերը տղաները ազատ օր են ստանում, և դուք չեք պատկերացնում ինչ մրցակցություն է, ինչ առողջ մրցակցություն է էդ զորամասում, այո, որ ամբողջ շաբաթվա ընթացքում իրենց մասնագիտական և ֆիզիկական քննությունների արդյունքում ով լավ արդյունք է ցույց տալիս, գնում է։ Գրեթե բոլոր զորամասի զինծառայողները կիրակի օրը դրսում են ու էնքան լավ են դրանից զգում։

Պարոն Պապիկյան, ես ուզում եմ հպարտանալ էն ճանապարհով, որ մենք անցել ենք և այն ծրագրով, որ մենք բերել ենք։ Գուցե պետք չի բարձրաձայնել, բայց իմ ծրագրավորող տղան այնքան է ոգևորվել «Պաշտպան հայրենյաց» ծրագրով, որ հիմա պայմանագիր է կնքել և հինգ տարի ծառայելու է մեր բանակում։ Ես հպարտանում եմ դրանով ու ինձ ոգևորված ասում է` գիտես ինչ լավ պայմաններ են, ասում եմ՝ գիտեմ, մենք ենք էդ պայմանները բերել։ Այնպես որ կարծում եմ, եթե պատասխանեցի էդ հարցին, շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հակոբ Արշակյան։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, մեր այսօրվա քննարկվող օրինագիծը այն մասին է, որ խաղաղությունը եկել է և խաղաղությունն այսօր է և դա իր արտացոլումն է գտնում այդ թվում նաև մեր պաշտպանական գերատեսչության ընդունած քաղաքականության վրա, ըստ այդմ, ծառայության ժամկետը կրճատելով և դարձնելով տասնութ ամիս։ Ըստ էության, մենք նաև մի բանի մասին պիտի խոսենք, որ բանակը հնարավորությունների տեղ է, մեր հասարակության շրջանում տարբեր ընկալումներ կան բանակի մասին։ Ես ուզում եմ դրա դրական կողմերի մասին խոսել, ցանկանում եմ իմ փորձի մասին խոսել, ասել, որ իմ լավագույն ընկերները մանկության, պատանեկության տարիներին համարժեք բանակից են և մինչև հիմա մենք շատ կարևոր և լավ ճանապարհ ենք անցնում իրար հետ։ Այդ հնարավորությունները պետք է օգտագործել։ Ուզում եմ նաև ծնողներին, ովքեր զինակոչ տարիքի երեխաներ ունեն, ասել, որ ինքս ֆիզիկայի և մաթեմատիկայի դասընթացները պարապել եմ իմ ծառայության ընթացքում և ընդունվել եմ բարձրագույն ուսումնական հաստատություն ծառայությունից հետո և այդ հնարավորությունները այսօր էլ կան բանակում։ Ուզում եմ նաև կոչով դիմել մեր պաշտպանության նախարարին, քանի որ այստեղ է և խնդրել, որպեսզի բանակի հնարավորությունները բազմապատկվեն հատկապես կրթության ոլորտում, որպեսզի այդ տարիները, որոնք ծառայության ընթացքում անցնում են, ինչ-որ չափով անհավասար պայմաններ չստեղծեն այն մարդկանց, ովքեր ծառայում են և նրանց, ովքեր չեն ծառայում, տարկետում ունեն կամ տարբեր այլ պատճառներով, և բանակը նաև որպես, այսպես ասած, տրամպլին օգտագործվի հետագա կյանքում մեծ հաջողություններ ունենալու համար։

Իհարկե նաև մի փոքր անդրադարձ եմ ուզում կատարել պահեստազորի հավաքներին։ Պարոն Ռուբինյան, քսան վայրկյան։ Պահեստազորի հավաքները ես առաջարկում եմ, պարոն Պապիկյան, կազմակերպել նույն զինակոչին նույն զորամասում ծառայած զինվորների այդ նույն կազմով։ Այսինքն` եթե օրինակ ես տասնհինգ, քսան տարի առաջ ծառայել եմ, ես ունեցել եմ բանակում ընկերներ, հրաշալի կլինի հնարավորություն ստեղծել պահեստազորի հավաքի ժամանակ հանդիպել այդ նույն ընկերներին, փորձով փոխանակվել ընտանիքների մասին, խոսել, նաև անձնական հարաբերությունները վերականգնել նրանց հետ, ում հետ կապերը կորել են։ Եվ ես ձեզ հավաստիացնում եմ, որ դա իր էֆեկտը կտա և մարդիկ մեծ ոգևորությամբ կգան այս հավաքներին՝ նաև իրենց ընկերներին հանդիպելու։ Շնորհակալ եմ և հաջողություն եմ մաղթում այս մեր օրինագծին և բարի ծառայություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Սեյրան Օհանյան։

 Ս.ՕՀԱՆՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, բնականաբար, ինչ վերաբերում է բանակին և ցանկացած բարեփոխում, որը որ պետք է բարելավի բանակային ծառայությունը, սկզբունքորեն ընդունելի է, եթե այն բխում է տվյալ երկրում ստեղծված իրավիճակից՝ ելնելով այն խնդիրներից, որոնք կան այսօր Հայաստանի Հանրապետության առջև։ Հայաստանի Հանրապետության սահմանային պաշտպանությունը շուրջ հարյուր կիլոմետր ավելացել է, Ղարաբաղի երկու հարյուր ութսուներեք կիլոմետրին ավելացրել է Ադրբեջանի հետ սահմանը Զոդից մինչև Մեղրի։ Դրանից ելնելով՝ մենք պետք է որոշում ընդունենք, թե ինչպիսին է մեր ազգային անվտանգության ռազմավարությունը և պաշտպանության նախարարությունը պաշտպանական ռազմավարական վերանայում պետք է անի և դրանից բխող հարցերով պետք է ինքը իր համալրման ամբողջ գործընթացը կազմակերպի։ Այդ առումով մեզ համար, պարոն Պապիկյան, ճիշտն ասած ոչ մի բան, բանակային կյանքից ոչ մի բան խորթ չի։ Եվ´ բարեփոխումները, և´ զորակոչային ծառայության բարելավումը, և´ մրցակցության կազմակերպումը, և´ նաև ատեստացիան, և´ իհարկե նաև դասային աստիճանների շնորհումը։ Բայց այս ամենը պետք է բխի մեր մարտական խնդիրներից։ Այսօր մենք տեսնում ենք, որ բանակում սահմանային ծառայության մեջ ընդգրկված են բավականին մեծ քանակությամբ զորահավաք և նաև երկրապահներ, իսկ դրանց ընդգրկումը զինված ուժեր ազդում է բավականին նաև զինված ուժերի կարգապահության վրա։ Այստեղ խոսքը ոչ թե սահմանային պաշտպանությունն է, այլ ընդհանուր մարտական խնդրի կատարումը, իսկ մարտական խնդիրը դա մեր երկրի առջև դրված խնդիրները զինված ուժերի կիրառման պլանի հետ համաձայն իրականացնելն է։

Ինչ վերաբերում է ատեստացիային, ես նորից եմ ասում, ես կարող եմ առանձին հանդիպել, ես նաև ձեզ գրություն եմ գրել, որը նաև վերաբերվել է կազմահաստիքային կառուցվածքային որոշակի փոփոխություններին։ Ներկայիս, չակերտներով եմ ասում, առանց վիրավորելու, ատեստացիոն համակարգը անհավասար պայմաններ է ստեղծում զինված ուժերի միջև։ Նորից եմ ասում՝ հրամանատարը ստանում է, թող ստանա բարձր աշխատավարձ, բայց պետք է այնպես անել, որ իր զորքն էլ ստանա բարձր աշխատավարձ, ընդ որում, որոնք որ գտնվում են սահմանում։ Նորից ասում եմ՝ խնդրի լուծումը՝ համալրման գործընթացի իրականացնելը, իմ առաջարկն է, կուզեք ընդունեք, կուզեք չէ, բազային աշխատավարձի ավելացումն է։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Զարուհի Բաթոյան։

 Զ.ԲԱԹՈՅԱՆ

-Ես ուզում եմ անդրադառնալ այն թեզերին և խոսույթին, որ մենք հաճախ ենք լսում վերջերս։ Այն է` էս ամենը նախընտրական քայլեր են։ Սիրելի գործընկերներ, այդ թվում` ընդդիմադիր, սիրելի լրագրողներ, ես ուզում եմ ձեզ պարզապես հիշեցնել, որ կառավարող ուժի նախընտրական քարոզարշավը սկսվում է Կառավարության ձևավորման հաջորդ օրվանից։ Այո, Կառավարությունն ունի նման գործիքներ՝ իր սահմանած ծրագրով իրականացնելու քայլեր, և սա պետք է կամ հիասթափեցնի սրա իրագործումը կամ էդ քայլերի ոչ հետևողական աշխատանքը կարող է կամ հիասթափեցնել իր ընտրողներին, կամ ամրապնդել վստահությունը։ Բնականաբար, մենք էս ժամկետներում իրականացնում ենք էն քայլերը, որոնք սահմանել ենք կառավարության 2021-2026թթ. ծրագրով։ Հետևաբար, ես ուզում եմ հիշեցնել, որ այո, զինծառայության ժամկետի կրճատումը մեր Կառավարության ծրագրի մաս է կազմում և մենք այն ինքնավստահ կերպով ժամկետներում, սահմանված ժամկետներում իրականացնում ենք։ Հետևաբար, էստեղ որևէ, այսպես ասեմ, արտառոց բան կամ նախընտրական քարոզարշավ չկա կամ, հակառակը, մեր ամբողջ գործունեությունը կարող ենք դիտարկել էդ շրջանակներում։ Ես ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել մեր Կառավարությանը և մասնավորապես պաշտպանության նախարարությանը այս նախաձեռնության համար, և ինչպես պարոն նախարարը նշեց, սա շատ մեծ հոգեբանական դրական ազդեցություն է ունենալու, որը չի կարող նաև իր արդյունքները չունենա ծառայության գործընթացի վրա։ Շնորհակալ եմ։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Աննա Գրիգորյան։

 Ա.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, քննարկվում է պարտադիր զինվորական ծառայության ժամկետի կրճատման հարցը, և ես իսկապես կարծում եմ, որ բազմաթիվ երիտասարդներ, ովքեր առաջիկայում պետք է գնան բանակ և նաև նրանց ծնողները, հատկապես որպես մայր, ծնող, դա պետք է արձանագրեմ, որ դրական եմ տրամադրված և հրապուրիչ է այս փոփոխությունը։ Միևնույն ժամանակ ես գիտակցում եմ, որ սա պրոֆեսիոնալ բանակի ընդամենը մի փոքր ֆրագմենտ պետք է լիներ, էպիզոտ պետք է լիներ, սակայն ես տեսնում եմ, որ համալիր միջոցառումներ իրականացված չեն և էդ համալիր միջոցառումների փոխարեն ընտրված է միայն մի սեգմենտ, այն է` շատ գրավիչ նախընտրական տրամաբանությամբ իրականացվող կտոր է։ Բայց այն, ինչ որ ես հիմա ուզում եմ արձանագրել, այն պարոն Օհանյանն էլ նշեց, բազային աշխատավարձի բարձրացման հարցն է։ Հիմա մենք ունենք խնդիր համալրման։ Եթե պրոֆեսիոնալ բանակ պետք է ձևավորվի, էդ պրոֆեսիոնալ բանակը պետք է ձևավորվի պայմանագրային զինծառայողների միջոցով։ Հիմա դուք ինձ ասեք՝ ինչ գրավիչ պայմաններ եք ստեղծել, այդ թվում նաև աշխատավարձի տեսանկյունից, որ Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացին որոշում կայացնի գնա և պայմանագիր կնքի և պայմանագրային զինծառայող աշխատի։ Ես հիմա այս հակադրություն չէ, բայց համեմատությունը մշտապես բերում եմ, որովհետև կարծում եմ տեղին համեմատություն է պարեկի և սահմանին կանգնած պայմանագրային զինծառայողի մինչև։ Պարոն Պապիկյան, անթույլատրելի է, որպեսզի պայմանագրային զինծառայողը ստանա ավելի ցածր աշխատավարձ ու զգալի ցածր աշխատավարձ, քան պարեկը։ Հասկանում եք, ես ամենայն հարգանքով նրանց իրականացրած աշխատանքի նկատմամբ, ոչ թե հակադրության մեջ եմ դնում, այլ համեմատության մեջ եմ դնում։ Հիմա Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացին, եթե ընտրություն կատարի՝ որտեղ գնա աշխատելու` հաշվի առնելով սահմանում առկա ռիսկերը, մարտահրավերները, պայմանները և էն ինչ որ ունենալու է, օրինակ, Երևանի կենտրոնում պարեկ աշխատելիս, ակնհայտ է չէ՞, եթե մենք համալրման խնդիր ենք փորձելու լուծել, եթե պրոֆեսիոնալ բանակ ենք փորձելու ձևավորել առնվազն տարրական բազային աշխատավարձի բարձրացումը պարզապես հրամայական է։ Եվ շատ կարճ մի բան։ Հիմա ուզում եմ հասկանալ, օրինակ՝ էս փոփոխությամբ ինչ ենք մենք ստանալու, օրինակ՝ մարտական հերթապահության դիրքերում մենք փոփոխություն ունենալո՞ւ ենք, թե՞ չէ, որովհետև բավականին երկար ժամանակ ավել մեր զինծառայողները ստիպված են լինում մնալ դիրքերում։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արման Եղոյան։

 Ա.ԵՂՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, միանշանակ փոփոխությունը ողջունելի է, բայց ես ցանկանում եմ ուշադրություն հրավիրել փոփոխության փիլիսոփայությանը առնչվող մի ասպեկտի վրա, որ իր արմատներով գնում է դեպի մեր կուսակցության հիմնարար սկզբունքներից մեկը։ Դեպի այն է` ոչ թե քչերից շատ, այլ շատերից քիչ։ Այսինքն` ընդհանուր գործի համար մենք ոչ թե պետք է քիչ թվով մարդկանցից պահանջենք մեծ թվով ներդրում յուրաքանչյուրի հաշվով, այլ շատ թվով մարդիկ ընդհանուր գործի մեջ պետք է ունենան, բնականաբար, ավելի փոքր ներդրում, որովհետև մարդկանց թիվը ավելի մեծ է։ Սա վերաբերում է և եկամտահարկի նվազեցմանը։ Ես ուզում եմ հիշեցնել, որ եկամտահարկի համահարթեցման ժամանակ էլ էս աղմուկը կար, թե բա այդ եռաստիճան համակարգը հանում եք, հարուստներին, բանից, թե ոնց աշխատավարձով ապրող մարդը հարուստ է, նույնիսկ եթե մի միլիոն դրամ աշխատավարձ ստանա։ Ես չգիտեմ ոնց է դա հարուստ համարվում, բայց նվազեցնում եք, էս եք անում, էն եք անում։ Պարզվեց՝ ինչ եկամտահարկով մուտքերը բյուջե ավելացան, գրանցված աշխատողների թիվը ավելացավ։ Հետևաբար, ավելի շատ մարդ սկսեց ցույց տալ իր իրական եկամուտները և ավելի շատ եկամտահարկ գեներացնել։ Նույնը վերաբերում է սրան։ Պարզ բան է, որ հասկանում ենք, որ զինվորական ծառայությունը որոշակի իրավիճակ է, որոշակի ոչ քաղաքացիական իրավիճակ է, պարտականությունների շղթա է և ինչքան ավելի քիչ ժամանակով է մարդը պարտավորված էդ գործողությունները կատարել, էնքան ավելի շատ էներգիա կարող է դնել դրա մեջ։ Այնքան ավելի շատ հոգեբանական և ֆիզիկական ներդրում կարող է ունենալ դրան, եթե առջևում ինքը ունի մեկ ու կես տարվա հեռանկար և ոչ թե երկու տարվա։ Հեչ, որ չլինի, մարդիկ ուղղակի, ոչ զինվորական մարդիկ ուղղակի...

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պրն Եղոյան, ավարտեք։

 Ա.ԵՂՈՅԱՆ

-Նախադասությո՞ւնը, թե՞ ելույթը։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ե՛վ նախադասությունը, և՛ ելույթը։

 Ա.ԵՂՈՅԱՆ

-Միանշանակ ճիշտ որոշում է, նաև կողմ եմ, որ այլ տեսակի խրախուսանքներ լինեն։ Մենք պետք է ոչ թե փորձենք մարդկանց համար դժվարություններ ստեղծել, այլ ընդհակառակը, մարդկանց պատրաստել զինվորական գործին և զինվորական ծառայությանը, որտեղ դրա անհրաժեշտությունը լինի։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-«Հայաստան» խմբակցության անունից ելույթ կունենա խմբակցության ղեկավար Սեյրան Օհանյանը, համեցեք։

 Ս.ՕՀԱՆՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, իհարկե դժվար է բանակի, մանավանդ իմ համար, բանակի մասին քննադատական խոսքեր ասելը, բայց, այնուամենայնիվ, իրողությունից ելնելով՝ մենք պետք է համապատասխան որոշում ընդունենք։ Կուսակցական էսպես ծրագրերը մեկ այլ բան է, որովհետև ձեր կուսակցական ծրագրերով մենք ամբողջ Արցախ ենք կորցրել, բայց զինված ուժերի զարգացումը ապահովել է կազմահաստիքային փոփոխությունները, կառուցվածքային փոփոխությունները և համալրումը։ Այլ բան է պատրաստության հետ կապված, ընդ որում, պատրաստությունը մեծ խելք չէ պետք, որ տեսնես, թե ինչ պատրաստություն կա։ «Զինուժ» ծրագիրը նայում ես և այն արտահայտվում է զորավարժություններով, անհատական պատրաստությամբ։ Եվ նաև այն, ինչ որ Հայաստանի Հանրապետությունը ձեռք է բերում, այն ցուցադրում է նաև զորավարժություններում և զորահանդեսներում։ Ինչ է նշանակում պաշտպանության բանակ, երևի թե, պարոն Քոչարյան, դուք այդ խոսքը ասում եք Նիկոլ Փաշինյանի ասած խոսքից հետո, որ մենք մարտունակ բանակը այսուհետև փոխելու ենք պաշտպանունակ բանակի։ Ուզում եմ ասել, որ մարտունակ բանակը դա նշանակում է մարտ վարելու ունակ բանակ, որի մեջ մտնում են և՛ պաշտպանական, և՛ հարձակողական, և՛ այլ գործողություններ, իսկ պաշտպանունակությունը վերաբերում է պետությանը, որի մեջ մտնում են պետության, տնտեսության, տարածքի, բնակչության, նրա բարոյահոգեբանական նպատակի, նրա ռազմավարական նպատակների, հավաքական կամքի և նաև նույն մարտունակ բանակի առկայության պայմաններում։ Ինչ վերաբերում է այն մասին, ինչ ես խոսեցի, ատեստացիային. իրականում Հայաստանի Հանրապետությունում որոշակի չափով խախտվել է աշխատավարձերի էսպես տրամադրման համակարգը, որովհետև մի համակարգ՝ ուժային տարբեր կառույցներին հենց այնպես հատկացրել ենք կամ բարձրացրել ենք աշխատավարձ, բանակում, սահմանում կանգնած զինվորին, ով ամենամեծ դժվարությունն է իր վրա, իր ուսերի վրա դնում, ասում են՝ գնա քննություններ հանձնի, իսկ այդ քննությունները պարզապես հրամանատարական պատրաստության քննություններ են։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-«Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության անունից ելույթ կունենա խմբակցության քարտուղար Արթուր Հովհաննիսյանը։

 Ա.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն Օհանյան, Ղարաբաղի ճակատագրից, երբ խոսում եք, մարդիկ շատ լավ հիշում են, որ ձեր քաղաքական թիմի գործողությունների արդյունքում, նաև ձեր պալատական հեղաշրջման արդյունքում Ղարաբաղը լուծարվեց։ Դրա համար մեծ խելք պետք չի և բարդ ինչ-որ հիշողություն պետք չի։ Նոր է այդ ամենը տեղի ունեցել և ձեր նախարար եղած տարիները հիշում ենք՝ ժեշտի բանկաները սահմաններին կախված։

Սիրելի հայրենակիցներ, քննարկում ենք պարտադիր զինվորական ծառայության ժամկետի կրճատումը երկու տարուց տարի ու կես, և ես ուզում եմ հստակ արձանագրել և բոլորիս համար, ես կարծում եմ, ակնհայտ է, որ այս ամենը, էս բարեփոխումները բանակում իրականացվող առաջին հերթին իրականացվում են խաղաղության շնորհիվ և խաղաղությունն է այն հիմքը, որ տանելու է մեր երկիրը անկասելի զարգացման։ Կլինի դա մեր պաշտպանության ոլորտում, կլինի դա տնտեսության ոլորտում, կլինի դա կրթության ոլորտում, կլինի դա առողջապահության ոլորտում։ Այս քննարկումը օգտագործելով՝ ես ուզում եմ հիշել թեմաների մասին, որոնց մասին էլ չենք խոսում ընդհանրապես։ Մենք հիմա նոր ծառայության գնացող մեր ընկերներին, մեր եղբայրներին, քույրերին պետք է պատմելով հիշեցնենք, թե ինչպիսին էր սնունդը ժամանակին զորամասերում։ Հիմա դրա մասին էլ ոչ մեկը չի հիշում, և ես հպարտ եմ, որ մեր քաղաքական թիմի կառավարման ժամանակ մենք էս փոփոխությունները բերել ենք, որը ի դեպ ընդդիմությունը, օրինակ, ծաղրի էր ենթարկում, երբ որ իրանց կառավարման տարիներին չգիտես ինչեր էին տալիս զինվորականներին։ Ամրաշինական աշխատանքները, որոնք սահմանին իրականացվում են, պարոն Օհանյանը խոսում էր հարյուրավոր կիլոմետրով ավելացած սահմանի մասին, ես հպարտություն էի ապրում և անգամ աչքերիս չէի հավատում, երբ էդ ամրաշինական աշխատանքները ներսից տեսա, և հենց սա է մեծացնում մեր զինվորների մարտունակությունը, երբ որ իրենք տեսնում են, թե պետությունը ինչ է անում, որ իրենք կարողանան լավ անցկացնել իրենց ծառայությունը և ուրեմն իրենց ծառայությունը մատուցել Հայաստանի Հանրապետությանը։ Սիրելի քաղաքացիներ, երբ որ ասում են նաև՝ սա նախընտրական քայլ է, երեկ էլ առողջապահության ապահովագրության թեմայով էին ասում՝ սա մեր նախընտրական ծրագրի իրականացումն է և ամեն ինչ, ինչ որ մենք անում ենք, նախընտրական քայլ է։ Ամփոփելով՝ 2026թ. ընտրություններին ես վստահ եմ, որ ժողովուրդը ընտրելու է խաղաղությունը և վերահաստատելու է էն բոլոր ծրագրերը, զարգացման ծրագրերը, որ իրականացվում են Հայաստանում խաղաղության շնորհիվ և անկասելի է դարձնելու Հայաստանի Հանրապետության զարգացումը։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, ես բոլորիդ նորից խնդրում եմ հետևեք ժամատախտակին։ Եթե այսպես շարունակվի, արդեն չեմ զգուշացնելու և ուղղակի անջատելու եմ մի հինգ վայրկյան հետո, եթե անցնեք։ Եզրափակիչ ելույթ կունենա պարոն Քոչարյանը, համեցեք։ Պարոն Քոչարյան, խնդրում եմ հետևեք ժամատախտակին, ինչպես միշտ անում եք։

Ա.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, գուցե եզրափակիչ ելույթի կարիք չէր լինի, եթե չհնչեին օրինագծից դուրս որոշակի տեսակետներ։ Քիչ առաջ պարոն Օհանյանը մեզ մեղադրեց Արցախը կորցնելու համար։ Պարոն Օհանյան, մենք Արցախը կորցրել ենք շատ վաղուց։ Դուք լավ գիտեք, դուք էլ եք եղել բանակաշինության հիմքում, ես էլ եմ եղել, ես մի քիչ սկզբում ավելի շատ, դուք ավելի քիչ և մինչև 1994թ. մեր բանակը ուներ որոշակի գաղափարական, քաղաքական և ռազմավարական առանձնահատկություններ։ Դրանից հետո մենք անշեղորեն ապրել ենք անկում՝ ընդհուպ մինչև կոռուպցիոն դրսևորումներ, և բանակը 2016թ. արդեն առաջին փորձից հետո, հետախուզական ռազմական գործողության արդյունքում պարզ դարձավ, որ հակառակորդը, ըստ էության, ցույց տվեց, որ ունի առավելություններ։ Մենք էդ առավելությունները իրենց չենք ցանկացել տեսնենք, որովհետև քաղաքական առումով մենք ասում ենք՝ ստատուս քվոն հավերժ է։ Հարցին ես չէի մոտենա, եթե ձեր տեսակետները չհնչեցնեիք կորստի հետ կապված։ Իսկ եթե կորստի պատճառները շատ էիք ուզում իմանալ, այդ քննիչ հանձնաժողովը շատ լավ հարթակ էր էդ ամբողջը վեր հանելու, որը վեր հանված է հասարակությանը և մեր ժողովրդին ներկայացնելու համար, որը անշեղորեն մենք կդարձնենք իրականություն։ Դա էդ մասով։ Իսկ ինչ անում ենք հիմա, անում ենք, կառուցում ենք էն բանակը էն ռազմավարությամբ, որը ոչ միայն կլինի պաշտպանական, այլև իր մարտունակության տեսակետից կլինի մի քանի աստիճան ավելի բարձր։ Գրավչության առումով տիկին Քրիստինե Պողոսյանը նշեց իր զավակի ծառայության հետ կապված, թե գրավչությունը ոնց է բարձրացել։ Դա ոչ միայն ականատեսի, դա ծնողի տեսակետ է, ոչ միայն մեր գործընկերոջ և այդպես է համատարած։ Ես մոտեցա մեր գործընկերներին, Աննա Գրիգորյանին հարցնեի քվեարկությունը, որովհետև չէի հիշում ոնց են քվեարկել, բայց ինձ ասաց, որ չեն քվեարկել։ Ես դրան ըմբռնումով եմ մոտենում, որովհետև էս նախագծին ոչ դեմ ոչ ձեռնպահ բան չի, որովհետև մայրը ուզում է, որ երեխայի ծառայությունը լինի անվտանգ, այլ միջավայրում և էդ միջավայրն այսօր իրականություն է։ Ուստի կոչ եմ անում կողմ քվեարկել, որովհետև հաջորդիվ մենք գնալու ենք առաջ՝ ունենալով ավելի կրթված, ավելի լավ սպառազինությամբ կանոնավոր բանակ։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն Պապիկյան, եզրափակիչ ելույթի համար համեցեք։

 Ս.ՊԱՊԻԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն Ռուբինյան, հուսամ թույլ կտաք ես էլ մի փոքր չարաշահեմ։ Հարգելի գործընկերներ, ես նախ անդրադառնամ մի քանի հնչեցված հարցադրումներին ու ելույթներին։ Նախ՝ ատեստավորման անհավասար պայմանների մասին։ Մրցակցությունն ինքնին անհավասարության և հավասարության մասին է, պարոն Օհանյան, եթե կա ապահովված մրցակցային իրավիճակ և մարդիկ կարող են հավասարապես օգտվել հնարավորությունից, կարծում եմ՝ դա ավելի շատ հավասարության մասին է, քան անհավասարության մասին, և էսօր ասել, որ պետք է բոլորինը համատարած բարձրացնենք աշխատավարձերը ու բանակում չունենանք մոտիվացիոն համակարգ, ես դրան դեմ եմ, եթե անգամ էդ ֆինանսական հնարավորությունը լինի, ես կողմ կլինեմ, որ ատեստավորման սանդղակում ֆինանսական մասը ըստ հարաբերակցությամբ բարձրանա, բայց համատարած բոլորի աշխատավարձը չբարձրանա, որովհետև դա դեմոտիվացնում է զինվորականությանը և համեմատել էսօր նորից կրկին պարեկին ու զինվորականին էն պարագայում, երբ ատեստավորված զինվորականի աշխատավարձը երկու հարյուր հինգից չորս հարյուր յոթանասուն հազար դրամով ավելացել է։ Երկու հարյուր հինգից չորս հարյուր յոթանասուն հազար դրամ։ Սա կարծում եմ փոքր գումար չի, ու եթե հնարավորությունը ստեղծված է բոլորի համար, ինչո՞ւ չպիտի դրանից օգտվեն բոլորը։

Ինչ վերաբերում է նրան, որ սահմանում կանգնած մարդը ժամանակ չունի, չի կարողանում, մենք հիմա ապահովում ենք նաև դրա համար պայմաններ։ Այսինքն` հնարավորություն ենք տալիս, որ զինվորը ունենա բավարար ժամանակ իր ատեստավորման վրա ավելի շատ աշխատելու, իր ֆիզիկական վիճակը ավելի բարելավելու համար։ Իհարկե չեմ կարող այս ամբիոնից չողջունել, որ Ազգային ժողովի պատգամավորի որդին որոշում է ընդունել դառնալ պայմանագրային զինծառայող «Պաշտպան հայրենյաց» ծրագրով։ Ես սպասում էի, որ Ազգային ժողովը կծափահարի, բայց չծափահարեց։

 ԾԱՓԱՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 Իրականում սա նաև նրա մասին է, որ ոչ միայն համակարգը հավասար է բոլորի համար, այլև այն շատ գրավիչ է և այսօր մեր երիտասարդները, պատանիները որոշում են ընդունում դառնալ զինվորական և իրենց կյանքը կապում են զինվորականության հետ։

Հարգելի գործընկերներ, սիրելի քաղաքացիներ, մեկ ու կես տարի զինվորական ծառայությունը դարձնելու նախաձեռնությունն ունի մեկ նպատակ` Հայաստանի Հանրապետության բանակը դարձնել օր առաջ ավելի պրոֆեսիոնալ և սրա հիմքում, ինչպես նշել եմ, ընկած է մեր համալրման արդյունավետությունը։ Նախկինում ես առիթ եմ ունեցել հնչեցնել թվեր, այսօր այլևս թվերի մասին չեմ խոսի, բայց, եթե կրկին կլինեն հաշվարկների հետ կապված կասկածներ, ես պատրաստ եմ ևս մի անգամ այս հարցին անդրադառնալ։ Շնորհակալ եմ։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, հարցի քննարկումն ավարտվեց։ Քննարկում ենք Կառավարության ներկայացրած ««Օտարերկրացիների մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։ Հիմնական զեկուցող` ներքին գործերի նախարարի տեղակալ Արմեն Ղազարյան։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ազգային ժողովի հարգելի փոխնախագահներ, հարգելի պատգամավորներ, ձեր ուշադրությանն է ներկայացվում ««Օտարերկրացիների մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքը և հարակից օրենքների նախագծերի փաթեթը։ Փաթեթի բովանդակությունը ներկայացնեմ մի քանի հիմնական կետերով։

Առաջինը օտարերկրացիներին տրվող կացության կարգավիճակների վարչարարության թվայնացումն է։ 2022 թվականից մինչ այս միայն աշխատանքի հիմքով ժամանակավոր կացության կարգավիճակի տրամադրման վարչական վարույթն է իրականացվում էլեկտրոնային եղանակով։ Ներկայումս այս փաթեթի ընդունմամբ և տեխնիկական միջոցների ներդրմամբ օտարերկրացիներին տրամադրվող բոլոր կացության կարգավիճակները կլինեն ժամանակավոր, մշտական և նրանց բոլոր հիմքերը` աշխատանքի, ուսման, ձեռնարկատիրական գործունեության և այլ հիմքերով, ամբողջապես գործընթացը կթվայնացվի։

Երկրորդը` մենք որոշակի հստակեցում ենք մտցրել կացության կարգավիճակների տեսակների և վարույթների գործընթացում։ Մենք համապատասխանեցրել ենք, ըստ էության, կացության կարգավիճակների չափանիշները եվրոպական ստանդարտներին և այժմ մենք կունենանք ժամանակավոր և մշտական կացության կարգավիճակներ։ Հստակեցվել են նաև այդ կացության կարգավիճակների հիմքերը՝ սահմանելով, որ հատուկ կացության կարգավիճակին բնորոշ ազգությամբ հայ լինելը և նշանակալի ներդրում ունենալը տնտեսության և այլ ոլորտներում կսահմանվեն որպես մշտական կացության կարգավիճակի հիմքեր։

Երրորդ կարևոր փոփոխությունը աշխատանքային գործունեության հիմքով կացության կարգավիճակի տրամադրման վարույթում նախատեսված փոփոխությունն է։ Նախկինում մենք ունեինք մի գործընթաց, որ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունը այդ վարույթի շրջանակներում գործատուին պետք է առաջարկեր հայաստանցի աշխատողի` Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի գործազուրկի թեկնածություն և այդ պրակտիկան մեր մոտ կիրառվել է շուրջ երեք տարի։ Ըստ էության, մենք տեսել ենք, որ տասնութ հազարից ավել վարույթների ընթացքում այս պրակտիկան կիրառվել է շուրջ տասն անգամ։ Ըստ էության, չգործող պրակտիկա է և մենք այս փոփոխություններով առաջարկում ենք այդ պրակտիկան վերացնել, դրա փոխարեն, ոչ միայն դրա փոխարեն, բայց այդ թվում և դրա փոխարեն առաջարկում ենք ներդնել քվոտավորման համակարգը ըստ կացության կարգավիճակների տեսակների, հիմքերի և սահմանել լիազորող նորմ, որով Կառավարությունը յուրաքանչյուր տարի պետք է անդրադարձ կատարի քվոտավորման համակարգին։ Որոշակիորեն վերանայվել են նաև կացության կարգավիճակների համար սահմանված պետական տուրքերը, որոնք վարչարարության ծավալների ավելացման, ինչպես նաև այն ծախսային մասով, որը վարչարարության իրականացման համար երկար ժամանակ չէին վերանայվել, ըստ այդմ, ժամանակավոր կացության կարգավիճակի համար սահմանվել է հարյուր հիսուն հազար պետական տուրք և մշտական կացության կարգավիճակի համար` երկու հարյուր հիսուն հազար պետական տուրտ։ Սրանք հիմնական կետերն էին։ Եթե հարցեր լինեն, սիրով կպատասխանեմ։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցերի համար` հերթագրում։ Թադևոս Ավետիսյան։

 Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Բարև ձեզ, պարոն նախարար։ Դուք առաջարկում եք որոշակի փոփոխություններ, որոնց, բնականաբար, նպատակը օտարերկրացու աշխատանքի թույլտվության համակարգի լավարկումն է։ Նայեք, կարևորագույն հարցը էս գործիքի իրականում ներքին աշխատաշուկան պաշտպանելն է, նախ և առաջ դրա համար է այս գործիքը, և պաշտպանելու իմաստով դուք նաև ձեր զեկույցում նշեցիք, որ տեղի աշխատաշուկայի վերլուծության արդյունքում գործազուրկի առաջարկելու էդ գործիքը հանում եք, որովհետև չի աշխատում։ Տեսեք, սա լավ հիմնավորում չի։ Հիմա ես ուզում եմ դուք պատասխանեք՝ դրա անհրաժեշտությունը կա, թե չկա, որովհետև, եթե երեք տարում էդ գործիքը չի աշխատել, դա դեռ չի նշանակում, որ դրա անհրաժեշտությունը չկա և դա խնդիր չի լուծում։ Գուցե գործիքը պիտի լավարկվի, գուցե պիտի ավելի ինստիտուցիոնալ դարձվի, ավելի մարդիկ դրան վերաբերեն, պատասխանատուները պիտի վերաբերեն ավելի լուրջ, ոչ թե մատների արանքով։ Հակառակ դեպքում ինչ էլ անեք, օտարերկրացու աշխատանքի թույլտվությունը, ոնց որ հիմա, էս փոփոխությունից հետո էլ դառնալու է ձևական, կրելու է ձևական բնույթ, անիմաստ վարչարարություն, որը և գործատուների համար իմաստ չի ունենում, և աշխատաշուկայի պաշտպանության տեսանկյունից խնդիր չի լուծում։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Ավետիսյան, թույլ տվեք չհամաձայնել էն կանխադրույթի հետ, որ վարչարարության ձևական բնույթը դուրս բերելը կրկին ստեղծելու է ձևական վարչարարություն։ Ըստ էության, հենց սա է ձևական վարչարարությունը, երբ որ երեք տարվա պրակտիկայի ընթացքում մենք տասնութ հազար քեյսերի պարագայում ընդամենը տասը գործ ենք ունեցել, որը ըստ էության, չի ավարտվել ներքին աշխատաշուկայի պաշտպանությամբ։ Եթե մենք նպատակ էինք դրել այս գործիքի միջոցով ապահովել ներքին աշխատաշուկայի պաշտպանություն, ըստ էության, տեսնում ենք, որ այս գործիքակազմը չի աշխատում։ Հիմա ասում եք՝ արդյոք գործիքակազմի կիրառման ձևի մեջ է խնդիրը, թե հենց գործիքակազմի մեջ է։ Մենք տեսնում ենք՝ հենց գործիքակազմի մեջ է, որովհետև տարիներ շարունակ ավելանում է օտարերկրյա աշխատուժի քանակը։ Ըստ այդմ դա նշանակում է, որ ներքին շուկայում պահանջարկ կա և սա փոխկապակցված է կացության կարգավիճակի վարչարարության հետ։ Ըստ այդմ մենք փորձել ենք էս վարչարարության մեջից այս կտորը հանել, բայց քվոտավորման համակարգը էս խնդրի հարցը, ըստ էության, լուծում է, որովհետև համապատասխան տեսակի համար, եթե Կառավարությունը գտնի, որ անհրաժեշտություն չկա հավելյալ աշխատուժ ներգրավել, օտարերկրյա աշխատուժ ներգրավել. քվոտան ի՞նչ է, ըստ էության, ինքը քանակական սահմանաչափի սահմանում է։ Կառավարությունը յուրաքանչյուր տարի կարող է քանակական սահմանափակումներ մտցնի և ասի, որ չի ցանկանում, օրինակ, աշխատանքի հիմքով ժամանակավոր կացության կարգավիճակների այս սահմանաչափից ավել քանակով տրամադրումը օտարերկրացիներին։ Կարծում եմ՝ քվոտավորման համակարգի ներդրումը, ըստ էության, էս հարցի լուծումն է, բայց աշխատաշուկան դինամիկ փոփոխվում է, և էս գործիքները, մենք կարող է ինչ-որ պահի անհրաժեշտություն լինի կիրառել քանակականը, ինչ-որ պահի՝ որակականը։ Ըստ էության չեմ կարծում, որ մենք պետք է էսպես շատ դոկտրինալ մոտենանք էս հարցին, առավել պետք է ճկունություն ցուցաբերենք։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք։

 Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Ելույթով կանդրադառնամ ավելի մանրամասն էդ գործիքին, բայց կանցնենք նաև քվոտավորմանը։ Դուք ասում եք քվոտավորում, ի սկզբանե բերել եք էլի ոչ ամբողջական լուծում, պարոն Ղազարյան, որովհետև քվոտավորումն տենց ըստ տեսակների ասենք, օրինակ, օտարերկրացու աշխատանքի թույլտվության հիմքով կացության կարգավիճակի համար պայմանական դնում ենք տարեկան իքս մարդու համար, սա չի լուծելու այդ խնդիրը, որովհետև քվոտավորումը պիտի լինի ըստ ոլորտների, ըստ մասնագիտությունների, ուզում եք իմանաք՝ նաև ըստ երկրների, որ սա ոչ թե ես ասում եմ էսպես տրամաբանությունից ելնելով կամ միջազգային պրակտիկա և միջազգային պրակտիկայում լավագույն փորձը ցույց է տալիս, եթե էստեղ որոշակիություն չկա, տարանջատում չկա, թիրախավորում չկա, էս գործիքը ընդամենը նորից մնում է զուտ որպես վարչարարություն իր բոլոր էսպես էն բացասական հետևանքներով՝ առաջացնելով նոր խնդիրներ և չլուծելով խնդիր։

Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Կրկին չեմ կարող համաձայնել, պարոն Ավետիսյան, ես ձեր ներկայացրած մտքի հետ, որովհետև, որ ասում եք՝ չի լուծելու խնդիր, իսկ ո՞րն է խնդիրը, ինչպե՞ս ենք մենք ձևակերպել էդ խնդիրը։ Եթե խնդիրը ձևակերպել ենք որպես ներքին աշխատաշուկայի պաշտպանություն, էդ դեպքում ի՞նչ ենք մենք անելու էն բազում աշխատատեղերի հետ, որոնք երբևէ չեն լրացվում։ Այսինքն` մենք էստեղ ունենք կառուցվածքային գործազրկության խնդիր, երբ որ մենք ունենք բազում գործազուրկներ, ովքեր չեն գտնում աշխատանք և բազում աշխատատեղեր, որոնք չեն համալրվում համապատասխան գործազուրկներով, ինչը նշանակում է, որ մենք պետք է թիրախավորենք որակավորումների բարձրացումը, ինչը ևս անում են մեր գործընկերները աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունում։ Միաժամանակ մենք ունենք բավարար հիմքեր, երբ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունը, տեսնելով, որ աշխատաշուկայում արդեն համալրումները բավական են և ավելացման անհրաժեշտություն չկա, կարող է առաջարկությամբ հանդես գալ, և Կառավարությունը տվյալ տարվա համար սահմանի աշխատանքի հիմքով որոշակի քվոտա։ Բացարձակ դեմ չեմ ձեր էն գաղափարին, որ քվոտաների համակարգը կարող է ընդլայնվել և ներառել որոշակի տեսակավորումներ ըստ մասնագիտությունների և այլն, բայց սա հետագա քայլերի անելիք է, որը կարող ենք քննարկել համատեղ սիրով, որևէ խնդիր չեմ տեսնում այս մասով։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Գառնիկ Դանիելյան։

 Գ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Հարցս քննարկվող թեմային չի վերաբերում, բայց քանի որ վերջին շրջանում շատ ցավոտ մի խնդրի առջև ենք բախվել, ես էդ հարցը ցանկանում եմ ևս մեկ անգամ բարձրացնել։ Միգուցե ձեր տիրույթում չի էս հարցը, բայց խնդրում եմ նաև այս հարցին պատասխանեք։ Հարցս հետևյալն է. մեր դպրոցներում, կրթօջախներում վերջերս տարածված է այդ միջանձնային հարաբերությունների հարցերը, տեսանյութեր էլ հրապարակվեցին։ Դրանից առաջ, ուրեմն, թմրանյութերի շրջանառության հետ կապված խնդիրներ կար Մխչյան գյուղում և այլ տեղերում։ Հիմա հարցս հետևյալն է. ժամանակին կային անչափահասների գծով տեսուչներ, հիմա խնդիրն ինչո՞ւմն է, թերացել են էդ մարդիկ, որոնք որ պատասխանատու են։ Դուք հետևություններ արե՞լ եք՝ ինչն է խնդիրը և ինչ քայլեր են ձեռնարկվում։ Շնորհակալություն։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Պարոն Դանիելյան, ինչպես նշեցիք, անմիջականորեն չի առնչվում նախագծին, սակայն հարցը բարձրացվել է, անդրադառնամ։ Ներկայումս անչափահասների հետ աշխատանքի ֆունկցիոնալը չի անհետացել, այն համայնքային ոստիկանության գործունեության տիրույթում է և բնականաբար յուրաքանչյուր դեպքով իրականացվում է վերլուծություն, իրականացվում են հետևություններ և ձեռնարկվում են կոնկրետ քայլեր։ Դրանցից մեկը հենց նաև կարող եմ նշել էն օրենսդրական նախաձեռնությունը, որ խորհրդարանը ընդունել է։ Դա անչափահասներին զենքի նմանվող առարկաների, ձևով նմանվող առարկաների վաճառքի սահմանափակումներն են։

Հիմա մենք նաև վարչարարություն ենք իրականացնում, որպեսզի համապատասխան էդ զենքի նմանվող առարկաները, որոնք կարող են բերվել դպրոցներ և կարող են տհաճ հետևանքներ ունենալ, անցանկալի հետևանքներ ունենալ հետագայում, դա սահմանափակվի։ Մենք շարունակաբար աշխատանք ենք իրականացնում կրթական հաստատությունների հետ, որպեսզի նման դեպքերը բացառվեն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք։

 Գ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Ցավոք, նաև մեր դիտարկմամբ նման դեպքերը վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ շատանում են և էս առումով կարծում եմ՝ նաև օրենսդրական այլ փոփոխություններ էլ են պետք և ձեր գերատեսչությունն էլ պիտի համապատասխան հետևություններ անի էս սարսափելի իրավիճակը, որ կա, վերահսկելի դարձնելու, և ի վերջո մենք մատաղ սերնդի հետ գործ ունենք, որը մենք նաև տեսնում ենք, մեզ բազմաթիվ ահազանգներ են գալիս։ Ճիշտ է, մենք նման հարցերում նաև իրավապահ համակարգին էլ ենք դիմում, բայց ամեն դեպքում էս հարցում շատ հսկայական անելիքներ կան, նաև եղած գործիքակազմը բավարար չէ, պայքարի ձևերը կարծում եմ, որ պիտի ավելի կատարելագործվեն, ավելի գործուն մեխանիզմներ կիրառվեն, որ կարողանանք արդյունավետ աշխատանք տանել էս ուղղությամբ և եթե պետք է այդ օրենսդրական փոփոխությունները, Ազգային ժողովը պատրաստ է նաև էս հարցով քննարկումներ ունենալ։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Դանիելյան, զուտ կուզեի արձանագրել, որ իրավիճակը վերահսկվում է թե օպերատիվ իմաստով, թե կրթական հաստատությունների հետ համագործակցության իմաստով և կցանկանայի շեշտադրել, որ ներքին գործերի նախարարությունը այս խնդիրները տեսնում և արձանագրում է, այլապես դրանք արտացոլված չէին լինի մեր ռազմավարություններում։ Օրինակ՝ թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության դեմ պայքարի ռազմավարությունը, որն ընդունել է Կառավարությունը, որ ներկայացրել է ներքին գործերի նախարարությունը։ Երիտասարդացմանը անդրադարձ կա և համապատասխան գործիքակազմերի կիրառությունը առաջարկված է և մենք քայլեր ենք իրականացնում էդ ուղղությամբ, բայց միաժամանակ կցանկանայի շեշտադրել այն հանգամանքը, որ սա կոմպլեքս խնդիր է, միայն մեկ գերատեսչության խնդիր չէ, կրթական հաստատությունների հետ կապված խնդիր է, առողջապահական հաստատությունների։ Միանշանակ համաձայն եմ, որ խորհրդարանի հետ աշխատանքի անհրաժեշտություն ևս կա։ Նշեցի զուտ մեկ օրինագիծ, որը ընդունել ենք, որն իր դրական էֆեկտներն ունենում է։ Պատրաստ ենք համագործակցել, եթե այլ գաղափարներ էլ կան, քննարկենք և համատեղ նախաձեռնություններով հանդես գանք։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։ Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Արմեն Խաչատրյանին, համեցեք։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն, հարգելի գործընկերներ, նախագծով թվայնացվում է օտարերկրացիներին կացության կարգավիճակ տալու գործընթացը և դարձնում ավելի դյուրին վարչարարությունը։ Քննարկվել է գլխադասային հանձնաժողովում այս նախագիծը, խնդրում եմ կողմ քվեարկել։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցերի համար` հերթագրում։ Հերթագրվածներ չկան, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։ Մտքերի փոխանակության համար` հերթագրում։ Թադևոս Ավետիսյան։ Պարոն Ավետիսյան, համատեղելո՞ւ եք երկու ելույթը։ Շատ լավ։

 Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, կարծում եմ՝ կարևոր նախագիծ ենք քննարկում, որովհետև օր օրի բոլորիս աչքի առջև էն խնդիրը, որ էս նախագծով պետք է լուծվի կամ ընդհանրապես էս կարգավորումներով, օր օրի էդ խնդիրը ավելի մեծանում է։ Խոսքը վերաբերում է Հայաստանի Հանրապետության աշխատաշուկայում օտարերկրացիների աշխատանքին։ Այո, էս խնդիրը կա, կա նաև համաշխարհային պրակտիկայում և կան նաև սրա լուծումները։ Ի՞նչ է առաջարկում Կառավարությունը, Կառավարությունն էս նախագծով առաջարկում է, որ օտարերկրացիների աշխատանքի թույլտվության գործիքակազմը որոշակի փոփոխությունների ենթարկվի։ Պարզ ասած՝ օտարերկրացիների աշխատանքի թույլտվությունը, ըստ էության, չի գործելու կամ լինելու է բացառապես ձևական բնույթի։ Բայց դրա փոխարեն ներդրվելու է քվոտաների համակարգը։ Այսինքն` օրինակ ասելու ենք, որ տարեկան Կառավարությունը որոշելու է՝ այսքան մարդուց ավել օտարերկրացի մարդ չի կարող Հայաստանում աշխատի։ Սա նորից լուծում չի, եղածն էլ մի բան չէր, էս առաջարկով էլ միևնույն է խնդիրը չի լուծվում և ասեմ ինչու։ Նախ ինչումն է խնդիրը։ Խնդիրը հետևյալն է. գանք նպատակից, էս գործիքի նպատակը արդյունավետ պաշտպանությունն է Հայաստանի Հանրապետության աշխատանքի շուկան և սա, այո, լեգիտիմ նպատակ է և աշխարհի որևէ երկիր, եթե էդ խնդիրն ունի, էդ նպատակն էլ ունի։ Հիմա ոնց են լուծում այս խնդիրը։ Լուծում են երկու գործիքների արդյունավետ համադրմամբ։ Եվ օտարերկրացիների աշխատանքի թույլտվությունը և քվոտան պիտի համադրվեն։ Սրա մասին բազմաթիվ անգամներ ասել ենք և էս ընթացքում էլ ասում էինք, որ միայն օտարերկրացիների աշխատանքի թույլտվությունը էս մեխանիզմով ձևական բնույթ է կրում, ինչը պարոն Ղազարյանը քիչ առաջ ասեց, որ, այո, սա կրել է, ըստ էության, ձևական բնույթ։ Բայց երեք տարի հետո ասեց, ոչինչ, բայց հիմա նորից եմ ասում՝ ձեր առաջարկը, պարոն Ղազարյան, խնդրի լուծումը չի։ Օտարերկրացիների աշխատանքի թույլտվություն պարտադիր պիտի տրամադրվի միայն էն դեպքում... ինձ զուգահեռ խոսում եք, մի րոպե թողեք մտքերներս հավաքենք, խոսենք էլի, հետո էլ կասեք ժամանակը չի հերիքում։ Էլ նա չի լսում, իր հետ եմ։ Հիմա տեսեք խանգարում եք էլի, թողեք խոսենք, ժամանակը չի հերիքում, համ էլ օգտակար բան եմ ասում։ Ուրեմն, տեսեք շատ կարևոր է, շատ կարևոր է այստեղ, որ Հայաստանի Հանրապետության աշխատաշուկայի վիճակը գնահատվի, և եթե կա մեկ մարդ, որ կարա հավակնի էդ աշխատատեղին, օտարերկրացու աշխատանքի թույլտվության գործիքը դրա մասին է, եթե մեկ մարդ կա Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացի, որ կարա այդ թափուր աշխատատեղը համալրի, մենք դա պիտի ապահովենք, որ գործատուն էդ մասին իմանա, իր գնահատումը դրա վերաբերյալ կա և եթե չստացվի էդ համալրումը, նոր դիմի, այլ երկրից աշխատող բերի և համալրի։ Հիմա դուք էս մասը հանում եք, հիմա ասում եք՝ հանում ենք, որովհետև լավ չի աշխատել։ Լավ չի աշխատել, ուրեմն պիտի մտածենք նենց անենք, տեղեկատվական համակարգերը զարգացնելով և այլն, որ իրապես նաև պատասխանատու պետական մարմինն իր գործն անի, ոչ թե մատների արանքով նայի նաև իրավական կարգավորումների արդյունքում, որ էս գործիքը աշխատի։ Հիմա սա, որ հանեք, թողեք մենակ քվոտավորում, էն էլ ընդհանուր, առանց իդենտիֆիկացնելու, առանց տարանջատելու, թե քվոտավորումը որ ոլորտներին պիտի վերաբերի, որ մասնագիտություններին պիտի վերաբերի։ Ի դեպ նաև՝ որ երկրներին պիտի վերաբերի, որովհետև էս ռիսկերը տարբեր են, էս ընդհանուր գործիքը սրա տեղը բերելու եք, երեք տարի հետո էլ գալու եք ասեք՝ քվոտավորումները չաշխատեց, խնդիրը չլուծեց, եկեք էս էլ հանենք։ Այսինքն` կամ հիմա խնդիրը պիտի ամբողջության մեջ բերեք լուծենք, կամ ավելորդ վարչարարություններով մարդկանց մի տանջեք։ Սա է ասածս և առաջարկս և այստեղ, այո, խնդիրը բազմաշերտ է, լուծումներն ու գործիքներն էլ, որ կան, ամբողջական ծավալով պիտի կիրառվեն, որ խնդիրը լուծվի ողջ ծավալով։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Մտքերի փոխանակությունն ավարտվեց։ Եզրափակիչ ելույթ, պարոն Խաչատրյան կունենա՞ք. ոչ։ Պարոն Ղազարյան, համեցեք։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Անդրադառնամ պարոն Ավետիսյանի բարձրացրած հարցերին, բայց մի շեշտադրում մինչև ձեր հարցերին անդրադառնալը, պարոն Ավետիսյան։ Էս նախագիծը հիմնականում կացության կարգավիճակների տրամադրման գործընթացի թվայնացման մասին է, էս զուտ, թե ինչի մասին է նախագիծը։ Երկրորդը` ինչ վերաբերվում է աշխատանքի թույլտվության տրամադրմանը կամ չտրամադրմանը, ձևական վարչարարություն լինելուն կամ չլինելուն, նայեք հետևյալը կա։ Կրկին ինչն ենք իդենտիֆիկացնում որպես խնդիր։ Դուք ասում եք՝ խնդիրը ներքին աշխատաշուկայի պաշտպանությունն է, ես ասում եմ, որ մենք շարունակաբար ներքին աշխատաշուկայում տեսնում ենք բազմաթիվ աշխատատեղեր, որոնք չեն համալրվում և տեսնում ենք գործազուրկներ, ովքեր չեն գտնում այդ աշխատատեղերը։ Այսինքն` օտարերկրացիներին կացության կարգավիճակների տրամադրման գործընթացը կիրառել որպես էսպես հավելյալ գործիք աշխատաշուկայում պահանջարկը և առաջարկը իրար հանդիպացնելու համար, էդ փորձը արեցինք և տեսնում ենք, որ դա չի աշխատում։ Դրա համար մենակ մեկ մարդու մասով էս օրինակը բերելը չեմ կարծում, որ տեղին է, որովհետև, ըստ էության, ասում եմ՝ տասնութ հազար քեյսերից ընդամենը տասի պարագայում է, որ առաջարկ է նույնիսկ ներկայացվել տեղացի գործատուի կողմից։

Երկրորդը` մրցակցային պայմաններ են գործում աշխատաշուկայում, ինչով են մրցակցում աշխատողները։ Լինեն օտարերկրացի, թե տեղացի, մրցակցում են իրենց գիտելիքներով և հմտություններով։ Այսինքն` սրա ճանապարհը ոչ թե վարչական գործիքներով խիստ սահմանափակումներ մտցնելն է, այլ քո տեղական աշխատաշուկայի որակավորումները բարձրացնելը, ինչի ուղղությամբ Կառավարությունը ձեռնարկում է համապատասխան ջանքեր։ Ինչի՞ համար է այդ պարագայում, կասեք, քվոտավորման համակարգը։ Համաձայն եմ, որ սա պարզ քվոտավորման համակարգ է, Հայաստանը երբևէ չի կիրառել, դրա համար մենք միանգամից բարդ քվոտավորման համակարգ չենք ներդրել, պարզ համակարգ ենք ներդրել, ըստ անհրաժեշտության կարող ենք աշխատել և այն առավել զարգացնել։ Քվոտավորման համակարգը այն բանի համար է, որ եթե Կառավարությունը, ինչպես դուք շատ ճիշտ նշեցիք, աշխատաշուկայի գնահատում իրականացնելուց հետո, որովհետև դա պարզապես հնարավոր չի որոշել, աշխատաշուկայի գնահատում իրականացնելուց հետո տեսնի անհրաժեշտությունը սահմանափակումների մտցնելու, այդ սահմանափակումները կարող են մտցվել քանակական կերպով և դրանով, եթե տվյալ պարագայում անհրաժեշտություն լինի պաշտպանել աշխատաշուկան, էս վարչական գործիքն ունենա։ Սակայն կիրառելու տեսանկյունից միանգամից չվերցնի կիրառի, այլ սկզբից գնահատումն իրականացնի։ Իսկ մինչև էդ, կարծում եմ, որ աշխատաշուկան ևս մրցակցային շուկա է, որտեղ պետք է աշխատողները մրցակցեն իրենց գիտելիքներով և հմտություններով։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարցի քննարկումն ավարտվեց, և ընդմիջում՝ երեսուն րոպե։

ՆԱԽԱԳԱՀՈՒՄ ԵՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ ՆԱԽԱԳԱՀ ԱԼԵՆ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ ԵՎ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՏԵՂԱԿԱԼ  ՌՈՒԲԵՆ ՌՈՒԲԻՆՅԱՆԸ

 

Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, քննարկում ենք Կառավարության ներկայացրած ««Տեսանկարահանող կամ լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված ճանապարհային երթևեկության կանոնների խախտումների վերաբերյալ գործերով իրականացվող վարչական վարույթի առանձնահատկությունների մասին» օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը: Հիմնական զեկուցող՝ ներքին գործերի նախարարի տեղակալ Արմեն Ղազարյան: Համեցեք:

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ: Ազգային ժողովի մեծարգո փոխնախագահներ, հարգելի պատգամավորներ, ձեր ուշադրությանն է ներկայացվում տեսանկարահանող և լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված ճանապարհային երթևեկության կանոնների խախտումների վերաբերյալ վարչական վարույթի առանձնահատկությունների օրենքում փոփոխությունների նախագիծը: Նախագծի տրամաբանությունը հետևյալն է՝ եթե օտարերկրացին Հայաստանի Հանրապետությունում չհաշվառված տրանսպորտային միջոցներով կատարում է իրավախախտում Հայաստանի Հանրապետության տարածքում, ապա վերջինս նույնականացվում է և նրա կողմից կատարված վարչական տուգանքի մասով ծանուցում է ստանում և հնարավորություն է ունենում վարչական տուգանքը վճարել և մարել սահմանին: Ներկայումս նման հնարավորություն առկա չէ այն պարագայում, երբ որ օտարերկրացին նման իրավախախտում կատարում է Հայաստանի Հանրապետությունում հաշվառված տրանսպորտային միջոցներով:

Ըստ էության փոփոխությունն առնչվում է հենց այս դրույթին, և մենք առաջարկում ենք, որպեսզի Հայաստանի Հանրապետությունում հաշվառված տրանսպորտային միջոցով, եթե օտարերկրացին կատարի ճանապարհային երթևեկության կանոնների խախտում, ապա այդ տուգանքները ևս նրան ծանուցվեն և հնարավորություն ունենա օտարերկրացին մարել սահմանին, այլապես մենք ստիպված ենք լինում ներկայումս այդ վարչական տուգանքներն ուղարկել վերջինիս հաշվառման հասցեներով օտարերկրյա պետություններ, որն ավելացնում է նաև հավելյալ փոստային ծախսերը:

Այս նախագծի ընդունմամբ մենք հնարավորություն կունենանք նաև որոշակի բյուջետային խնայողություններ ապահովել նման ծախսերի վրա. տարեկան շուրջ 90 միլիոն դրամ է ուղղվում, ըստ այդմ՝ առաջարկում եմ հաստատել:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում: Նարեկ Գրիգորյան:

 Ն.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Պարոն Ղազարյան, ճիշտն ասած հարցս նախագծին չի վերաբերվում, բայց ոչ պակաս կարևոր ա: Տեսեք, քանի որ, ըստ էության, ձեր ենթակայության տակ են գտնվում մեր անձնագրային գրասենյակները, մարզային, ես ուզում եմ ասել, որ Գեղարքունիքի մարզում բոլոր անձնագրայիններում պտտվել եմ և իրապես անմխիթար վիճակում է գտնվում նրանց շենքային պայմանները և ուզում եմ՝ դուք որևիցե տեղեկություն տաք՝ արդյոք ինչ-որ բան պլանավորվում է այդ տարածքների վերաբերյալ: Շնորհակալություն:

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Գրիգորյան: Ընդհանուր տեղեկություն ներկայացնեմ բիոմետրիկ համակարգի ներդրման մասով, որ նաև առնչվում է ձեր հարցի պատասխանին: Գիտեք, որ մենք պետություն-մասնավոր գործընկերության շրջանակներում իրականացրել ենք մրցույթ, և աշխարհի ամենահեղինակավոր ֆրանսիական ընկերություններից մեկն է հաղթել այդ մրցույթը, և էստեղ Հայաստանում հիմնել է ընկերություն՝ «Հայփաս» ընկերությունը, որի հետ համագործակցաբար մենք իրականացնում ենք անձնագրային համակարգի մոդեռնիզացիան, ինչի շնորհիվ, ուրեմն մենք բարելավումներ ենք իրականացնելու ինչպես քաղաքացուն մատուցվող ծառայությունների որակի և բնույթի իմաստով, այնպես էլ ֆիզիկական, ուրեմն, ենթակառուցվածքների մասով:

Ենթակառուցվածքները բերվելու են ժամանակակից ստանդարտներին: Ինչպես թվային ենթակառուցվածքները, այնպես էլ ֆիզիկական ենթակառուցվածքները, և մենք նախատեսում ենք, որ պետք է ունենանք միասնական ստանդարտ մասնավոր գործընկերոջ հետ, որն էլ իր հերթին առաջնորդվում է լավագույն եվրոպական ստանդարտներով: Առաջիկա տարվա ընթացքում այդ աշխատանքներն իրականացվելու են: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք չունե՞ք: Շատ լավ, հարցերն ավարտվեցին: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Քրիստինե Պողոսյանին:

 Ք.ՊՈՂՈՍՅԱՆ

-Հարգարժան փոխխոսնակներ, հարգելի գործընկերներ, հարցը քննարկվել է պաշտպանության և անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովում: Կարծում եմ, որ այս օրենքի փոփոխությունը տեղին է և հարկավոր է: Բոլոր պետությունները, որտեղ մենք գիտենք էդ օրենքը գործում է, մեր հարևան պետությունում էլ է այդպես: Եթե դու խախտում ես անում, սահմանից դուրս գալու պահին քեզ ծանուցում են և էդ պահին օրինակ՝ մեր հարևան Վրաստանում ասում են, եթե դու էս պահին չվճարես և դուրս գաս, մենք քո հաջորդ մուտքը կարգելենք: Ես գործընկերոջ հետ քննարկեցի՝ արդյոք ունենք ամբողջ տեխնիկական հնարավորությունը իրականացնելու: Կարծում եմ՝ ունենք, ինչն էլ, որ պակաս է, կլրացնենք: Օրենքը կարծում եմ պետք է ընդունենք: Խնդրում եմ պատեհ պահի կողմ քվեարկել:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում: Ծովինար Վարդանյան:

 Ծ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, տիկին Պողոսյան, իրականում ինձ մոտ հարց չի, ուղղակի խնդրանք է, քանի որ չհասցրեցի պարոն Ղազարյանի ժամանակ գրանցվել և էս մեկնաբանությունն անել: Անեմ հիմա. պարոն Ղազարյան, խնդրում եմ նաև անձնագրային էդ կետերում ուշադրություն դարձնել քարտերի մասով ինֆորմացիայի տեղադրմանը վճարային քարտերի մասով, որպեսզի անպայման շատ տեսանելի վայրում քաղաքացիների համար պարզ լինի, որ ամեն տեղ հնարավոր է քարտով վճարում, որովհետև երբեմն բացակայում են դրանք, և մարդիկ դիմում են, այսինքն՝ էն վճարային տերմինալների միջոցով վճարում անելու, ինչը իրականում անկանխիկ վճարում որպես այդպիսին չի կարող դիտարկվել, հետևաբար խնդրում եմ այս մասով ուշադիր լինել: Շնորհակալ եմ, տիկին Պողոսյան:

 Ք.ՊՈՂՈՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Ղազարյանն ինձ հուշում է, որ կարձագանքի, այնպես որ:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Արձագանք ենթադրում եմ չկա:

Հարգելի գործընկերներ, տեղեկացնեմ, որ այսօր մեզ այցելել են Երևանի «Զատիկ» երեխաների աջակցության կենտրոնի սաները և ուսուցիչները: Ողջունեք նրանց:

 ԾԱՓԱՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 -Մտքերի փոխանակության համար հերթագրում: Հերթագրված պատգամավորներ չկան: Տիկին Պողոսյանը եզրափակիչ ելույթ չի ունենա: Պարոն Ղազարյանը կունենա, համեցեք:

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Զուտ անդրադառնամ տիկին Վարդանյանի բարձրացրած հարցին: Տիկին Վարդանյան, նոր պատմում էի, թե ինչպես ենք մենք մոդեռնիզացնելու ֆիզիկական ենթակառուցվածքը անձնագրային համակարգի հեղինակավոր ֆրանսիական գործընկերոջ հետ համատեղ, և ստեղծելու ենք նաև օնլայն վճարման հնարավորություններ անձնագրային և այլ տիպի ծառայություններից օգտվելու համար: Դա առաջիկա տարվա ընթացքում: Ներկայումս արդեն մոտավորապես 2 տարի է մենք բոլոր, ուրեմն, անձնագրային ծառայություններում ունենք վճարման համակարգեր և պարբերաբար, ուրեմն, փորձում ենք քաղաքացիներին շահագրգռել, որպեսզի վերջիններս կատարեն անկանխիկ վճարումներ:

Մենք որոշակիորեն տեսնում ենք վիճակագրության աճը էս մասով: Անկանխիկ վճարումների քանակը ավելացել է, սակայն վստահաբար աշխատանքներ ունենք անելու էս առումով: Հնարավորինս ավելի ուրեմն քաղաքացիներին շահագրգռելու նման վճարումներ իրականացնելու համար նաև վերապատրաստում ենք աշխատակազմին, որպեսզի վերջիններս կարողանան խրախուսել, և ուրեմն քաղաքացիներին ուղղորդել դեպի անկանխիկ վճարումներ: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Հարցի քննարկումն ավարտվեց: Հարգելի գործընկերներ, քննարկում ենք Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամի ընտրության հարցը: Տեղեկացնեմ, որ Մրցութային խորհրդի որոշմամբ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամի թափուր պաշտոնում առաջարկվել է Վահե Մկրտչյանի թեկնածությունը: Թեկնածուին ներկայացնելու համար ձայնը տրվում է Մրցութային խորհրդի անդամ Արուսյակ Ջուլհակյանին: Համեցեք, տիկին Ջուլհակյան:

 Ա.ՋՈՒԼՀԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ: Հարգարժան փոխխոսնակ, հարգելի գործընկերներ, թույլ տվեք ձեր քննարկմանը ներկայացնել Վահե Մկրտչյանի թեկնածությունը: Վահե Վարդանի Մկրտչյանը ծնվել է 1977 թվականին օգոստոսի 4-ին մանկավարժի ընտանիքում: 1984 թվականից մինչև 1991 թվականը սովորել է Լեռնագոգի միջնակարգ դպրոցում, այնուհետև 1991 թվականից մինչև 94 թվականը ուսումը շարունակել է Թալինի ակադեմիական միջնակարգ դպրոցում: 1995 թվականից մինչև 2000 թվական սովորել է Երևանի պետական տնտեսագիտական ինստիտուտի կառավարման ֆակուլտետի կառավարման բաժնում: 2000 թվականից մինչև 2002 թվականին ծառայել է Հայաստանի Հանրապետության զինված ուժերում: 2007-ից մինչև 2010 թվականը սովորել է Երևանի պետական տնտեսագիտական համալսարանի ասպիրանտուրայում՝ որպես հայցորդ: 2011 թվականի դեկտեմբերի 6-ին վերջինիս շնորհվել է տնտեսագիտության թեկնածուի գիտական աստիճան: 2004 թվականի ապրիլի 5-ից մինչև 2007 թվականի մարտի 21-ը զբաղեցրել է Կենտրոն թաղապետարանի հարկային եկամուտների գանձման և վերահսկողության բաժնի առաջին կարգի մասնագետի պաշտոնը: 2007-ի մարտի 21-ից մինչև 2009-ի օգոստոսի 14-ը զբաղեցրել է Կենտրոն թաղային համայնքի ղեկավարի աշխատակազմի հարկային եկամուտների հաշվառման և գանձման բաժնի գլխավոր մասնագետի պաշտոնը: 2009 թվականի օգոստոսի 14-ից մինչև 2010 թվականի սեպտեմբերի 1-ը զբաղեցրել է Կենտրոն վարչական շրջանի ղեկավարի աշխատակազմի եկամուտների հաշվառման վարչության բյուջետային կառավարման և գնումների բաժնի պետի պաշտոնը: 2021 թվականի դեկտեմբերի 8-ից մինչև 22 թվականի դեկտեմբերի 1-ը զբաղեցրել է Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի աշխատակազմի ֆինանսական կառավարման և հաշվառման վարչության պետի պաշտոնը: 2022 թվականի դեկտեմբերի 30-ից մինչև 25 թվականի մայիսի 31-ը զբաղեցրել է «ՎիԷլՎի» ՍՊԸ-ի տնօրենի օգնականի պաշտոնը: 25 թվականի հունիսի 1-ից քաղաքացիաիրավական պայմանագրով աշխատում է «ՎիԷլՎի» սահմանափակ պատասխանատվությամբ ընկերությունում: 13 թվականից մինչև 18 թվականը համատեղությամբ դասավանդել է Հայաստանի պետական տնտեսագիտական համալսարանի ֆինանսների ամբիոնում՝ որպես ասիստենտ, նույն համալսարանում եղել է ամփոփիչ ատեստավորման հանձնաժողովի և՛ անդամ և՛ նախագահ: Ամուսնացած է, ունի 3 զավակ: Սիրելի գործընկերներ, եթե ունեք հարցեր, կպատասխանեմ սիրով: Շնորհակալ եմ ուշադրության համար:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում: Խաչատուր Սուքիասյան:

 Խ.ՍՈՒՔԻԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ինձ հետաքրքրում ա էդ մասնագետներին կամ առաջարկվող մարդկանց որտեղի՞ց եք վերցնում, իրենք են դիմու՞մ, թե՞ ովքեր են առաջարկում, էլ ովքե՞ր են ուզել ցանկություն հայտնել, որ լինեն այդ պաշտում:

 Ա.ՋՈՒԼՀԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, պարոն Սուքիասյան, հարցի համար: Մրցութային կարգ է գործում Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամի թափուր պաշտոնում թեկնածուի ընտրության համար: Էդ մրցութային կարգը ենթադրում է, որ հավակնորդները իրենք են դիմում այդ նպատակով հատուկ ստեղծված Մրցութային խորհրդին, այսինքն՝ որևէ մեկը չի առաջարկում, մենք ինքներս չենք գտնում: Հայտարարություն ենք տարածում, էդ հայտարարությանն ի պատասխան դիմում են տարբեր թեկնածուներ և այդ տարբեր թեկնածուների միջից համապատասխան թափուր պաշտոնների առկայությանը համապատասխան ընտրվում են որոշակի թվով թեկնածուներ: Հիմա մենք այդ մեկ թափուր պաշտոնի համար, մեզ դիմել է 2 թեկնածու: 2 թեկնածուների վերաբերյալ բարեվարքության ուսումնասիրություն է իրականացրել Մրցութային խորհուրդը: Հետո մենք նաև իրականացրել ենք հարցազրույց 2 թեկնածուների հետ էլ, և այդ հարցազրույցի արդյունքներով Մրցութային խորհրդի որոշմամբ պարոն Մկրտչյանի թեկնածությունն է ընտրվել և հիմա ներկայացվում է ձեր դատին իմ կողմից:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք:

 Խ.ՍՈՒՔԻԱՍՅԱՆ

-Ես ուզում եմ չափորոշիչների հետ ծանոթանալ և ցանկալի կլիներ հասկանալ՝ մյուս թեկնածուն, ինչու ոչ մյուս թեկնածուն, ինչու այո այս թեկնածուն, եթե կարելի է, շնորհակալություն:

 Ա.ՋՈՒԼՀԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ կրկին, պարոն Սուքիասյան, հարցի համար և հնարավորության համար մի փոքր նաև գործընթացը ներկայացնել: Մրցութային խորհուրդն ունի գնահատման համակարգ և 100 բալանոց սիստեմով գնահատում է յուրաքանչյուր թեկնածուի: 40 բալ առավելագույնը գնահատվում է թեկնածուն ոլորտին առնչվող իրավական գիտելիքների համար, այսինքն՝ համապատասխան օրենսդրության, միջազգային կոնվենցիայի, միջազգային փաստաթղթերին, որոնք, ըստ էության, վերաբերում են կոռուպցիայի կանխարգելմանը, կոռուպցիայի դեմ պայքարին, իսկ 60 բալ նախատեսվում է թեկնածուի աշխատանքային փորձառությանը, փորձառության վերաբերելիությանը ոլորտին, կոռուպցիայի ընկալմանը, կոռուպցիոն ռիսկերը զգալու ունակությանը և էդտեղ հանձնաժողովն արդեն կոնկրետ յուրաքանչյուր էդ չափանիշների համապատասխան գնահատում է իրականացնում, հանձնաժողովի յուրաքանչյուր անդամ գնահատում է թեկնածուին, և հետո այդ գնահատականների հիման վրա միջինացված ցուցանիշներով մենք արդեն ունենում ենք, առավելագույն բալեր ստացած թեկնածուն համարվում է հաղթած, այսինքն՝ սրանք են չափանիշները և այդտեղ մի խնդիր ունենք, որն օրենսդրության հետ կապված խնդիր է, ըստ էության: Օրենսդրությունը չի նախատեսում գնահատման նվազագույն շեմ, որից ցածր գնահատվելու դեպքում, թե որևէ թեկնածու կարող է չընտրվել, և Մրցութային խորհուրդը, ըստ էության….

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ավարտեք:

 Ա.ՋՈՒԼՀԱԿՅԱՆ

-Ստիպված է լինում, հիմա ավարտեմ, եղած թեկնածուներից որևէ մեկին ընտրել: Էդ օրենսդրական խնդիրը մենք շուտով կշտկենք և էս առումով….

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ավարտեք:

 Ա.ՋՈՒԼՀԱԿՅԱՆ

-Ավելի հստակություն կունենանք: Շնորհակալություն, պարոն Ռուբինյան:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ես հարց կտամ: Տիկին Ջուլհակյան, էլի ընթացակարգի վերաբերյալ կմանրամասնեք Մրցութային խորհրդի անդամ ովքե՞ր են և ի՞նչ համամասնությամբ է որոշումը կայացվել:

 Ա.ՋՈՒԼՀԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ հարցի համար, պարոն Ռուբինյան: Մրցութային խորհրդի անդամներն են. Բարձրագույն դատական խորհուրդը ներկայացնող անդամ ունենք, Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակը ներկայացնող Մրցութային խորհրդի անդամ, վարչապետի աշխատակազմը ներկայացնող անդամը, Ազգային ժողովը ներկայացնող անդամ, որը ես եմ և Փաստաբանների պալատը ներկայացնող անդամը: Բոլոր Մրցութային խորհրդի անդամների դիրքորոշումը եղել է այն, որ 2 թեկնածուներից ավելի գերադասելի է ձեր դատին ներկայացված թեկնածուն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն:

 Ա.ՋՈՒԼՀԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը: Ձայնը տրվում է Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամի թեկնածու Վահե Մկրտչյանին: Համեցեք, պարոն Մկրտչյան: Մինչև 20 րոպե ժամանակ ունեք ելույթի համար:

 Վ.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Ազգային ժողովի մեծարգո փոխխոսնակ, հարգելի պատգամավորներ, սիրելի հայրենակիցներ, առիթից օգտվելով, ցանկանում եմ շնորհակալություն հայտնել Մրցութային խորհրդին վստահության համար և ինձ այս փուլում ներկայանալու հնարավորություն ընձեռելու համար: Այսօր ես կանգնած եմ ձեր առջև՝ ներկայացնելու իմ տեսլականը և հանձնառությունը Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի կարևորագույն աշխատանքին: Կոռուպցիայի դեմ պայքարը զուտ իրավական կամ քաղաքական խնդիր չէ, այլ ազգային անվտանգության, սոցիալական արդարության և մեր պետության ապագայի հարց: Ես խորապես գիտակցում եմ այն պատասխանատվությունը, որը դրված է Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի վրա: Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի առաքելությունը չի սահմանափակվում միայն հետևանքների վերացմամբ: Այն առաջին հերթին դրանց կանխարգելումն է: Գոյություն ունեցող և զարգացող ռազմավարությունը և գործիքները թույլ չեն տալու, որ կոռուպցիոն ռիսկերը վերածվեն իրական խախտումների. այն է՝ անկախ վերահսկողական մեխանիզմներ, ռիսկերի քարտեզագրում, շահերի բախման կառավարում, հանրային պաշտոն զբաղեցնողների նկատմամբ էթիկայի խիստ պահանջներ: Որպես Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամ՝ իմ գործունեության առանցքը լինելու է կանխարգելման մշակույթի ամրապնդումը: Սա նշանակում է թափանցիկության և հաշվետվողականության մեխանիզմների զարգացում պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների, էթիկայի հանձնաժողովների, բարեվարքության հարցերով կազմակերպիչների և ծախսերի գործընթացների որոշումների կայացման ու գործունեության ընթացակարգերը լինեն առավելագույնս հրապարակային և հասկանալի յուրաքանչյուր քաղաքացու համար:

Ռիսկերի վերլուծություն և վաղ արձագանքում, կոռուպցիոն ռիսկեր պարունակող ոլորտների մշտական մոնիթորինգի և խոցելի կետերի հայտնաբերման ուղղությամբ աշխատանքների սրընթաց բարելավում, ազդարարման համակարգի արդյունավետության բարձրացման համար անհրաժեշտ է ապահովել, որ ազդարարները լինեն պաշտպանված, իսկ նրանց հաղորդումները ողջամիտ ժամկետներում և անկողմնակալ քննարկվեն: Ես լիովին գիտակցում եմ, որ հանձնաժողովը գործում է պետական կառավարման ընդհանուր համակարգի ներսում: Այս առումով ուզում եմ հստակ արտահայտել իմ դիրքորոշումը՝ կիսում եմ Կառավարության որդեգրած հակակոռուպցիոն քաղաքականությունը ամբողջությամբ: Սա նշանակում է, որ ես պատրաստ եմ իմ փորձն ու գիտելիքները ներդնել՝ ապահովելու Հայաստանի Հանրապետության հակակոռուպցիոն ռազմավարությամբ նախատեսված նպատակների և միջոցառումների լիարժեք իրականացմանը՝ պահպանելով Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անկախությունն ու ինքնավարությունը:

Մեր գործունեությունը չպետք է լինի մեկուսացված: Այն պետք է լինի համապարփակ և համակարգված՝ ներառելով օրենսդրական բարեփոխումների նախաձեռնում: Մեր դիտարկումների հիման վրա պետք է առաջարկենք օրենքների և ենթաօրենսդրական ակտերի փոփոխություններ, կոռուպցիոն բացերը փակելու համար քաղաքացիական հասարակության ներգրավում: Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի աշխատանքի հաջողությունը մեծապես կախված է հանրային վստահությունից: Մենք պետք է ընդլայնենք համագործակցությունը բուհերի, հասարակական կազմակերպությունների, լրատվամիջոցների և փորձագիտական շրջանակների հետ: Անհրաժեշտ է, որ հանձնաժողովը լինի ոչ միայն պայքարող, այլ սովորող և զարգացող կառույց: Այն է՝ մասնագիտական կարողությունների բարձրացում:

Կոռուպցիոն մեխանիզմները զարգանում են, և մեր մասնագետները պետք է մշտապես զինված լինեն նորագույն գիտելիքներով, վերլուծական գործիքներով:

Միջազգային փորձի տեղայնացում՝ կարևոր է ուսումնասիրել և ներդնել այն երկրների լավագույն փորձը, որոնք զգալի հաջողությունների են հասել կոռուպցիայի կանխարգելման գործում, մասնավորապես՝ ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման, շահերի բախման, վարքագծի կանոնների անհամատեղելիության, պահանջների և այլ սահմանափակումների, հայտարարագրման հետ կապված խախտման վերաբերյալ կարգավորման և բարեվարքության ստուգման մեխանիզմներ:

Կրթական ծրագրերի և հանրային իրազեկում. մենք պետք է իրականացնենք հանրային իրազեկման և կրթական լայնածավալ ծրագրեր՝ սկսած դպրոցական տարիքից, ձևավորելով հակակոռուպցիոն անհանդուրժողականության մթնոլորտ հասարակության մեջ, բարձրացնելով հասարակության իրավագիտակցությունը: Այսպիսով՝ կոռուպցիան մեր երկրի տնտեսական աճի, ներդրումների ներգրավման, դատական համակարգի անկախության և քաղաքացիների բարեկեցության գլխավոր արգելքներից է:

Այս պաշտոնում ես առաջադրվել եմ, որպեսզի անվերապահորեն ներդնեմ իմ բազմամյա աշխատանքային փորձը և գիտելիքները, ով պատրաստ է անձնական օրինակով ցույց տալ բարեվարքության կարևորությունը: Ես ունեմ համապատասխան փորձ, գիտելիքներ, որ ամենակարևորն է՝ անսասան կամք՝ ծառայելու այս բարձրագույն նպատակին: Իմ նպատակն է, ոչ թե պարզապես զբաղեցնել այս դիրքը, այլ ապահովել, որ հանձնաժողովի գործունեությունը դառնա առավել տեսանելի, արդյունավետ և հանրության կողմից վստահելի: Ես վստահ եմ, որ միայն համատեղ ջանքերով՝ Կառավարություն-Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողով, այլ պետական մարմինների և քաղաքացիական հասարակություն, կկարողանանք հասնել կտրուկ փոփոխությունների:

Համոզված եմ, որ իմ թեկնածության ընտրությունը թույլ կտա ինձ դառնալ այն արդյունավետ թիմի մասը, որը կերտում է անկոռուպցիոն, արդար և հզոր պետություն: Շնորհակալություն ձեր տրամադրած ժամանակի և ուշադրության համար:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցերի համար հերթագրում: Թադևոս Ավետիսյան:

 Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Ձեր ներկայացումը շատ ընդհանրական բնույթի էր, այսինքն՝ կարճ ասած, էդպես մի նոր բան չկար էլի, որ նկատի առնենք կոնկրետ ինչ-որ լուծում, որ դուք նախաձեռնելու եք: Դրա համար իմ հարցն էլ գամ ընդհանրական բնույթից: Տեսեք, ձեր ընկալմամբ քաղաքական կոռուպցիան ո՞րն ա և որո՞նք են էն ռիսկերը, որոնք որ բնութագրում են քաղաքական կոռուպցիան, և եթե էս ամբողջի մեջ էդ քաղաքական կոռուպցիայի սահմանման ձեր ընկալման մեջ և էդ ռիսկերի արձանագրման մեջ արդյո՞ք դուք հիմա Հայաստանի Հանրապետությունում նման երևույթներ նկատում եք կամ գնահատում եք:

 Վ.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար, պարոն Ավետիսյան: Ուրեմն, կոռուպցիոն ռիսկեր ամենուր են, ամեն տեղ են, իսկ եթե ինչ-որ կոնկրետ հարցին վերաբերող հարց, ձեր հարցն ինչ-որ կոնկրետ հարցին կամ ինչ-որ կոնկրետ բանի է վերաբերվում, ուրեմն, եթե չլինի կոռուպցիա, եթե արմատախիլ է արված կոռուպցիան, հավանաբար չեն պայքարի դրա դեմ և այլ գործունեություն կծավալեն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք:

 Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Չէ, ես հարցս էդքան էլ շատ ընդհանրական չէր, կոնկրետ էր՝ քաղաքական կոռուպցիան ինքը կոռուպցիոն դրսևորումներից ա, և ես կարծում եմ, որ կարևորագույններից ա, առանցքային, օրինակ՝ արդյո՞ք քաղաքական կոռուպցիայի դրսևորում ձեր ընկալմամբ, ոչ թե ընդհանուր առմամբ, այլ բուն քաղաքական կոռուպցիայի, կոնկրետ դուք դրսևորումներ հիմա, էս պահին, զարգացման էս փուլում դուք նկատու՞մ եք, թե՞ ոչ: Կա՞, թե՞ չկա, հաղթահարվա՞ծ ա քաղաքական կոռուպցիան Հայաստանում, և եթե հաղթահարված չի, ապա օրինակ՝ մեկ-երկու օրինակով կարող եք բերել երևույթներ, որոնք ձեր ընկալմամբ քաղաքական կոռուպցիայի ռիսկ են ներառում և կարող են սահմանվել որպես քաղաքական կոռուպցիա:

Սա կարևոր ա կարծում եմ էն պաշտոնի հավակնության իմաստով, որին դուք եք ձգտում և ձեզ առաջարկել են և աներկբա է, որ կոռուպցիոն երևույթներից ընդգծված դրսևորումներից մեկը հենց քաղաքական կոռուպցիան ա, որը իմ ընկալմամբ և իմ կարծիքով կա….

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն Ավետիսյան, ավարտեք:

 Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Եվ զարգանում ա Հայաստանում:

 Վ.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Պարոն Ավետիսյան, կոնկրետ այս պահին ձեր հարցի շուրջ ես չունեմ ինչ-որ նման օրինակ: Հնարավոր է աշխատանքի ընթացքում, ժամանակի ընթացքում, ընտրվելու ժամանակ ավելի խորն ուսումնասիրեմ և պայքարեմ կամ առաջարկեմ դրա դեմ պայքար…:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Խաչատուր Սուքիասյան:

Խ.ՍՈՒՔԻԱՍՅԱՆ

-Ինձ շատ է հետաքրքրում թաղապետարանում, որ աշխատել եք էդ տարիներին ի՞նչ իրավունքներ եք ունեցել էդ թաղապետարանում: Էսօր քրեական գործեր կան, որը վերաբերում ա անօրինականություններին: Դուք բավականին բարձր պաշտոն եք զբաղեցրել: Էսօր կոռուպցիայի հետ կապված բավականին շատ, գիտեք, որ շենք-շինություններ, չգիտեմ ինչեր անօրինական ձևով սեփականաշնորհել են: Բա դուք էնտեղ ի՞նչ էիք անում էդ ժամանակ: Կարող ա ձեր իրավունքները շատ ավելի քիչ էր, բայց վերջին հաշվով էդ համակարգը լավ գիտենք՝ ինչ ա եղել, ու դուք երկար ժամանակ էնտեղ բավականին բարձր պաշտոն եք զբաղեցրել: Սա ոնց հասկանանք:

 Վ.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Սուքիասյան, հարցի համար: Երիտասարդ տարիներին եմ ես աշխատել Կենտրոն թաղապետարանում: Առաջին կարգի մասնագետից մինչև բաժնի պետի տեղակալ զբաղվել եմ եկամուտների հավաքագրմամբ, չեմ առնչվել ձեր թվարկած, նշած երևույթների հետ: Ի պաշտոնե իմ լիազորություններում չի եղել, զբաղվել եմ եկամուտների հավաքագրմամբ, իսկ եթե ինչ-որ եղել են, ինչ-որ նմանատիպ օրինակներ, ձեր բերած երևույթներ, դրա համար էլ էս պայքարի արդյունքում պատասխանատվության է ենթարկվում օրենքի առաջ՝ վերացնելու էդ հետևանքները:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք:

 Խ.ՍՈՒՔԻԱՍՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Դե շատ լավ, որ դուք եկամուտների հավաքագրումով եք զբաղվել, ինձ կարո՞ղ եք ասել՝ էն տարիներին, որ դուք աշխատել եք, քանի տոկոս ա հավաքվել եկամուտները, օրինակ՝ եղած պետք է հավաքագրվել իքս գումար, իքս գումարից ինչքան քիչ ա հավաքագրվել կամ ինչքան ավել ա հավաքվել կամ ինչքան ճիշտ, այնքան, ինչքան պետք է հավաքագրվել: Գոնե կհիշե՞ք մի քանի թիվ ասեք:

Վ.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Պարոն Սուքիասյան, շատ վաղուց ա եղել, չգիտեմ ինչ-որ մեր առջև դրված, բաժնի առջև դրված պլանային ցուցանիշները ձգտել ենք հավաքագրել: Կոնկրետ ցուցանիշներով չեմ կարող հիշել, մտաբերել, բայց կատարել եք աշխատանք, որ հավաքագրվի բյուջեն, գումարը ծախսվի համայնքի կամ թաղի համայնքի համար:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հովիկ Աղազարյան:

 Հ.ԱՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Մկրտչյան, քանի որ հավակնում եք էդ պաշտոնին, պետք է ենթադրել, որ ասենք բավականին լուրջ պատկերացում ունեք Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի աշխատանքների հետ կապված, իր բուն նպատակի հետ կապված, ինչը նաև երևաց ձեր ելույթից: Ես կխնդրեի 100–բալանոց համակարգով գնահատեք էսօրվա վիճակը, Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի աշխատանքի վիճակը բանի տեսակետից, օբյեկտիվության տեսանկյունից. 100–բալանոց համակարգում, որտեղ 0 նշանակում ա օբյեկտիվություն չկա, 100 նշանակում ա բացարձակ օբյեկտիվություն ա: Մի հարց, երկրորդ հարցս՝ ի՞նչ կասեք՝ էլի նորից էդ նպատակները, որ դուք հետապնդում եք և իրականում դրված է Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի բուն էության մեջ, ի՞նչ կասեք, որ էդ հանձնաժողովը օրենքի ուժով տրվի ընդդիմությանը, խորհրդարանական ընդդիմությանը տրվի ամբողջ հանձնաժողովը: Ասենք իշխանությունը իշխանական ուժում ունենա մեկ թեկնածու, մեկ ներկայացուցիչ էդ հանձնաժողովում, որպեսզի այդ կոռուպցիայի դեմ պայքարը էլ ավելի լավ հիմքերի վրա դրվի, և երրորդ հարցս, կներեք, իհարկե, էս բանը, մի քիչ, երևի, բան հարց ա: Եթե հարմար չգտնեք, չպատասխանեք: Կոռուպցիան և կաշառակերությունը ինչո՞վ են տարբերվում իրարից, եթե տարբերվում են, իհարկե:

  Վ.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար, պարոն Աղազարյան: Անկեղծ, առաջին հարցի հետ կապված կդժվարանամ գնահատական տալ բալային համակարգով, քանի որ ես, եթե ընտրվեմ, նոր պետք է այդ համակարգում լինեմ ու մի քիչ էլ, գտնվելով այնտեղ, փորձեմ ներսում գնահատել աշխատանքների արդյունավետությունը, բացերը կամ չգիտեմ էն դրական կողմերը, որպեսզի կարողանամ հստակ պատասխանեմ, գնահատական տամ 100 բալանոց միավորի:

Իսկ խորհրդարանական ընդդիմության հետ կապված, իմ գիտելիքներով ես գիտեմ, որ անդամը լինում է անկուսակցական, պետք է լինի անկուսակցական, չենթարկվի, չպատկանի որևէ կուսակցության, իսկ ձեր առաջարկությունը, միգուցե օրենսդրական փոփոխության ենթարկվի կամ օրենքով նախատեսվի էդ հարցի լուծումը, իսկ երրորդ հարցի հետ կապված՝ կոռուպցիան միայն կաշառակերությունը չի, տարբեր-տարբեր թերացումներ՝ նույնիսկ անգործությունը կոռուպցիա է:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Անգործությունը կոռուպցիա՞ է: Համարեք սա արտահերթ հարց, էլի: Անգործությունը կոռուպցիա՞ է:

 Վ.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Այո:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Չէ, ինձ մի նայեք, պատասխանեք:

 Վ.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Պատասխանե՞մ:

  Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ինձ մի նայեք: Ես տեսնում եմ ձեզ կամերայով:

 Վ.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Եթե ինչ-որ հարցի շուրջ ինչ-որ գործողություն չի կատարվում, անգործության է ենթարկվում նաև կոռուպցիա է դա համարվում: Բերում է կոռուպցիոն ռիսկերի անգործությունը. չի ծանուցվում մարդը ինչ-որ գործողություն կատարելու համար և չի կատարվում էդ գործողությունը:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շատ լավ: Պարոն Աղազարյան, արձագանք:

 Հ.ԱՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Մկրտչյան: Դե, երբ որ ես ի նկատի ունեմ տալ ընդդիմությանը, բնականաբար ձեր դիտողությունը հաշվի առնելով, որ պետք ա չափորոշիչներ լինեն: Էդ, որ պետք ա կուսակցական չլինի, դա էլ ընդունենք, որ պետք ա կուսակցական չլինի, ուրիշ չափորոշիչներ էլ լինեն, բայց տրվեր խորհրդարանական ընդդիմությանը, որպեսզի խորհրդարանական ընդդիմությունն իր քաղաքական, քաղաքական շահ հետապնդելու ճանապարհով էական դրական ազդեցություն ունենար կոռուպցիոն ռիսկերի կանխարգելման համար: Ես էդ իմաստով էի ասում: Շնորհակալություն, համենայն դեպս, պատասխանների համար:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ծովինար Վարդանյան: Պարոն Բաբայան, խանգարում ենք:

 Ծ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Մկրտչյան: Ուզում էի իմանալ՝ այ էստեղ նաև կա, որ ձեր կենսագրության մեջ նշված է, որ դուք Կենտրոն վարչական շրջանի, զբաղեցրել եք Կենտրոն վարչական շրջանի ղեկավարի աշխատակազմի եկամուտների հաշվառման, վարչության բյուջետային կառավարման և գնումների բաժնի պետի պաշտոնը: Խնդրում եմ, եթե կարելի է, ինձ ասեք՝ ինչ տարբերություններ եք տեսնում գնման ընթացակարգերի միջև այն ժամանակվա ընթացակարգերի և էս պահին գործող ընթացակարգերի միջև:

 Վ.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Տիկին Վարդանյան, ձեր նշված աշխատանքի՝ Կենտրոն թաղապետարանում, ես զբաղվել եմ եկամուտների հավաքագրմամբ, իսկ ֆինանսական հաշվառման վարչությունում Ազգային ժողովի, զբաղվել եմ գնումներով:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք:

 Վ.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Ազգային ժողովի աշխատակազմում եմ զբաղվել գնումներով:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք:

 Ծ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Պարոն Մկրտչյան, ձեր կենսագրության մեջ նշված է, որ դուք, գուցե ես սխալ եմ հասկանում, բայց, որ դուք 2009 թվականի օգոստոսի 14-ից մինչև 2010 թվականի սեպտեմբերի 1-ը զբաղեցրել եք Կենտրոն վարչական շրջանի ղեկավարի աշխատակազմի եկամուտների հաշվառման վարչության բյուջետային կառավարման և գնումների բաժնի պետի պաշտոնը: Ինչ վերաբերում է Ազգային ժողովի աշխատակազմում, ապա այնտեղ զբաղեցրել եք ֆինանսական կառավարման և հաշվառման վարչության պետի պաշտոնը, բայց ինչևէ, նույնիսկ, եթե Ազգային ժողովում եք զբաղվել գնումներով, ես ձեզ խնդրում եմ՝ մի քանի կարևոր փոփոխություն, որը դուք տեսնում եք գնումների ընթացակարգում, որը կատարվել է, օրինակ եմ ասում՝ 21-22 թվականներից հետո կատարված «Գնումների մասին» օրենքում ի՞նչ փոփոխություն կա, որը կարևոր եք համարում կոռուպցիայի կանխարգելման համատեքստում: Շնորհակալ եմ:

 Վ.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար, տիկին Վարդանյան: Հա, միգուցե վրիպակ էր: Գնումների համակարգում բազմաթիվ, բազմաթիվ փոփոխություններ կան դրական՝ սկսած աշխատանքի հեշտացման, ծրագրերի նոր ներդրման, որ ավելի հեշտացրել, ավելի թափանցիկ է դարձրել գնումների գործընթացը: Հանուն արդարության կասեմ, որ գնումները դարձել են ավելի արդար, ավելի թափանցիկ, ավելի մրցակցային միջավայր ա ստեղծվել, որպեսզի բոլորը, իրենց հնարավորության ցածր գին առաջարկելով, կարողանան մասնակցել գնումներին և ճանաչվել հաղթող, և այդ ուղղությամբ նորից տարվում են, օրենսդրական փոփոխություններ են նախատեսվում, երբեմն ես էլ եմ մասնակցում լսումներին, համագործակցում ենք համապատասխան մարմինների, մասնագետների հետ: Չեմ դադարել զբաղվելու նաև էդ ոլորտով, ինչու չէ, ուսանողների հետ կապված նորից ինչ-որ աշխատանքներ են տարվում իրենց ավարտական աշխատանքների թեմաների վերաբերյալ:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք (խոսակցություն դահլիճից): Արձագանքը եղել ա: Գառնիկ Դանիելյան:

 Գ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Ես ներողություն եմ խնդրում, որ ձեր, ցավոք, համաձայն չեմ էլի ձեր տեսակետի հետ և ձեր, սենց լավատեսական այս տրամադրվածությունները չեմ կիսում: Հենց գնումների հետ կապված հարց ունեմ ձեզ էլի, որ ասում ենք՝ տենց լավացել ա վիճակը, հրաշալի վիճակ ա և այլն, և այլն: Հիմա տեսեք, մի հատ օրինակի վրա եմ ուզում ձեր ուշադրությանը հրավիրել՝ «Հետք»-ը վերջերս հրապարակում էր արել գնումների հետ կապված, որ մեկ անձից, ուրեմն, առանց մրցույթի շահել ա մի կազմակերպություն, «Ինդիվիդում քասթինգ» կազմակերպությունն ա, որը միայն 2025 թվականին, ուրեմն 12 միլիոն դրամի պայմանագիր ա կնքել Հանրային հեռուստաընկերության հետ, և ի զարմանք ձեզ և մեզ, բոլորիս՝ էդ «Ինդիվիդում քասթինգ» ընկերության տնօրենը Երևանի քաղաքապետարանի ավագանու անդամ, «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունից Աշոտ Սարգսյան անունով էս հրաշալի անձնավորությունը, որը այնքան, չգիտեմ էլի, սենց, ջիղը երևի աշխատանքի, բան էնքան լավն ա, որ 20 թվականից մինչև 25 թվականը 80 միլիոնի շահել ա: Ծափեր, էդ հանրայինի, որ ծափ են տալիս չէ, Պետրոսի, բանի մոտ, որ ծափեր են տալիս, էս մրցույթը շահել ա: Օրենքն էլ հետևյալն ա, եթե ես սխալվում եմ ուղղեք ինձ էլի, որ մի միլիոն դրամից ավել, եթե գնում ա կատարվում, անպայման դա պիտի մրցույթով իրականացվի, բայց էստեղ մրցույթ չեմ տեսնում: Կոռուպցիան պոզով–պոչո՞վ ա ըլնում: Ստեղ կոռուպցիա կա՞, թե՞ չկա: Թույլ տվեք փշաքաղվել:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ավարտեք: Պարոն Դանիելյան, դուք տեղյակ եք չէ՞, որ պարոն Մկրտչյանը Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամ չի: Չէ, նկատի ունեմ տենց ջղային մի հարցրեք, էս մարդը պաշտոն չունի, ոչ էլ պատասխանատվություն ունի: Մարդ ա ուղղակի, որ թեկնածու ա, եկել, ելույթ ա ունենում: (Ծիծաղ դահլիճում): Համեցեք, պարոն Մկրտչյան:

 Վ.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Շնորհակալություն հարցի համար, պարոն Դանիելյան: Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությունը գնումների հետ կապված թույլ է տալիս մեկ անձից գնում կատարել: Նշվում են՝ ինչ, որ դեպքերում՝ կախված հրատապությունից, կախված ղեկավարի դիրքորոշումից, տարբեր, օրենքի մեջ տարբեր կետեր կան: Ես կոնկրետ էդ ձեր նշած երևույթը չեմ ուսումնասիրել, չեմ հանդիպել, չեմ կարդացել, բայց եթե օրենքը խախտվել ա, խնդրեմ: Յուրաքանչյուր ոք օրենքի դիմաց պատասխանատու ա:

Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք:

 Գ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Փաստորեն, հանրայինին հրատապ ծափեր են էլի անհրաժեշտ եղել, հրատապության կարգով ծափեր ա անհրաժեշտ եղել: Ես գիտե՞ք ինչի վրա եմ, իմ վրդովմունքն ինչի վրա է, որ քիչ առաջ դուք ասեցիք, որ լավարկվել են, սենց հրաշալի ա ամեն ինչ, լավ ա: Ես դրա վրա մի քիչ, ճիշտն ասած, իմ և ձեր, երևի, տեսակետը չի համընկնում էդ առումով, բայց ես կրկնում եմ՝ ծափերը չի կարա հրատապ լինի, էլի և սենց ի զարմանս մեզ բոլորի էդ մրցույթը հաղթում ա իշխող ուժի ավագանու անդամը ու մեկ անձից գնում էր: Նման օրինակներ շատ են ցավոք սրտի, շատ-շատ են:

Սա խնդի՞ր ա, թե՞ խնդիր չի: Կոնկրետ օրինակ եմ ձեզ նշում: Սա մեր գնահատմամբ առերևույթ կոռուպցիա է...

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ավարտեք:

 Գ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Եվ ես կցանկանամ էդ պաշտոնը, որ դուք հավակնում եք, նաև սրան գնահատականներ տաք:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Չունե՞ք ասելիք, պարոն Մկրտչյան:

 Վ.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Շնորհակալություն եմ հայտնում հարցերի համար և ընտրվելուց հետո ջանք ու եռանդ չեմ խնայի իմ գիտելիքները և աշխատանքային փորձը, կյանքի փորձը, գիտական փորձը ներդնելու էդ գործի մեջ  և հաշվի առնելու պարոն Դանիելյանի նշած, թվարկած դեպքերը:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Հարցերն ավարտվեցին, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը:

 Վ.ՄԿՐՏՉՅԱՆ

-Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Այժմ հերթագրում մտքերի փոխանակության համար: Հովիկ Աղազարյան:

 Հ.ԱՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն Ազգային ժողովի հարգարժան փոխխոսնակներ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի քաղաքացիներ, քննարկում ենք Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամի ընտրության թեկնածուի հարցը: Կարևոր հանձնաժողով: Ես հիմա կփորձեմ էս ժամանակը օգտագործել, որպեսզի ներկայացնեմ իմ պատկերացումներն ընդհանրապես հանձնաժողովի գործունեության հետ կապված, և քանի որ նախ հենց կապված կլինի նյութին նաև ես կօգտվեմ առիթից, որպեսզի սա ներկայացնեմ, այս խոսքս ներկայացնում եմ որպես մեր կուսակցության, նորաստեղծ կուսակցության, որ դեռևս չի գրանցվել, ծրագրային դրույթ:

Ուրեմն, մեր կուսակցության ծրագրային դրույթներից մեկը այն է, որ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը պետք է ամբողջությամբ տրվի խորհրդարանական ընդդիմությանը, որովհետև եթե իշխող քաղաքական ուժը ցանկանում է, անկեղծ ցանկանում է պայքարել կոռուպցիայի դեմ, ապա ես կարծում եմ, որ սա լավագույն մեխանիզմներից մեկը կարող է հանդիսանալ, որովհետև ասենք ստեղծելով Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը, օրենքի ուժով այն տալով խորհրդարանական ընդդիմությանը, իհարկե նախապես հաստատելով չափորոշիչներ՝ կրթություն, աշխատանքի փորձ և այլն, էդ չափորոշիչների հիման վրա թող ընդդիմությունը ձևավորի էդ հանձնաժողովը: Ում ուզում ա թող անի: Դա նաև իր պատվի հարցն ա, իր հարցերին մոտենալու պրոֆեսիոնալիզմի հետ կապված հարցն ա, և հետևաբար, անկասկած ընդդիմությունը էդ հանձնաժողովում կընդգրկի էն մարդկանց, որոնք իրենց փորձով, իրենց գիտելիքներով կարող են իրապես օգտակար լինել էն գաղափարների իրականացմանը, որը հետապնդում է էդ հանձնաժողովը:

Ընդդիմությունն էլ, փաստորեն, իր մարդկանց դնելով էդ հանձնաժողովի մեջ, պետք է ձգտի, որպեսզի հայտնաբերի իշխանական շրջանակներում կոռուպցիոն դրսևորումները, որովհետև կոռուպցիոն դրսևորումը հիմնականում հենց լինում է իշխանական շրջանակներում. հայտնաբերի կոռուպցիոն դրսևորումները, ցույց տա ժողովրդին, որ տեսեք, սիրելի քաղաքացիներ, դուք ձեր ընտրության մեջ մի փոքր սխալվել եք, որովհետև իշխանությունը էն մակարդակով, էն անհրաժեշտ մակարդակով, որ պետք է արմատախիլ աներ կոռուպցիոն դրսևորումները, չի պայքարում և իր շրջանակներում կա այս անձը, այս անձը, այս անձը, որ էդ բնորոշումների տակ ընկնում են, որպեսզի ցույց տա քաղաքացիներին, որ իշխող ուժը վատն ա, որ հաջորդ ընտրություններին ինքը ընտրվի:

Սա առաջացնում ա մեխանիզմ, շահագրգռվածություն էս ոլորտում աշխատելու համար: Ի՞նչ են անում իշխանական շրջանակների պատգամավորները, գործադիրի ներկայացուցիչները և մյուսները, և մյուսները: Էապես, էապես չափավորում են, կներեք իհարկե, սա որևէ մեկի հետ չի կապված, որովհետև իշխանությունը մենք գիտենք այլասերելու հատկություն ունի, էապես չափավորում են իրենց ախորժակը, կոպիտ ասած, կամ ավելի զուսպ են լինում կամ շատ ավելի զուսպ են լինում, կա, որ պիտի մի քիչ զուսպ չլինի, ընդհանրապես գնում են զուսպ մակարդակի վրա և իշխանությունն էլ ա դրանից շահում: Այդուհանդերձ, այդուհանդերձ, եթե այդ ընդդիմադիր, այսպես կոչված Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովին հաջողվում ա այս կամ այն դեպքում հանրության ուշադրությանը ներկայացնել և նաև իրավապահ մարմինների ուշադրությանը ներկայացնել կոնկրետ դեպքեր, որտեղ արդեն անվիճելի կոռուպցիոն դրսևորումներ են, է գոյություն ունի իրավապահ համակարգ. իրավապահ համակարգը համապատասխան ընթացակարգով էդ հարցերը լուծում ա և իշխանության հեղինակությունն ա նաև էստեղ բարձրանում: Ո՞վ ա շահում էստեղ, շահում են բոլորը՝ շահում ա իշխանությունը, շահում ա ժողովուրդը, շահում ա ընդդիմությունը, եթե ճիշտ ա անում իր գործունեությունը:

Հիմա, ես որ հարց տվեցի պարոն Մկրտչյանին, թե 100–բալանոց համակարգում, սիստեմում, համակարգում ներողություն, դուք ոնց կգնահատեք, ասենք օբյեկտիվության աստիճանը, իհարկե ինքը չէր կարող հստակ պատասխան տալ, քանի որ նաև նշեց, որ դեռ փորձառություն չունի աշխատանքի, բայց ակնհայտ է, որ էս մեխանիզմը չի կարա օբյեկտիվորեն աշխատի, ճշգրիտ աշխատի, հենց էն պատճառով, որ միշտ էլ կա գործադիր իշխանության ազդեցությունը: Ոնց ուզում ենք կամ ուզում եք, թե չեք ուզում:

Գործադիր իշխանությունն ունի Քննչական կոմիտե, ունի դատախազություն, ունի ԱԱԾ, էդ բոլոր համակարգերը կան: Էս համակարգն էր տալով ընդդիմությանը, որպես այսպես կոչված մեխանիզմ, դրանից մենակ պետությունը կշահի, որովհետև տեսեք՝ մենք ինչ ենք ունենում: Շատ ժամանակ մեր քաղաքական գործիչները, մեր վերլուծաբանները շահարկում են բոլշևիզմ տերմինը՝ չխորանալով էդ բառի բուն էության մեջ: Ասենք կարդացել են, լսել են, որ բոլշևիկյան հեղափոխություն ա տեղի ունեցել, բայց բառի բուն էության մեջ չեն մտնում:

Բոլշևիզմը հետևյալն ա՝ 2 միլիոն ընտրող ունեցող պետությունը գալիս ա ընտրությունների և ընտրում ա 2 քաղաքական ուժերի մեջ: Մի միլիոն 1 հոգի ձայն ա տալիս մի ուժին, մի միլիոնից մեկ հոգի պակաս ձայն ա տալիս էն մյուս ուժին: Էն չհամաձայնվեք, որ մի միլիոն մեկը և մի միլիոնից 1 պակասը դրանք, ըստ էության, նույն բանն ա, բայց էն մի միլիոն 1-ը ստանում ա ամեն ինչ, մի միլիոնից 1 պակաս ձայն ստացած ուժը խորհրդարանում ստանում ա որոշակի լծակներ, որը քիչ չի, իհարկե:

Հետևաբար՝ խորհրդարանից դուրս էլ պետք ա էդ մի միլիոնից 1 պակաս, 1 հոգի պակաս ձայն ստացած քաղաքական ուժը նաև խորհրդարանից դուրս պետք ա ունենա ինչ-որ լծակներ պետական կառավարման համակարգին ակտիվ մասնակցելու համար. նաև էս իմաստով և ոչ միայն Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը, այլ կա նաև ուրիշ, այսպես կոչված վերահսկիչ մարմիններ, ընդհուպ մինչև Հաշվեքննիչ պալատ: Դա կարելի է տալ ընդդիմությանը, որպեսզի այդ բոլշևիզմը չդրսևորվի մի միլիոն 1 հոգին մի միլիոն 1 հոգուց պակաս ուժին ասի դու չկաս նաև էս իմաստով, հասարակության համերաշխության իմաստով, և նաև մենք բոլորս էլ գիտենք, որ ընդդիմությունն էլ ա իշխանության մաս կազմում նաև էս իմաստով: Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Թադևոս Ավետիսյան:

 Թ.ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

-Ինչ խոսք, սիրելի հայրենակիցներ, բնականաբար կարևոր հարց ա ունենալ կոռուպցիայի կանխարգելման մեխանիզմ, որը գործում ա արդյունավետ, հավասարակշիռ և լուծում ա իրա առջև դրված խնդիրները, որովհետև, այո, շատ ավելի արդյունավետ և նպատակային ա, եթե կոռուպցիան կանխարգելվում է, այլ ոչ թե տեղի ա ունենում և դրա հետևանքների վերացմանն ա ուղղվում հանրության ջանքերը:

Թեկնածուի մասին շատ բան չեմ կարող ասել: Կարծում եմ՝ էդ արդեն ընդհանուր քվեարկության ժամանակ յուրաքանչյուրը իր տեսակետն իր քվեարկությամբ կարտահայտի, բայց ես ուզում եմ խոսեմ, ընդհանուր առմամբ կոռուպցիայի կանխարգելման և հանրության մեջ նաև ընկալման մասին, որովհետև կոռուպցիան նաև գնահատվում է, և նախևառաջ գնահատվում ա իր ընկալման տեսանկյունից, այսինքն՝ թե ինչպես ա հանրությունը այդ երևույթը ընկալում: Շատ կարևոր ա, որովհետև ընկալումից ա կախված նաև հանրության պահանջը, ընկալումից ա կախված նաև իրական պայքարը դրա դեմ և արդյունքները:

Հակառակ պարագայում, եթե էստեղ անսահման ա պոպուլիզմը և անսահման են նաև իրավիճակի խեղաթյուրումները, ինչքան էլ անհատական դրսևորումներ մատնացույց արվեն, չես կարող ասել, որ համակարգային կոռուպցիան թիրախավորված ա, և առկա մեխանիզմները դրա դեմ են պայքարում: Իմ ընկալմամբ օրինակ և շատերի, Հայաստանի Հանրապետությունում կոռուպցիայի դեմ պայքարը անսահման քաղաքականացված ա և մեծամասամբ, եթե չասեմ բացառապես, ծառայում ա օրվա իշխանության նեղ քաղաքական, խմբային շահին:

Էսպիսի պարագայում կոռուպցիայի կանխարգելումը դառնում ա հարյուրերորդական, դառնում ա փաթեթավորում, ոչ թե իրական գործիքակազմ: Ես դրա համար էի հարցնում՝ ինչ է քաղաքական կոռուպցիան, արդյո՞ք քաղաքական կոռուպցիան ավելի կարևոր չի դրա կանխարգելումը, քան օրինակ՝ 1, 2 էն դեպքերը, թեկուզ էսպես աշխարհացունց, որոնք անընդհատ նկատվում են, նկարագրվում են և դրանց մասին խոսում:

Ես չեմ ուզում հակադրել կոռուպցիայի կանխարգելումը դրա հետևանքների դեմ պայքարին: Ոչ երբեք. դրանք պետք է ոչ թե հակադրվեն, այլ պիտի համադրվեն: Դրանք պիտի ծառայեն բուն նպատակին, ոչ թե որևէ քաղաքական ուժի նեղ քաղաքական շահին:

Հիմա իմ ընկալմամբ ինչ ա քաղաքական կոռուպցիան: Օրինակ՝ քաղաքական կոռուպցիա չի՞ արդյոք, երբ օրվա իշխանությունը իր ամենաբարձր ղեկավարությամբ, էսպես մատ թափ տալով, իր ընդդիմադիրներին ասում ա՝ էս կանեմ, էն կանեմ, քեզ խելոք պահի: Սա քաղաքական կոռուպցիա չի, բա ի՞նչ ա: Այսինքն, եթե մենք երկիր ենք, պետություն, ունենք գերբ, դրոշ, ունենք հանցավորության դեմ պայքարի օրենսդրություն, մարմիններ և դրանով հպարտանում ենք որպես անկախ պետականություն: Ի՞նչ ա, մեկ անձը պտի էսպես և՛ դատախազ, և՛ դատավոր, և՛ ֆինանսիստ, և՛ տնտեսությունը կառավարող, ամեն ինչ մեկ անձի ձեռքում և սա է ժողովրդավարությունը և սա է էն հնարավորությունը, որ մենք դրանով պիտի առաջնորդվենք դեպի կոռուպցիայի կանխարգելում:

Ակնհայտ ա, որ երբ որ ասենք ընդդիմադիր թեկնածուն հաղթում ա որևէ ընտրությունում, շատ ակնհայտ ա, որ քաղաքական հետապնդումները դրանից հետո ուղղակի դառնում են, ստանում են վայրենի բնույթ, ոչ թե իրավական։ Սա տեսանելի ա, ինչ էլ ուզում եք ասեք, առնվազն բազմաթիվ մարդիկ կան, որ սա տեսնում են: Խոսքը նաև մտածող, հասկացող, վերլուծող մարդկանց մասին ա: Հիմա քաղաքական կոռուպցիա չի՞, օրինակ, ընդդիմադիրների խոսքը ամեն ձևով լռեցնելը, այդ թվում՝ օրինակ ինչ-որ ՊՈԱԿ-ներով կամ վարձու, էսպես կիլեռներ սոցիալական ցանցերում պահելը և դրանց հանդուրժելը:

Մարդը մի հատ խոսք ա ասում, մտնում են համակարգված կերպով, այդ թվում, ինչու չէ, ինչպես դուք եք սիրում ասել՝ օդում կախված լուրերով պետական ֆինանսավորմամբ, լավ ա գոնե պետական, հանկարծ չլինի մի օր էլ պարզվի օտար երկրների ֆինանսավորմամբ լռեցնում են մարդուն: Խոսք ա ասում, գուցե մի քիչ էլ հասկանալի չի, ընկալելի չի իշխող ուժի համար:

Հիմա սա մեր երկրում աճում ա, թե նվազում: Իհարկե աճում ա, իհարկե աճում ա, որովհետև պարարտ հող ա ստեղծել, իսկ ո՞վ ա ստեղծել, էդ հողը ո՞վ կարա ստեղծի, ո՞վ կարա ստեղծի էդ հողը և սնուցի: Այո, օրվա իշխանությունը. ինչու՞, որովհետև գամ խոսքի սկզբին, որովհետև էդ օրվա իշխանությունն ա, որ կոռուպցիայի դեմ պայքարը բացառապես սիրում ա և ծառայեցնում ա իր քաղաքական նեղ խմբային շահին, ոչ թե իրական նպատակին:

Հիմա մյուս օրինակը՝ քաղաքական կոռուպցիա չի՞, որ ի սկզբանե իմանալով, որ խաբում ես քվե կորզելու համար, բայց դու խաբում ես, համակարգային, հարյուր հազարավորներին ի սկզբանե խաբում ես, մոլորեցնում ես և քվեն կորզելուց հետո չես իրականացնում քո խոստումները: Մի հատ էլ հետո ավելի մեծ սուտ ես խոսում, ավելի շատ ջանք ես դնում նորից խաբելու, թե ինչի չես իրականացրել, այսինքն՝ անպատասխանատու առաջնորդությունը բա ի՞նչ ա: Անպատասխանատու առաջնորդությունը և բացառապես ամեն գնով սեփական իշխանությունը որևէ կերպ չկորցնելու ձգտումը մոլուցքի վերածած. սա ի՞նչ ա: Հիմա, օրինակ՝ էս քանի օրն անընդհատ խոսում ենք, էս կոնկրետ օրինակով քանի լավ առիթ ա և ժամանակ էլ կա, հիմա մարդուն, աշխատող աղքատին ասում եմ՝ եկել եք և կենսաթոշակառուին խոստացել եք կոնկրետ չափելի բան, ասել եք, եթե տնտեսությունը աճի տարեկան 7 տոկոս, էսքան պարտք վերցնենք, էսքան եկամուտ էլ ապահովենք, ձեր թոշակը սիրելի քաղաքացիներ, միջին չափը դարձնելու ենք նվազագույն սպառողական զամբյուղի արժեքին հավասար: Ասում եմ՝ չեք արել և էսօր էապես դրանք տարբեր են:

Դուք հիմա՝ 26 թվի համար, միջին կենսաթոշակը 20, 30 հազար դրամ պիտի բարձրացնեիք: Ամեն ինչ կա դրա համար: Մնացած էն, ինչ ասել եք, պայման կա, խաբել եք՝ 500 հազար մարդու խաբել եք, խաբել եք ի սկզբանե: Գիտեք՝ ի սկզբանե ինչու. հիմա ինչքան էլ գաք, ասեք նոր աշխատատեղ ենք ստեղծել, ասֆալտ ենք արել: Է ձեզ ո՞վ էր ասում, այսինքն՝ թոշակառուի, աշխատող աղքատի հաշվին եք ասֆալտ անում: Ինչ էլ գաք, ասեք, կոնկրետ մարդկանց խոսք եք տվել, պայմանները կա, կոնկրետ խաբել եք. գիտե՞ք ինչու, որովհետև դուք ի սկզբանե եք խաբել: Ի սկզբանե դուք գիտեիք, որ անջատում հանուն փրկության չի լինելու:Արցախի Հանրապետության համար: Դուք խաբել եք և էստեղ, էստեղ ոչ միայն կոռուպցիոն, այլ նաև ավելի վտանգավոր երևույթներ կան և ավելի վտանգավոր ա, որ դուք երբեք չեք ընդունում ձեր՝ անդառնալի հետևանքներ ունեցող սխալները: Դուք երբեք չեք ընդունում, որովհետև ձեր անպատասխանատու կառավարումն ու առաջնորդությունը չունի որևէ սահման, չունի որևէ կարմիր գիծ: Դա ունի միայն մեկ նպատակ՝ անխտիր, ցանկացած ձևով, ցանկացած մեթոդով, ցանկացած եղանակով պահել, պաշտպանել միայն ձեր սեփական իշխանությունը և ձեր՝ արդեն փափուկ դարձած աթոռները:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ծովինար Վարդանյան:

 Ծ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Անկեղծորեն ապշած եմ՝ պարոն Ավետիսյանը տեղավորվեց ժամանակի մեջ, ձեր ջանքերը զուր չեն, պարոն Ռուբինյան: Ժողովուրդ, ուրեմն սենց լսում եմ պարոն Ավետիսյանին ու փորձում եմ հասկանալ՝ ինչ ա ասում: Ավելին ասեմ՝ դեռ երեկվանից, էլի: Լսում եմ պարոն Խաչատրյանին             էլ և բյուջեի մասին ինչ-որ ելույթ էր ունենում բան ու հասկանում, որ էս ընդդիմությունը, մեր ընդդիմությունը ասելիք չունի, սպառվել ա ընդդիմության ասելիքը: Նույնիսկ բան չկա մեջը՝ էքսպրեսիա, էմոցիա, որևէ կերպ չի առաջացնում ոչ դիմացինի մոտ, ոչ իրանց մոտ էլ չի առաջացնում, հետևաբար դրա համար էլ սպառվեց խոսքը, պարոն Ավետիսյան, թե չէ դուք հլը, էլի վստահ եմ պոտենցիալը կար խոսելու:

Պարոն Ավետիսյան, ո՞վ ա մեղավոր որ ձեր քաղաքական թիմի աջակիցներն են կոռուպցիոներ: Դուք եկել եք, էստեղ ասում եք՝ քաղաքական կոռուպցիա: Այո քաղաքական կոռուպցիա է, երբ գնում մարդկանց բան են անում, փորձում են կաշառել, դա քաղաքական կոռուպցիա է: Դա չե՞ք նկատում, բայց եկել եք ու՞մ եք… Մենք մեղավոր ենք, որ դուք կոռուպցիոներների ընտրում եք և թեկնածուներ եք առաջադրում տարբեր տեղեր կամ նման մարդկանց եք ընտրում, որոնք տարբեր քրեական ինչ-որ կամ ինչ-որ հանցագործություններ են արել ժամանակին և գիտեն, որ իրանք արել են և գիտեն, որ իրենց հետևից գնում են իրավապահները և գնում արագ առաջադրվում են, որ հետո էլ ասեն՝ տեսեք, տեսեք մեր դեմ բան ա, քաղաքական բան ա լինում, հետապնդում ա իրականանում, և դուք, ինչպես որ ձեր քաղաքական թիմին շատ հատուկ ա, դուք եկել եք ստեղ թիրախավորելու ժողովրդավարությունը, որովհետև, այո, երբ դուք հայտարարություններ եք անում, որ բան ա, էստեղ քաղաքական հետապնդում ա լինում, կամ չգիտեմ ինչ, իրականում ժողովրդավարությունն եք թիրախավորում, որովհետև ժողովրդավարական միջավայրում դուք կենսունակ չեք, դուք կենսունակ չեք. էս ա պատճառը, և ասում եք՝ ձեզ ով ա ասել: Ճանապարհ եք սարքում, ասում եք, չգիտեմ ինչ եք անում, ձեզ ով ա ասել: Մեզ մի ասող կա՝ ժողովուրդն ա, պարոն Ավետիսյան: Եթե մինչև հիմա այդ ընկալումը նույնիսկ չի ձևավորվել որպես քաղաքական թիմ ձեր մոտ, այդտեղ ա խնդիրը:

Ասում եք բանը, գալիս են մեզ բանում, սոցցանցերում մեզ, չգիտեմ ինչ են անում, թիրախավորում են և այլ: Ես ձեզ խնդրում եմ էլի, մի հատ ձեր բաները նայեք, ձեր սոցցանցերի, էդ բանը ձեր լրատվականները, պրոպագանդիստ լրատվամիջոց ասեմ, լրագրող ասեմ, չգիտեմ և էդ մնացած, էդ ամբողջ բանը, որոնք ֆեյքերի մի ամբողջ մեծ բանակ, որոնք գալիս են ակնհայտ և ոչ թե թիրախավորում են, ակնհայտ վիրավորում են: Դա նաև երևում ա, օրինակ՝ մենք ինքնահայեցում ենք անում, էթիկայի կանոնագիրք ենք ընդունում, այո, մենք մեր սխալներն ընդունում ենք: Հակառակը, պարոն Ավետիսյան, սխալվում եք դուք: Այ դուք ակնհայտ է, որ չունեք էթիկայի կանոնագիրք և դժվար էլ ձևավորվի: Էլ ժամանակ էլ չի մնացել, ճիշտն ասած:

Ու մի բան էլ ասեմ, օրինակ՝ երեկ Արթուր Խաչատրյանն էի նայում, հա, խոսում էր բյուջեի մասին, մարդը ասելիք չուներ, էն աստիճան ասելիք չուներ, որ եկել էր իր խնդիրը մոտավորապես ելույթի մի 10 րոպեից մի 6 րոպեն մի հատ խնդիր էր կարդում, որը իրա ուսանողներին ա կարդում, և բանը, որ որպեսզի լցնի թեման, հա:

Ինչ ասեմ, օտար երկրներից ֆինանսավորման մասով էլի, կարծում եմ, չանդրադառնամ էլի՝ ովքեր են օտար երկրներից և ֆինանսավորում ստանում, էս մասով էլ չանդրադառնամ: Ինչ վերաբերվում է կոռուպցիային, այո, մեր թիմը պայքարում է կոռուպցիայի դեմ, պայքարել է, պայքարում է, և կարծում եմ հասել է որոշ հաջողությունների: Բնականաբար, ինչպես կամայական համակարգ, կոռուպցիայի դեմ պայքարը նախ՝ պետք է լինի շարունակական և այն որևէ տեղ չի կարող ավարտվել: Կոռուպցիան ինքը դինամիկ զարգացող, ոչ լավ իմաստով, բայց էդպիսի օրգանիզմ է, ով անընդհատ գտնում է տեղեր՝ որտեղ արտահայտվել, և այո, այս պայքարը պետք է շարունակվի: Թերևս այսքանը, սահմանափակեմ: Շնորհակալություն: Հա, չէ, ես դեռ րոպե չէ՞ ունեմ: Ուզում էի անդրադառնալ Էդմոն Մարուքյանին:

 ԱՐՁԱԳԱՆՔ ԴԱՀԼԻՃԻՑ (առանց խոսափող)

-Ստեղ չի:

 Ծ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Ոչինչ, կլսի ինքը: Ուրեմն, Էդմոն Մարուքյանը մի հատ գրառում ա արել, ասում ա ինչ. ասում ա՝ մենք լավ գիտենք, որ էլեկտրաէներգիա արտադրող և այդ առումով ինքնաբավ երկիր ենք, բայց տեսնենք ու պատմում ա, որ Բրյուսելում հայ լրագրողների հետ Եվրամիության ընդլայնման քաղաքականության հարցերում բարձր հանձնակատար Մարթա Կոսը ասել ա, որ Հայաստանի Հանրապետության հետ մի նախագիծ են անում, պայմանագիր են կնքում և այլն, և այլն, որպեսզի վրացական ցանցի հետ միացնելու համար զարգացում անեն, ինչպես նաև անդրադարձել ա Թուրքիայի էլեկտրացանցի հետ բան անելուն, և ինչ ա ասում Էդմոն Մարուքյանը. ասում ա ժողովուրդ, ասում ա՝ մենք ինքնաբավ երկիր ենք, ասում ա՝ բոլորին է հայտնի, որ Ռուսաստանը մեզ էլեկտրաէներգիա չի մատակարարում, Հայաստանը իրեն անհրաժեշտ հիմնական էլեկտրաէներգիան ստանում է ատոմակայանից, ինչպես նաև հիդրոէլեկտրոկայաններից ու ջերմակայաններից: Էդմոն Մարուքյանը չգիտի, որ ջերմաէլեկտրակայաններն ինչով են աշխատում, այսինքն՝ տեղյակ չի՞ էդ, որ ասում ա կամ դիվերսիֆիկացիան:

Էդմոն Մարուքյանը մի կատաղի պայքար է մղում եվրոպական, այսպես ասած, պետությունների հետ համագործակցության, Հայաստանի Հանրապետության համագործակցության հնարավոր հեռանկարի հետ, և պետք է ասեմ, որ, եթե ես, ինձ, իմ ոչ շատ կարճ, բայց կարճ հիշողությունը չի դավաճանում, ես հիշում եմ, որ Էդմոն Մարուքյանը, էստեղ «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության ղեկավար եղած ժամանակ հայտարարում էր, որ իրանք, էսպես ասած, լիբերալ, ճի՞շտ եմ հիշում, լիբերալ կուսակցություն են և ավելին ասեմ, կարծեմ Եվրախորհրդարանում նա համագործակցում է ԱԼԴԵ, ճի՞շտ եմ ասում, ճիշտ եմ ասում:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն, էհ տիկին Վարդանյան, ճիշտ եք ասում ամեն ինչ, բայց ափսոս ա էլի ձեր ժամանակը և էներգիան, որ ծախսում եք սրա վրա

 Ծ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Չէ, չէ, չէ, ես պիտի ժողովրդին ասեմ, որովհետև ինձ համար ափսոս չի, ստեղ….

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Սա էն դեպքն ա, որ ես բովանդակային առարկություն ունեմ….

 Ծ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Ես վերջում ձեզանից ներողություն եմ ակնկալում:

Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ես կխնդրեի ներողությունը:

 Ծ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Էս էլ ասեմ ու վերջ էլի ու նաև Մեծամորի մասին ա խոսք գնացել, որ ասում ա, որ մենք, իբրև թե մեր իշխանությունը ուզում ա փակի Մեծամորը: Հարգելի քաղաքացիներ, Մեծամորի ատոմակայանը կոնկրետ ժամկետ ունի, ըստ որի աշխատում ա, որից հետո, երբ ժամկետը սպառվում ա, կամայական ատոմակայանն ունի իր, այսպես ասած, գործելու ժամկետը, որից հետո և սպառվում ա: Այո, դրա անվտանգության ապահովելու համար փակում են ատոմակայանը: Էս մասով խնդրում եմ ապատեղեկատվություն չտարածել: Այսքանը, շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն: Տիկին Վարդանյան, մոռացաք նաև նշեք, որ Հայաստանի կառավարությունը նաև բանակցում է նոր ատոմակայան կառուցելու շուրջ:

 Ծ.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ (առանց խոսափող)

-Այո, այո: Էդ էլ դուք ավելացրեք, պարոն Ռուբինյան:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հա ու ավելացնեմ նաև, արձագանք այո, ներողություն եմ խնդրում ձեզնից, տիկին Վարդանյան, և՛ բոլորից, և՛ հանրությունից, և՛ միջազգային հանրությունից, որ ժամանակին միջնորդել եմ, որ պարոն Մարուքյանը դառնա հատուկ հանձնարարություններով դեսպան, բայց ասեմ՝ դուք էլ ինձնից շնորհակալություն պիտի հայտնեք, որ ի հեճուկս իր խնդրանքների չեմ միջնորդել, որպեսզի ինքը դառնա Մարդու իրավունքների պաշտպանի մեր թեկնածուն: (Խոսակցություն դահլիճից): Դե կարող ա լավ միջնորդեի դառնար, ի՞նչ գիտեք: Բայց ամեն դեպքում հույս ունեմ, որ ռուսաստանցի գործարարը կնկատի պարոն Մարուքյանի ջանքերը և կվերցնի իրեն իր թևի տակ, եթե արդեն այդպես չի արել:

Գառնիկ Դանիելյան, համեցեք:

 Գ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Ես, օգտվելով առիթից, ուզում եմ հատուկ շնորհակալություն հայտնել բոլոր ժամանակներում իշխանության մաս կազմած և չկոռումպացված մարդկանց, որ էդ քաջությունը, համարձակությունը, պատվախնդրությունը ունեցել են, ունենալով հնարավորություն, բայց չեն թաթախվել կոռուպցիոն տարբեր սկանդալների կամ չգիտեմ, էդ, էդ էլ ա գայթակղություն, որ մարդիկ դիմացել են՝ անկախ իրենց քաղաքական հայացքներից, և ինձ թվում ա՝ կոռուպցիոները ինքը քաղաքական պատկանելություն չունի: Է կոռուպցիաներ ա էդ մարդը: Ամեն անգամ տեղավորվում ա ինչ-որ մի կուսակցության ցուցակում, շարունակում ա իրա ուրախ-զվարթ կյանքը: Էդ մի անգամ ասել եմ, նորից եմ ասում՝ գլխարկը փոխում ա, ասում ա՝ ապյած վլաստ մինյայետցա: (Խոսակցություն դահլիճից): Իքսը, իքսը… ու ամենամեծ չարիքը էդ մարդիկ են, էդ մարդիկ են՝ կուսակցություններ փոխող, տերեր փոխող, անսկզբունք, անթասիբ: Այդ մարդիկ վտանգ են ներկայացնում էս երկրի համար ու մեծ և պիտի նույն ձևի էդ երևույթը արգահատելի պիտի լինի: Եթե մենք ուզում ենք նորմալ երկիր կառուցենք, հա, գիտեք չէ՞ մարդը, որ կոռուպցիոներ ա, պիտի ասվի դրա մասին, խոսվի և հստակ գնահատականներ տրվի:

Էս, ոնց որ նախաբան էլի: Ես ինչ եմ ուզում ասեմ, սիրելի հայրենակիցներ, ուրեմն ես միշտ զերծ եմ մնացել անուններ տալով, անմեղության կանխավարկածը միշտ եղել է ինձ համար շատ կարևոր մի սկզբունք: Չեմ ուզում որևէ մեկին, չգիտեմ թիրախավորել բայց չեմ էլ կարող չխոսել էն երևույթների մասին, որը որ ինձ էս տարիների ընթացքում անհանգստացրել ա. 18 թվականից առաջ էլ ա անհանգստացրել, հետո էլ ա անհանգստացրել: Ինձ անհանգստացրել ա մեր բյուջեի յուրաքանչյուր կոպեկին և լումային կպչող մարդկանց, այսինքն՝ տեսեք, ավագանու անդամ ա, տեղավորվում ա ավագանու աթոռին, հիմնականում դե չեն էլ վարձատրվում չէ՞, ավագանու անդամները, բայց լավ ախպերներ ունի, կներեք էս խոսքի համար, լավ կռիշ ունի. էդ կռիշը հիմնականում էդ համայնքի ղեկավարներ և այլն, և այլն ու սենց էլի, գործեր են սենց կպցնում էլի: Այսինքն՝ մի տեղ կարան տենդեր շահեն, վատ անեն էդ տենդերը, շատ վատ անեն, որտեղ մեր քաղաքացիները պիտի տուժեն: Խաղահրապարակ սարքեն փոխկապակցված, ջրագիծ քաշեն, չգիտեմ, այս կամ այն գործերը անեն: Դրանից տուժում են մեր երեխաները, մեր ծնողները, մեր պետությունը: Դե կասի մարդ ա էլի, տենդերը շահել ա, ի՞նչ եք ուզում: Չէ, բայց էս օրինակը, էս ինչի համար եմ ասում էս օրինակով, ինձ համար տենց օրինակներ շատ են եղել, նենց չի, որ մինչև 18 թիվը չի եղել: Արդարության համար պիտի ասեմ՝ եղել ա, բայց, եթե մենք էս երևույթների դեմ չպայքարենք և աչք փակենք, ասենք դե մերն ա, մեր երկիրը երկիր չի դառնալու:

Մեկ անձից գնումներն էսքան ահագնացող չափերի չեն հասնի և պիտի հստակ գնահատականներ տրվի, հստակ գնահատականներ պիտի տրվի սրան: Ինչ ա նշանակում ծափերի համար մեկ անձից մրցույթ, առանց մրցույթի մեկ անձից, ուրեմն գնում են կատարում, գնում են կատարում քիչ չի, այսինքն՝ էտի հրատապ ա էլի: Ասենք ծափերը էդ մեկ անձը պիտի, էդ ընկերությունը պիտի «Ինդիվիդում քասթինգը» պիտի ապահովի, էդ էլ քիչ չի մի խտրականություն են դնում, ասում են ծերերի ծափերը ավելի էժան գնով են առնում, քանց երիտասարդներին: Դրանց մեջ էլ են տարբերություն դնում՝ մեր թոշակառուների մեջ և երիտասարդների մեջ:

Արդյո՞ք սա չպիտի հստակ գնահատականների արժանանա: Եթե ճիշտ չի, ուրեմն նյութը հրապարակող լրատվամիջոցը թող ներողություն խնդրի: Կապ չունի՝ էդ լրատվամիջոցը իշխանական ա, ընդդիմադիր ա: Թող ներողություն խնդրի, որ ստույգ ինֆորմացիա չի ասել, բայց, եթե իրականությանը համապատասխան ա, էդ մարդը պտի էդ տեղում չլինի, չլինի էդ տեղում, չպտի լինի էդ տեղում: Արագ պիտի աշխատանքից ազատվի և  քրեական գործ հարուցվի: Էդ դրանով պիտի երկիրը երկիր դառնա, ոչ թե էսի մերն ա, էսի ձերն ա, էսի մեր մարդն ա, էս մարդուն բերենք չերեզ էդ,կներեք էս բառի համար՝ չերեզներով բերենք, տեղավորենք հակակոռուպցիոն, կոռուպցիոն, ստեղ, ընդեղ: Դե մեր մարդն ա, մեր մարդն ա: Դրանից առաջ էլ էն մեկի մարդն ա եղել, նրանից առաջ էն մեկի մարդն ա եղել: Հա, դրա համար էլ երկիրը երկիր չի դառել, որովհետև ամեն մարդիկ ունեցել են իրանց մարդիկ:

Հիմա արդյո՞ք կոռուպցիա չի, որ էդ տենդերներ շահող, շատ էն որոշակի նաև մամուլում ա հրապարակվում, այսինքն՝ էս ավագանին շահեց էս տենդերը և այլն, և այլն, ու չգիտեմ, տուգանվել ա 300 հազար դրամ: Ամոթ ա, էդ մարդը 15 միլիոն, 20 միլիոն պետությունից քերել ա: Հա կտուգանվի, ինչ ա եղել. 300 հազար չէ, 400 հազար կտուգանվի: Ինչ պրոբլեմ կա, կտուգանվի կեթա, պրոբլեմ չկա, բայց դրանից մեր երկիրը շահու՞մ ա:

Հիմա էսա ձմեռը գալիս ա, անցած անգամ էլ եմ ասել, տարիների ընթացքում ճանապարհների, ուրեմն, սպասարկման հարցը: Դրանից մեր քաղաքացիները տուժելու են քիչ չի, մահվան դեպքեր էլ ա արձանագրվելու՝ ոչ բարեխիղճ, ուրեմն ճանապարհի մաքրման աշխատանքները կատարող կազմակերպությունների: Վթարներ ա լինելու, ցավոք սրտի տուժելու են մեր հայրենակիցները, բայց էլի ասելու են՝ դե, մեր ախպերն ա:

Չէ, էս մշակույթը, էս երևույթը պիտի արմատախիլ արվի, պիտի արմատախիլ արվի, որովհետև դրա տուժողը կարանք լինենք յուրաքանչյուրս: Մեր մերձավորները և ոչ միայն մեր մերձավորները, մեր հայրենակիցները, դրա համար դրանց մասին պիտի աչք չփակենք երբեք, իշխանություն ենք, ընդդիմություն ենք, հեչ էական չի:

Հիմա օդի աղտոտվածության մասին երկար, ուրեմն, ժամանակ ես խոսել եմ, թիրախավորվել եմ, տարբեր բաներ են ասել, էլ ասել են՝ անտառը այրեց, աղբավայրը այրեց, էս արեց, էն արեց, էն արեց, էն արեց, ժողովուրդ անլուրջ, անհեթեթ բաներ էլի, բայց ուզում եմ մի կարևոր, քանի որ ժամանակս ներում է, մի կարևոր բանից խոսամ, եթե քաղաքապետարանի աշխատողը կամ պատկան մարմինների աշխատողը գնում ա էդ շինարարություն, աչք ա փակում, որ էդ ցանցը չկա, էդ ցողարկիչը չկա, էն չկա, էն չկա, ինքը մարդ ա սպանում, ինքը կոսվեննիյ մարդ ա սպանում: (Խոսակցություն դահլիճից):

Մի խանգարեք ինձ: Ծխելու թեմայով հատուկ ես կխոսամ: Ծխելը սկսել եմ ձեր իշխանության օրոք և ծխելը կթարգեմ, որ դուք իշխանություն չլինեք: Հիմա, իմիջիայլոց լինում ա շաբաթներով չեմ ծխում, հետո քառօրյայից հետո սկսում եմ ծխել:

Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն Դանիելյան, հանուն արդարության ես էլ մեր իշխանության օրոք թարգել եմ ծխելը: Նենց, որ 0։0:

 Գ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Կեցցեք, կեցցեք: Հիմա, շարունակեմ էլի, եթե պարոն Եղոյանը թույլ կտա շարունակել: Թույլ եք տալի՞ս, պարոն Եղոյան. այո: Շնորհակալ եմ:

Հիմա ասածս ինչն ա, սիրելի հայրենակիցներ, գործընկերներ, որ մենք պիտի մտածենք էս երկրի մասին, մտածենք մեխանիզմների մասին: Պարոն Աղազարյանը ասեց, սրա մասին էլ ենք խոսել՝ հակակշռման, փոխզսպման մեխանիզմների մասին, որ որևիցե մեկը չդառնա բացարձակ էդ բուրգի վերևը կանգնած իշխանությունը, որովհետև ճիշտ ա ասում՝ իշխանությունը մարդկանց ավելի, չգիտեմ էլի, որ ճիշտ բառն օգտագործեմ, որ չնեղացնեմ ոչ մեկին, հղփացնում ա, իհարկե ո՞նց անենք, որ էս իրավիճակը մեր մոտ չլինի, ո՞նց անենք, որ մենք էդ երկիրը կառուցենք, որ կաշառք վերցնողը, ամաչեն էդ մարդու ընտանիքի անդամները, ամաչեն, ամաչեն: Դպրոցում գնալ էդ երեխան ամաչի, որ իրա ծնողը կաշառակեր ա: Կներեք էս սուր գնահատականների համար, բայց, դե եթե ուզում ենք, որ մենք նորմալ երկիր կառուցենք, ուրեմն պիտի դա լինի:

Արդյո՞ք կոռուպցիա չի, երբ որ, որ գնում ես այս կամ այն համայնք և տեսնում ես, որ հաստիքներ կան գրանցված, որ էդ մարդիկ էդ հաստիքի հետ կապ չունեն: Թանգարանում էդքան նմուշ չկա, ինչքան որ աշխատող: Էդքան նմուշ չկա էդ թանգարանում: Թանգարանից ավելի, նմուշից ավելի շատ աշխատող կա: Ես էդ հարցով հրապարակում կանեմ: Էդ հաստիքացուցակները, պետական հաստիքացուցակները կհրապարակեմ, ես էդ ուղղությամբ աշխատանք եմ տարել: Դուք կտեսնեք էդ ուռճացված հաստիքացուցակները, որով հազարավոր մեր հայրենակիցներ, կներեք, պիտի պետության հաշվին տուն չպահեն՝ չաշխատելով պիտի տուն չպահեն: Շնորհակալ եմ:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Էլինար Վարդանյան: Պարոն Եղոյան, լռեք: (Խոսակցություն դահլիճից):

 Է.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Մի խանգարեք: Պարոն Եղոյան, պարոն Դանիելյան, եթե ուզում եք վիճել, դուրս եկեք, դուրսը զրուցեք:

 Է.ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, քանի որ քիչ առաջ այստեղ անկեղծացումներ եղան, անկեղծ խոսեցին, ես էլ փորձեմ անկեղծանալ և ներկայացնել մի իրավիճակ, որ տեղի ա ունեցել ինձ հետ ընդամենը մեկ օր առաջ: Նստել եմ տաքսի, տաքսու վարորդը հարցնում է՝ հիմա, որ ես խոսեմ էս իշխանության մասին, ձեր հեռախոսով ձայնագրելո՞ւ են: Ասում եմ չգիտեմ. զարմացած նայում ա դեմքիս, հարցնում ա, ասում ա իսկապես չգիտե՞ք. բա բոլորը գիտեն, որ բոլորին ձայնագրում են, դուք չգիտեք: Հետո հարցնում ա այսինքն դուք նաև չգիտե՞ք, որ 10 եպիսկոպոսները ստորագրում են մի հայտարարության տակ էլի էդպիսի ձայնագրությունների հետևանքով: Ասում եմ չգիտեմ, և տաքսու վարորդը շատ զարմացած ինձ հասցնում է նշված վայր և մտածում է, որ երևի թե ես իր մոտ պաշտպանում եմ այս իշխանությանը:

Հետո դրան հաջորդում ա, ասեմ ով էր, որ հետո գնա հետևից, իսկ հետո դրան հաջորդում ա «Սիվիլնեթ»-ի հրապարակումը: «Սիվիլնեթ»-ը հրապարակում ա պաշտոնական տվյալներ, որոնք վերաբերում են քաղաքացիների խոսակցությունների գաղտնալսմանը և շատ հետաքրքիր, պաշտոնական տվյալների մասին ա խոսքը: Շատ հետաքրքիր տվյալներ են, ուրեմն 2023 և 24 թվականներին քաղաքացիների հեռախոսային խոսակցությունները լսելու, ներքին և արտաքին դիտումներ իրականացնելու միջնորդությունները եղել են 600-ից 700-ի շրջանակներում: 2025 թվականի միայն առաջին կեսի ընթացքում դատարան ներկայացված միջնորդությունների թիվը արդեն կազմում է գրեթե 600, միայն առաջին կեսին:

Եվ էս առաջարկած միջնորդությունների, ներկայացրած միջնորդությունների 60 տոկոսն էլ բավարարվում է։ Հետո լինում է «AntiCor»-ի հրապարակումը, որտեղ «AntiCor»-ը ներկայացնում է, որ է ԱԱԾ-ն մարդկանց գաղտնալսում է քսանչորս/յոթ ռեժիմով՝ սկզբում առանց թույլտվության, հետո, երբ որևէ բան գտնում են, դիմում են դատարան և դատարանը հետին թվով թույլտվություն է տալիս էդ ձայնագրությունները օգտագործելու: Մի ուրիշ մեխանիզմ էլ կա՝ ըստ «AntiCor»-ի և նաև փաստաբանների, ապօրինի գաղտնալսումից ստացված խոսակցությունը, որը չպետք է թույլատրվի որպես ապացույց օգտագործել, ուղարկում են իշխանամերձ լրատվամիջոցներ, լրատվամիջոցները հրապարակում են, հետո էդ հրապարակման հիման վրա վարույթ է նախաձեռնվում և իհարկե, ներկայացվում է կալանքի միջնորդություն: Էս մեխանիզմները գործում են և այս մեխանիզմներին, սիրելի քաղաքացիներ, դուք ինքներդ էլ ականատես եք եղել: Եթե ընդամենը փոքր մտավարժանք անեք, կհիշեք էդպիսի բազմաթիվ հրապարակումներ և դրանից հետո հարուցված քրեական գործեր:

Ավելին՝ շատ հաճախ էդ գաղտնալսումները հրապարակվում են կտրած-կպցրած, կեղծած և ստեղծում են հանրության մոտ տպավորություն, որ իրականում տեղի է ունեցել լուրջ իրավախախտում, հետո էդ ամեն ինչը հերքվում է, բայց վնասը, որ հասցվել էր, դառնում է անդառնալի: Օրինակ՝ Բագրատ Սրբազանի գործով էդպիսի կտրած-կպցրած, բովանդակությունից առանձնացված հրապարակումներ բազմաթիվ են եղել և հիմա էլ էդ վարույթի շրջանակներում դրանք դեռ օգտագործվում են որպես ապացույց:

Մկրտիչ Սրբազանի դեպքում էլի իշխանամերձ լրատվամիջոցներում հրապարակվում է ապօրինի ձեռք բերված ապացույց, հետո հրապարակման հիման վրա վարույթ է հարուցվում, և մարդը կալանքի տակ է: Խոսել եմ իմ փաստաբան գործընկերների հետ, իրենք էլ հաստատում են, որ գաղտնալսումների մասին դատարանի որոշումները, ըստ էության, տպավորություն են թողնում, որ կոնվեյերով անցել են, որովհետև ընդամենը փոխվում է անուն-ազգանունը, հիմնավորումները մնում են նույնը՝ առանց գործի մանրամասն վերլուծությունների:

Հետո մեկ այլ հանգամանք էլ են նշում փաստաբան գործընկերները. դա վերաբերում է նրան, որ սովորաբար լինում են դեպքեր, երբ դատարանը տալիս է գաղտնալսման թույլտվություն արդեն հետին թվով և վերևում նշված է մեկ այլ ամսաթիվ, իսկ գաղտնալսումը արվում է մի քանի ամիս առաջ ժամկետով: Սիրելի գործընկերներ, «AntiCor»-ի այս հրապարակմանը անմիջապես հաջորդեց իրավապահ մարմինների հերքումները, ինչը շատ բնական է, որովհետև այստեղ շատ կարևոր հարց է առաջանում՝ բա ի՞նչ պետք է անեին հա՞, էդ իրավապահները, հո՞ չէին ասելու, որ, այո, լսել ենք, լսում ենք և շատ լավ ենք անում, որ լսում ենք:

Դա շատ նման է օրինակ՝ երեկ արդարադատության նախարարի կողմից արված հայտարարությանը, որտեղ նա ասում էր, որ ի ուրախություն մեզ՝ Հայաստանի Հանրապետությունում քաղբանտարկյալներ չկա: Է հո չէ՞ր ասելու, որ քաղբանտարկյալներ կան և էդ քաղբանտարկյալների համար պատասխանատուն մենք ենք: Եվս մեկ հանգամանքի մասին եմ ուզում խոսել. խոսքը վերաբերում է ԱԱԾ-ին, և ես ցավով պետք է նշեմ, որ այսօր ԱԱԾ-ն, ըստ էության, դարձել է այս իշխանության կողմից շահագործվող մի մարմնի: Ցավոք սրտի կարելի է նույնիսկ նմանացնել թրաֆիքինգի զոհի հետ, որովհետև իրենց գործը դարձել է ստատուս գրողների հետևից գնալը, իրենց գործը դարձել է հոգևորականներին շանտաժի ենթարկելը և դրա վառ օրինակներից մեկն էլ այն է, որ Գյումրիում օրինակ՝ ԱԱԾ-ն հոգևորականներին համոզում էր, որ պատարագից զեղչեն կաթողիկոսի անունը:

Սիրելի հայրենակիցներ, էսպիսին ա մեր իրականությունը: Այո, տաքսու վարորդի ասած մի արտահայտությունն եմ ուզում մեջբերել: Ասում էր՝ տպավորություն ա ոնց որ ապրում ենք «Հարսնացուն հյուսիսից» ֆիլմում, որտեղ որ ասում են՝ կարող ա մեզ հետևում են: Այո, սիրելի հայրենակիցներ, մեզ հետևում են՝ մեծ եղբայրը հետևում է մեզ, բայց ուզում եմ էսպես, որպես վերջաբան նշել, որ էս իրավիճակը այլ պետություններում էլ է եղել, էսպիսի իրավիճակ եղել է Վրաստանում, էսպիսի իրավիճակ եղել է Ղազախստանում, բայց երբ իշխանությունները փոխվեցին, նրանք դարձան հրապարակային, և մարդիկ տեսան, թե իրականում ինչ է տեղի ունեցել:

Գիտեք, բայց էս այլասերումը սովորաբար հոգնեցնում է մարդկանց, հոգնում են և՛ գաղտնալսվողները և՛ գաղտնալսողները, հոգնում են և՛ բռնողները, և՛ բռնվողները, հոգնում են և՛ դատողները, և՛ դատվողները, մարդիկ աստիճանաբար անցնում են պայքարին: Զգուշացեք ձեր գործողություններից, և վերջում էստեղ պատգամավորներից մեկն ասաց՝ ընդդիմությունը թիրախավորում է ժողովրդավարությանը: Ձեզանից լավ թիրախավորու՞մ, թիրախավորո՞ղ: Ինչու՞ եք ընդդիմության վրա բարդում: Ձեր գործողությունները ցույց են տալիս, թե դուք ինչպես եք վերաբերում ժողովրդավարությանը:

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Աննա, չէ ներողություն, մինչ տիկին Գրիգորյանին ձայն տալը, հարգելի գործընկերներ, առաջարկ կա ընդմիջում չանել: Առարկություններ, եթե չկան, չկան: Շատ լավ, չենք անի ընդմիջում: Աննա Գրիգորյան, համեցեք:

 Ա.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, այն մարդիկ, ովքեր 18 թվականին եկան իշխանության այն հայտարարություններով, որ պետք է կոռուպցիայի դեմ պայքարել, հովանավորչության դեմ պայքարել, հիմա ամեն քայլափոխի կարող ես առերեսվել մի իրականության, որտեղ տեղի է ունենում կոռուպցիա, հովանավորչություն, գումարների խոշոր մսխում: Ես հիմա կփորձեմ փաստերով ներկայացնել մի քանի դրվագներ պարզապես: Օրինակ՝ Ստեփանավանի ՔՊ-ական համայնքապետ Արմեն Գրիգորյանը, ով կազմակերպություն էր հիմնադրել 2018 թվականին և հետո քաղաքապետ դառնալուց հետո իր կազմակերպությունը սկզբում փոխանցել է իր դստերը և հետո կնոջը, 468 միլիոն դրամի պայմանագիր է կնքել քաղաքապետարանի հետ:

Փաստացի իր կառավարման օրոք 468 միլիոն դրամի պայմանագիր է կնքվել իր իսկ կողմից ձևավորված և հետո կնոջը փոխանցված կազմակերպության հետ: Սա այն է, հովանավորչությունը ուրիշ ձև կամ կոռուպցիան ուրիշ ձև ինչպե՞ս պետք է դրսևորվի:

Հաջորդը՝ վերջերս հայտնի դարձավ, կարծես թե «Ֆակտոր»-ի որոշակի վերլուծությունների արդյունքում, որ 207 միլիոն դրամ կամ երբ 550 հազար դոլար գաղտնի ընթացակարգով մեկ անձից գնումների տրամաբանությամբ փոխանցվել է մի կազմակերպության, որը հիմնականում կապվում է Վարդան Ազատյան անուն-ազգանուն ունեցող մարդու հետ, ինչ-որ վերլուծություններ կատարելու մասով, այսինքն՝ գաղտնի ընթացակարգով մեր քաղաքացիների գրպանից 550 հազար դոլար տրամադրվում է մի մարդու ինչ-որ վերլուծություններ կատարելու մասով:

Ես ուզում եմ հիշեցնել, որ տվյալ անձը օրինակ՝ հեղինակել է «Ովքե՞ր արեցին հեղափոխությունը» ստեղծագործությունը, այսինքն՝ մերձիշխանական մարդուն գաղտնի ռեժիմով մեկ ընթացակարգով տրամադրվել է 550 հազար դոլար: Հովանավորչություն չէ, չեք լսել նման բան: Հաջորդը բազմաթիվ են էն դեպքերը, երբ օրինակ՝ Կառավարության անդամ հանդիսացող մարդիկ դուրս են գալիս իրենց զբաղեցրած պաշտոններից և հետո հայտնվում են մի այլ կազմակերպությունում, որտեղ իրենք կոնկրետ ներդրում են ունեցել և պաշտոն են ունեցել, օրինակ՝ էս հայտնի քյուառների պատմությունը, որի մասին բազմաթիվ առիթներ ունեցել եմ խոսելու, ուրեմն ՊԵԿ նախագահի տեղակալ Միքայել Փաշայանը, ունենալով կոնկրետ լիազորություններ, կոնկրետ իրավասություններ, իր կառավարման օրոք պիտակների, էս դրոշմապիտակների բիզնեսը մոնոպոլ դիրքով տրամադրում է մի կազմակերպության և հետո՝ պաշտոնը լքելուց հետո, գնում և զբաղեցնում է այդ կազմակերպության ղեկավարի պաշտոնը: Բա քաղաքական կոռուպցիան ուրիշ ի՞նչ տեսք է ունենում, երբ դու որպես լիազոր մարմնի ներկայացուցիչ մոնոպոլ դիրքերով հանձնում ես տվյալ բիզնեսը կոնկրետ կազմակերպությանը և պաշտոնը լքելուց հետո գնում ես այդ կազմակերպությունն ես ղեկավարում:

Հաջորդ նման հետաքրքրական օրինակը Դաստակերտի հանքավայրի օրինակն է, որը տարբեր սխեմաներով մի ձև հայտնվում է Գնել Սանոսյանի և փոխնախարար Հովհաննես Հովհաննիսյանի մտերիմ անձի ձեռքում, և Հովհաննես Հովհաննիսյանը, որ մասնագիտությամբ բժիշկ է, իր պաշտոնավարումից հետո՝ ՏԿԵՆ փոխնախարար լինելուց հետո, դուրս է գալիս և գնում այնտեղ, բավականին բարձր պաշտոն ա զբաղեցնում՝ հա, ինչ-որ գծով տնօրենի պաշտոնն ա զբաղեցնում: Բա դա հովանավորչություն չի՞, դա քաղաքական կոռուպցիա չի՞, թե՞ չեք լսել նման բանի մասին:

Հաջորդը՝ սննկացման էլեկտրոնային համակարգ ձևավորելու համար արդարադատության նախարարությունը 2021 թվականին 173 միլիոն դրամ է տրամադրում «Հարմոնիա» կազմակերպությանը էդ ծրագիրն իրականացնելու համար: 21 թվականից տեսեք՝ քանի տարի ա անցել, էդ ծրագիրը չի գործում, այսինքն՝ մեր հարկատուների գրպանից 173 միլիոն դրամ տրամադրվում է մի կազմակերպությանը ծրագիրը ներդնելու համար, գումարը վատնված է, ծրագիրը չկա: Հիմա կամ ասեք ուղղակի անճար եք կամ կոռուպցիոն մեխանիզմներով էդ գումարները վատնվել են:

Հաջորդը ինչի մասին ես կուզենայի խոսել՝ մեր Երևանում բնակվող մարդկանց համար լրջագույն մարտահրավեր է էն խցանումները, որոնցում մեզանից յուրաքանչյուրս հայտնվում է ամեն աշխատանքային օրվա ընթացքում: Ժամերով կարող ենք կանգնել խցանումների մեջ, բայց հիմա ի՞նչ է որոշել քաղաքապետարանը: Ստեղծում է Երևանի երթևեկության կառավարման կենտրոն, այսինքն՝ մի առանձին կենտրոն է ստեղծվում, որին տարեկան տրամադրվելու է մոտ 500 միլիոն դրամ, սիրելի հայրենակիցներ, 500 միլիոն դրամ տրամադրվելու է մի կենտրոնի, որը պետք ա իրականացնի որոշակի գործառույթներ, օրինակ՝ քաղաքային ճանապարհային ենթակառուցվածքների արդյունավետ շահագործման և զարգացման պլանավորում կամ երթևեկության հոսքերի ուսումնասիրություն, վերլուծություն, մոնիտորինգ:

Ես ուզում եմ ձեզ հիշեցնել, որ այսօրվա քաղաքապետարանի կառուցվածքի մեջ արդեն գոյություն ունի նման ստորաբաժանումներ և կան համապատասխան մարդիկ, ովքեր էդ գործառույթներն իրականացնում են, ինչպես նաև ներքին գործերի նախարարությունում կան համապատասխան ստորաբաժանումներ, որ այդ գործառույթները պետք ա իրականացնեն: Ի՞նչն է հետաքրքիր, որ այս մարդիկ, օրինակ՝ ստանալու են միլիոն 800 հազար դրամ աշխատավարձ, միլիոն 700 հազար դրամ աշխատավարձ, ու էսպես էս հաստիքացուցակը, որ նայում ես, ուզում ես հասկանալ՝ երկրի նախագահն ավելի ցածր աշխատավարձ ա ստանալու, քան երթևեկությանը հետևող մարդը: Ուզում եմ կրկնել, որ այդ պաշտոնները ստեղծելու անհրաժեշտություն չկար, որովհետև և՛ ներքին գործերի նախարարությունում և՛ քաղաքապետարանի համապատասխան ստորաբաժանումներում արդեն այդ հաստիքները կան, և մարդիկ ի պաշտոնե պարտավոր են էդ գործողություններն իրականացնել: Հիմա իմ մտքով անցավ ԱՆԻՖ-ը: ԱՆԻՖ-ով մարդիկ տասնյակ հազար դոլարներով աշխատավարձ էին ստանում: Մարդն ամսական 10 հազար դոլար աշխատավարձ ստանում էր, գործուղումներին խոշոր գումարներ ստանում էր, պարգևավճարներ ստանում էր: Վերջը ի՞նչ տեսանք, վերջը տեսանք տապալում: Հիմա քաղաքապետարանում մարդ կա, որ էդ գործով պիտի զբաղվի, էդ գործի համար էդ մարդուն ասում են՝ դու շարունակի մնալ, բայց հիմա քո գործառույթները արտապատվիրակում ենք մի կազմակերպության, որը 500 միլիոն դրամ գումար պետք ա այդտեղ հատկացվի, մարդիկ միլիոն 700, միլիոն 600, միլիոն 300, շատ խոշոր գումարներ են ստանալու, ինչի՞ համար, որպեսզի երթևեկություն կարգավորեն, կարծես թե ակնհայտ չի, որ էն շինթույլտվությունները, որ համատարած տվել եք, էդ պայմաններում, երբ որ ենթակառուցվածք, որևէ նոր ճանապարհ չի կառուցվում, էդ երթևեկությունը ո՞նց պետք ա կանոնակարգվի:

Օրինակ՝ Սարյան փողոցում, որ 50 հարկանի շենք կառուցելու թույլտվություն եք տալիս առանց որևէ այլ ենթակառուցվածք կառուցելու պարտավորվածությամբ, հիմա ինչ ուզում եք հետևեք, էդ մարդն էնտեղ կանգնած նայի, թե մարդիկ ոնց են խցանման մեջ կանգնում. էդ հարցը ո՞նց պիտի լուծվի, եթե նոր ճանապարհ չի կառուցվում, նոր ենթակառուցվածք չի կառուցվում կամ Օրբելի փողոցի վրա լավ էլ սիրուն շենք ա ստացվում, էդտեղ ճանապարհ չեք կառուցում, հետևաբար ինչքան էլ միլիոնավոր դրամների գումարներ տաք այդ կազմակերպություններին և այդ մարդկանց, որևէ օգուտ դրանից չի լինելու:

Վերջերս համալիրում Նիկոլ Փաշինյանը հավաքել էր ամբողջ պետական ռեսուրսը: Մի կողմ դնենք այն համակարգը, այն մոտեցումը կամ, որ դա հիշեցնում էր խիստ ավտորիտար երկրների կառավարման մոդել և դու ամբողջ պետական համակարգին՝ ուսուցիչներին, տնօրեններին կանչում ես, հա, էսպես ինչ-որ բան ներկայացնելու համար, իսկ ավելի շուտ կոնկրետ ինչ էր ներկայացվում, որ մեր Սահմանադրությունը պետք է փոխվի, իսկ ինչու՞ պետք է փոխվի մեր Սահմանադրությունը, որովհետև կա համապատասխան ադրբեջանական պահանջ: Բայց լավ, մի կողմ թողնենք այն հանգամանքը, թե ինչ ա ներկայացվել պետական համակարգին: Ամբողջ խնդիրն այն է, որ դա մեր քաղաքացիների վրա արժեցել է 42 միլիոն դրամ: Մեր հերոս հարկատուները էդ գումարները վճարել են, որ Նիկոլ Փաշինյանը մի ամբողջ պետական համակարգի հավաքի և ասի, որ մենք պետք ա փոխենք մեր Սահմանադրությունը: Ահա այսպիսի ժողովրդավարություն:

Քանի որ ժամանակ մնաց, ուզում եմ անդրադառնալ նաև հետևյալ հարցին՝ երեկ մի օրենքի նախագիծ էինք քննարկում էլի կոռուպցիայի հետ կապված որոշակի կարգավորումներ մտցնելու համար, և ես առաջարկեցի, որ օրինակ՝ այն կազմակերպություններում, որտեղ Կառավարությունը մասնաբաժին ունի՝ խոսքը Ամուլսար, «Վիվասել» և պղնձամոլիբդենային, համենայնդեպս էդ 3-ը էս պահին հիշեցի, միգուցե ավել հատվածներ կան, այդտեղ նշանակված մարդիկ ունենան պարտավորություն հայտարարագիր ներկայացնելու:

Օրինակ՝ ես պետք է անկեղծ լինեմ, ես ինչի՞ չպետք է իմանամ թե, օրինակ՝ Գնել Սանոսյանը պաշտոնը լքելուց հետո, նախ՝ ի՞նչ ունի հիմա և Ամուլսարում նշանակվելուց հետո ինչպիսի՞ հաջողությունների է հասել։ Կամ, օրինակ՝ պղնձամոլիբդենային էդ կոմբինատում նշանակված իմ համաքաղաքացի Նարեկ Բաբայանը, ում մասին, ուղղակի, լեգենդներ են պտտվում մեր քաղաքում, ընդհանրապես, մարզում, մի հատ գնացեք, հարցրեք Նարեկ Բաբայանի մասին՝ մինչև 18 թվականը և հիմա հարցրեք, թե Նարեկ Բաբայանն ինչպիսի հաջողություններ ունի, յուրաքանչյուր կապանցի, քաջարանցի ձեզ կբացահայտի, թե ինչպիսի հաջողությունների է ինքը հասել, բայց ես էդ լեգենդներին, էդ միֆերին չտրվելու համար ասում եմ, որ այն մարդիկ, ովքեր նշանակվում են այդ պաշտոններին, իրենք պետք է ներկայացնեն հայտարարագիր, որպեսզի մեզնից յուրաքանչյուրը հասկանա, թե որտեղ էին և հիմա որտեղ են գտնվում։ Շնորհակալություն։

Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, նոր տիկին Գրիգորյանն ի՞նչ ասաց, ասաց, որ Կառավարությունը 500 հազար դոլար գաղտնի, ըստ «Ֆակտոր թիվի»-ի բացահայտման, գաղտնի որոշմամբ 500 հազար դոլար է տվել իր քաղաքական համախոհին։ Էս նախադասության մեջ ոչ մի բան ճիշտ չէր, որովհետև ոչ թե  Ֆակտորն է դա բացահայտել, այլ Կառավարությունը գաղտնազերծել է իր գաղտնի որոշումը, եթե Կառավարությունը չուզեր, որ «Ֆակտոր թիվ»-ին կամ դուք իմանայիք, դրա մասին դուք չէիք իմանա։

Հաջորդը՝ 500 հազար դոլար ոչ թե տվել է Վարդան Ազատյանին, այլ այն կազմակերպությանը, որը, եթե ես չեմ սխալվում, ղեկավարն է նա, և որին պատվեր է տվել։

Երրորդը. ոչ թե տվել է մեկանգամյա դրամաշնորհ, այլ, եթե չեմ սխալվում, հինգ տարվա մեջ։ Եթե դուք նայեք, այդ կազմակերպությունն ունի, ասենք, պայմանական երեք կամ չորս աշխատող, ստացվում է, որ իրենց ամսական աշխատավարձը, մեկը հաշվել էր էս վերջերս, երկու հարյուր քանի հազար դրամ։ Էնպես, որ դուք հիմա դասական մանիպուլյացիա արեցիք, բայց կարճ տևեց մանիպուլյացիան։

Հաջորդը. ես ճիշտ լսեցի՞, որ պարոն Դանիելյանն իր ելույթում ասաց, որ կուսակցություն փոխելը չարիք է, թե ինչ, տենց մի բան ասացիք, պարոն Դանիելյան... չէ, կոնտեքստից չեմ կտրում, բացարձակ կոնտեքստից չեմ կտրում, ուղղակի, ես կարծում եմ՝ դուք անարդար եք տիկին Գրիգորյանի հանդեպ, որովհետև ձեր կողքը նստած է։ Այս մարդը «Իմ քայլով» եկավ, դարձավ պատգամավոր, հետո բան արեց, քաղաքականապես միացավ Վահե Հակոբյանի «Վերածնվող Հայաստան» կուսակցությանը, եթե չեմ սխալվում, տիկին Գրիգորյանը, (մի ընդհատեք ինձ, ժողովուրդ ջան) եթե չեմ սխալվում, տիկին Գրիգորյանը ներկայացնում էր «Վերածնվող Հայաստան» կուսակցությունը՝ Վահե Հակոբյանի, որն ինքնին «Հայաստան» դաշինքի մասն էր, որը հետո, ոնց-որ թե, դուրս եկավ «Հայաստան» դաշինքից, առնվազն, Ազգային ժողովում, բայց տիկին Գրիգորյանը մնաց։ Նենց որ, պետք չի վիրավորել, (պարոն Դանիելյան ջան, խնդրում եմ, ինձ մի ընդհատեք, պարոն Եղոյան ջան, դուք էլ, խնդրում եմ, մի ընդհատեք պարոն Դանիելյանին, երբ որ ինքը ընդհատում է ինձ)։

Հաջորդը. ասացի «Վերածնվող Հայաստան», ասացի Վահե Հակոբյան, հիշեցի, դուք էլ ասացիք՝ ԶՊՄԿ, տիկին Գրիգորյան, էլի հիշեցի, կրկնում եմ, դուք «Վերածնվող Հայաստան» կուսակցության անդամ եք, «Վերածնվող Հայաստան» կուսակցության անդամ Վահե Հակոբյանը, չէ, չէ, հետախուզման մեջ է, հենց նոր կարդացի։ Փաստորեն, ի՞նչ ա պարզվում, էս տարվա նոյեմբերի 11-ին հայտարարվել է, որ հարցմանն ի պատասխան գլխավոր դատախազությունից հայտնել են, որ Քրեական օրենսգրքի 277-րդ հոդվածի (մասնավոր ոլորտում ծառայողական լիազորությունները կամ դրանցով պայմանավորված ազդեցությունը չարաշահելը) երկրորդ մասի երկրորդ կետով և 296-ի (փողերի լվացումը) երրորդ կետով նախաձեռնված քրեական վարույթի շրջանակներում 2025 թվականին, այսինքն՝ այս տարվա հոկտեմբերի 31-ին մեղադրյալ Վահե Հակոբյանի նկատմամբ հայտարարվել է հետախուզում։

Հիմա հարց, տիկին Գրիգորյան. ձեր կուսակցության ղեկավարն ինչի՞ է փախած, ո՞ւր ա Վահե Հակոբյանը, տիկին Գրիգորյան, ո՞ւր ա Վահե Հակոբյանը, կգաք, այստեղից կպատասխանեք, փողերի լվացման մեջ մեղադրվող ձեր կուսակցության ղեկավարը, ձեր կուսակցական շեֆը, որը մեղադրվում է կոռուպցիայի մեջ, ո՞ւր ա փախած։

Հետո խոսում եք, ԶՊՄԿ-ի մեջ, ԶՊՄԿ կոնտեքստում էլ ասեք, Վահե Հակոբյանն ի՞նչ է արել, ինչի՞ ա ինքը հիմա մեղադրվում կոռուպցիայի, փողերի լվացման մեջ, պատասխանեք, նաև պատասխանեք, ընդհանրապես, քաղաքական տրամաբանությանը տրվում է, օրինակ՝ ո՞նց ա ստացվում, որ մարդը «Իմ քայլով», դուք նաև սիրում եք, չէ՞, ասել՝ հեղափոխությամբ իշխանության եկածները ինչ որ ասում էին, այսպես չեղավ։ Դուք էլ եք հեղափոխությամբ իշխանության եկել, դուք գիտե՞ք դրա մասին։ Հեղափոխությամբ իշխանության եք եկել, հետո միացել եք Ռոբերտ Քոչարյանին, դուք գիտե՞ք՝ ով եք դուք, հարյուրհազարավոր մարդկանց, ովքեր, որ Հայաստանի փողոցներում հանրահավաք էին անում, այդ մարդկանց տված վստահությունը ձեզ, անձամբ ձեզ, տարել, դրել եք Քոչարյանի ոտքերի տակ, գիտե՞ք որ Քոչարյանի, էն Քոչարյանի, որից և իր ընտանիքից դատախազությունը պահանջում է առգրավել հանրագումարով մոտ 200 միլիոն դոլարին համարժեք գույք, փող և այլն, այ, դրա մասին խոսեք։

Տեսա, որ գրանցվեցիք, կգաք և կպատասխանեք ամենակարևոր հարցին, կպատասխանենք հետևյալ հարցին՝ ո՞ւր ա ձեր կուսակցության Վահե Հակոբյանը, ձեր կուսակցության ղեկավարը, ձեր քաղաքական ղեկավարը ո՞ւր ա, ինչի՞ է փախել, ինչի՞ չի գալիս և հանձնվում, որպեսզի դատարանը վճռի իր ճակատագիրը։ Շնորհակալություն։

Վահագն Ալեքսանյան, բայց, ի դեպ, տիկին Գրիգորյանը գրանցվեց ելույթի համար, եթե չեմ սխալվում, տիկին Գրիգորյանը չի կարող խմբակցության անունից ելույթ ունենա, քանի որ ստորագրությունը պետք է լինի խմբակցության ղեկավարի կամ քարտուղարի միջոցով, հետևաբար, թող կանչեն, կստորագրեն, կգա, չեմ ընդունում, Սեյրան Օհանյանն այստեղ չէ։ Շնորհակալություն։ Լավ, հատուկ պարոն Օհանյանի խաթեր կթողնեմ։ Մանկապարտեզն էլ ձեր «Վերածնվող Հայաստան» կուսակցությունն է։

Պարոն Ալեքսանյան, համեցեք։

 Վ.ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի փոխնախագահ, հարգելի գործընկերներ, հարգելի տիկին Գրիգորյան, դուք ձեր խոսքում խոսում եք կոռուպցիայից ու խոսում եք քաղաքական կոռուպցիայից, դրանք իրարից շատ տարբեր, թեև հիմքում նույնը, բայց վերջնարդյունքում իրարից շատ տարբեր բաներ են։

Տեսեք, դիցուք, ինչ-որ մեկը պետության ներսում ստեղծում է աթոռների արտադրության մոնոպոլիա, հետո պաշտոնը թողնում է, գնում է դառնում է աթոռների մոնոպոլիա ունեցող ընկերության տնօրեն, էդտեղ առերևույթ կա կոռուպցիոն ռիսկ ու շատ մեծ, ու դա դասական կոռուպցիոն ռիսկ ա։ Սա մի դեպքն ա, որը սովորական դասական կոռուպցիոն ռիսկի մասին է խոսքը, բայց կա մի ուրիշ դեպք։

Օրինակ՝ ինչ-որ մեկն ընդգրկվում է ինչ-որ քաղաքական թիմի ընտրական ցուցակ, տիկին Գրիգորյան, այնտեղ տարբեր բաներ ա խոսում, էս ա խոսում, էն ա խոսում, կոռուպցիայի մասին ա խոսում, նախկինում եղած, էս ա անում, էն ա անում, հետո ինչ-որ մի հատ իքս պահի, չգիտենք ինչի դիմաց, դեռ ոչ մեկս չգիտենք ինչի դիմաց, ու մեզ թույլ չենք տա, իհարկե, ոչ մի մեղադրանք հնչեցնել, թե ինչի դիմաց, բայց գնում, դառնում ա էդ քաղաքական թիմի, ամենաոխերիմ քաղաքական հակառակորդի թիմի պատգամավորը։ Տիկին Գրիգորյան, հարց է, իհարկե, ինչի դիմաց, բայց զուտ, ուղղակի, կոնտեքստը հասկանալու համար նշենք, որ կոնկրետ էդ ոխերիմ քաղաքական հակառակորդը, էս պահին... պետությունը նրանից պահանջում է 200 միլիոն դոլար։ Իհարկե, ստեղ բան ա, ինչ ա անունը, առողջ տրամաբանությունը պիտի հուշի՞, թե ինչի դիմաց ա էդ մարդը գնում, մտնում այդտեղ, ու մեզ ցույց տա քաղաքական շատ հստակ կոռուպցիայի մի դրսևորում, բայց առողջ տրամաբանությամբ կխնդրենք, որ էս պահին, ուղղակի, լուռ մնա, և բոլորս կձևացնենք, տիկին Գրիգորյան, որ էս ամեն ինչը չենք տեսնում ու քաղաքական կոռուպցիայի էս վառ ու շատ դրսևորված օրինակը չնկատելու կտանք, ուղղակի, տիկին Գրիգորյան, ու կպատկերացնենք, որ դուք Ռոբերտ Քոչարյանի սիրուն աչքերի, և ոչ թե սիրուն փողերի համար եք գնացել, մտել նրա կուսակցություն, եկեք, էդպես մտածենք, տիկին Գրիգորյան, բոլորս։ Եկել եք էստեղ, էստեղից խոսում եք, ասում ա՝ 12 միլիոն դրամ, տարեկան, մի ընկերություն է ստանում, որը տասնյակ մարդկանց ֆինանսավորում ա, վճարում ա աշխատավարձ, որպեսզի նրանք գնան Հանրային ու նստեն ծափ տան։

Ես ճշտեցի, հարգելի ընկերներ, մեր ավագանի գործընկերոջից, էդ մարդը 12 թվականից Հ1-ի հետ աշխատում ա, 2012 թվականից աշխատում ա, տարեկան ստանում ա, այո, 12 միլիոն դրամ, ինչը գալիս է ամսական մի միլիոն դրամ, ու, երբ որ գնում եք, օրինակ՝ հանրային հեռուստաընկերություն բանավեճերի, ու, քանի որ, հատկապես ձեր քաղաքական թիմին են ծափահարել, ենթադրում եմ, շատ ավելի դժվար է, այդ մարդկանց նաև դրա համար վճարում են, հարգելի գործընկերներ, էդպես է ստացվել։ Դե, պարոն Դանիելյան, խնդիր չկա, դիմեք, բայց 12 միլիոն դրամի մասին էսքան խոսելը, պարոն Դանիելյան, ձեր քաղաքական թիմի առաջնորդ Ռոբերտ Քոչարյանի խնամին Հայաստանում տարեկան տրիլիոնների, երևի, տենդերներ է շահում, դուք հասկանո՞ւմ եք։ Եկել եք ստեղ, ասում եք՝ կոռուպցիա, քաղաքական կոռուպցիա, քաղաքական... ի դեպ ասեմ, ես սա շատ բանով եմ ասում, նենց չի, որ մի ցնծությամբ եմ ասում, որ Քոչարյանի խնամին Հայաստանում տոննաներով տենդեր ա շահում։ Հայաստանի թիվ մեկ ճանապարհաշինարարական տենդերները շահողը ինքն ա, երևի (ես ձեզ չեմ ընդհատել, ամենայն հարգանքով)։ Եթե մենք խոսում ենք հիմա 12 միլիոն դրամի մասին, այնտեղ խոսում ենք 12 միլիարդ դրամի մասին, երևի, ամսական միլիարդ դրամի մասին ենք մենք խոսում։ Ժողովուրդ ջան,  ձեր կուսակցության դաշինքի առաջնորդի խնամին այս տարի թիվ մեկ տենդեր շահողն ա, ինչի՞, որովհետև մենք ձեզ տենց շատ սիրում ենք, չէ՞։ Մեկ անձից գնումով չի, պարոն Դանիելյան, հլը ու մի հատ էլ մեկ անձից գնումով Քոչարյանի խնամուց բան առնենք, այ քեզ բան։ Էդ էլ ա եղել, ի դեպ՝ մեկ անձից էլ է եղել, որովհետև դրա անհրաժեշտությունը եղել է պահի տակ։ Դուք էլ գիտեք, որ ճանապարհներ են փակված եղել, պետք է եղել բացել, ու դրա համար եղել են այդ իրադարձությունները, պարոն Դանիելյան, բայց հիմա, որ ասում եք՝ տենդերներ, կոռուպցիա և այլն, ժողովուրդ ջան, եթե տենց ինչ-որ կոռուպցիոն համակարգ լիներ, ինչ-որ մի բան լիներ, ձեր առաջնորդի խնամին տենդերներին ոչ թե առաջին տեղով չէր շահի բոլոր տենդերները, մոտիկ էլ չէր գա այդ տենդերներին, դուռը նենց           կփակեին քիթ-մռութին, կասեին՝ գնա ստեղից, էս ուր ես եկել, այ ընկեր, էս ուր ես եկել։

Օրինակ՝ 2018-ից առաջ քանի՞ ընդդիմադիր գիտեք, որ իր խնամին, չգիտեմ, այնտեղ «Ելք» դաշինքից ինչ-որ մեկի խնամին, ինչ-որ մեկը եղել է Հայաստանի թիվ մեկ տենդեր շահողը, քանի՞ տենց դեպք գիտեք, դրանից առաջ, չգիտեմ, այնտեղ Ստեփան Դեմիրճյանի կամ էն մեկի, էդ քանի՞ տենց դեպք գիտեք, ժողովուրդ ջան։ Բա, ազատականացվել ա դաշտը, էդ ամեն ինչը տեղի ա ունենում, գալիս ա, մրցույթը դնում են, ամենացածր գինը առաջարկում ա, շահում ա։ Իհարկե, շատ դեպքերում հետո էնքան ա ձգձգվում ընտրական պրոցեսներով գուցեև պայմանավորված, որ չգիտես, ինչ է դառնում։

Օրինակ՝ Լոռու մարզում շատ հետաքրքիր նմանատիպ դեպքեր էին եղել, որ ընտրություններ կար դեմը, դե, ինքն էլ Քոչարյանի խնամին էր, տենդերը շահել էր, բայց ամիսներով գյուղերի ճանապարհները տենց էլ չսկսեցին, ու դա էր խնդիրը ժողովուրդ ջան։

Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Պարոն Դանիելյան, խնդրում եմ, մի միջամտեք, չէ, չեմ տալիս նկատողություն, խնդրում եմ։ Շարունակեք, պարոն Ալեքսանյան։

 Վ.ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ

-Հիմա մենք եկել ենք ստեղ, բաներից ենք խոսում, սենց, ոնց որ բան լինի, էլի, թվերից ենք խոսում, որը, կներեք ինձ, լուրջ չի, ժողովուրդ ջան, ասենք, ընկերությունը ամսական մի միլիոն դրամ ա ստանում,  ու Հ1, բան է անում, ամսական տենց հիսուն, վաթսուն հոգի մարդ ա գնում, որպեսզի բան անի, ծառայություն մատուցի, իրոք, էդ ամսական մի միլիոն դրամի մասին պիտի խոսե՞նք, ժողովուրդ ջան, Ազգային ժողովում, եկեք խոսենք, ես դեմ չեմ իրականում, բայց սրան զուգահեռ մի բան էլ եմ ուզում հարցնեմ, էլի։

Երեկ գործուղման էի, նիստին չէի մասնակցում, այսօր եմ վերադարձել, իմացա, որ տիկին Գրիգորյանը երեկ բան է արել, հիշեցրել է վարչապետի արտահայտությունները արքեպիսկոպոսներից մեկի մասին։ Տիկին Գրիգորյան, հազար ներողություն, էլի, սրանից ուղիղ մի շաբաթ առաջ էդ արտահայտությունը ինչի՞ չէիք հիշեցնում որևիցե մեկին, ուղիղ մի շաբաթ առաջ։ Օրինակ՝ մի շաբաթ առաջ ինչի՞ էր ձեր բոլորի համար Նավասարդ արքեպիսկոպոս Կճոյանը սուրբ և վեհանձն անձնավորություն։ Չէ, դրանից ուղիղ մեկ շաբաթ առաջ ինչի՞ էր ձեր համար Արցախի թեմի առաջնորդը սուրբ և վեհանձն անձնավորություն։ Դրանից մեկ շաբաթ առաջ ինչի՞ էր ձեր համար Վազգեն սրբազանը սուրբ, չէ, Վազգեն սրբազանը չէ, նա հանդգնել էր խաղաղությունը օրհնել, նա ձեր համար արդեն իսկ բան էր, անիծյալ էր, Գևորգ սրբազանը ինչի՞ էր ձեր համար սուրբ և անձեռնմխելի անձնավորություն։ Ես գիտեմ, թե ինչի էր ձեր համար սուրբ և անձեռնմխելի անձնավորություն, մի պարզ պատճառով, մինչև էդ պահը նա չէր դատապարտել սրբապիղծ ռոմանտիկ կապը Արշակ արքեպիսկոպոս Խաչատրյանի, էդ ա ձեր տրամաբանությունը, ժողովուրդ ջան։

Այսօր, օրինակ՝ խնդրում եմ, այսօր, որ գալու եք, ելույթ եք ունենալու, հենց հիմա թվեք էն բոլոր եկեղեցականների անունները, որոնք ըստ ձեզ արատավոր են, հենց հիմա թվեք, որ հանկարծ չստացվի, որ վաղը էդ մարդը հենց ասի, որ սրբապղծություն ա սեփական քեռակնոջ հետ ռոմանտիկ հարաբերությունը, ասեք՝ այ, գիտե՞ս, դու «Բենթլի» ունես, «Ռոյս-ռոյս» ունես, դու էլ, չգիտեմ, ընդեղ «Գելենտվագեն» ունես։ Կամ, կներեք, էդ բենթլիներից, որ խոսում եք, Արշակ, ուրիշ բառ չասեմ, Խաչատրյանի յաշիկը բոլորիդ սրտով ա, տենց մեքենայի նկատմամբ էդ ձեր ճաշակը, որպես այդպիսին, դրանո՞վ է արտահայտվում, այդտեղ խնդիր չե՞ք տեսնում, թե՞ մեքենան համարվում ա խնդրահարույց, եթե մեքենայի տերը սեփական քեռակնոջ հետ սիրային կապ չունի։

Այսինքն՝ ես ուզում եմ հասկանամ, դուք, որ ձեզ դիրքավորում եք որպես ազգային-պահպանողական քաղաքական ուժ, դուք ո՞ր ազգն եք ներկայացնում, եթե ձեր համար նորմալ ա, որ կարա լինի արքեպիսկոպոս, որը ռոմանտիկ սիրային կապ ունի սեփական քեռակնոջ հետ։ Ժողովուրդ ջան, խնդրում եմ ինձ էդ հարցին պատասխանեք։ Դուք ձեզ դիրքավորում եք որպես պահպանողական ուժ, էդ ո՞ր պահպանողականությունն ա իրենից ենթադրում սիրային ռոմանտիկ հարաբերություն սեփական քեռակնոջ հետ։ Ժողովուրդ ջան, ես ձեր ցավը տանեմ, ես չգիտեմ ոնց ասեմ ձեզ։ Ես հայ տղամարդ եմ, ես քրիստոնյա եմ, ես ամաչում եմ, որ դուք ձեզ անվանում եք պահպանողական, ես ամաչում եմ, որ դուք ձեզ անվանում եք եկեղեցու պաշտպան ու որպես եկեղեցու պաշտպանություն հանդես եք գալիս սեփական քեռակնոջ հետ սիրային հարաբերությունների պաշտպանության դիրքերից։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Կոնկրետ էդ դեպքում սրբազանն ա պահել։

 Վ.ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ

-Չգիտեմ, մինչև էս վերջերս ով է պահել, պարոն Դանիելյան, բայց ակնհայտորեն վերջին զարգացումներից հետո Կտրիճ Ներսիսյանը շատ լուրջ հավակնություններ ունի մոմը անձամբ պահելու՝ հաշվի առնելով, որ ամբողջ հոգով ու սրտով պաշտպանում է տեղի ունեցած սրբապղծությունը, իսկ տեղի ունեցածն իմ համար սրբապղծություն է, ժողովուրդ ջան։ Եթե կա մեկը էս դահլիճում, որի համար սեփական քեռակնոջ հետ սեռական, կներեք, էդ բառի համար, սիրային, ռոմանտիկ կապը դա սրբապղծություն չի, թող հենց հիմա ասի, կա՞ տենց մարդ։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ավարտեք, պարոն Ալեքսանյան։

 Վ.ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ

-«Հայաստան» դաշինք, կա՞ մարդ, ում համար սեփական քեռակնոջ հետ սիրային կապը սրբապղծություն չի։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ավարտեք, պարոն Ալեքսանյան։

 Վ.ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆ

-Չկա տենց մարդ, ընդունեցինք, և հետևաբար, Կտրիճ Ներսիսյանը և Արշակ Խաչատրյանը պիտի հեռանան։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Էդուարդ Աղաջանյան, համեցեք։ Բայց Դաշնակցությունը պահպանողական ուժ չի, սոցիալիստական ուժ ա, եթե չեմ սխալվում, հեղափոխական, ընդ որում, իսկ «Վերածնվող Հայաստան»-ը չգիտեմ, կլսենք, ներկայացուցիչը կներկայացնի, իրենք պահպանողական են, թե չէ։

 Է.ԱՂԱՋԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, հարգելի գործընկերներ։ Քննարկում ենք Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամի ընտրության հարցը, բայց իրականում չենք քննարկում Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամի ընտրության հարցը։ Ես, գոնե կարճ փորձեմ անդրադառնալ օրակարգային թեմային։

Տիկին Ջուլհակյան, դուք այստեղից նշեցիք, որ այս պահի դրությամբ աշխատում եք օրենքի նախագծի վրա, որի ընդունման պարագայում հնարավոր կլինի ստորին շեմ սահմանել, որի արդյունքում որոշ դեպքերում մենք չենք քննարկի որոշ թեկնածուների հարցն այստեղ։ Ես կարծում եմ՝ ամենայն հարգանքով մեր թեկնածուի նկատմամբ, որ դա անհրաժեշտություն է, ես խնդրում եմ, որպեսզի էդ նախագիծը հնարավորինս շուտ բերեք Ազգային ժողովի նիստերի օրակարգ։ Իհարկե, չնայած, որ մեզ մեր հայրենակիցները մշտապես մեղադրում են ընդդիմության հետ այդ անվերջանալի շրջապտույտի մեջ ընկնելու մեջ, մասնավորապես, ներկա-նախկին, դուք այսպես, մենք նախկինում այսպես և այլն, այնուամենայնիվ, կան մտքեր, որոնց չարձագանքելը հնարավոր չէ, բայց ես նաև կխոսեմ գլոբալ այն խնդրի մասին, թե ինչու ենք մենք այս շրջապտույտի մեջ և ինչ է պետք անել, որպեսզի այս շրջապտույտից դուրս գալ։

Թադևոս Ավետիսյանը, ով այս պահին դահլիճում չէ, խոսում էր քաղաքական կոռուպցիայի մասին։ Ես, անկեղծ ասած, փորձեցի օնլայն տիրույթում փնտրել քաղաքական կոռուպցիայի, կոռուպցիայի և ընդհանրապես, կոռուպցիայի տարբեր ենթաձևերի մասին հնարավորինս շատ ինֆորմացիա հավաքել։ Իրականում քաղաքական կոռուպցիան, ըստ էության, նույնն է, ինչ-որ համակարգային կոռուպցիան, և դրանք տարանջատելն անմտություն է, իսկ համակարգային կոռուպցիան այն իրականությունն էր, որում մենք ապրում էինք նախահեղափոխական ժամանակահատվածում։

Թերևս, պարոն Ավետիսյանը համակարգային կոռուպցիա եզրույթը չէր ուզում օգտագործել, որովհետև դա վերագրելի էր իրենց իշխանությանը։ Հարգելի ընդդիմություն, հարգելի գործընկերներ, իհարկե, ես բոլոր այն դրվագները, որտեղ կա ճշմարտություն, ես ընդհանրապես համապատասխան մարմինների ուշադրությունը հրավիրում եմ տիկին Աննա Գրիգորյանի ելույթին, պարոն Դանիելյանի ելույթին։ Եթե կան այդտեղ դրվագներ, որտեղ պետք է, իսկապես, քրեական գնահատական տրվի կամ որևէ այլ մարմնի կողմից որևէ գնահատական տրվի, ես կարծում եմ, որ մեր համապատասխան մարմիններն այս բովանդակությանը պետք է անդրադառնան։

Հարգելի գործընկերներ, ես կարծում եմ՝ էս շրջապտույտի մեջ մենք ամեն անգամ մտնում ենք, այնուամենայնիվ, պայմանավորված նրանով, թե դուք կամ ձեր քաղաքական ուժը, կամ պայմանավորված ձեր քաղաքական ուժի ղեկավարով։ Իրականում ամեն ինչը շատ պարզ է, որովհետև դուք կարող եք տասը րոպե ամբողջությամբ հիմնավոր ելույթներ ունենալ և կարող է ձեր ելույթի ամբողջը, հարյուր տոկոսը ճշմարտություն լինի, բայց տիկին Գրիգորյան, երբ դուք խոսում եք որպես մի ֆրակցիայի անդամ, որի քաղաքական ղեկավարը Ռոբերտ Քոչարյանն է, ցավոք, դա ամբողջությամբ արժեզրկում է ձեր խոսքը։ Թերևս, այս վիճակից դուրս գալու համար կա երկու ճանապարհ, ես կարծում եմ՝ մեկը, ընդհանրապես, քաղաքականությունից դուրս գալն է, չզբաղվելը կամ, միգուցե այն մարդիկ, ովքեր սրտացավ են այն հարցերի վերաբերյալ, որոնք որ դուք բարձրացնում եք, ես կարծում եմ, որ դուք պետք է ձեզ զատեք Ռոբերտ Քոչարյանից, և միգուցե նոր քաղաքական ուժ ձևավորեք և հստակ քաղաքական գնահատական տաք Ռոբերտ Քոչարյանին, կոնկրետ, և իր քաղաքական, իր իշխանավարման տարիներին տեղի ունեցածի վերաբերյալ, ինչը, իհարկե, դժվար կլինի՝ հաշվի առնելով, որ դուք արդեն հինգ տարի ներկայացնում եք Ռոբերտ Քոչարյանի քաղաքական ուժը, բայց այլ տարբերակ ես չեմ տեսնում։ Ընդհանրապես, կոռուպցիայի, անարդարության և մարդու իրավունքների հետ կապված խնդիրների մասին խոսելիս պետք է, այնուամենայնիվ, դուք ձեր խմբակցության անդամ Ռոբերտ Քոչարյանի որդի Լևոն Քոչարյանին էդ հարցը տաք, ասեք։ Հիմա պարզ է, չէ,՞ երբ որ մենք ամբողջ օրը խոսում ենք Լևոն Քոչարյանին վերագրվող երկու հարյուր միլիոն դոլարի մասին, էդ ֆոնին դուք գաք, ասում եմ, պայմանական, ամեն ինչը, ինչ որ դուք ասում եք, ճշմարտացիություն ա, էդ ֆոնին ձեր ասածը գրոշի արժեք չունի, որովհետև, քանի դեռ դուք էդ հարցը չեք բարձրացրել ձեր կուսակցությունում, կամ ինչը ավելի լավ կլիներ, էս ամբիոնից, վերջը հարցրեք՝ որտեղի՞ց Լևոն Քոչարյանին կամ իրենց ընտանիքին 200 միլիոն դոլարի կարողություն։ Ես կրկնում եմ՝ ուշադրությունն եմ հրավիրում մեր բոլոր, այդ թվում՝ իրավապահ համակարգի գործընկերներին, բոլոր այն խնդիրներին, որն այստեղից բարձրաձայնվեց, բայց, հարգելի գործընկերներ, եթե, իսկապես, դուք էդ արժեքներից եք, էդ դիրքերից եք հանդես գալիս և կրում եք էդ արժեքները, դուք պետք է հստակ գնահատական տաք Ռոբերտ Քոչարյանին, իր ընտանիքին վերագրվող 200 միլիոն դոլարի՝ միայն դատախազության կողմից հայտնաբերված գույքին և այն գույքին, ֆինանսական միջոցներին և այլնին, հակառակ դեպքում, ասում եմ՝ ձեր որևէ խոսք էդ կոնտեքստում և կոռուպցիային վերաբերվող որևէ արժեք չունի, ինչը լավ չի, ինչը վատ է ընդհանուր քաղաքական համակարգի համար, վատ է ընդդիմություն-իշխանություն երկխոսության համար և դրա, էդ իրավիճակից ելքի ճանապարհը ես  նախանշեցի։

Նույն միտքը շարունակելով, Գառնիկ Դանիելյանն ասում է՝ շնորհակալ եմ այն քաղաքական գործիչներից, ովքեր դիմացել են գայթակղությանը և չեն մտել կոռուպցիոն սկանդալների մեջ և չեն հայտնվել կոռուպցիոն սկանդալների մեջ։ Պարոն Դանիելյան, օրինակ՝ էդ քաղաքական գործիչների թվում Ռոբերտ Քոչարյանը մտնո՞ւմ է կամ Լևոն Քոչարյանը, այս հարցին կխնդրեմ պատասխանեք որևէ պատեհ առիթի, նաև էդ ֆեյք ընկալումները ձեր խոսույթների, որոնք, իսկապես, կապ ունեն կոնտեքստից, իսկ կոնտեքստը քիչ առաջ երկար արդեն նշեցի, ինչումն է, նաև Ռոբերտ Քոչարյանի հետ փոխկապակցված 5-րդ հեռուստաալիքի ռեպորտաժները, երբ նայում ես, ես անկեղծորեն շատ հաճախ չի, որ հետևում եմ էդ լրահոսին, կոնկրետ 5-րդ ալիքի, բայց երեկ ինձ բախտ վիճակվեց հպանցիկ ինչ-որ մի հատված նայել, ասենք, էդ ֆեյքը էն աստիճանի է հասել, որ գլխավոր լրատվական թողարկման ժամանակ միտք է հնչում, ես այսօր կհրապարակեմ էդ հատվածը, որտեղ ասում է, մոտավորապես, բառացի կամ մոտավորապես միտքը հետևյալն է, ասում է՝ և այսպես,  ընդդիմադիրների գնահատականն է, որ այսուհետ, իհարկե, Նիկոլ Փաշինյանը կխուսափի բանավեճերից, որովհետև հրապարակված փաստաթղթերն արդեն հնարավորություն չեն տալիս նրան բանավիճելու։ Այսինքն՝ մենք խոսում ենք մի կոնտեքստի մասին, երբ մոտավորապես մի տարի երկրի ղեկավարը հրավիրում էր նախկին նախագահներին բանավիճելու, բոլոր հնարավոր ձևերով վերջիններս փախչում են այդ բանավեճից, բայց 5-րդ ալիքի իրականության մեջ Նիկոլ Փաշինյանն արդեն, էլ հույս չկա, որ Նիկոլ Փաշինյանը կմասնակցի բանավեճի։

Հարգելի գործընկերներ, քանի որ դուք փոխկապակցված եք, ընկալվում եք, առնվազն, այդպիսին, Ռոբերտ Քոչարյանի, այդ թվում՝   5-րդ ալիքի հետ,  մարդիկ տեսնում են այդ անհամապատասխանությունը, այդ հետևողականության բացակայությունը և ըստ այդմ՝ արժեզրկվում եք դուք, արժեզրկվում է ձեր խոսքը։ Ես հուսամ, դուք ինչ-որ ճանապարհ կգտնեք էդ ծուղակից դուրս գալու։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, մի ուղղում անեմ, պարզվում է, ինձ նոր ուղարկեցին, տիկին Գրիգորյանը 2022 թվականին դուրս է եկել «Վերածնվող Հայաստան» կուսակցությունից, բայց ով զարմանք, դա արել է այն ժամանակ, երբ որ  «Վերածնվող Հայաստան»-ը հայտարարել է, որ Ազգային ժողովում իր գործունեությունը դադարեցնում է և մանդատները դնում են։ Կարծում եմ՝ ակնհայտ է, ինչի է դուրս եկել, բայց լսենք, հետևաբար, լսենք «Իմ քայլը» դաշինքի նախկին անդամ, «Վերածնվող Հայաստան» կուսակցության նախկին անդամ, այժմ՝ «Հայաստան» խմբակցության անդամ և դրա անունից ելույթ ունեցող տիկին Գրիգորյանին, համեցեք։

 Ա.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Պարոն Ռուբինյան, ամեն դեպքում ձեր խիստ մտասևեռվածությունը իմ անձի նկատմամբ ինձ շարունակում է անհանգստացնել, և ինչպես ասել եմ, ես պատրաստակամ եմ ձեզ համար հոգեբան վարձել, ի վերջո, հասկանալու, էս աշխարհում տեղի ունեցած գլոբալ փոփոխությունների, մարտահրավերների համատեքստում ինչի՞ ա ձեզ միշտ հետաքրքիր իմ հետ կապված...

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Տիկին Գրիգորյան, օրիգինալ չեք և կրկնվում եք, շարունակեք։

   Ա.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Խնդրում եմ, ինձ մի ընդհատեք, երբ որ դուք խոսում էիք, ես ձեզ չէի ընդհատում, լռեք և լսեք, բավական երկար խոսեցիք։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շարունակեք։

 Ա.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Բայց ուզում եմ ձեզ ասեմ, որ ձեր ելույթները, ձեր էմոցիաներն ինձ միայն մոտիվացնում են՝ ձեր մասին ավելի մեծ բացահայտումներ իրականացնելու։ Մինչև էսօր ձեր ունեցած չունեցածից, պարոն Ղալումյանը գեղեցիկ ժպտում է, պարոն Ղալումյան, ձեր մասին էլ գեղեցիկ անդրադարձ կկատարենք, էստեղ նստած բազմաթիվ մարդիկ ձեզ չէ, բայց էն կողմը նստած մարդիկ բավական հետաքրքիր կյանքի պատմություններ ունեն վերջին տարիներին, բոլորիդ հերթով անդրադարձ կկատարենք։ Ուզում եմ ասել, որ էստեղ դրականորեն ազդում եք իմ մոտիվացիայի վրա։

Հիմա. ի՞նչ են ասում։ Իմ գործընկեր Գառնիկ Դանիելյանն ասում է՝ տարբեր իշխանության եղած մարդիկ, իշխանությունը փոխվում է, գլխարկը փոխում է և անցնում է նոր իշխանության։ Այսինքն՝ իշխանության ռեսուրսը շարունակում են վատնել կամ մսխել՝ իրենց համար օգուտ ստանալով։

Հիմա գալիս ա Ռուբեն Ռուբինյանը, ասում ա՝ կուսակցություն փոխելու մասով, որ խոսում եք, Աննա Գրիգորյանին... ես երբեք ՔՊ կուսակցության անդամ չեմ եղել, մեկ։ Ես ընդդիմությունից իշխանություն չեմ եկել իշխանական լծակներ ունենալու համար, դա կարո՞ղ եք արձանագրել, ես իմ սկզբունքային դիրքորոշումն եմ հայտնել ձեր վարած քաղաքականության մասով։ Էդ դուք պետք է ստեղ նստած բազմաթիվ մարդկանց, պարոն Կոնջորյան, դուք չե՞ք նեղվում, որ էս մարդիկ էսքան խոսում են, ընդդիմությունից, «Լուսավոր»-ից եկել եք, ՔՊ ֆրակցիայի ղեկավար եք դարձել, ասեք, թող մի քիչ իրենց համեստ պահեն։ Ամեն անգամ կարելի՞ է ձեզ տենց վիրավորել։ Ու՞ր ա Շիրակ Թորոսյանը, Հանրապետական կուսակցության պատգամավոր, հիմա ձեր կուսակցության անդամ չի՞, ընդդիմությունից իշխանության եք եկել, ես իշխանությունից գնացել եմ ընդդիմություն ձեր դեմ պայքարելու համար։ Երբեք կուսակցության անդամ չեմ եղել, որևէ պաշտոն չեմ զբաղեցրել, իշխանական լծակներ չեմ կիրառել իմ ընտանիքի, իմ բարեկեցության համար։ Դուք սկզբունքային տարբերությունները էդտեղ չե՞ք տեսնում, կամ խեղճ Մելքոնյան Գագոն ինչ ասի։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Տիկին Գրիգորյան, Մելքոնյան Գագո չի, պարոն Մելքոնյան ա, մենք չենք ասում Քոչարյան Ռոբ։

 Ա.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Դուք             ինձ այլևս, երբեք չընդհատեք խելոք լսեք...

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Կընդհատեմ, երբ որ անհարգալից կինեք, իսկ հիմա շարունակեք և հարգալից։

 Ա.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Մելքոնյան Գագիկ, այո, ճիշտ եք ասում, ներողություն եմ խնդրում, թե Գուրգեն Մելքոնյան, նույնիսկ, էստեղ բան հարց կա։ Հիմա. էստեղ, որ չեն գալիս, ասում՝ բա, նախկին, ինչ-որ պայքարել ենք մենք նախկին իշխանության դեմ ու էն կոնտեքստում, որ ես, իբր, կուսակցություն եմ փոխել։ Նիկոլ Փաշինյանը ժամանակին այստեղ, որ գալիս, ասում էր՝ մենք օլիգարխների դեմ պետք է պայքարենք, քրեաօլիգարխիկ համակարգ, այ, մարդ, էդ մարդկանցից մեկը, որ ստեղ նստած էր, հիմա ձեր գլխին զոնտիկ ա պահում։ Ձեզ համար չորրորդ կարգի ցորեն ա բերում, դուք էլ գնում եք, հետը հատիկ-հատիկ սելֆի եք անում, էդ չի՞։ Կամ էն մյուս օլիգարխը՝ Հանրապետական իրա տղան հիմա ձեր մարզպետը չի՞, ես դրա հետ ի՞նչ կապ ունեմ, դո՞ւք չեք նշանակել մարզպետ։ 21 թվականին էդ մարդը «Պատիվ ունեմ»-ի, Հանրապետականի շտաբի ղեկավարն ա եղել, դուք եք նշանակել մարզպետ։ Կրկնում եմ՝ ես պաշտոն չեմ ունեցել, ես իշխանության մաս չեմ կազմել, իմ սկզբունքային դիրքորոշումն եմ հայտնել։ Դուք, էն մարդիկ, ովքեր նախկինում իշխանական լծակները օգտագործել են, դիզել են կարողություններ, իրենց ընտանեկան կարգավիճակն են բարելավել, հիմա դարձել են ՔՊ-ական։ Մի հատ գնացեք, համայնքներով պտտվեք, գյուղերով պտտվեք, ինչքան Հանրապետական «տասովչիկ» կա, կներեք բառիս համար, հիմա ՔՊ-ի համար ա աշխատում։ Կարո՞ղ է այդպես չի, իհարկե, այդպես է։ Շատ հաճախ տարբեր մարդկանց չենք անդրադառնում, բայց դա է իրականությունը։

Ես, օրինակ՝ անկեղծ, չէի ուզենա Կոնջորյանին անդրադառնալ, չէի ուզենա Շիրակ Թորոսյանին անդրադառնալ, հիմա մարդիկ են, իրենց որոշումը կայացրել են, բայց երբ դուք ամեն անգամ չգիտեք ինչպես ինձ հակադարձել, երբ ես խոսում եմ կոռուպցիայի մասին, գալիս եք, նման ձևակերպումներ եք տալիս, դա մի բանի մասին է խոսում, որ դուք, իսկապես, պատասխան չունեք հնչեցված փաստերին։ Ասում եմ՝ մարդը փոխնախարար ա եղել, գնացել, օգնել ա, որ հանքը տրվի իր մոտ կանգնած մարդուն, հետո գործից դուրս է եկել, գնացել է այնտեղ, տնօրեն ա աշխատում, դուք դրա համար էսպես, էմոցիաների մեջ չեք ընկնում, ձեզ դա չի հետաքրքրում, ձեզ հետաքրքրում է՝ Գրիգորյան Աննան, ժամանակին «Իմ քայլ»-ի պատգամավոր է եղել, հիմա էլ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր է։ Հասկանո՞ւմ եք, դա է ձեր ամբողջ հարցը։

Հետո. Կոնջորյանին հիշեցի, որպեսզի մենակ չմնաք, պարոն Կոնջորյան։ Գևորգ Պապոյանը Հանրապետական կուսակցության անդամ, հիմա ձեր փոխնախագահը չի՞, կուսակցության։ Պարոն Ռուբինյան, երբ որ դուք ուզում եք ինձ ինչ-որ բանում մեղադրել, կարո՞ղ ա մի հատ ձեր շուրջը նայեք, այսօր ձեր կուսակցության երկու փոխնախագահներից մեկը նախկին Հանրապետական է, մեկը՝ Բարգավաճի անդամ...

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ստում եք, չի եղել պարոն Ալեքսանյանը երբեք «Բարգավաճ»-ի անդամ, շարունակեք։

 Ա.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Էս մարդուն ո՞նց բացատրենք, որ ինքը իրավասություն չունի ամեն անգամ ինձ...

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Դուք ինձ չեք կարող որևէ բան բացատրել, շարունակեք ձեր ելույթը։

 Ա.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Հաջորդը. Տեսեք, էս մարդկանց իշխանության գալուց հետո, 18 թվականին ասում էին՝ ժողովուրդ, ձեր առաջ խոնարհվում ենք, ձեզ սիրում ենք, գալիս ենք, որ ձեր բոլորի կյանքը լավացնենք, հիմա ամեն մեկը մի տուն, տեղ, փառք Աստծո, թող լինի, իրենք, բոլորը ծլում-ծաղկում, բարգավաճում են, պետական պարտքը հասցրել են ութ միլիարդի, թոշակառուների վճարի, թոշակների բարձրացման մասին այնպիսի էական փոփոխություններ չկան, որ մարդիկ լավ ապրեն։ Սա է այն իրականությունը, որ էս մարդիկ ստեղծում են, 18 թվականին, իբր, գալիս էին, որ իրավիճակ փոխեն, մարդիկ սկսեն լավ ապրել, մենակ իրենք են էսօր լավ ապրում։ Դուք տեսեք՝ ինչպիսի բարգավաճ իրավիճակում են էս մարդիկ ապրում։

Հետո. ես խոսում եմ Նարեկ Բաբայանի մասին, պղնձաբոլիբդենայինում նշանակված Կառավարության ներկայացուցչի մասին։ Ես առաջարկում եմ իմ ինձ չլսել, առաջարկում եմ իրար հետ գնաք կամ դուք առանձին գնացեք Կապան, հարցրեք՝ պարոն Նարեկ Բաբայանը, իմիջիայլոց, ոչ այս Նարեկ Բաբայանը, որովհետև հաճախ խառնում են, տարբեր նկարներ են դնում, գնացեք, հարցրեք, Նարեկ Բաբայանն ինչպես էր ապրում, ինչպիսի կենցաղ էր վարում մինչև 2018 թվականը և ինչպիսի կարողություններ ունի հիմա։ Ես ասում եմ՝ սա խնդիր ա, դուք գալիս, ասում եք բա, Վահե Հակոբյանը, այ մարդ, Վահե Հակոբյանին, գնացեք, դատախազությունը գործը հարուցել ա, գնացեք քննեք, ինձնից ինչ եք ուզում։ Երկրից Վահե Հակոբյանը դուրս է եկել ձեր իշխանության օրոք, բա, թույլ չտայիք, եթե տենց մեծ հանցագործ էր, ձեր իշխանության օրոք դուրս է եկել։ Կարողանում էիք, գործը հարուցեիք, քննեիք, բացահայտեիք, ինձնից ի՞նչ եք ուզում, ինձնից ի՞նչ եք ուզում։

Կամ էն, որ ապօրինի գույքի դեմ պայքարողները, Հովիկ Աբրահամյանի տունը դասական օրինակ, Հովիկ Աբրահամյանի տունը կալանքի տակ դրած, ո՞ր քննիչն ա, մեկ ժամով ա, երկու ժամով ա, հանում ա, և իրենց հայտնի օլիգարխ Նարեկ Նալբանդյանը գնում ա տունը։ Ո՞նց ա դա տեղի ունենում, բա կոռուպցիայի դեմ պայքարում եք, ապօրինի գույքի բռնագանձման դեմ եք պայքարում։

Կամ մի ուրիշ օրինակ էլ կար, Վիգեն Սարգսյանի տունը, նախկին պաշտպանության նախարարի, կալանքի տակ դրած, քննիչը մի օրում, երկու օրում կամ մի ժամվա ընթացքում բացում ա և մյուս Վիգեն, Ալեն Սիմոնյանի մոտիկ վիգեններից մեկը՝ Վիգեն Բադալյանը, էդ տունը չի՞ գնում, գնում ա։ Բա, ապօրինի գույքը տենց եք բռնագանձո՞ւմ, կալանքը դնում եք, որ հետո բռնագանձեք, էդ կալանքը քննիչը մի ժամով, վստահաբար, իշխանությունների իմացությամբ կամ հորդորով հանում ա, ձեր հարազատները, ձեր գրպանային, էսպես, օլիգարխները գնում են այնտեղից առնում են էդ գույքը, դա՞ է ձեր պատկերացրած պայքարը կոռուպցիայի դեմ։

Ինչ վերաբերում է եպիսկոպոսներին, սիրելի հայրենակիցներ, ես երեկ Նիկոլ Փաշինյանին ասում եմ, խնդրում եմ լռություն, հա՞, երեկ Նիկոլ Փաշինյանին ասում եմ՝ էդ ո՞նց է ստացվում, որ Նավասարդ Կճոյանի մասին աշխարհի երեսի բառերն ասել են, հոդվածներ գրվել են, ասել են՝ սա ինչ եպիսկոպոս, ոչ եկեղեցու հետ կապ ունի, ոչ քրիստոնեության հետ կապ ունի, միակ բանը, որի հետ ինքը ասոցացվում է, «Բենթլի» ա և այլն, և այլն, ու էդ մարդու հետ բանակցում եք նորոգման մասով։ Ես Նավասարդ Կճոյանին գնահատական չեմ տալիս, ասում եմ՝ դուք եք իրեն գնահատական տվել, հիմա էդ մարդու հետ ի՞նչ եք բանակցում, ի՞նչ նորոգման մասին եք բանակցում։ Մարդը աղքատության ուխտը, ձեր ընկալմամբ խախտե՞լ ա, խախտել ա, բա, հիմա իրեն հետ ինչ եք բանակցում։ Եթե կուսակրոնության ուխտը ձեզ էդքան հուզում ա, դուք տեսե՞լ եք, էդտեղ ինչ մարդիկ կան, առնվազն, մի հոգու հաստատ պետք է ճանաչեք, որովհետև իր ընտանիքի անդամը տարբեր պաշտոններ է զբաղեցրել ձեր Կառավարությունում։ Հիմա, եթե դուք պայքարում եք կուսակրոնության ուխտը խախտելու դեմ, դուք ո՞նց եք բանակցում, էդ ուխտի խախտման դեմ ո՞նց եք պայքարում մարդկանց հետ, ովքեր խախտել են էդ ուխտը։

Այդտեղ հավաքված տասը եպիսկոպոսներին առանց գնահատական տալու, ասում եմ՝ այո, իրենք խախտել են և՛ ժուժկալության ուխտը, և՛ աղքատության ուխտը, և՛ հնազանդության ուխտը։ Ամբողջ խնդիրն այն է, որ դուք պետք է Փաշազադեի և Ալիևի պատվերն իրականացնեք, հիմա ամեն անգամ գալիս եք, էս քննարկումներն եք իրականացնում։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Ավարտեք։

 Ա.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Պարոն Ռուբինյան, 18 թվականի հեղափոխության և մարդկանց հույսերը դուք եք էսպես կործանել, մատաղ արել, մարդկանց ասել՝ մենք գալիս ենք, որ դուք լավ ապրեք, հիմա դուք նենց լավ եք ապրում, իսկ մեր ժողովուրդը հաստատ լավ չի ապրում։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-«Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության անունից ես ելույթ կունենամ։

Հարգելի գործընկերներ, խնդրում եմ տեղից չարձագանքել, որովհետև վերևն էլ մարդ նստած չկա, ստիպված ես էստեղից պետք է ասեմ՝ մի արձագանքեք։ Սիրելի գործընկերներ, սիրելի ժողովուրդ, հարգարժան տիկին Գրիգորյան, ես կարծում եմ, որ դուք, թերևս, կարող ա ձեր կյանքի փորձի պակասից է, չգիտեմ, բայց չեք հասկանում, որ իմ մտասևեռումը ոչ թե ձեր անձի նկատմամբ է կամ ձեր անձի վրա է, այլ դավաճանության՝ որպես երևույթի։ Ես, իրոք, մի ընդհատեք ինձ, ես, իրոք, ինչ մեղքս թաքցնեմ, բավականին զգայուն եմ դավաճանության նկատմամբ, այսինքն՝ տարբեր թեմաներ, օրինակ՝ ինձ հունից չեն հանում։ Օրինակ՝ ինձ հունից չի հանում, որ գալիս եք, ասենք, չգիտեմ, թեկուզ անձամբ ինձ մեղադրում եք, ինչ-որ դավաճան և այլն, այլ էպիտետներ եք օգտագործում կամ մեզ հողատու և այլն, ես հասկանում եմ, որ գործ ա, անում եք, ընդ որում, չգիտեմ, էդ գործն ով է ձեզ հանձնարարել, բայց ամեն դեպքում, ով էլ հանձնարարել ա, իզուր է հանձնարարել, որովհետև դա ձեզ օգուտ չի տալիս, բայց, օրինակ՝ երբ որ ես տեսնում եմ դավաճանություն, ընդ որում, ոչ միայն մեր հանդեպ էդ դավաճանությունը, այլ ընդհանրապես, դավաճանությունը որպես երևույթ, երբ որ ես տեսնում եմ ծայրահեղ անսկզբունքայնություն, ես դրանից, ինչ մեղքս թաքցնեմ, ներվայնանում եմ։ Դե ոչինչ, ես էլ իդեալական չեմ, չնայած, փորձում եմ, ձգտում եմ կատարելության, և հիմա էլ փորձում եմ իմ նյարդերը հանգիստ պահել և չներվայնանալ էն անասելի անսկզբունքայնությունից, որ դուք տարիների ընթացքում դրսևորել եք, բայց հանուն արդարություն շատ մի նեղվեք, դուք միակը չեք ձեր խմբակցությունում կամ ընդհանրապես, ընդդիմության մեջ։

Հիմա խնդիրը ո՞րն ա, դուք եկել եք 2018 թվականի համաժողովրդական հեղափոխությունից հետո, որը, այդ թվում՝ Քոչարյանի դեմ էր, հասկանո՞ւմ եք, այդ թվում՝ կոռուպցիայի դեմ էր, ամեն ինչի դեմ էր։ Մեզ մոտ եկել եք հարցազրույցի, չեմ հիշում ում միջոցով էիք եկել, մենք ձեզ մտցել ենք ցուցակ, իննսունորերորդ տեղն էր, իննսունվեցերորդ տեղն էր, կարծեմ, դուք հետո դարձել եք պատգամավոր։ Որ դուք ասում եք՝ ես իշխանությունից գնացել եմ ընդդիմություն, մի քիչ երեսպաշտությամբ եք զբաղված, որովհետև ոչ թե դուք իշխանությունից գնացել եք ընդդիմություն, այլ ձեր մտքում, էլի չեմ մեղադրում, կարող է կենսափորձը պակաս էր կամ քաղաքական փորձը, դուք մտածել եք՝ ըհը, պատերազմն ավարտվել ա վատ արդյունքում, ամենայն հավանականությամբ հեսա սրանց հեռացնելու են իշխանությունից, դե, ես հո հիմար չեմ, մնամ «Իմ քայլ»-ում, հիմա ես արագ դուրս գամ, դառնամ անկախ պատգամավոր, հետո էլ, դե, Քոչարյանը դրել էր թեկնածությունը, դուք, երևի, վստահ էիք, որ Քոչարյանը հեսա գալու է կրի, չեմ ասում կռի, որովհետև ես «ռ» տառը չեմ կարողանում արտասանեմ... հա, ինչ մեղքս թաքցնեմ, ասացի՝ ես իդեալական չեմ, հա, բայց չստացվեց։ Բայց ի՞նչն է այստեղ հետաքրքիր, դուք դավաճանել եք ոչ միայն մեզ, դուք հետո էլ դավաճանել եք Վահե Հակոբյանին, փաստորեն, տեսեք, ես չէի հիշում, որ դուք դուրս եք եկել կուսակցությունից։

Դուք մտել եք «Վերածնվող Հայաստան» կուսակցություն, էդ «Վերածնվող Հայաստան» կուսակցությունը մտել ա Հայաստան դաշինք, որպես իր ներկայացուցիչ մտել եք ցուցակ, հետո, երբ որ 2022 թվականի նոյեմբերին «Վերածնվող Հայաստան-ը որոշում ա կայացրել, որ դուրս է գալիս ԱԺ-ից, իրենք մի քանի պատգամավոր ունեին, դուք դուրս եք գալիս «Վերածնվող Հայաստան»-ից, որ շարունակեք մնալ պատգամավոր։ Հասկանո՞ւմ եք, դուք նաև Վահե Հակոբյանին եք դավաճանել։ Մի ընդհատեք, տիկին Գրիգորյան, ծանր մի տարեք, սովորեք, հարգելիս, ծանր մի տարեք, խնդրում եմ, մի նեղվեք, ես, իրոք, նեղվում եմ, որ դուք նեղում եք, մի նեղվեք, հանգիստ նստեք։

Հիմա ի՞նչն ա խնդիրը, էդ անսկզբունքայնությունը ինձ ներվայնացնում է, օրինակ՝ ինձ ներվայնացնում ա, որ մարդու, լավ, նախկին կուսակցության ղեկավարը հիմա հետախուզման մեջ է,  այսինքն՝ փախած է, հետախուզման մեջ է, պետք է ներկայանա, չի ներկայանում, փողերի լվացման համար, ու իր կուսակցության նախկին ներկայացուցիչը, այսինքն՝ մարդ, որ իրա կուսակցության մանդատով ա հայտնվել ստեղ, գալիս, խոսում է նրա մասին, որ Վարդան Ազատյանը, որը մեր ժամանակների լավագույն մտածողներից է, իրա կազմակերպությանը Կառավարությունը պատվեր է տվել ու ոչ մի բան չի թաքցրել, ինքն ա գաղտնազերծել, հասկանո՞ւմ եք։ Ու էդ պատվերը, որ դուք ասում եք կես միլիոն դոլար կամ 500 հազար դոլար,  մեծ ա հնչում, բայց, երբ որ ասում ես, հինգ տարվա մեջ է եղել, տրվել է որպես պատվեր մի քանի մարդու համար, մեծ մասը գնացել  ա ամսական աշխատավարձի վրա, ամենևին էդպես չի հնչում։ Իհարկե, դուք անդրադարձաք մի շարք մեր գործընկերներին, եթե իրենք հարկ համարեն, կանդրադառնան, ես դրա մասին չեմ խոսի։

Հաջորդը՝ էլի իմ խնդիրը ո՞րն ա, ընդհանրապես, ձեզ հետ, սիրելի ընդդիմություն, իմ խնդիրն էն ա, որ դուք խոսում եք բաների մասին, բայց հետևողական չեք, օրինակ, եթե այսօր պարզվեր, օրինակ՝ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի որդին միլիոնատեր է։ Էդպես չի, բայց, եթե պարզվեր, գալու էիք, ասելու էիք, չէ՞, ժողովուրդ ջան, ո՞նց է ստացվում, որ էս երկրում ոչ մեկի որդին միլիոնատեր չի դառնում կամ քիչ մարդկանց որդիներն են միլիոնատեր դառնում, բայց հենց Փաշինյանի որդին էր այնքան տաղանդավոր, որ ջահել–ջահել դարձավ միլիոնատեր, կասեիք հաստատ դա, բայց հիմա չեք ասում, որովհետև միլիոնատեր չի Փաշինյանի որդին, բայց ինքներդ, ձեր մոտ հարց չի՞ առաջանում, էդ ո՞նց ստացվեց, որ Քոչարյանի որդին էր միլիոնատեր իր նախագահության օրոք, ինչի՞ էր տենց, հանճա՞ր ա ինքը, բիզնեսհանճար ա՞, եթե բիզնեսհանճար ա, ո՞նց ա ստացվում, որ այդ բիզնեսհանճարները ձեր իշխանությունների օրոք միշտ եղել են ձեր իշխանավորների որդիները, փեսեքը, եղբայրները և էսպես շարունակ, և նույն անալոգիայով ո՞նց է ստացում, որ մեր իշխանության օրոք մեր որդիները, փեսեքը և մնացածը միլիոնատեր չեն։ Պարոն Հրաչյա Հակոբյան, դուք ինչի՞ միլիոնատեր չեք, հանճարեղ չեք, հա՞... ապաշնորհի մեկն եք, էլի, ապաշնորհ իշխանություն եք, մարդ էլ վարչապետի աներձագը լինի ու միլիոնատեր չլինի։ Էստեղ նաև դուք բան ասացիք, ի՞նչ ասացիք, ինչ-որ անուն տվեցիք, ասացիք՝ Ալեն Սիմոնյանի ընկերն ա, դրա համար։ Ժողովուրդ ջան, դուք հիշում ե՞ք, որ Ալեն Սիմոնյանի հարսին կալանավորել էին, հիշո՞ւմ եք դա։ Այսինքն, եթե Ալեն Սիմոնյանի հետ փոխկապակցվածությունը ինչ-որ բան է նշանակում, բա, էտ դեպքում ինչի՞ չէր նշանակում։

Մեր կուսակցության անդամ, էն ժամանակ Հովիկ Աղազարյանին կանչել էին հարցաքննության, նոր էլ կարդացի, արդեն բան ա, նախաքննությունն ավարտվել է, մեղադրվում է, կամ, չգիտեմ, մեղադրվում է դեռ, թե չէ, բայց մեղադրանքը խոշոր չափով կաշառք պահանջելն ա։ Մեր կուսակցության անդամներ են կալանավորվել, այդ թվում՝ փոխնախարար, տեսեք, չեմ անդրադառնում, որի դեպքում դատավճիռ կա, որը արդարացվել ա, մեղադրանքը հաստատվել է, թե չէ, ես ցույց եմ տալիս էությունը, նախարարներ, Քաղաքաշինության կոմիտեի նախագահ, հասկանո՞ւմ եք։ Իսկ ձեր ժամանակ ի՞նչ էր տեղի ունենում, ձեր իշխանության ժամանակ, երբ որ ասում եմ՝ ձեր իշխանության ժամանակ, տիկին Գրիգորյան, նկատի ունեմ Քոչարյանի իշխանության ժամանակ, որովհետև կոնկրետ այսօր դուք Քոչարյանի թիմակիցն եք, կարող ա վաղը ուրիշի թիմակիցը լինեք, չգիտեմ, դա է խնդիրը։

Հիմա իմ ասածը ո՞րն ա, սիրելի ընդդիմադիր գործընկերներ, եթե դուք ուզում եք, շանս ունեք մնալ քաղաքականության մեջ, դուք պետք է հետևողական լինեք ձեր ասածների մեջ, հասկանո՞ւմ եք։ Ես երբեք չեմ ասի մի բան, կամ չեմ քննադատի մի բան, որը ինքս եմ արել։ Օրինակ՝ ես չեմ կարող երբևէ քննադատել որևէ իշխանության Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորման փորձը, փորձը ինքնին, կարող է բովանդակությունը քննադատեմ, ասեմ՝ ինչի եք սենց արել կամ սենց, բայց փորձը ինքնին ես չեմ կարող քննադատել, որովհետև ես էլ եմ դա արել, բայց ձեր երկու խմբակցությունները օրը մեջ դա քննադատում են, ինքնին՝ փորձը, ոչ թե բովանդակությունը։

Եվ ամենավերջում, տիկին Գրիգորյան, դուք ասացիք՝ դուք, այո, հեղափոխության, թավշյա հեղափոխության հույսերը չարդարացրեցիք։ Մի հատ կողմնորոշվեք, էլի, ինձ թվում էր, ձեր ընդդիմադիր շրջանակների տեսանկյունից էդ հեղափոխությունը իշխանազավթում էր, հենա, տիկին Աննա Մկրտչյանն է սիրում իշխանազավթումն ասել ժամը մեկ, րոպեն մեկ, վայրկյանը մեկ, իշխանազավթում էր, ի՞նչ էր, ձեր քաղաքական լիդեր Ռոբերտ Քոչարյանը չէ՞ր հեղափոխությունների օրերին ասում՝ իշխանությունը ճամպրուկ չի, վերցնես, տաս, թե՞ երբ որ պետք ա, հեղափոխությունը ադրբեջանաթուրքական հեղափոխություն էր, երբ որ պետք չի, հեղափոխություն էր, որի հույսերը չարդարացվեցին, իսկ հեղափոխության հույսերն արդարացվեցին 99%-ով, այն մի տոկոսն էլ էն ա, որ մեկ-մեկ պատգամավորներ են ընտրվել, որոնք հետո քաղաքականապես հայտնվել են Ռոբերտ Քոչարյանի գրկում, էդ ա։ Ինչևէ, տիկին Գրիգորյան, մի սրտնեղեք, ես ամենևին անձնապես ձեզ չեմ թիրախավորում, ասեմ ավելին՝ ես գնահատում եմ, և մենք գնահատում ենք անձի ինքնակատարելագործումը, բայց ես կարծում եմ՝ դուք սխալ ճանապարհ եք ընտրել, որովհետև «Իմ քայլ»-ը Վահե Հակոբյանի հետ փոխելը, հետո Վահե Հակոբյանին Ռոբերտ Քոչարյանի հետ փոխելը, ընդհանրապես ինքնակատարելագործում չի, ասեմ ավելին՝ դա խայտառակ դեգրադացիա է, բայց դուք դեռ շանս ունեք ուղղվելու։ Շնորհակալություն։

Սիրելի բարեկամներ, տիկին Ջուլհակյան, չէ, երևի, եզրափակիչ չկա։ Խոսքը տրվում է թեկնածուին, համեցեք, եզրափակիչ ելույթի համար, եթե ուզում եք, եթե չէ, չէ, շատ լավ, հարցի քննարկումն ավարտվեց։

Հարգելի գործընկերներ, նախ՝ մինչև նախագծի մասին հայտարարելը, հարգելի գործընկերներ, հատկապես աշխատասենյակներում գտնվողներ, հրավիրում եմ դահլիճ, որովհետև վերջին նախագիծն ենք քննարկում, որից հետո քվեարկություններ կունենանք։

Քննարկում ենք Ազգային ժողովի պատգամավորներ Մերի Գալստյանի և Արուսյակ Մանավազյանի ներկայացրած «Կենդանիների նկատմամբ պատասխանատու վերաբերմունքի մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթը առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Հիմնական զեկուցող՝ Ազգային ժողովի պատգամավոր Մերի Գալստյան, համեցեք։ Մինչ տիկին Գալստյանը կմոտենա ամբիոնին, ողջունենք Կոտայքի մարզի Քանաքեռավանի միջնակարգ դպրոցի աշակերտներին և ուսուցիչներին։

 ԾԱՓԱՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 Մ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ազգային ժողովի հարգարժան փոխխոսնակ, հարգելի պատգամավորներ, նիստին հետևող սիրելի քաղաքացիներ, քննարկում ենք «Կենդանիների նկատմամբ պատասխանատու վերաբերմունքի մասին» մայր օրենքի նախագիծը հարակից օրենքների նախագծերով։ Այս օրենքը առաջինն է լինելու Հայաստանի Հանրապետությունում, որ կարգավորելու է տնային կենդանիների հետ կապված իրավահարաբերությունները։ Մեր օրենսդրությամբ այս պահին կարգավորվում է միայն վայրի և գյուղատնտեսական նշանակության կենդանիների հետ կապված հարցերը։ Այս օրենքը, ինչպես արդեն նշեցի, միտված է լինելու կարգավորելու տնային կենդանիների հետ կապված բոլոր հարցերը։ Օրենքի կարգավորման առարկա հանդիսանում են ծառայողական ցուցադրման, սպորտային և ժամանցային միջոցառումների համար օգտագործվող տնային և թափառող կենդանիները։ Նախքան օրենքի բովանդակությանն անցնելը՝ ես կուզենայի շնորհակալություն հայտնել։ Այս օրենքը շատ երկար է մշակվել, 2019 թվականից, առաջին պատճառը կենդանիների նկատմամբ դաժանության մասին ահազանգերն էին, որոնց ուսումնասիրության արդյունքում եկանք այն եզրակացության, որ մենք առհասարակ այդ ոլորտը կարգավորող օրենսդրություն չունենք։ Մենք պետք է նաև հիմնավորենք, թե ինչու կենդանու նկատմամբ պետք է արգելվի դաժանությունը։ Ես ուզում եմ, նորից շնորհակալություն եմ ուզում հայտնել այս օրենքի մշակման գործընթացում իրենց ներդրումն ունեցած բոլոր անձանց, անհատներին, կազմակերպություններին, հասարակական կազմակերպության ներկայացուցիչներին, Կառավարությանը, վարչապետի աշխատակազմին։ Պետք է ասեմ, որ նրանց սկզբունքային և քաղաքական դիրքորոշման արդյունքում է, որ այս օրենքի շրջանակներում արգելվելու է կենդանիների քանակի կարգավորման նպատակով սպանդի տարբերակը որպես լուծում և հատկացվելու են հանրային ռեսուրսներ՝ այս հարցը քաղաքակիրթ ձևով կարգավորելու համար։

Ես ուզում եմ նաև շնորհակալություն հայտնել բոլոր այն նախարարություններին, շահագրգիռ գերատեսչություններին, որոնց հետ շատ երկար աշխատանք են կատարել նախագծի մշակման գործընթացում, ԱԺ ոլորտային հանձնաժողովին, փորձագետներին, ինչպես նաև ՄԱԶԾ հայաստանյան գրասենյակին, որ մեծահոգաբար կարողացավ տեխնիկական աջակցություն տրամադրել օրենքի նախագծի մշակման գործընթացում, որը շատ անհրաժեշտ էր, քանի որ մենք չունեինք կարողություններ։

Ես ուզում եմ օրենքին շատ ընդհանուր անդրադառնալ, հարցերի միջոցով, անպայման, ավելի մանրամասն կասենք, թե ինչի մասին են բուն կարգավորումները։ Ինչպես ասացի, սահմանվում է օրենքի կարգավորման առարկա հանդիսացող կենդանիների շրջանակը, սահմանումներ են տրվում, որոնք հստակեցնելու են մնացած բոլոր հարցերը։ Սահմանվում են Կառավարության լիազոր մարմինների ՏԻՄ իրավասությունները, սահմանվում են վերահսկողական գործառույթ իրականացնող մարմինները։

Մի առանձին հոդվածով մենք հասարակական կազմակերպություններին պատվիրակել ենք վերահսկողական գործառույթ՝ իրականացնելու մեծ լիազորություններ՝ նրանց մասնակցությունը, ակտիվ ներգրավվածությունը հարցի կարգավորմանը խթանելու համար, ամենակարևորը՝ կենդանիների քանակի կարգավորման հարցն է, որը բացառելով սպանդի որևէ դրսևորում կամ համատարած քնեցման որևէ դրսևորում, ունենալու է փուլային, ամբողջական համալիր լուծում։ Դա համատարած ստերջացումն է լինելու համայնքներում, կացարանների կառուցումը՝ նախնական մեկից երեք, ինչպես նաև չիպավորման համակարգի և առցանց տվյալների բազայի ստեղծումը, լքելու համար տուգանք ենք սահմանել, պատասխանատվության շրջանակ, նաև որդեգրման ինստիտուտն ենք փորձելու խթանել բոլոր հնարավոր տարբերակներով։

«Կենդանու նկատմամբ դաժան վերաբերմունքի մասին» հոդված ներմուծվեց դեռևս 2019 թվականին, սակայն այն չէր գործում պատշաճ կերպով, որովհետև մենք պետք է հստակ հասկանանք, թե ինչու կենդանու նկատմամբ չպետք է իրագործվի դաժան վերաբերմունք։ Այս պահի դրությամբ կենդանին ունի միայն գույքային իրավունքներ՝ Քաղաքացիական օրենսգրքով։ Մենք ներմուծել ենք փոփոխություն օրենսգրքում, որպեսզի բացի գույքային իրավունքից, կենդանիներն ունենան նաև այս օրենքով սահմանվող իրավունքները։ Սահմանել ենք նաև սկզբունքներ կենդանասիրական վերաբերմունքի, դրանց մասին ևս կանդրադառնամ, երբ որ առիթ լինի։ Թերևս, այսքանը։ Ժամանակը շատ քիչ է, հինգ րոպեն շատ քիչ է այս ողջ օրենքների փաթեթը ներկայացնելու, փորձենք հարցերով անդրադառնալ, շնորհակալ եմ։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարցերի համար հերթագրում։ Հերթագրվել է 13 պատգամավոր, առաջինը Արման Ղազարյանն է։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Տիկին Գալստյան, ինչպես հիմա, այնպես էլ նախկինում գլխադասային հանձնաժողովի նիստի ժամանակ դուք ասացիք, որ լայն քննարկում է իրականացվել շահագրգիռ կազմակերպությունների հետ, անասնաբույժների հետ և նրանց կարծիքները հաշվի են առվել։ Էս արանքում ես բազմաթիվ զանգեր ու գրություններ եմ ստացել՝ կապված այն հարցի հետ, որ նրանց բազմաթիվ խնդրանքները, հորդորները, նամակները կապված էր խնդրի կարգավորմանը, առաջարկություններին անգամ դուք չեք բարեհաճել գրավոր պատասխանել կամ քննության առարկա դարձնել։

Փաստացի այս նախագծով քաղաքացուն դուք դիտարկում եք որպես տուգանքի մատերիալ, 200 հազար դրամ գումար եք սահմանել, տուգանք էն քաղաքացիների համար, ովքեր չունենալով բժշկական մասնագիտություն՝ պետք է իրենց կենդանիներին փրկեն սպանդից կամ 50 հազար դրամ սահմանել եք տուրք, որպեսզի կարողանան կացարաններում տեղավորվել, և հղում եք տվել միջազգային փորձին, միջազգային կազմակերպությունների տված, էսպես, պրակտիկային, որտեղ այլ բան է նախատեսվում, ֆինանսական բեռ չի ավելացնում, այլ ընդամենը իրենք սուբսիդավորում են, պատժի փոխարեն կանխարգելիչ միջոցառումներ են իրականացնում, լսելի է դարձնում բոլոր խնդիրները և լայն հանրության, այդ թվում նաև՝ անասնաբույժների, կամավորների կարծիքը հաշվի են առնում։

Հիմա հարցս. այս ամենի ֆոնին առաջարկում եմ ներկայացնել իրական պատճառները այս նախագծի, ի՞նչն է հրատապ եղել, որ բերել եք։

 Մ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, պարոն Ղազարյան։ Իրականում ես ևս տեղյակ եմ, որ որոշակի դժգոհություն կա հասարակական կազմակերպությունների և կենդանապաշտպան կազմակերպությունների կողմից։ Ուսումնասիրելով բողոքի բուն առարկան, բովանդակությունը, նաև նրանց առաջարկները՝ ինձ համար դժվար է ընդհանուր կետեր գտնել այս նախագծի և ներկայացվող բողոքների միջև։

Ասում է, որ օրենքը թաքնված խութեր ունի, որը հանգեցնելու է կենդանիների սպանդի, այս օրենքը ճիշտ դրա հակառակն է, եթե մենք սպանդի կողմնակից լինեինք, մի ամբողջ մայր օրենք և հարակից օրենքների նախագծերի փաթեթ չէինք մշակի։ ՏԻՄ-երում, պարզապես, «ՏԻՄ-երի մասին» օրենքում կավելացնեինք՝ քանակի կարգավորման նպատակով թույլատրվում է քնեցում կամ քնեցրեք կենդանիներին ձեր համայնքի, և կավարտվեր։ Հինգ տարի օրենք ենք մշակել, և ես կարծում եմ, որ նաև գեղեցիկ չէ այն հասարակական կազմակերպությունների ներկայացուցիչների համար, ովքեր մասնակցել են և դրական կարծիք են արտահայտել այս օրենքների վերաբերյալ, նման, շատ կատեգորիկ ձևակերպումներով բողոք ներկայացնեն նախագծի մասին։ Չեմ կիսում այդ բողոքներն ու վերջնագրերը, մենք միշտ բաց ենք աշխատելու։ Օրենքի ընդունումից հետո մենք կարող ենք նաև փոփոխության առաջարկներ անել, այս պահին որևէ անդառնալի բան տեղի չի ունենալու օրենքի ընդունումից հետո։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Տիկին Գալստյան, ինչպես ձեր ժամանակն է քիչ, իմ ժամանակն էլ է շատ քիչ, որպեսզի կարողանամ բարձրաձայնել նրանց բոլոր խնդիրները։ Դուք անգամ չեք պատասխանել նրանց, թե որ ՀԿ-ների հետ եք էս խնդիրը մշակել, չեք պատասխանել, այսինքն՝ նեղ կրուգով հավաքվել եք, էս խնդիրը... նաև օգոստոս ամսին փորձագիտական վարչությունը բավականին խիստ քննադատական մոտեցում է ցույց տվել և դուք էդ կարծիքն էլ հաշվի չեք առել, շրջանցել եք։ Էդ ո՞ւմ հետ պիտի քննարկեիք, եթե այդ մարդկանց հետ չեք քննարկել այս նախագծի մասին։ Եթե ՀԿ-ները, կամավորները, անասնաբույժները, և էսօր փորձում եք, թվաքանակի հետ կապված էլ հեսա ելույթի ժամանակ կասեմ, արձագանք չկա օրենսդրական նախաձեռնության մեջ, չկա, այլ ընդամենը այստեղից ասում էք, որ լավ նախագիծ է, սակայն այդ լավ նախագիծը, ովքեր որ արդյունավետ և ողջամիտ, խելացի բաներ կասեն օրենքի կարգավորման մասով, նրանց կարծիքը լսելի չեք դարձրել, անգամ, նորից եմ ասում, չեք բարեհաճել կամ չեք ուզեցել պատասխանել այդ մարդկանց այն նամակներին, որով ասվում է՝ կոնկրետ որ ՀԿ-ների հետ եք քննարկում ունեցել։ Այո, հոկտեմբերին ունեցել եք և նրանց 90%-ի կարծիքը հաշվի չեք առեք, չեք ներառել այս օրենքում, փոփոխության մեջ։

 Մ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Բացարձակ չեմ կիսում այդ գնահատականը, նորից եմ ասում՝ շատ կատեգորիկ ձևակերպումներ են։ Բազմաթիվ քննարկումներ են տեղի ունեցել հասարակական կազմակերպությունների հետ, վերջերս էլ տեղի է ունեցել շատ մեծ քննարկում, հանրային հայտարարության, ոչ ոքի մասնակցությունը քննարկմանը չի մերժվել, չորս ժամ քննարկել ենք։ Այն առաջարկները, որոնք իրենք ներկայացրել են, դրանք մեծամասամբ կարգավորվում էին օրենքի շրջանակներում, նախագծի շրջանակներում, պարզապես, մանրամասն չեն ծանոթացել նախագծին, նաև դուք չեք ծանոթացել, որ ասում եք քանակի կարգավորման համար լուծում չենք առաջարկում։ Քանակի կարգավորման համար առաջարկվում է լուծումների մի ամբողջ համալիր, դա համատարած ստերջացումն է համայնքներում, կացարանների կառուցումն է, որդեգրման ինստիտուտի խթանումն է, չիպավորումն է, լքելու համար տուգանքի սահմանումն է։ Չկա աշխարհում այլ տարբերակ կենդանիների քանակի կրճատման կամ կարգավորման համար, սրանք են քաղաքակիրթ լուծումները։ Մենք փորձել ենք բոլոր լուծումները հնարավորության սահմաններում զետեղել այս օրենքի նախագծի մեջ, իսկ հասարակական կազմակերպության ներկայացուցիչների հետ չի մշակվել նախագիծը, հրավիրվել են հանրային քննարկումներ և լսվել է նրանց կարծիքը։ Ես չեմ կարող բոլորի անունները տալ, վերջին քննարկման մասին տեսալուսանկարահանված հրապարակում կա Ազգային ժողովի կայքում, կարող են տեսնել։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արմեն Խաչատրյան։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Տիկին Գալստյան, սոցցանցերում տեսանք այդ բողոքները, կենդանասերները, կենդանապաշտպան կազմակերպությունները հետևյալ մտահոգությունն են արտահայտում կենդանիների քնեցման պրոցեսի շուրջ, բայց սրանից հետո ևս  քննարկում է եղել։ Հիմա ի՞նչպես ա դա կարգավորվում, կենդանիները ե՞րբ են քնեցվում, այսինքն՝ կյանքից զրկվում։ Ինչպե՞ս է այդ պրոցեսը հիմա կազմում, կազմակերպվում այս ձեր նախագծով։

 Մ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ, պարոն Խաչատրյան, հարցի համար։ Նախ՝ ուզում եմ ասեմ, որ մեր օրենքը կենդանիների քնեցման նոր հիմքեր և պայմաններ չի սահմանում, այլ հղում է անում արդեն իսկ տարիներով գործող «Անասնաբուժության մասին» օրենքի համապատասխան հոդվածին, որտեղ սահմանվում են քնեցման թույլտվության հիմքերը։ Այս հիմքերը տարիներով են գործել, և եթե բողոք ունեին հասարակական կազմակերպության ներկայացուցիչները, երբևէ կարող էին այդ մասին բարձրաձայնել, բայց ուզում եմ ասել նաև, որ այդ հիմքերում, թույլտվության, «Անասնաբուժության մասին» օրենքի համապատասխան հոդվածում չկա քանակի կարգավորման համար քնեցում, կա անբուժելի հիվանդ կենդանիներին, որոնք հիվանդության պատճառով ցավի և տանջանքի մեջ են, վարակիչ հիվանդության վերացման համար, կենդանիների նկատմամբ փորձարկումների կասեցման համար, կենդանիների, որոնց ագրեսիվ վարքագիծը մարդկանց և կենդանիների առողջության համար իրական վտանգ են։ Քանակի կարգավորման նպատակով քնեցում մեր օրենսդրությունը չունի, ես իսկապես չեմ կարողանում որևէ ընդհանուր կետ գտնեմ այն մեծ բողոքի, նու, մեծ չէ, համենայնդեպս, որքանով որ լսել եմ այդ բողոքի բովանդակության և ներկայիս կարգավորումների և մեր կողմից առաջարկվող կարգավորումների միջև։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Արձագանք։

 Ա.ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Տիկին Գալստյան, ես հարց տամ, էլի, որպեսզի ավելի հստակեցնենք։ Այսինքն՝ այս նախագծով քնեցման պրոցեսի հետ կապված կամ հիմքերի կամ ցուցումների որևէ նոր բան չի լինում, ճի՞շտ ենք հասկանում, այսինքն՝ այն կենդանիները, որոնք չէին քնեցվելու այս նախագծի ընդունումից առաջ, չեն քնեցվելու նաև դրանից հետո։ Ճի՞շտ ենք հասկանում։

 Մ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Այո, նույնիսկ ավելին՝ մենք Քրեական օրենսգրքի 307-րդ հոդվածում փոփոխություն ենք առաջարկել, որպեսզի գործողի մեջ ասվում է՝ այնպիսի նյութ ներարկելու միջոցով, որպես կյանքի ընդհատման դաժան վերաբերմունք, մենք դա փոխել ենք, նույնիսկ լավարկել ենք արդարադատության նախարարության առաջարկով, որ լինի օրենքով չնախատեսված դեպքում և կարգով նյութ ներարկելու միջոցով, որպեսզի այդ «այնպիսի» բառի տարընթերցումն էլ չլինի։

Առհասարակ, Քրեական օրենսգրքի համապատասխան հոդվածը փոփոխել ենք այնպես, որ լրացվի ներկայիս բացը, իսկ ներկայումս կա երկու բաց, որը քննչական մարմինների, ոստիկանության հետ քննարկումներում ենք բացահայտել։ Կենդանու կյանքի ընդհատումը, առանց դաժան վերաբերմունքի պատժի չի արժանանում ներկայումս, մենք դա ներմուծել ենք։ Առհասարակ, դաժան վերաբերմունքը, առանց կենդանու կյանքի ընդհատման, նույնպես պատժի չէր արժանանում, էս պահի դրությամբ պատժի չի արժանանում, բայց մենք այդ պատիժը ներմուծել ենք։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Լիլիթ Ստեփանյան։

 Լ.ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Տիկին Գալստյան, շնորհակալ եմ նախագծի համար։ Իրականում այս խնդիրը միշտ կա, և դուք, ինչպես ձեր խոսքում նշեցիք՝ այո, մենք այս խնդրին անդրադարձել ենք, թեմային անդրադարձել ենք և որոշակի օրենսդրական կարգավորումներ ենք տվել դեռևս 2019 թվականին, բայց դրանից, կարծես թե, խնդիրը մեծ առումով չի լուծվում, այսինքն՝ դրական արդյունք, այնուամենայնիվ, չկա։

Դուք ձեր խոսքում նշեցիք, տիկին Գալստյան, որ անհրաժեշտ են ֆինանսական միջոցների տրամադրում համայնքներին կացարանների համար և կենդանիների ստերջացման համար։ Ուզում եմ մեխանիզմը հասկանալ, ես ներողություն եմ խնդրում, ամբողջական փաթեթը չեմ կարդացել, միայն հիմնավորումներն եմ կարդացել։ Համայնքներն իրենք պետք է դիմե՞ն Կառավարությանը կացարան ստեղծելու կամ համապատասխան միջոցներ ստանալու համար, թե՞ դա պարտադիր բոլոր համայնքներին կգնա և էստեղ արդեն համայնքների կոմպետենտության մեջ է մտնելու և՛ ստերջացումը, և՛ կացարանների կառուցումը։

 Մ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ հարցի համար, տիկին Ստեփանյան։ Սա շատ երկար քննարկված հարց է Կառավարության հետ, և եկել ենք եզրահանգման, որ սա համայնքային ծառայություն է, կացարանի կառուցում, ստերջացում և այլ հարակից ծառայությունները բուն համայնքային սեփական լիազորություններն են, ոչ թե պատվիրակված, բայց քանի որ կացարանի կառուցումը կապիտալ, նախնական մեկից երեք կացարանի կառուցումը մեծ կապիտալ ծախս է պահանջում, առաջարկվել է ֆինանսների նախարարության կողմից, որպեսզի սուբվենցիոն մեխանիզմի միջոցով դա արվի։

Այո, համայնքները պետք է ներկայացնեն պահանջարկ, այսպես ասած, բայց լիազոր մարմինն է սահմանելու ըստ վիճակագրական տվյալների, թե որ առաջնահերթ համայնքներում պետք է կառուցվեն առաջին երեք կացարանները, նույն սկզբունքով նաև սեփական այլ լիազորությունները՝ ստերջացում և այլն, դա համայնքային բյուջեով է իրականացվելու։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

Արձագանք։

 Լ.ՍՏԵՓԱՆՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ շատ, էս կարևոր ինֆորմացիան մեզ հետ կիսվելու համար։

Մյուս հարցս. տիկին Գալստյան, ասացիք, որ հիմնականում ստերջացման միջոցները միշտ էլ եղել են, փաստորեն, Հայաստանի Հանրապետությունում, և էս մասով մենք նոր բան չենք առաջարկում, կամ գուցե դրանք քիչ քանակությամբ են եղել, անհրաժեշտություն կա դրանք նորից ավելացնելու։ Միայն ուզում եմ ասեմ, որ մի կողմից, կարծես թե, բոլոր ռեսուրսները, բոլոր անհրաժեշտ կամքը կամ կարևորությունը, անհրաժեշտությունը կա, բայց մյուս կողմից, իսկապես, չեն կարողանում հասնել ցանկալի արդյունքի։ Ցավով պետք է նշեմ, որ եղանակային փոփոխություններով պայմանավորված արդեն թափառող կենդանիները դաշտերից, կարծես, եկել են դեպի մարդկանց ավելի մոտ, և մենք արդեն քաղաքներում, մեծ քաղաքներում ունենք մեկ-երկու դեպքեր, որտեղ արդեն շները հարձակվել են, մարդկանց կծել են և, իսկապես, երբ որ համայնքը չունի համապատասխան օրենսդրական գործիքակազմ և չունի համապատասխան ռեսուրսներ, այստեղ մի ուրիշ լուծում է մնում, որին, բնականաբար, մենք բոլորս դեմ ենք, բայց, որ սա խնդիր է, և, որ սա պարտադիր պետք է լուծվի, շատ կարևոր է, որովհետև շատ դժվար է իրականում ընտրություն կատարել և... կողմից կենդանու ապրելու իրավունքի մասին է, մյուս կողմից՝ մարդու ապրելու իրավունքի։

 Մ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Այո, այդպես է, տիկին Ստեփանյան, փորձել ենք հնարավորինս հավասարակշռված մոտեցում առաջարկել, ինչպես արդեն նշեցի, ուսումնասիրված երկրներում, նաև քաղաքակիրթ փորձն այդպիսին է՝ համատարած ստերջացում պետք է լինի և կացարանների կառուցում։ Այս պահի դրությամբ դա որպես լուծում են համայնքները անում, բայց իրենց վրա պարտավորություն չկա։ Օրենսդրական այս մեխանիզմով պարտավորվում են բոլոր համայնքներն իրականացնել այս միջոցառումները, կկառուցվեն նաև կացարաններ, որոնք այլ միջոցառումների հետ համատեղ միտված են քանակը կարգավորելու։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Գեղամ Նազարյան։

Գ.ՆԱԶԱՐՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Նախագծում ինչ-որ մի տեղ «շուն» բառը կա՞, թե՞ մենք ենթադրում ենք, որ նախագիծը շների մասին է։ Սա առաջին հարցը։

Երկրորդ. դուք ասում եք, որ արգելվելու է գլխաքանակի նպատակով սպանդը։ Հիմա էս օրինագիծը ենթադրենք ընդունեցինք, առնետներին կարելի՞ է սպանդի ենթարկել, թե՞ պետք է ստերջացնել առնետներին։

Երրորդ հարցը. դուք նշեցիք, որ եթե ագրեսիա է ցուցաբերում շունը, նոր էդ դեպքում կարելի է քնեցնել, այսինքն՝ սատկացնել, ավելի պարզ ասած։ Հիմա ո՞նց ա որոշվելու, շունը ագրեսիվ ա, թե ագրեսիվ չի, ո՞նց եք որոշելու, որովհետև ենթադրում եմ՝ խոսքը շների մասին է, ոչ թե կատուների կամ, ասենք, ճնճղուկների մասին, որովհետև նրանք էլ են կենդանիներ։ Այս հարցերին պատասխանեք, արձագանքելուց նոր կշարունակեմ։

 Մ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Եթե ձեզ մի քիչ նեղություն տայիք և ընդամենը պրիամբուլան կարդայիք օրենքի նախագծի, նշված է, որ սույն օրենքի գործողությունը չի տարածվում գյուղատնտեսական որսի, ինչպես նաև մարդու կենսագործունեության վրա վնասակար ազդեցություն ունեցող կենդանիների, փակագծերում՝ վնասատու կրծողներ, միջատներ և այլն, դրանց հետ կապված իրավահարաբերությունները։

«Շունը» սահմանումը չկա, մենք Կառավարությանը առաջարկելու ենք ցանկ, որը սահմանելու է մեր կողմից առաջարկվող տնային կենդանիների ցանկը։ Բնականաբար, այնտեղ կա շունը, բայց Կառավարությունն է որոշելու և ընդունելու տնային կենդանիների ցանկը։ Մեր կողմից առաջարկվող ցանկի մեջ, բնականաբար, շները կան։

  Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Արձագանք։

 Գ.ՆԱԶԱՐՅԱՆ

-Ես կխնդրեի կոնկրետացնել, որովհետև թափառող կենդանին, նաև կատուն է թափառող կենդանի, գյուղական որոշ շրջաններում աղվեսներն են թափառող կենդանիներ։ Պետք է կոնկրետացնել՝ հասկանալու համար, թե որտեղ ինչ են անելու, և վերջապես, ստերջացում և քնեցնում, լուծումները. ե՞րբ է իրավունք ստանում համայնքը սատկացնել շանը, ո՞ւմ բողոքի հիման վրա, ո՞ւմ որոշման հիման վրա։ Ի վերջո, ասենք, Երևանում էլ կան, ամեն շենք ունի իր սիրած շունը և շունը պտտվում է, հիմա մի կին կամ տղամարդ կարող է բողոքել, ասել, որ ինձ, շատ վտանգավոր է, հոտոտեց, նա ագրեսիվ ա։ Հիմա որոշումը ո՞վ է կայացնում, այս շանը գալու են տանեն, սատկացնե՞ն, թե՞ մենք հանգիստ լինենք։

Եվ շարունակություն իմ ասածի, ես խնդրում եմ, կոնկրետացնել, որովհետև սենց հեղհեղուկ, ով ոնց ասես կմեկնաբանի ու ինչ ուզի կանի խեղճ կենդանիներին։

 Մ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Ընդամենը պետք է գոնե մեկ անգամ օրենքը կարդալ, օրենքի նախագիծը կարդալ, այստեղ ամեն ինչ նշված է։ Թափառողը կենդանու տեսակ չի, սեփականության ձև է, այսինքն՝ սեփականատեր չունենալու մասին է խոսքը։ Չգիտեմ, ինչ ասեմ, կենդանուն սատկացնելու մասին այստեղ պահանջ չկա, կամ տարբերակներ, երբ կարելի է դա անել, էդպես չկա։ Դե, ասացի, որ «Անասնաբուժության մասին» օրենքի համապատասխան հոդվածում միայն քնեցման, թույլատրելի քնեցման հիմքերը սահմանված են, Քրեական օրենսգրքով՝ կենդանու կյանքից զրկելը կարելի է միայն ինքնապաշտպանության և առողջությանը վնասը կանխարգելելու կամ պաշտպանվելու համար, ինչպես Քրեական օրենսգրքով՝ կյանքի ընդհատման բոլոր հոդվածներում դա պարտադիր կա։ Սա է կարգավորումը։

    Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Անդրանիկ Քոչարյան։ Պարոն Նազարյան, տեղից մի խոսեք, դե մի բանով էլ թող ինքը պատասխանի, նիստը անջատեմ, դուք երկուսով խոսեք, ասում եմ՝ տեղից մի խոսեք։ Անդրանիկ Քոչարյան, խնդրեմ։

 Ա.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Իհարկե, պարոն  Նազարյանի ասած կենդանիների ցանկը... արժե իմանալ, բայց ես մի կոնկրետ օրինակ եմ ուզում բերեմ, տիկին Գալստյան։ Վերջերս, տաս օր առաջ պաշտպանության հանձնաժողովի համակարգող փորձագետի ոտքը կծեց տարածքում գտնվող շուն, մականունը շունիկ, փոքր, իր շորերով, և կացարան ունի, և մեր փորձագետը, որպեսզի սրսկվեր, գնաց և գումար ծախսեց։ Ես ուզում եմ հասկանամ, օրենքը կարգավորո՞ւմ ա, ո՞նց պետք է իմանանք, թե տվյալ շունը, որ էստեղ... մի վայրկյան, էլի (խոսում են դահլիճից), ամենայն լրջությամբ եմ ասում, որովհետև էստեղ էդ պահին եղել են աշխատակիցներ, որ ասել են Ավետիսյան Վահանին, որ եթե դու հանկարծ փորձես ուժ կիրառես, դու կդատվես։ Ասել են, բայց չէ՞ որ նա արյունլվա է, ես տեսել եմ, ոտքը արյուն... ասել են... եկել էր քեզ սիրեր։ Սիրելու արդյունքում նրա ոտքը...  Հիմա ո՞նց է լուծում օրենքը նման դեպքերում, շունը, ես ենթադրում եմ՝ տարածքում է։ Ինքը դիմում է գրել, մենք խորացանք, հասկացանք, որ պետք է քաղաքապետարան դիմում գրենք, որպեսզի էս շանը տարածքից հանեն, որովհետև սա առաջին դեպքը չէր և դուք էլ ծանոթ էք, երևի, այդ շանը, պարբերաբար հարձակվում է։ Այո, տուզիկ շուն է...

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Պարոն Քոչարյան, ժամանակն ավարտվել է, ձեր շփումը դահլիճի հետ եկեք տեղափոխենք դեպի հարցի դաշտ։

    Մ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Այս հարցը կարգավորվում է մեր օրենսդրության շրջանակներում։ Եթե շունն ունի սեփականատեր նաև ասեմ՝ որ ապագայում, երբ, որ չիպավորման մեխանիզմը ներդրվի, բոլոր կենդանիները պարտադիր պետք է չիպավորվեն և նրանց նույնականացման տվյալները պետք է համակարգում լինի, որ անմիջապես կարողանանք հասկանալ՝ շունը սեփականատեր ունի՞, ֆիզիկական անձ է, համայնքի՞ն է պատկանում, իրավաբանական անձի՞ է պատկանում և ըստ դրա կարող ենք հասկանալ պատասխանատվության շրջանակը։ Այդպես է, սեփականության ձևի միջոցով պետք է հասկանանք, թե ով է պատասխանատու դրա համար։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Արձագանք։

 Ա.ՔՈՉԱՐՅԱՆ

-Արձագանքս հետևյալն է՝ ես չգիտեմ, որ մենք տվյալների բանկ կունենա՞նք մի օր շների սեփականատերերի, նրանց խնամքի, չգիտեմ, գուցե դա ապագայում կլինի, բայց այսօր կոնկրետ փաստերի հետ ենք առնչվում։ Կոնկրետության մեջ, կոնկրետ մեր տարածքում կա շուն, որ հարձակվում է բոլորի վրա, ի՞նչ ենք անում, խնդրում եմ լուծում տվեք։

 Մ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Դիմեք ԱԺ աշխատակազմին, այս պահի դրությամբ դա կարող եմ ասել, իսկ չիպավորումը վերաբերելու է օրենքի դրույթների իմաստով միայն շներին, առաջնային, նախնական փուլում։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Գառնիկ Դանիելյան։ Պարոն Դանիելյան, ձեր հարցը վերջինն ա լինելու, լռություն դահլիճում, պարոն Պարսիլյան, պարոն Քոչարյան, պարոն Եղոյան, պարոն Եղոյանին միշտ ասելը տեղին է, ես ձեզ խնդրում եմ, վերջին հարցն է, որից հետո շարունակելու ենք, հարցերի ժամանակը սպառվել է։

 Գ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Չափազանց զգայուն հարց է, այս խնդրի հետ կապված երկու կողմ կա, մեր հայրենակիցների մի մասը մեզ միշտ նամակներ ա ուղղում, որ նման դեպքեր են տեղի ունենում և մեր հայրենակիցները պաշտպանված չեն էս առումով։ Այդ խնդիրը կա, գնալով էդ խնդիրը ավելի է մեծանում, ցավոք սրտի, նաև ունենք դեպքեր, երբ որ մահացության դեպքեր են արձանագրվում, ցավով եմ էս ամեն ինչն ասում, մի կողմն էլ մտահոգություններ ու մտավախություններ ունեցող հասարակական կազմակերպություններն են, որոնք որ իրապես նաև ինձ ուղղված նամակներում ասում են, որ մենք հնարավորություն չենք ունեցել մասնակցելու։ Օգտվելով առիթից՝ կոչ եմ անում, որ առաջին ընթերցումն է, առաջին ընթերցումից հետո հնարավորություն ընձեռվի էդ հասարակական կազմակերպություններին, իրենք էլ ներգրավվեն։ Կարծում  եմ, որ սա միայն ու միայն օգուտ կտա։

Քանի որ ժամանակս շատ կարճ ա, քնեցման հետ կապված մտավախություն ունեն, որ իրենց լիազորությունները այդ կազմակերպությունը կարող է վերազանցի, իսկ արդեն, որ համայնքներում ՊՈԱԿ-ները որ ստեղծվեն, կներեք, ՀՈԱԿ-ները, որ ստեղծվեն, իրենց մտավախությունն այն է, որ վերահսկելի կարող է չլինի, էդ ՀՈԱԿ-ները պիտի ինչ-որ վերահսկողության մեխանիզմներ, մեթոդներ ունենան։ Կոնկրետ հնարավորություն ունե՞ն հասարակական կազմակերպությունները որոշակի առումով ինչ-որ վերահսկողություն սահմանեն կամ մոնիտորինգ անցկացնեն, որպեսզի էդ լիազորությունները չգերազանցվեն։

 Մ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Ես միշտ բաց եմ՝ քննարկել շահագրգիռ կողմերի հետ այս նախագիծը, նորից եմ կրկնում՝ շատ ենք քննարկել, վերջերս էլ ենք քննարկել, չորս ժամ քննարկում է տեղի ունեցել։ Միշտ չի, որ էն, ինչ որ առաջարկվում է, կարելի է օրենսդրորեն ձևակերպել կամ ներառել փաթեթի մեջ, որովհետև նաև միայն իմ ցանկությունը չի, մի ամբողջ Կառավարություն իր գերատեսչություններով ֆիլտրում է այդ բոլոր ցանկությունները և առաջարկները, և ամենաօպտիմալ և հավասարակշռված տարբերակն է այս պահին ներառված, ինչը չի նշանակում, որ սա վերջնագիր է։ Մենք, բնականաբար, առաջիկայում նորից քննարկումներ կանենք, առաջարկներ պատրաստ կլինենք լսել և ստանալ ՀԿ-ներից։ Փոփոխության առաջարկ կարելի է անել ավելի հանգիստ միջավայրում։ Այս պահին շատ կարևոր է, որ օրենքի միջոցով ինստիտուցիոնալ և իրավական հիմքը դրվի, նաև ասեմ, որ մոտ մեկ տարի անց, շատ դրույթներ մեկ տարի անց են ուժի մեջ մտնելու, որովհետև Կառավարությունը ժամանակ է խնդրել, դրանց վերաբերող կարգերը մշակելու։

Երկրորդ մասի հետ կապված. ես չգիտեմ՝ ինչ իրավական ձևաչափ է ունենալու համայնքային ծառայությունը, բայց մենք կացարանների կառուցումը և կացարանների կողմից մատուցվող ծառայությունները ճկուն ենք թողել, որպեսզի հնարավոր լինի նաև պետական-մասնավոր համագործակցության միջոցով անել։ Հանձնաժողովի նիստին սա կարևոր է... ավարտում եմ, հանձնաժողովի նիստին նշել եմ, որ ես խրախուսում եմ այդ նույն կենդանաբաշխման կազմակերպություններին՝ աշխատել իրենց կարողությունների, գիտելիքի ուղղությամբ, եթե հետաքրքրված են այս ծառայությունները մատուցելու ուղղությամբ, ուշադիր լինել և մասնակցել, դա էլ կլինի լավագույն վերահսկողությունը իրենց կողմից, իրենք կիրականացնեն այդ ծառայությունները։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Հարցեր էլ չեն կարող հնչել, չե՞ք արձագանքում։ Արձագանք։

 Գ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Տեսեք, հանձնաժողովի նիստի ժամանակ էլ, մեկ անգամ ևս ձեզ հիշեցնեմ, որ համապատասխան կազմակերպությունները, որոնք զբաղվում են էս գործով, Հայաստանում, ցավոք սրտի, չկան, եթե կան էլ, շատ քիչ են։ Ես օրինակով ասացի, որ համայնքում ինչ ահավոր պատկերի ականատես եմ եղել, երբ որ մեքենայից մարդիկ են իջնում և, չգիտեմ, տարբեր, անհասկանալի գործիքներով, բան, չգիտես էլի, ահաբեկչի ավելի շատ նմանվող, և փորձում է շների որսալու գործով զբաղվել։ Ինչի՞ համար եմ այս ամեն ինչն ասում, կարևոր է, որ այդ կազմակերպությունները մասնագիտացված կազմակերպություններ լինեն, կոնկրետ իրենց, եթե պետք է, նաև պետությունը օգնի, որպեսզի վերապատրաստվեն, ամբողջ այդ գործընթացն անցնի, որ այս գործընթացներն էլ պատշաճ ընթացակարգով լինի։

 Մ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Ճիշտ եք, համաձայն եմ, մենք էլ գիտենք, որ ոլորտում ծառայություն մատուցող կազմակերպությունների մեծ մասը, մեղմ ասած, հեռու է պրոֆեսիոնալ լինելուց, դրա համար մի առանձին հոդվածով կարգավորել ենք թափառող կենդանիների բռնման գործընթացում պատասխանատու վերաբերմունքի պահանջները։ Կարողությունների զարգացման կարիք լինելու է ոչ միայն այդ կազմակերպությունների շրջանակում, այլև հենց պետության, պետությունն էլ չունի նման ծառայություններ մատուցելու բավարար գիտելիք և հմտություններ, բայց քանի որ որոշել ենք ոլորտը կարգավորել, անպայման քայլեր կձեռնարկվեն, վստահ եմ, նաև այն միջազգային գործընկերների օգնությամբ, որպեսզի այդ կարողությունն ու գիտելիքը ձևավորվի, որովհետև այլ տարբերակ այս հարցի կարգավորման համար քաղաքակիրթ երկրները չունեն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը, շնորհակալություն։

Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում տարածքային կառավարման, տեղական ինքնակառավարման, գյուղատնտեսության և շրջակա միջավայրի պահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ Լիլիթ Կիրակոսյանին։

   Լ.ԿԻՐԱԿՈՍՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, շնորհակալ եմ։ Տեսեք, գլխադասային հանձնաժողովում բավական ծավալուն քննարկում ենք ունեցել, և՛ դրական, և՛ բացասական կարծիքներն ենք լսել, նաև տրամադրվածությունը տարբեր հասարակական կազմակերպություններից։ Ուզում եմ ասել հետևյալը, որ էն տարբերակները, այն կարծիքները և հարցերը, որոնք այստեղ հնչեցին, հիմնականում, իրականում խնդիրներ են, որոնք լուծում չունեն, որովհետև մենք տարիներ ի վեր դեռևս չունենք օրենսդրությամբ կարգավորված տարբերակ։

Միանշանակ է, որ ամբողջը հնարավոր չի լինի լուծել այս օրենքով, մասնավորապես, երբ որ մենք սկսենք կիրարկել արդեն օրենքը, նոր արդեն պարզ կլինի, թե ինչ պակաս գործիքակազմ կա, ինչ պակաս հավելումներ պետք է լինեն, որոնք կօգնեն արդեն լավարկման համար։ Ասեմ, որ երկար ժամանակ է քննարկումը տեղի է ունեցել, նաև գլխադասային հանձնաժողով է ներկայացել Կառավարությունից, նաև կարծիքներն այդտեղ ենք լսել։ Ընդդիմադիր գործընկերները, կարծես թե, եթե իմ հիշողությունը ինձ չի դավաճանում, ևս ողջունել էին, պարոն Դանիելյան, պարոն Ղազարյան, ես այդպես եմ հիշում, նախագիծը, ես, եթե չեմ հիշում, դուք ողջունեցիք, ասացիք, որ վատ նախագիծ չի, նաև իհարկե, հավելեցիք, և մենք էլ միացանք ձեզ, որ պարզ է, որ դեռևս հետագայում շատ անելիքներ կունենանք նախագծի հետ կապված։

Ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել հեղինակներին։ Կարծում եմ, որ այս նախագծով մենք հնարավորություն կունենանք որոշակի կամ հիմնական և մեծ մասով այս խնդրին լուծում տալ, նաև կարծում եմ, որ հետագայում մենք բոլորս կանդրադառնանք, որպեսզի ավելի լավարկենք հավելումներով։ Շնորհակալ եմ։ Դրական եզրակացություն ենք տվել, խնդրում եմ, որպեսզի դուք ևս կողմ քվեարկեք։

    Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարակից զեկուցման համար ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի տեղակալ Արմեն Սիմոնյանին, և բոլորին հրավիրում եմ դահլիճ, որովհետև րոպեներ անց քվեարկելու ենք։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգարժան փոխնախագահներ, հարգելի պատգամավորներ, «Կենդանիների նկատմամբ պատասխանատու վերաբերմունքի մասին» օրենքի նախագծով սահմանվում են կենդանիների նկատմամբ պատասխանատու վերաբերմունքի ոլորտում անձանց պարտականություններն ու սահմանափակումները, կենդանիների նկատմամբ վերաբերմունքի պահանջներն ու արգելված գործողությունները, տնային կենդանիների պահման և խնամքի պահանջները, թափառող կենդանիների ցուցադրման, սպորտային և ժամանցային միջոցառումների համար օգտագործող կենդանիների, ծառայողական նշանակության համար օգտագործող կենդանիների նկատմամբ պատասխանատու վերաբերմունքի պահանջները, ինչպես նաև կարգավորվում են կենդանիների բուծման, վաճառքի և օգտագործման ոլորտում ծագող իրավահարաբերությունները։ Միաժամանակ օրենքի, օրենսդրական փաթեթով Կառավարությանը և տարածքային կառավարման, ենթակառուցվածքների նախարարության, ներքին գործերի և էկոնոմիկայի նախարարության տիրույթում մի շարք լիազորություններ են վերապահված, ինչպես նաև վերապահված են տեղական ինքնակառավարման մարմիններին։

Կառավարությանը վերապահված իրավասություններից կցանկանայի նշել ՀՀ տարածքում տնային և թափառող կենդանիների առողջության պաշտպանության և թափառող կենդանիների վերարտադրության սահմանափակման ծրագրերի հաստատման մասին, կացարանների կառուցման և շահագործման պահանջները և կացարաններում իրականացվող անասնաբուժական միջոցառումների ծրագրերի հաստատման մասին, նաև Հայաստանի Հանրապետության տարածքում տնային և թափառող, ծառայողական, ցուցադրական, սպորտային կամ ժամանցային միջոցառումների համար օգտագործվող կենդանիների բռնման, պահման և խնամքի կարգերի մշակման մասին, ինչպես նաև, ինչպես հեղինակը նշեց, կարգավորման առարկա հանդիսացող կենդանիների ցանկերը հաստատելու մասին։

Միաժամանակ տեղական ինքնակառավարման մարմինների սեփական լիազորություններին է վերապահվում համայնքի տարածքում թափառող կենդանիների համար նախատեսված կացարանների և հարակից ենթակառուցվածքների նախագծումը, կառուցումը և կառավարումը, համայնքի տարածքում թափառող կենդանիների բռնման, կենդանիների կացարանների տեղափոխման աշխատանքների իրականացումը, համայնքի տարածքում տնային կենդանիներ պահելու թույլտվությունների տրամադրման և դրանց ամենամյա հաշվառման աշխատանքների իրականացումը, կենդանիների բուծարանների և կացարանների գործունեության թույլտվությունների տրամադրումը, անկած կենդանիների դիակների ոչնչացման կամ թաղման վայրերի սահմանումը և կենդանիների պահման նկատմամբ վերահսկողությունը։

Համայնքի տարածքում օրենսդրական փաթեթով նախատեսված թույլտվությունների տրամադրման համար սահմանվում են տեղական տուրքեր, սահմանվում են նաև պատասխանատվության միջոցներ օրենքով սահմանված պահանջների չկատարման դեպքում։ Տեղական ինքնակառավարման մարմինների, Ոստիկանության և տեսչական մարմինների վերահսկողական լիազորությունների շրջանակներում, ընդհանուր առմամբ։

Կառավարության կողմից օրենսդրական փաթեթին մի շարք դիտողություններ են ներկայացվել, հեղինակի կողմից դրանք մեծամասնությամբ ընդունվել են, այսօր լրամշակված տարբերակն է ներկայացվել ձեր ուշադրությանը։ Առաջինից երկրորդ ընթերցում մենք ևս մեկ անգամ կդիտարկենք արդեն այն ձևակերպումները, որը հեղինակը լրամշակման արդյունքում ներկայացրել է և լրացուցիչ դիրքորոշում կհայտնեք արդեն էդ տարբերակի մասով, բայց, ընդհանուր առմամբ, Կառավարությունը հավանության է արժանացրել օրենսդրական փաթեթը։ Այսքանը։ Շնորհակալություն։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Ռուբինյան, նիստը լավ վարելու համար։

 Ռ.ՌՈՒԲԻՆՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ գնահատականի համար։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Իսկ մենք շարունակում ենք մեր նիստը, ուզում եմ այսօր տեղեկացել, որ այսօր՝ դեկտեմբերի 4-ին «Բաց դռներ» ծրագրի շրջանակներում Ազգային ժողով են այցելել Երևանի Ալեքսանդր Պուշկինի անվան համար 8 հիմնական դպրոցի աշակերտները և ուսուցիչները, ողջունում ենք ձեզ, բարի գալուստ։

 ԾԱՓԱՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 Այժմ հերթագրում՝ մտքերի փոխանակության համար, հարգելի գործընկերներ։ Զարուհի Բաթոյան, համեցեք։

 Զ.ԲԱԹՈՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, քննարկում ենք «Կենդանիների նկատմամբ պատասխանատու վերաբերմունքի մասին» օրենքի փաթեթը, որը շատ սպասված է, կարծում եմ։ Ուզում եմ հեղինակներին շնորհակալություն հայտնել նախագծի մշակման, դրա քննարկման համար։ Ճիշտն ասած, ինձ համար մի փոքր տարօրինակ է էն փաստը, որ որոշ կազմակերպություններ ասում են, որ իրենց չեն ներառել քննարկումներում կամ իրենց առաջարկները չեն ընդունել։ Ես կարծում եմ, որ դրա հնարավորությունը միշտ կա, համենայնդեպս, նույնիսկ ես կազմակերպությունների կողմից արված առաջարկներն եմ ներկայացրել որպես առաջարկ, էդ իմաստով, այսինքն՝ ինչի՞ եմ ասում նույնիսկ ես, որովհետև ինքս էլ տարբեր անհատների առաջարկներն ուսումնասիրելով՝ ներկայացրել եմ հեղինակներին առաջարկներս...

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Տիկին Ղազարյան, պարոն Հակոբյան...

 Զ.ԲԱԹՈՅԱՆ

-Մի մասն ընդունել է։ Սիրելի հայրենակիցներ, էս թեման քննարկելիս միշտ հիշում եմ մի պատմություն, երբ Նիդերլանդներում ապրող իմ ընկերներից մեկին հարցրեցի, թե ինչպես է իրավիճակն իրենց մոտ թափառող կենդանիների նկատմամբ, դեպքում, ասաց՝ մենք թափառող կենդանիներ չունենք, երբ որ ես հարցրեցի՝ ո՞ւր են իրենք, կացարաններո՞ւմ, ասաց՝ չէ, կացարաններում էլ չկան, այնտեղ հերթ է, որ իրենց որդեգրեն։ Հիմնական սկզբունքը, լուծումը ասաց, որ դա մարդու կրթությունն է նախադպրոցական տարիքից։ Ես, իհարկե, համոզված եմ, որ քաղաքակիրթ հասարակության չափանիշներից մեկն է կենդանիների նկատմամբ պատասխանատու վերաբերմունքը։ Այստեղ խոսքը, կարծում եմ, որ ոչ միայն նախադպրոցական տարիքի կրթության, ոչ միայն հանրակրթության ոլորտում կրթական ծրագրերի մասին է, այլ նաև մեծապես կախված է հանրային իրազեկման և հանրային կրթության մեր գործողություններից։ Հետևաբար, ես կոչ եմ անում նաև հեղինակներին, էս ուղղությամբ աշխատել, եթե անհրաժեշտություն կա, հենց հանրային կրթությանն ուղղված քայլեր ձեռնարկել օրենքի ընդունումից հետո։ Շնորհակալ եմ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Նարեկ Գրիգորյան, համեցեք։

  Ն.ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, եթե էս նախագծով իրապես կլուծվի այդ թափառող շների հարցը, ես լիակատար իմ աջակցությունն եմ հայտնում։ Ես ուզում եմ մի երկու դրվագ ասել։

Տեսեք, գնացել եմ Գեղարքունիքի մարզի Կարմիր գյուղ բնակավայր, հանդիպում են ունեցել մանկավարժական կոլեկտիվի հետ, միակ խնդիրը, որ ասում էին, որ դպրոց ենք սարքում, էրեխեքը երկրորդ հերթ են գնում, արդեն ուշ ժամի վերջանալու դեպքում էրեխեքը տուն գնալու խնդիր ունեն։ Այսինքն՝ ոտքով տուն չեն կարողանում գնան, էդ շները հարձակվում են և այլն, և այլն։ Ասենք, պատկերացնո՞ւմ եք, չէ, պատանին տուն ա գնում, շուն ա հարձակվում, լավ, էդ պահին իրեն չի կծում, բայց դրանից հետո բխող իրա բոլոր հետևանքներով։ Կամ մտնում ես խանութ, որը գիշերվա սմեն ա աշխատում, խանութի աշխատակցի միակ բանն ի՞նչն ա, ասում է. բա, էս շների հարցը վերջը ո՞նց կլինի, էս շները չեն թողնում, որ տուն գնանք։

Երկրորդը՝ էդ համայնքներում, ըստ էության, պետք է այդ ստերջացման գործընթացը կատարվեր, ես տենց գիտեմ, բայց մի հատ հարց, էնտեղ ականջներին բաներ են խփում և այլն, արդյո՞ք էդ գործընթացը լիարժեք է արվում, թե՞ չէ որպեսզի շներն ագրեսիվ չլինեն, կամ գիշերվա ժամերին գյուղերում, Երևանում շներն անցումով են անցնում, բայց գյուղերում շներն էդքան չեն զարգացել, որ անցումով անցնեն, գյուղերում հենց աղբի մոտից միանգամից հարձակվում են մարդկանց վրա։

Ժողովուրդ ջան, մեր նպատակն առաջին հերթին, իմ կարծիքով, պետք ա լինի մարդկային կյանքերը, ոչ թե, հա,           օքեյ, բոլորս էլ կենդանիներ սիրում ենք, բոլորս էլ կենդանիներ պահում ենք։ Շնորհակալություն։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Քրիստինե Պողոսյան, համեցեք։

  Ք.ՊՈՂՈՍՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, ութ տարվա ընթացքում Ազգային ժողովում լինելով՝ ես մեծ քանակությամբ, մեծ թվով քաղաքական գործիչների եմ հանդիպել, որոնք քամահրանքով ու ծաղրանքով են վերաբերվել հենց որ թեման առնչվել է և վերաբերվել է կենդանիների պաշտպանությանը։ Անձամբ ես իմ համար վաղուց ֆիքսել եմ մարդու մասին հստակ, ազնիվ, ճշգրիտ պատկեր ունենալու համար, տես, թե նա ինչպես է վերաբերվում կենդանիներին։ Դա գրեթե երբեք սխալական չի լինում։

Մի թիվ էլ եմ ուզում ասեմ, պարոն Ռուբինյանի ասածի պես, անթերի մարդ չկա, ես էլ թերություն ունեմ, իմ թերություններից մեկը քրեական հոգեբանության ուսումնասիրությունն է, ես տենց տարօրինակություն ունեմ։ Այսպիսի ստատիստիկա կա, ուրեմն, առանձնակի ծանր և ծանր հանցանք գործած, սպանություններ գործած, սերիական մարդասպանություններ գործած անձանց տարբեր ստուգումներով, քառասունվեցից վաթսունհինգ տոկոսը մանկության կամ դեռահասության տարիքում կենդանիներ են տանջել կամ սպանել։ Խնդրում եմ էս ինֆորմացիան, մտածեք, էլի, դրա մասին, դա ցուցիչ ա։ Մեր հոգատար վերաբերմունքը կենդանիների հանդեպ ձևավորում ա մշակույթ հասարակության մեջ, էդ հասարակությունում էլ ձևավորված մշակույթից մենք ունենում ենք լավ քաղաքացիներ, որպեսզի չլինեն դեպքեր, նաև պարոն Գրիգորյանի ասած, չգիտեմ, էդ ինչպես է, որ Երևանի կենդանիները էդպես դաստիարակված են, մարզերինը՝ չէ։ Մեր գյուղում շատ դաստիարակված շներ են, իրենց հանդեպ շատ հոգատար վերաբերմունք է մեր գյուղի կողմից, իրենց կերակրում ենք, հոգ ենք տանում և մտքով անգամ չի անցնում, որ մեկին վնաս տան։

Ուզում եմ ասել, որ էստեղ էլ երեխաներ են այսօր մեր մոտ եկել, իրենք էլ պետք է իմանան, որ մենք առաջին հերթին օրինակ պետք է ծառայենք հոգատար վերաբերմունքով կենդանիների հանդեպ, և հենց էդ հոգատարությունը կբերի նաև լավ հասարակության։ Շնորհակալություն։

  Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Արման Ղազարյան։ Պարոն Ռուբինյան, ուզում եք մնաք այդտե՞ղ, վերադարձեք։

 Ա.ՂԱԶԱՐՅԱՆ

-Սիրելի հայրենակիցներ, տիկին Կիրակոսյան, այո, մենք ողջունել ենք այս նախագծի այդ դրույթը, որտեղ որ կենդանիների նկատմամբ պետք է բռնություն չիրականացվի։ Մենք չենք ողջունել այն փաստը, որ լայն հասարակության հետ, այդ թվում՝ անասնաբույժների, ՀԿ-ների հետ քննարկում չիրականացվի և ներկայացվի, որ դա լայն հասարակության հետ քննարկվել է և նրանց դիտողություններն ու առաջարկությունները հաշվի է առնվել։ Մենք չենք ողջունել էն փաստը, որ անցումային դրույթներում դուք նախատեսում եք մեկ տարի հետո, սակայն ընդամենը, իբրև թե, երեք կացարան է կառուցվել Հայաստանի Հանրապետությունում։ Էդ օրենքի դրույթները, որ մեկ տարի հետո մտավ ուժի մեջ, էդ քաղաքացիները երկու հարյուր հազար և ավել դրամներով տուգանվելու են, իհարկե, այո, դրանց մենք համաձայն չենք եղել, այդ դրույթներին, որոնք որ դուք ասում եք, տիկին Կիրակոսյան։

Ներկայացվում է նախագիծը, իբրև, մեծ բարեփոխում, նշեցի, առանց անաչառ հանրային քննարկումներ, առանց հաշվետվողականության։ Գյուղատնտեսության ակադեմիա, հիմա այդպես է կոչվում, տարեկան չունի անասնաբուժական... նիդաբոռ ա, տեղերը թափուր ա մնացել։ Դուք ո՞նց եք համալրելու անասնաբուժական ծառայությունները, և հիմնավորում եք, որ էն կենդանասերները և կենդանիների տերերը, ովքեր ինքնուրույն իրենց շանը կփրկեն, այդ միջոցառումը կանեն հեռախոսային ցուցումով, 200 հազար դրամ տուգանք եք սահմանել, 50 հազար դրամ կացարանի գումար եք դրել, որպեսզի տեղական տուրք մարդը տանի, կենդանուն տա, կացարանում պահպանության կամ խնամքի։ Այսօր էլ, իհարկե, այո, կա, որ համայնքներում պետք է ծառայությունն իրականացվի։ Ես այդ հասարակական կազմակերպություններից նաև ստացա տեղեկատվություն, որ բազմաթիվ հաղորդումներ են տրվել, որ էդ ծառայությունը պատշաճ չի իրականացվել, պայմանագրերը կնքվել են, հրատապ գնում են մեկ անձով, ուղիղ պայմանագրերով, և էդ ծառայությունները չեն մատուցվել ստերջացման մասով։ Սրանցից պետք է խոսենք, որպեսզի մեր հասարակությունը կարողանա իրազեկված լինի։

Տիկին Գալստյան, ես օրենքը և փաթեթները ամբողջությամբ եմ փորձում կարդամ, ես ուզում եմ, խորհուրդ կտամ, որ դուք էլ ամբողջությամբ պատասխանեք ՀԿ-ների և շահագրգիռ կազմակերպությունների, մարդկանց, անասնաբույժների, կամավորների գրավոր պնդումներին, որ մարդիկ յոթ նամակ են հղել ձեզ, դա անհատ չի, և պատասխան չեն ստացել, թողնվել ա անհետևանք։ Էս ա ամենակարևորը։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Լուսինե Բադալյան, համեցեք։

 Լ.ԲԱԴԱԼՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, տիկին Գալստյան, շնորհակալություն այս հրաշալի օրենքի համար, որովհետև այն մեզ ևս մեկ քայլ մոտեցնում է քաղաքակիրթ աշխարհին։ Ես ուզում եմ մի պատմությամբ կիսվել ձեզ հետ, նաև այս ընթացքում խնդիրները բարձրաձայնելով։ Ես հերթական անգամ շուն եմ որդեգրել, այսինքն՝ ես մեկից ավելի շուն եմ պահում մեր բնակարանում։ Մոտավորապես մեկ տարի առաջ երեխաներս փողոցից գտան սարսափելի դաժան վերաբերմունքի արժանացած մի շան ձագի, պատառոտված ամբողջությամբ, բնականաբար, բերեցին տուն, հնարավոր բոլոր օգնությունները ցուցաբերեցինք, արյունահոսությունը դադարեցրեցինք, մի փոքր կազդուրվելուց հետո տեղափոխեցինք ՀՈԱԿ։ Արտակարգ վերաբերմունք է եղել բժշկական ծառայությունների մասով, ամբողջությամբ ապաքինվել է շունը, բոլոր պատվաստումները, ամեն ինչ ստացված, և որդեգրման պրոցեսը լավ չգնաց, որովհետև, բնականաբար, մեր քաղաքացիները փողոցային շուն չեն ցանկանում որդեգրել, պարտադիր ձգտում են ազնվացեղ շների կամ կենդանիների որդեգրել։ Երբ որ տեսանք, որ շունը չի որդեգրվում այդպես էլ, ինքներս էդ ամբողջ գործընթացով անցանք, պայմանագրերը ստորագրեցինք և շանը որդեգրեցինք։

Հիմա ի՞նչ հարց եմ ուզում այս ընթացքում բարձրացնել։ Այո, կիսում եմ այն մտահոգությունը, որ հասարակության մեջ կա անվստահություն, որ միևնույն է, քնեցնում են ապօրինաբար այդ շներին։ Կա նաև տեսակետ, որ դա արվում է, որովհետև կացարաններում բավարար տեղ չկա։ Կացարանները բավականին քիչ ռեսուրս ունեն, սակավ. և՛ մասնագետների առումով, և՛ տարածքների առումով եղած ռեսուրսը բավականին լավ պատրաստված է, բայց ես առաջարկում եմ, որպեսզի և՛ քաղաքացիների միջից էդ մտահոգությունը, որովհետև, եթե ես չունենայի այդ մտահոգությունը, ես չէի որդեգրի, քանի որ ես ինքս ունեմ շուն, բնակարանը փոքր է, բնականաբար, երկու շների միջև կարող են խնդիրներ առաջանալ, բայց վստահ էի, որ իմ տանը շունն իրեն ավելի լավ է զգալու։ Հիմա ասածս այն է, որ օրենսդրական նախաձեռնությունը շատ լավն է, բայց շատ կացարաններ կառուցելու, դրանց պայմանները բարելավելու և ռեսուրսն ավելի մեծացնելու արդյունքում էս բոլոր մտահոգությունները կփարատվեն և այս խնդիրները մենք այլևս չենք ունենա։ Շնորհակալություն նախագծի համար։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, տիկին Բադալյան։ Թադևոս Ավետիսյան, համեցեք։ Արուսյակ Մանավազյան՝ պատրաստվի։ Ներողություն, չէի տեսել, որ դահլիճում չէ։ Արուսյակ Մանավազյան, համեցեք։ Արման Եղոյան՝ նախապատրաստվի։

 Ա.ՄԱՆԱՎԱԶՅԱՆ

-Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, նախ՝ ուզում եմ ասել, որ այս օրենքի նախագիծը բավականին երկար ժամանակ է քննարկվում է և, իհարկե, մանրամասն նաև դետալ առ դետալ ուսումնասիրել ենք, և եղել են առաջարկներ, բազմաթիվ և բազմապիսի փոփոխություններ, որպեսզի օրենքի գործածությունից անմիջապես հետո օրենքը լինի՝ կենսունակ և կարողանա կարգավորի բոլոր իրավահարաբերությունները։ Մենք, մեզանից յուրաքանչյուրը կփաստի նաև, որ, երբ լինում ենք համայնքում, մեզ դիմող քաղաքացիների մեծ մասն այսօր թափառող կենդանիների հարցը ամենաշատ բարձրացվող հարցերից մեկն է և իսկապես չունենալով հիմնական մայր օրենք՝ մենք խնդիր ունենք նաև այդ կարգավորումները տալու համար։ Իհարկե, ասեմ, որ համայնքներն այսօր օգտվում են այդ ծառայություններից, ընկերությունների են դիմում, ովքեր գալիս են, ստերջացումը կատարում են իրենց բյուջեի հաշվին, իհարկե, կան համայնքներ, որոնք չունեն այդ բյուջեն և չեն տրամադրում այդ բյուջեն, բայց ընդհանուր մոտեցում հարցին և այս խնդրին, իհարկե, տալու է այս օրենքը։ Իհարկե, նաև պետք է նշեմ, որ մեկ տարի հետո տարածքային կառավարման նախարարությունը ՏԻՄ-երի մասով կփորձի ունենալ նախագիծ կացարանների հետ կապված, և պիլոտային ծրագիրը կիրականացնենք։ Այո, կարևորում եմ, տիկին Բադալյան, նաև կացարանների շատ լինելը և մեծ մարզերում, մարզկենտրոններում մենք հենց այդպես էլ ի սկզբանե որոշել ենք, որ երեք մարզկենտրոնում առաջնահերթ պետք է ունենանք կացարաններ, որպեսզի կարողանանք կենդանիների առողջացման և պահպանման բոլոր հնարավոր միջոցներն ունենանք, կարողանանք ապահովել։

Տիկին Բաթոյան, շնորհակալ եմ ձեզ ակտիվ մասնակցության համար և, այո, համաձայն եմ, որ նաև մենք մեզ մոտ պետք է կրթական մակարդակի մասով ունենանք լուրջ վերաբերմունք։

ՀԿ-ների հետ կապված կարող եմ ասել, որ եղել է և ունեցել ենք հանդիպում, մենք բացենք, եթե կա կարիք և անհրաժեշտություն, կարող ենք նաև էլի ունենալ նման հանդիպման...

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։

 Ա.ՄԱՆԱՎԱԶՅԱՆ

-Այսքանը, շնորհակալ եմ։

Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Թադևոս Ավետիսյան. Արման Եղոյան, հետո՝ Գառնիկ Դանիելյան։ Համեցեք։

 Ա.ԵՂՈՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, ես չեմ խոսի կոնկրետ օրենքի այս նախագծի դրական կողմերի կամ որոշ բացերի մասին, բայց ես զգում եմ, որ կարիք կա ընդհանրապես խոսելու կենդանիների պաշտպանության մասին, ինչքան էլ դա տարօրինակ է, և ինչքան էլ զարմանալի է, և ինչքան էլ ցավալի է, բայց ես շատ ցավում եմ, որ ես կարիք զգացի մոտենալ այս ամբիոնին և ընդհանրապես խոսել կենդանիների պաշտպանության մասին, որովհետև զգացի, որ կենդանիները ոնց որ թե ունեն պաշտպանության կարիք։ Ես ուզում եմ ձեզ հիշեցնել, հարգելի գործընկերներ, որ կենդանիներն անմեղսունակ են, կենդանին չի կարող անել սխալ բան կամ ճիշտ բան, կենդանին սխալ ու ճիշտ չի ճանաչում, կենդանին չի կարող լինել պատժի սուբյեկտ, օբյեկտ, ոնց կուզեք։ Կենդանին մարդու կողմից ընտելացված, մարդկության պատասխանատվության տակ գտնվող արած է։ Ընտանի կենդանին վայրի բնությունից վերցված և մարդկության կողմից ընտելացված է։ Եթե ինչ-որ բան դուր չի գալիս մարդկությանը կենդանիների՝ ընտանի կենդանիների, պահվածքում, պիտի փորձի մարդն իր օրենքներում և իր վարքագծում, և իր կարգավորումներում ինչ-որ բան ուղղի։ Չի կարելի կենդանուն ինչ-որ բանում մեղադրել, որովհետև նա մեղք չի ճանաչում և չի հասկանում ինչ բան է մեղքը, և սա տարօրինակ է, որ մենք կարող ենք մեզ թույլ տալ ընդհանրապես մտածել, որ կենդանին կարող է ինչ-որ մեղք գործի՝ մենք էլ տանենք..., լավ ա չենք ասում՝ տանենք դատենք, ասենք թե, կներեք էլի։

Եվ երկրորդը. տիկին Պողոսյանի ասածը։ Այո, ձեր կարծիքով, ասենք՝ էդ փսիխոպատները, սադիստները, մանյակները, մոլագարներն ինչի՞ց են սկսում, հո միանգամից չեն սկսում մարդուն տանջելուց։ Մարդուն տանջեն՝ քրեական պատասխանատվության ենթարկվելու վտանգի տակ կհայտնվեն, սկսում են կենդանիներից, տեսնում են ռեակցիա չկա՝ հիմնական մասը, նոր անցնում են մարդկանց նկատմամբ իրենց ներքին ագրեսիան պարպելուն։ Ես էդ վիճակագրությունը չգիտեի, բայց դա ակնհայտ բան է, էն դեպքը տեսաք՝ շանը ավտոմեքենային կապած քաշ տվող մարդը։ Ասենք՝ նրանից ի՞նչ ակնկալել։ Իսկ ինչ է, դա բացառիկ դե՞պք ա մեր հասարակության մեջ։ Դուք չգիտե՞ք, որ էդ խնդիրը կա։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Եղոյան։

 Ա.ԵՂՈՅԱՆ

-Եվ մենք պիտի հասցեագրենք էդ խնդիրները և շատ լավ է, որ հեղինակները փորձում են դա անել։ Շնորհակալություն։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն նաև ձեզ։ Գառնիկ Դանիելյան։ Նախապատրաստվի՝ Լիլիթ Կիրակոսյանը։

 Գ.ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

-Մեկ անգամ ևս վերահաստատում եմ իմ էն կարծիքը, որ հանձնաժողովի նիստի ժամանակ ասել եմ, էս օրենքն անհրաժեշտ է, պետք է, ես էլ էն առաջիններից մեկն եմ եղել, թող անհամեստություն չհնչի, որ բարձրացրել եմ էդ խնդիրների մասին Ազգային ժողովում։ Խնդիրը հետևյալն է. մեր հայրենակիցներն իրավունք ունեն նորմալ միջավայրում իրենց չգիտեմ երեխաներին դպրոց տանելու, և այլն։ Էս խնդրի առջև հազարավոր մեր հայրենակիցներ բախվում են, ունեն տվյալներ, բայց չեմ ուզում էդ տվյալները հիմա հրապարակեմ, ձեզ ծանրաբեռնեմ, բայց ստեղ շատ կարևոր առանցքային հարց կա՝ մենք պիտի հակադրությունների մեջ էս ամեն ինչը չնայենք։ Հասարակության մի մասը, կներեք, մեր հայրենակիցների մի մասը կողմ ա էդ բռնությունը կիրառել կենդանիների նկատմամբ, մի մասը՝ ասում ա՝ ոչ։ Օրենսդրորեն պիտի էս ամեն ինչը կարգավորվի։ Ոչ մեկն իրավունք չունի անպատասխանատու մոտեցում ցուցաբերելու, չգիտեմ, հաշվեհարդար տեսնելու և եթե էս ամեն ինչը կարգավորված չէ, մարդը գնում ա էդ հաշվեհարդարների հետևից։ Ինքն ա փորձում էդ խնդիրները լուծել։ Եվ էս ամբիոնից բազմաթիվ անգամներ մի հարցի վրա եմ ուշադրությունը սևեռել, բայց էդ խնդիրը մինչև հիմա շարունակում է ակտուալ մնալ։ Էդ ՊՈԱԿ-ները, կներեք, կոռուպցիայի, կաշառակերության մի որջ ա և ես դա հիմնավորված ասել եմ՝ փող են ստանում և էդ ստերջացման գործընթացը ոչ պատշաճ են կազմակերպում, որովհետև էդ ստերջացումից հետո էդ շները շատ արագ բազմանում են, ժողովուրդ ջան։ Տենց չի լինում չէ, որ ստերջացնեն՝ շներն էլի բազմանան, բայց արի ու տես Հայաստանում տենց բաներ լինում ա։ Եվ շատ կարևոր ա, որ էդ վերահսկողությունը լինի, շատ կարևոր ա, որ էդ գործունեությունն իրականացնեն էն մարդիկ, որոնք լիցենզավորված են, էն կազմակերպությունները, որոնք լիցենզավորված են։ Ժամանակս կարճ ա։ Շնորհակալ եմ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Բայց ճիշտ ա ասում պարոն Դանիելյանը, էս վերահսկողությունը պետք է իրականացվի։ Նենց չի, որ առաջին անգամ մենք պարոն Դանիելյանից ենք լսում, որ, իրոք, էդ շները, որոնք ստերջացվում են, հետո պարզվում ա, որ, այնուամենայնիվ, իրենք բազմանում են և դա նշանակում է, որ էնտեղ ինչ-որ մեկը ինչ-որ մի բան, այնուամենայնիվ, չի անում կամ սխալ ա անում, կամ էլ ուրիշ տեղ ա անում։ Համաձայն եմ։ Ագնեսա Խամոյան, համեցեք։ Դահլիճում լռություն, դահլիճում լռություն։

 Ա.ԽԱՄՈՅԱՆ

-Շնորհակալ եմ։ Նախ՝ լավ է, որ էստեղ բոլորը կենդանասերներ են, բայց հիմնական քննարկումը ծավալվեց թափառող շների և կացարանների մասով, բայց, հարգելի գործընկերներ, սա իրականում ահռելի փաթեթ ա և ահռելի փոփոխություններ ա նախատեսում, որոնց մասին էստեղ որևէ քննարկում չեղավ, չկա նաև հանրային իրազեկում։ Օրինակ՝ պարզվում ա, եթե կենդանին վաճառվում ա և վաճառքից հետո տասնօրյա ժամկետում նոր անձնագիր չի հանվում և անձնագրում փոփոխություններ տեղի չեն ունենում, ապա դրա համար նախատեսված է նվազագույն աշխատավարձի 30-ապատիկի չափով տուգանք։ Գիտեի՞ք։ Պաշտոնատար անձանց դեպքում տուգանքը կազմում է՝ 50-ապատիկի չափով։ Այսինքն՝ երբ մոտ 2,5 միլիոն դրամի տուգանք ա նախատեսված, եթե տասնօրյա ժամկետում անձնագրում՝ կենդանու անձնագրում, էդ փոփոխությունները տեղի չեն ունենում, նվազագույն աշխատավարձ էր գրված... (խոսակցություն դահլիճում)։ Լավ, կանդրադառնա հիմնական զեկուցողն էդ հարցերին։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Լավ էլի։ Պարոն Եղոյան, նույնիսկ, եթե սխալ ա ասում, չի կարելի տեղից խոսել։

 Ա.ԽԱՄՈՅԱՆ

-Նվազագույն աշխատավարձի չափով՝ 30-ապատիկի չափով էր գրված։ Կենդանիների նկատմամբ վերաբերմունքի մեջ ներառվել ա կետ, որ կենդանուն վրաերթի ենթարկելու դեպքում, կենդանուն վտանգի մեջ թողնելը նախատեսում է նաև պատասխանատվություն։ Ես սրան զուգահեռ նաև էլի մի քանի հարցեր էի առանձնացրել, որոնք տալու, ցավոք, հնարավորություն չունեցա, խնդրում եմ ամփոփիչ ելույթի ժամանակ նկարագրեք, թե քաղաքացին ինչպիսի գործողություններ պետք է անի, ինչպես է արձանագրվելու, որ կենդանուն թողել ա անօգնական վիճակում կամ չի թողել, և ինչպիսի պատիժ ա դրա համար նախատեսված։ Էստեղ, օրինակ՝ էլի հարց էի առանձնացրել, որ էլի, ցավոք, չկարողացա տալ։ Օրինակ՝ բացառվում է, պոտենցիալ վտանգավոր շների գտնվելու վայրի ցանկն ա ընդլայնվել, նաև հասարակական տրանսպորտում արգելվելու ա պոտենցիալ վտանգավոր շան գտնվելը։ Ինձ հետաքրքիր է՝ ոնց ա չափվելու պոտենցիալ վտանգավոր ա, վտանգավոր չի, արդյո՞ք միայն շունը կարող է լինել պոտենցիալ վտանգավոր։ Իրականում ուզում եմ ասել, որ սա շատ ահռելի փաթեթ էր և հանրային իրազեկվածության մակարդակով էլ ես վստահ եմ, որ մարդիկ իրազեկված չեն էն փոփոխություններին, որոնք սրանով նախատեսված են։

   Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Արմեն Խաչատրյան, հետո Վահե Ղալումյան։ Հանո՞ւմ եք։ Վահե Ղալումյան, համեցեք։

 Վ.ՂԱԼՈՒՄՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Ազգային ժողովի մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, կարծես թե, առօրյա խնդիրներին առնչվող մի նախագիծ ենք քննարկում, բայց էս նախագիծը քննարկելու ֆոնին էլ էլի բաժանվել եք ընդդիմություն-դիմություն էս հակամարտությանը և փորձում ենք նախագիծը ներկայացնել՝ հասարակական կազմակերպություններն իրազեկված չեն, հանրությունը իրազեկված չէ։ Բացարձակապես այդպես չէ։ Մենք հանձնաժողովում բավականին երկար ժամանակ են քննարկել նախագիծը։ Հասարակական կազմակերպությունները գրավոր ամենայն մանրամասն նախագծի վերաբերյալ առաջարկություններ անելու հնարավորություն են ունեցել։ Վերջին փաթեթը մենք հասարակական կազմակերպություններից ստացել ենք երեկ, այսօր արդեն ունենք հանձնաժողովի փորձագետների եզրակացությունը, որից հետո պատրաստվում ենք հասարակական կազմակերպությունների հետ քննարկել՝ բովանդակային առումով և նրանց առաջարկությունները հնարավորինս օրենքի նախագծի հեղինակների, Կառավարության և հանձնաժողովի փորձագետների համատեղ քննարկումների արդյունքում ընդգրկել օրենքի նախագծի վերջնական տարբերակում։ Այնպես որ խնդրում եմ իրական մոտենալ իրական պատկերին, էս նախագիծը գոյություն չունեցող օրենքի փաթեթ ա, մեզ մոտ չի եղել սենց նախագիծ։ Նախագիծն ամբողջությամբ չի լուծում հարցը և չկա տենց նախագիծ, որը կարող է ամբողջությամբ լուծել հարցը։ Իմ կարծիքով պետք է նախագծին կողմ քվեարկել, օրենքը ստանա ուժ, կիրառվի և դրանից հետո մենք փորձենք մանրամասն անդրադառնալ էն խնդիրներին, որոնք կառաջանան օրենքի գործելու ժամանակ։ Շնորհակալություն։

   Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Մի վայրկյան։ Արտահերթ ելույթով ելույթ կունենամ ես, նաև կավելանա դրան՝ ժամանակի առումով, խմբակցության անունից իմ կողմից ելույթը։

Այ, լավ ա, որ ստեղ եք, լավ ա՝ մեծամասնությունը ստեղ ա։ Ես չէի կարող չանդրադառնալ իմ անունը հնչեցված ելույթին և իմ գործընկերների վերաբերյալ հնչեցրած մեղադրանքներին։ Ես տիկին Գրիգորյանի վրա զարմանում եմ, որովհետև ամեն ինչ իր չափ ու սահմանը պետք է ունենա։ Լինել պատգամավոր, մեղադրել մեզ 7 տարվա իշխանության մեջ և էս մարդկանց, ովքեր 35-40 տարեկան երիտասարդներ են մեծամասնությամբ, մեղադրել նրա մեջ, որ էդ մարդիկ պարզվում է ապրելու տուն ունեն և դա ներկայացրել որպես կոռուպցիայի դրսևորում, անկեղծ ասած, արդար չէ։ Դուք դա արել եք ձեր ելույթի ժամանակ՝ տներ և այլն, և այլն, դուք հարստացել եք։ Ես ուզում եմ դուք ցույց տաք էն մարդկանց, ովքեր էս իշխանության ընթացքում միջին հայից ավելի շատ ա հարստացել և օրինակ՝ ասեք, թե ինչ տարբերություն իրենց և ձեր եղբոր մեջ, որը 2021 թվականին նույնպես տուն է գնել։ Ձեր, որ ունեք հողատարածքներ Սյունիքում, ունեք բնակարան։ Այսինքն՝ ասե՞մ տեղերը, հասցեներով ասե՞մ, կհրապարակեմ, հեռախոսիս մեջ ա՝ բարձրանամ իջեցնեմ։ Ձեր հորը պատկանող, ձեր եղբորը։ Մի հատ հեռախոս տուր էլի։ Այսինքն՝ ձեզ թվում ա, էդ էլ չլինի, եկաք Ներքին Հանդից խոսեցիք՝ տեսանյութը տեղադրեցի, ոչ մի արձագանք չեղավ։ Լավ, մի րոպե, հերթո՞վ ենք չէ խոսում, հերթո՞վ ենք չէ խոսում։

Ձեր եղբայրն աշխատում է ՀԷՑ-ում և 2021 թվականի 29.10 թիվ գնել է բնակարան Ավան թաղամասում։ Դուք, անցնեմ ձեր, անշարժ գույք, ձեր հորը պատկանող սեփականության հող, կտեղադրեմ էս թուղթը, կարծում եմ՝ դրա կարիքը չի լինի, կտեղադրեմ թուղթը, ժամանակը չվատնենք հա, և գալ խոսել էս մարդկանց մասին, որ հարստացել ենք։ Ռուբինյանը ճիշտ ա ասում՝ դա պատեհապաշտություն ա, եթե դուք… պարոն Մինասյան, մի խանգարեք էլի։ Եթե դուք ուզում եք հարստացած պաշտոնյաների մասին խոսել, Սեյրան Օհանյանին հարցրեք իր տների մասին։ Լևոն Քոչարյանին հարցրեք, ասեք՝ դուք տաս տարի եք իշխանություն եղել, էս երիտասարդները 7 տարի են իշխանություն։ Էդ 220 միլիոնը ո՞նց ես բացատրում էն դեպքում, որ էդ ժամանակ Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության բանակի, պաշտպանության նախարարության բյուջեն էր էդ ժամանակ էդքան։ Ո՞նց ես բացատրում։ Էդ հըլը էդքանը գիտենք, էդքանը կարողացել ենք իմանանք։ Դա պատեհապաշտություն է, հասկանո՞ւմ ես, որ դուք նստած լինելով մարդկանց մեջ, ովքեր միլիոնատերերի և միլիարդատերերի համբավ ունեն, էս մարդկանց մեղադրում եք տենց բաների մեջ։ Ասենք՝ Վիգենի անունն եք տալիս, ասենք՝ դուք գիտեք, որ բան խոսել ես՝ պատգամավորը, քաղաքական գործիչը պետք է ճշտի, իմ ընկեր Վիգենի անունն եք տալիս։ Ձեր նշած բնակարանը նույնիսկ չի գրանցվել և էդ ձեր նշած դրվագի մեջ ամենամեծ պրոբլեմն էն չէ, որ ինչ-որ մի բիզնեսմեն գնել ա ինչ-որ մի բնակարան, ամենամեծ պրոբլեմն էն ա, որ դուք փաստացի հայտարարում եք, որ պաշտպանության նախարար Վիգեն Սարգսյանն ունեցել ա շատ-շատ-շատ-շատ մեծ և թանկարժեք բնակարան Հյուսիսային պողոտայում։ Դուք խոսում եք Հովիկ Աբրահամյանի մասին, Հովիկ Աբրահամյանի անունն եք տալիս, հենա գնացեք հարցրեք, հեսա Հովիկ Աբրահամյանի ընկերները ստեղ նստած են։ Թագուհու կողքը նստած, որը 3 բնակարան ունի, հպարտանալով ասում է՝ 4-րդն եմ առնելու, գալիս եք ստեղ ուրիշների բնակարանից եք խոսում։ Բա հարցրեք իրենից, լավ ա անում գնում ա, ինքը բիզնեսմեն ա՝ գնում ա, հարց չկա, բայց Հովիկ Աբրահամյան... ՀՀԿ տասովշիկների մասին...։ Ժողովուրդ ՀՀԿ տասովշիկները ովքե՞ր են՝ Աննա Մկրտչյան, հարգելի գործընկերներ, Տիգրան Աբրահամյան, ովքե՞ր են, բացատրեք, պարոն Տարոնը Մարգարյան։ Դուք գիտեք ո՞վ ա ՀՀԿ տասովշիկը, լսել եք տենց բան։ Կամ Հովիկ Աբրահամյանի հարստության մասին։ Մի հատ Աննա Գրիգորյանը բան ունի ասելու ձեզ, ինչի՞ չեք շփվում։ Գալուց իրար պաչիկներով բարևում եք, բա պատասխանեք էս մարդուն։ Կամ դուք Հովիկ Աբրահամյանի տունը ու իմ տունը տեսե՞լ եք, եկեք գնանք մեր տուն և գնանք Հովիկ Աբրահամյանի որևիցե տներից մեկը։ Էդ ի՞նչ պատեհապաշտություն ա, ուզում եմ հասկանամ էլի։

Քոչարյանի բնակարաններից, էդ Քոչարյանն ուզում եմ հասկանամ ինչո՞վ ա եկել Ղարաբաղից Հայաստանի Հանրապետություն։ Ախր հասկանո՞ւմ եք խնդիրը դա է, կարող է ճիշտ բան ասեք, կարող ա սխալ բան ասեք, բայց չի լսվում։ Ձեր պրոբլեմը կայանում է նաև նրանում, որ դուք ընկել եք մի ցիկլի մեջ, չեք նկատում էդ ցիկլը, դուք անընդհատ արդարանում եք, հիմա էլ դուք։ Ես արդարանալու բան չունեմ... դուք եք ստատուս գրում, որ Սամվել Կարապետյանի հետ էս անգամ չեք միանալու, որովհետև հասկանում եք, որ կարծրատիպ ա ձևավորվել՝ դուք տըպ-տըպ-տըպ թռնում եք 5 օրվա մեջ 4 կուսակցություն եք հասցնում փոխել։ Բա դրա համար եք գրում էդ բանը, որ ասեք՝ տենց բան չկա, տենց խնդիր չկա։ Դուք նյարդայնանում եք, որովհետև ստիպված եք անընդհատ արդարանալ ու նյարդայնանում եք ամենաշատը գիտեք ինչից, ես ասել եմ մի անգամ և չեմ նշել, որ ես նաև ձեզ ի նկատի ունեմ, որ, խնդրում եմ չվիրավորվել, ես կոնկրետ վիրավորանքի իմաստով դա չեմ ասում, բայց առնետները, որոնք փախնում են նավից ու տեսնում են, որ նավը չի խորտակվում, չեն ներվայնանում է´, գազազում են, գազազում են։ Չի խորտակվելու էս նավը ու չխորտակվեց ձեր գնալով ու հաջորդ ընտրություններին էլ տեղ գտեք, որ հայտնվեք էս պառլամենտում։

Եզրափակիչ ելույթի կարիք տեսնո՞ւմ ենք՝ շների հարցի հետ կապված։ Չէ։ Շնորհակալություն։ Տիկին Գալստյան, տեսնո՞ւմ եք։ Համեցեք։ Վերադարձրեք մեզ քննարկվող օրենքի շրջանակ։

 Մ.ԳԱԼՍՏՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգելի գործընկերներ, բովանդակային, շահագրգիռ քննարկման համար, կարծիքների և նաև քննադատությունների համար։ Բոլորին, բնականաբար, չեմ կարող անդրադառնալ, բայց նշել եմ ինձ համար մի քանի կարևոր կետեր։

Տիկին Բաթոյան, ես ևս կողմնակից եմ ներառական, շահագրգիռ քննարկումներին, բայց դուք՝ որպես ամենաներառական, իմ կարծիքով պատգամավորներից մեկը հանրային կարծիքի տեսանկյունից, ընդունման տեսանկյունից ոչ բոլոր կարծիքներն են, չէ՞, հասարակական սեկտորի ներկայացուցիչների կամ անհատների կողմից, որ արվում են ձեզ, դուք կարողանում եք դա ընդունել։ Լինում է, ցանկությունը մեծ է, բայց ամեն ինչ չէ, որ կարող ենք ընդունել, որովհետև մեզանից չի կախված, նրանից եմ նշում, Կառավարությունը պետք է նաև հավանություն տա և այլն, բայց ոչ ոքի ներկայությունը մեր ամենավերջին քննարկմանը չի արգելվել, քանի ՀԿ-ը դիմել են, բոլորը մասնակցել են։ 4 ժամ քննարկել ենք, էն, ինչ հնարավոր էր ներառել, ներառել ենք, էն, ինչ հնարավոր է ապագայում ներառել, մենք անպայման քննարկումներ կունենանք։ Պարոն Ղալումյանը խնդրել է ՀԿ-ներին, որ շատ առարկայական կոնկրետ ներկայացնեն գրավոր իրենց առաջարկները, անպայման հաջորդիվ քննարկումներ կունենանք։

Ճիշտ եք, որ կրթական կոմպոնենտը շատ կարևոր է։ Այս օրենքն ինքնին արդեն որոշակիորեն էդ կրթական առաջադրանքը լուծում է։ Օրենքը մեկ անգամ ընթերցելուց իրազեկվում ես կենդանիների պատասխանատու վերաբերմունքի կարևոր կարգավորումներին։

Տիկին Խամոյան, ուզում եմ ասել, որ շատ դրույթներ ուժի մեջ են մտնելու ավելի ուշ, քան օրենքն ընդհանուր առմամբ, քանի որ կարգեր պետք է մշակվեն, կարգերով շատ ավելի մասնավորեցվելու է ինչի մասին է խոսքը և տարընթերցումներ չի լինի։ Կենդանու սեփականատերերին 3 ամիս ժամանակ ենք տվել, որպեսզի հարմարվեն նոր պահանջներին, իսկ այն դրույթները, որոնք կարգի մշակման անհրաժեշտություն ունեն, մեկ տարի հետո այն ուժի մեջ մտնելու։

Այսքանը, շնորհակալ եմ։ Իսկապես սա շատ կարևոր օրենք է, ես շատ եմ խոսել այս մասին, ինձ թվում է՝ ամեն ինչ ասվեց այս քննարկման շրջանակներում։ Շնորհակալ եմ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Կարող եք զբաղեցնել ձեր տեղը։

Հարցի քննարկումն ավարտվեց։ Խնդրում եմ ուշադիր՝ քվեարկությունների հերթն է։ Ինչ ա եղել, եթե ուզում ա։ Համեցեք։ Պարոն Բաբայանը, նախ՝ կներկայացնի քվեարկության արդյունքները, հետո կանցնենք քվեարկության։ …(Խոսակցություն դահլիճում) տեղը և այլն։ Լավ, դե կներեք, դահլիճում չեմ եղել, հիմա պահի տակ էդ մասը չեմ իմացել, հիմա պարտադիր չէ տենց ամեն ինչ մատնացույց անեք։ Խնդրեմ, պարոն Բաբայան, տեղը և ժամը հայտարարեք։ Լավ ասացի։ Հայտարարեք։

   Ն.ԲԱԲԱՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Մեծարգո նախագահ, հարգելի գործընկերներ, Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամի քվեարկությունը կանցկացվի ժամը 16։15-ից սկսած 30 րոպե տևողությամբ մշտական վայրում՝ դահլիճին կից գտնվող նախասրահում։ Քվեաթերթիկն ունի մշտական տեսքը՝ թեկնածուի անուն–ազգանունը, կողմ եմ, դեմ եմ համապատասխան նշումների վանդակով։ Կրկնում եմ՝ քվեարկությունը կսկսվի 16։15։ Շնորհակալություն։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Այժմ կարո՞ղ եմ սկսել քվեարկությունները, ոչ մեկը... վարման կարգով՝ Գեղամ Մանուկյան։ Տեսա՞ք, խնդրեմ։

 Գ.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ

-Պարոն Սիմոնյան, քանի որ ելույթներ չկա, ձեր բոցաշունչ ելույթին դեռ առիթ կունենանք անդրադառնալու, բայց հարկ համարեցի, ուղղակի քաղաքացիները նոր զանգահարել էին, հարկ համարեցի Ազգային ժողովի այս բարձր դահլիճից կոչ ուղղել Կառավարության աշխատակազմին՝ մի քանի ժամ շարունակ Կառավարության դիմաց Վարդաշեն թաղամասի վթարային շենքի բնակիչները ցանկանում են ընդունելություն Կառավարությունում, բայց մի քանի ժամ շարունակ որևէ պաշտոնյա, սովորական ծառայող չի իջնում և չի շփվում քաղաքացիների հետ, ուղղակի Ազգային ժողովի դահլիճից կոչ եմ անում Կառավարության աշխատակազմի աշխատակիցներին առնվազն տեսնել այդ մարդկանց եղած պրոբլեմը և խորհուրդ տալ։ Շնորհակալ եմ։

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Շնորհակալություն նաև ձեզ, իսկ բոցաշունչ ելույթներին անդրադարձ անելու համար, առնվազն, պետք է դահլիճում լինել և ոչ թե գալ կնոպկեն սեղմել ու գնալ դուրս, հետո երբ հարմար է էդ ժամանակ գալ և ասել՝ կներեք, դահլիճում չէի։ Ես կսպասեմ էդ ելույթին, դուք գիտեք, որ ես...

 Գ.ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ (առանց խոսափող)

-... Չգիտեմ ով ա գալիս, ես կնոպկա սեղմելու համար չեմ գալիս, օդանավակայան էի...

 Ա.ՍԻՄՈՆՅԱՆ

-Ես ձեզ չեմ ասում, ընդհանուր եմ ասում, կարամ անուններով ներկայացնեմ, թե ով քանի անգամ ա դահլիճում եղել։ Կարիք կա՞... (խոսակցություն դահլիճում) դուք մեր դարդը ու մնացածինը լացում եք էլի։ Լավ, մի խոսացեք տեղից։ Շարունակում ենք։ Այլ ելույթներ կա՞ն։ Քվեարկություն։ Խնդրեմ, համեցեք։ Չէ։ Շնորհակալություն։

Քվեարկություն։ Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած «Հայաստանի Հանրապետության հարկային օրենսգրքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 86

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 7

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած «Առողջության համընդհանուր ապահովագրության մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։ Տեղեկացնեմ, որ Սարգիս Խանդանյանը և Հռիփսիմե Գրիգորյանը թողել են իրենց կողմ քվեարկությունը։ Տիկին Տիգրանյանի ձայնը նույնպես հաշվառեք։

Կողմ՝ 65։ Այսինքն՝ 68, թողնված քվեարկություններով։

Դեմ՝ 2

Ձեռնպահ՝ 26

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած «Հայաստանի Հանրապետության հողային օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և ««Գնահատման գործակալության մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 64

Դեմ՝ 1

Ձեռնպահ՝ 29

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Ազգային ժողովի պատգամավորներ Մերի Գալստյանի և Արուսյակ Մանավազյանի ներկայացրած «Կենդանիների նկատմամբ պատասխանատու վերաբերմունքի մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 66

Դեմ՝ 1

Ձեռնպահ՝ 26

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած Եվրասիական տրանսպորտային միջանցքներում ներառված՝ Եվրասիական տնտեսական միության անդամ պետությունների ավտոմոբիլային ճանապարհներով երթևեկող տրանսպորտային միջանցքների թույլատրելու զանգվածներին, էս էն դժվար օրենքն ա, սռնիների բեռնվածքի և եզրաչափերի մասին համաձայնագիրը վավերացնելու մասին օրենքի նախագիծը։

Քվեարկություն։ Կողմ քվեարկություններ ունենք՝ Սարգիս Խանդանյան, Հռիփսիմե Գրիգորյան և Ալեքսեյ Սանդիկով։

Կողմ՝ 92։ Տիկին Ստեփանյանը չքվեարկեց՝ հեռախոսով ձայնային էր լսում, հետո չէր լսում, քվեարկե՞լ եք։

Կողմ՝ 93

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 0

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Ավտոմոբիլային տրանսպորտի մասին» օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» և «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ Հայաստանի Հանրապետության օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 64

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 30

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած «Պետական տուրքի և պետական տուրքի համար կիրառված տույժերի համաներման մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 86

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 8

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։ Պարոն Խաչատրյա՞ն։

Կողմ՝ 65

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 20

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» և ««Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Կողմ՝ 65

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 29

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Գնահատման գործունեության մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 64

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 30

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Մարդու վերարտադրողական առողջության և վերարտադրողական իրավունքների մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 66

Դեմ՝ 1

Ձեռնպահ՝ 27

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Բարձրագույն կրթության կրթական ծրագրերով և լրացուցիչ մասնագիտական ծրագրերով Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների մաքսային ծառայությունների համար կադրեր պատրաստելու մասին» համաձայնագիրը վավերացնելու մասին» օրենքի նախագիծը։

Քվեարկություն։ Սարգիս Խանդանյանը, Հռիփսիմե Գրիգորյանը, Ալեքսեյ Սանդիկովը կողմ քվեարկություն են թողել։

Կողմ՝ 94

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 0

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Անկախ Պետությունների Համագործակցության մասնակից պետությունների ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի բնագավառում համագործակցության մասին» 2007 թվականի մայիսի 25-ի համաձայնագրում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» արձանագրությունը վավերացնելու մասին» օրենքի նախագիծը։

Քվեարկություն։ Սարգիս Խանդանյանը, Հռիփսիմե Գրիգորյանը, Ալեքսեյ Սանդիկովը կողմ քվեարկություն են թողել։

Կողմ՝ 94

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 0

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Արհեստակցական միությունների մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» և ««Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 65

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 29

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած «Հայաստանի Հանրապետության ջրային օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» և ««Հայաստանի Հանրապետության ջրի ազգային ծրագրի մասին» օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 65

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 29

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Ինտերնետով հրապարակային և անհատական ծանուցման մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 63

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 30

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած «Կիբեռանվտանգության մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Տեղեկացնեմ, որ Սարգիս Խանդանյանը, Հռիփսիմե Գրիգորյանը, Ալեքսեյ Սանդիկովը թողել են իրենց կողմ քվեարկությունները։

Կողմ՝ 85

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 9

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Պետական տուրքի մասին» օրենքում լրացում և փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 64

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 30

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։ Տիկին Հակոբյան։

Կողմ՝ 85

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 9

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացած «Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 65

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 29

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի մասին» օրենքում լրացում կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։ Համեցեք։

Կողմ՝ 65

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 29

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած տնտեսա... (խոսակցություն դահլիճում) ի՞նչ, տնտեսանկարահանող, տեսանկարահանող, ես մեղավոր չեմ, ««Տեսանկարահանող կամ լուսանկարահանող սարքերով հայտնաբերված ճանապարհային երթևեկության կանոնների խախտումների վերաբերյալ գործերով իրականացվող վարչական վարույթի առանձնահատկությունների մասին» օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 65

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 29

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Օտարերկրացիների մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և կից ներկայացված օրենքների նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 68

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 25

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Հռիփսիմե Գրիգորյանը, Սարգիս Խանդանյանը և Ալեքսեյ Սանդիկովը թողել են իրենց կողմ քվեարկությունը։

Կողմ՝ 66

Դեմ՝ 4

Ձեռնպահ՝ 22

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում Կառավարության ներկայացրած ««Ազգային անվտանգության մարմինների մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և ««Ազգային անվտանգության մարմիններում ծառայության մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծերի փաթեթն առաջին ընթերցմամբ ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 65

Դեմ՝ 0

Ձեռնպահ՝ 29

Որոշումն ընդունվել է։

Քվեարկության է դրվում «Հայաստանի Հանրապետության 2026 թվականի պետական բյուջեի մասին» օրենքի նախագիծն ընդունելու մասին հարցը։

Քվեարկություն։

Տեղեկացնեմ, որ Սարգիս Խանդանյանը, Հռիփսիմե Գրիգորյանը և Ալեքսեյ Սանդիկովը թողել են իրենց կողմ քվեարկությունները։ Տեղեկացնեմ, որ լրացուցիչ կոչնակով կկանչենք և քվեարկության արդյունքներին կտեղեկանաք։

Քվեարկություն։

Կողմ՝ 62

Դեմ՝ 27

Ձեռնպահ՝ 3

Որոշումն ընդունվել է։

Շնորհակալություն։

 ԸՆԴՄԻՋՈՒՄ

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Հարգելի գործընկերներ, եթերո՞ւմ ենք, շատ լավ։ Հարգելի գործընկերներ, սիրելի հայրենակիցներ, կենտրոնական ամբիոնի մոտ եմ հրավիրում Հաշվիչ հանձնախմբի ղեկավար պարոն Բաբայանին՝ քվեարկության արդյունքների մասին մեզ տեղեկություն հաղորդելու համար։

 Ն.ԲԱԲԱՅԱՆ

-Շնորհակալություն։ Հարգարժան պարոն Արշակյան, հարգելի գործընկերներ, Մրցութային խորհրդի որոշման հիման վրա Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի անդամի թափուր պաշտոնում առաջարկվել է Վահե Մկրտչյանի թեկնածությունը։

Ազգային ժողովի 107 պատգամավորներից քվեարկությանը մասնակցել է 1-ը։ Քվեատուփում առկա էր մեկ քվեաթերթիկ, անվավեր քվեաթերթիկ չի եղել։ Ձայները բաշխվել են հետևյալ կերպ՝ Վահե Մկրտչյան. կողմ՝ 0, դեմ՝ 1։

 Հ.ԱՐՇԱԿՅԱՆ

-Շնորհակալություն, պարոն Բաբայան։ Որոշումը չի ընդունվել։

Հարգելի գործընկերներ, մեր աշխատանքներն ավարտվեցին, բոլորիդ լավ երեկո եմ մաղթում։